[καλλιτεχνιaTRικά] ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΤΗΣ \'ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ\'
(του Αντρέα Καρακατσάνη)

Έχει ξαναγραφεί σε αυτήν εδώ τη στήλη πως το να μελετάμε κιθάρα (ή και οποιοδήποτε μουσικό όργανο τελικά) μπορεί μεν να συνάδει με την ανάγκη του θυμικού για έκφραση, σα φυσική διαδικασία όμως και σαν κινησιολογία εν τέλει δεν είναι μέρος της φύσης μας. Χρειάζεται ειδική εκπαίδευση και συντήρηση αυτής της εκπαίδευσης, καθημερινή «προπόνηση» και φυσικά την απαιτούμενη προσοχή για την αποφυγή παθολογικών καταστάσεων που μπορεί να εκπορεύονται από την ενασχόληση αυτή. Σήμερα, η κουβέντα θα ξεκινήσει με το δυσάρεστο δεδομένο ότι το πρόβλημα υπάρχει και άρα ποια θα πρέπει να είναι τα επόμενα βήματα για την αντιμετώπιση αυτού.
Χωρίς να αποτελεί πανάκεια ούτε αλγόριθμο, θα επιχειρηθεί μία αδρή προσέγγιση της σειράς των ενεργειών που πρέπει να λάβουν χώρα, αλλά και της ψυχολογίας με την οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση.
 «Ενός κακού μύρια έπονται», έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι. Είμαι σίγουρος ότι δεν είχαν στο νου τους όλους εμάς τους  κιθαριστές απογόνους τους, πάραυτα το ρητό βρίσκει σχεδόν απόλυτη εφαρμογή στο θέμα τούτο. Κι αυτό γιατί ένα οποιοδήποτε     τραυματικό γεγονός, πέρα από το αυθύπαρκτο του προβλήματος, εισβάλλει και διακόπτει το πρότερο πρόγραμμα, την καθημερινότητα, τη συνήθεια. Μαζί με αυτά προφανώς καθυστερεί και κάποιους στόχους, είτε αυτοί λέγονται Δίπλωμα, είτε διαγωνισμοί, είτε συναυλίες. Και, αν ένα κακό είναι ο τραυματισμός, στα μύρια θα μπορούσα να κατατάξω τον πανικό, τις υπερβολές, τους λανθασμένους χειρισμούς, τις αποτυχημένες απόπειρες επίλυσης. Ας δούμε όμως το θέμα ειδικότερα:

Θέμα πρώτο, η συνειδητοποίηση και η αποδοχή του γεγονότος. Είναι πολύ σημαντικό να αποδεχτεί ο παθών ότι κάτι έχει συμβεί, το οποίο χρήζει προσοχής και αντιμετώπισης. Είναι δε εξαιρετικής σημασίας και η ορθή αξιολόγηση της κατάστασης. «Ποιο είναι το πρόβλημα;», «Πότε ξεκίνησε;», «Πώς (υπό ποίες συνθήκες);», είναι από τις ερωτήσεις που ο καθένας πρέπει να κάμει στον εαυτό του και να είναι και ξεκάθαρες οι απαντήσεις. Πολύ σημαντική είναι και η αξιολόγηση του ενοχλήματος, αν δηλαδή πρόκειται για ένα απλό αίσθημα κόπωσης ή για αληθή πόνο καθώς επίσης και η διαπίστωση ειδικότερων σημείων όπως η παρουσία οιδήματος (=πρήξιμο),  η μείωση της κινητικότητας και της αισθητικότητας, αιμωδίες (=μουδιάσματα) και ούτω καθεξής. Ας σημειωθεί εδώ το αυτονόητο: ότι η συμπτωματολογία δηλαδή ποικίλλει ανάλογα με την κατάσταση.
Μόλις έχει κανείς μία πλήρη εικόνα της κατάστασης, επόμενο βήμα είναι το μεγάλο ερώτημα : «Έχω πρόβλημα;» που για την περήφανη φυλή μας αντιστοιχεί στο ερώτημα «Θα τρέχω τώρα στους γιατρούς;». Δε μπορώ, το ξέρω, να πείσω όλον τον κόσμο, μα έχω τις άριστες προθέσεις. Η απάντηση είναι ότι ο γιατρός μπορεί να διαχειριστεί το πρόβλημα, σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει να γίνει το υποκατάστατο της ψυχραιμίας και της ενάργειας που ο καθένας μας οφείλει να έχει. Υπ’ αυτή την έννοια, ο καθένας πρέπει να είναι γιατρός του εαυτού του, να γνωρίζει δηλαδή πότε κάτι δεν πάει καλά με το σώμα του. Από την άλλη, δεν πρέπει να αντικαθιστά το γιατρό με αυτοσχέδιες ή εμπειρικές θεραπείες, οι οποίες «πάντα πιάνουν», γιατί αν δεν πιάσουν, ενδεχομένως να χειροτερέψουν την κατάσταση, ενώ θα χαθεί πολύτιμος χρόνος στο μεσοδιάστημα, αν μη τι άλλο. 

Το επόμενο ερώτημα είναι «Πού απευθύνομαι;». Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι: «Ανάλογα με τη φύση του ενοχλήματος». Από την άλλη, η πλειονότητα των παθολογικών καταστάσεων που σχετίζεται με τον επαγγελματία μουσικό είναι συνήθως θέμα ορθοπεδικού, σπανιότερα δε, νευρολόγου ή παθολόγου. Το πρακτικό είναι να απευθυνθεί κανείς στον οικογενειακό ιατρό, εάν υπάρχει τέτοιος, ο οποίος και θα γνωρίζει το ιστορικό του ασθενούς καλύτερα. Στην περίπτωση που δεν υπάρχει οικογενειακός γιατρός, και χρειαστεί να απευθυνθείτε σε κάποιον συνάδελφο για πρώτη φορά, είναι σημαντικό να είστε εξαιρετικά σαφείς στην περιγραφή του προβλήματός σας, αλλά και να εμμείνετε στο ότι η μουσική είναι είτε η εργασία σας, είτε μία ενασχόληση πολύ σημαντική για εσάς, ώστε τόσο η διαγνωστική, όσο και η θεραπευτική προσέγγιση του θέματος να είναι τόσο λεπτομερής, όσο χρειάζεται, προκειμένου να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Επιμείνετε λοιπόν στη λεπτομέρεια αφενός, αφετέρου αφήστε τον ειδικό να κάνει τη δουλειά του. Μην του αφήσετε κενά ενημέρωσης ή απορίες, ζητήστε όμως εξηγήσεις ή διευκρινίσεις σε ό,τι δεν καταλαβαίνετε. «Συνεταιριστείτε» δημιουργικά με το γιατρό σας εν ολίγοις.

Και το μυστήριο ξεδιαλύνεται. Η διάγνωση βγήκε, η θεραπεία είναι γνωστή. Φαινομενικά, το πρόβλημα έχει λυθεί. Εδώ παρατηρείται όμως το παράδοξο ότι τα ποσοστά καταδεικνύουν αναντιστοιχία  μεταξύ ορθής διάγνωσης και πλήρους αποκατάστασης. Αυτή η στατιστική παραδοξότητα έχει εξήγηση και δυστυχώς αυτή είναι η ελλιπής συμμόρφωση στη θεραπεία. Τι δηλαδή; Αυτό, στην καθομιλουμένη, σημαίνει ότι πολλοί ασθενείς κάνουν του κεφαλιού τους. Αναλαμβάνουν πρωτοβουλία, επεμβαίνουν επί της θεραπείας, δεν ενημερώνουν το γιατρό και είτε απλώς υποτροπιάζουν, είτε μεγεθύνουν το υπάρχον πρόβλημα. Υπάρχει λόγος που ενώ πχ ο πόνος υποχωρεί στις δύο ημέρες αποχής από τη μελέτη, αυτή η αποχή πρέπει να διαρκέσει δύο εβδομάδες. (Τα νούμερα είναι τελείως τυχαία). Ο ασθενής οφείλει να επιδείξει ωριμότητα και πειθαρχία στις οδηγίες και να κατανοήσει ότι η διαδικασία της αποκατάστασης, όσο μακρά και να είναι, είναι για το δικό του καλό και μόνο.  Ίσως αυτό και να είναι το μόνο σημείο στο οποίο κανείς δεν μπορεί να βοηθήσει εκείνον που δε θέλει να βοηθηθεί. Και ενώ απαιτείται μεν πειθαρχία, πρέπει να υπάρχει και κάποια ελαστικότητα και προσαρμογή, εννοώντας ότι η αποκατάσταση σα διαδικασία είναι δυναμική και όχι στατική, οφείλει δηλαδή ο καθένας να αξιολογεί τα αποτελέσματα της εν τη εξελίξει αυτής και να τα συζητεί με το θεράποντα στα πλαίσια του προαναφερθέντος «συνεταιρισμού».

Και η ψυχολογία; Τι ρόλο παίζει η ψυχολογία; Εξαιρετικά σημαντικό, και αυτό επειδή αυτή είναι ο ρυθμιστής της αποδοχής, της αντιμετώπισης, αλλά και της επίλυσης του προβλήματος. Ψυχραιμία, ψυχραιμία, ψυχραιμία! Τέτοιες καταστάσεις δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται με φοβικότητα και πανικό, ούτε όμως και με αδιαφορία και λεονταρισμούς. Ούτε «Καταστράφηκα», ούτε όμως και «Δεν έχω τίποτα». Η μέριμνα για την εξασφάλιση μίας καλής ψυχολογίας είναι κεφαλαιώδους σημασίας για τη διάρκεια και την υπομονή που πρέπει να έχει κανείς σε ένα τέτοιο ταξίδι. Και όντως υπάρχουν σαφή θέματα που ανακύπτουν και αυτά είναι ο φόβος της επανάληψης του πόνου, το άγχος της αποκατάστασης, η έλλειψη της ενασχόλησης, η ανάγκη για ψυχική εκτόνωση που δεν τελεσφορεί, η αίσθηση ότι πλάνα καθυστερούν (η οποία ανατροφοδοτεί το άγχος). Σε όλα αυτά είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς την ευεργετική επίδραση που μπορεί να έχει η θετική ψυχολογία.    

Πριν το τέλος του άρθρου, χρήσιμο θα ήταν να γίνει μία αναφορά και στη λεγόμενη «εναλλακτική» Ιατρική, ως μέσου αντιμετώπισης τέτοιων καταστάσεων. Δεν είναι ούτε στις προθέσεις, ούτε και στις επιστημονικές αντιλήψεις του γράφοντος, ο διαχωρισμός σε καλό και κακό, σε άσπρο και μαύρο, σε επιστήμονες και τσαρλατάνους. Αντιθέτως, η Ιατρική είναι μία και επί της ουσίας της ολιστική. Επίσης, το ότι πολλές καταστάσεις ανταποκρίνονται σε θεραπευτικές προσεγγίσεις όπως η ομοιοπαθητική ή ο βελονισμός και ούτω καθεξής, καταδεικνύει τη σημασία της πρόληψης σε ατομικό επίπεδο, μεταφραζόμενης στη μέριμνα για την επίτευξη μίας αρμονικής σχέσης με τον ψυχισμό μα και το σώμα, όπως έχει αναφερθεί ξανά σε αυτή εδώ τη στήλη, επισημαίνει δε και τις αυτό-θεραπευτικές εφεδρείες του οργανισμού. Μόνη συμβουλή για λόγους ασφαλείας και μόνο είναι, εάν μετά τη διάγνωση επιθυμείτε μια τέτοια θεραπευτική προσέγγιση και δε γνωρίζετε κάποιον τέτοιο θεραπευτή, απευθυνθείτε είτε σε γιατρό που εξασκεί κάποια τέτοια μέθοδο ή ζητήστε από αυτόν καθοδήγηση προκειμένου να μη βρεθείτε «περιπλανώμενοι ασκόπως».

Με αυτά τα λίγα κλείνει το άρθρο. Θα είμαι πραγματικά χαρούμενος αν δε φανεί χρήσιμο σε κανέναν αναγνώστη, γιατί αυτό θα σημαίνει ότι θίγει ζητήματα τα οποία ο καθένας έχει επεξεργαστεί και είναι άρα συνειδητοποιημένος και ενήμερος. Με την ευχή λοιπόν σε κανέναν να μην τύχει, επαναλαμβάνομαι κοινότυπα: Άντε και αχρείαστοι να είμαστε.
Πολλές ευχές και συγνώμη για τη μακρά απουσία.