[σπάνιες ηχογραφήσεις] CHOPIN - LISZT: Leyla Gencer & Nikita Magaloff
(του Δημήτρη Κυπραίου)

Σπάνιες Ηχογραφήσεις
Μεγάλες Ερμηνείες

Frederic Chopin	Franz Liszt
(1 Μαρτίου 1810 – 17 Οκτωβρίου 1849)	(22 Οκτωβρίου 1811 – 31 Ιουλίου 1886)

  ΑΚΟΥΣΤΕ ΣΤΟ ΤaR-radio.com:
 Frederic Chopin
19 Liriche Polache per Canto e Pianoforte, Op. 74
 Franz Liszt
Trascrizioni su Sei Liriche Polache di Fryderyk Chopin, S. 480

 Ερμηνευτές

 Leyla Gencer (Φωνή)

Nikita Magaloff (Πιάνο)

---

Τα Έργα της Ηχογράφησης

 Frederic Chopin : 19 Liriche Polache per voce e pianoforte, Op. posth 74
(KK 1092 – 1181)

 01 – Zyczenie (Η ευχή)
02 – Wiosna (Η Άνοιξη)
03 - Smutna Rzeka (Λυπημένο ποτάμι)
04 – Hulanka (Η Ευθυμία)
05 - Gdzie Lubi (Ότι αρέσει …)
06 - Precz z moich oczu (Μην σε ξαναδούν τα μάτια μου)
07 – Posel (Ο Αγγελιοφόρος)
08 - Slichny Chlopiec (Το όμορφο αγόρι)
09 - Melodia
10 – Wojak (Ο Πολεμιστής)
11 - Dwojaki Koniec (Οι δύο μοίρες)
12 - Moja Pieszczotka (Η αγάπη μου)
13 - Nie ma czego trzeba (Θέλω αυτό που δεν έχω)
14 – Pierscien (Το δαχτυλίδι)
15 – Narzeczony (Ο αρραβωνιαστικός)
16 - Pionska Litewska (Τραγούδι της Λιθουανίας)
17 - Leci Liscie z drzeva (Πέφτουν τα φύλλα)
18 – Czary (Η γήτευση), (Op. posth. KK 1204-1206)
19 – Dumka (Τραγούδι), (KK 1236)

 Leyla Gencer (Φωνή)

Nikita Magaloff (Piano)

*****

Franz Liszt : Trascrizioni su Sei Liriche Polache di Frederic Chopin, S. 480

20 – Zyczenie (Η ευχή)
21 – Wiosna (Η Άνοιξη)
22 – Pierscien (Το δαχτυλίδι)
23 – Hulanka (Η ευθυμία)
24 - Moja Pieszczotka (Η αγάπη μου)
25 – Wojak (Ο Πολεμιστής)

Nikita Magaloff (Piano)

 Σημ. : Οι τίτλοι των έργων αναφέρονται όπως είναι γραμμένοι στον τίτλο και τον κατάλογο περιεχομένων της ηχογράφησης

---

Πληροφορίες για τους Ερμηνευτές

Leyla Gencer
(10 Οκτωβρίου 1928 – 10 Μαϊου 2008)

 

 Στην Ασιατική πλευρά του Βοσπόρου στις 10 του Οκτώβρη του 1928 γεννιέται η μελλοντική Diva, από πατέρα Τούρκο Μουσουλμάνο και μητέρα Πολωνή Καθολική. Κόρη πλούσιας οικογένειας ζει ανέμελα και μορφώνεται, μέχρι που στα δεκαέξι της χρόνια, όπως λέει η ίδια σε μία εκ βαθέων συνέντευξή της στον Stefan Zucker της BEL CANTO SOCIETY, η μητέρα της ανακαλύπτει τον δεσμό της με έναν κατά δεκαοχτώ χρόνια μεγαλύτερό της Πολωνό αρχιτέκτονα και την στέλνει στην Κωνσταντινούπολη.
Στην πόλη αυτή ξεκινά και η πρώτη της επαφή με την Τέχνη του τραγουδιού, αφού παράλληλα με τις μαθητικές της υποχρεώσεις παρακολουθεί και μαθήματα Λυρικού Τραγουδιού στο Ωδείο.
Το ταλέντο της γρήγορα διακρίνεται, οπότε και φεύγει για την Άγκυρα, όπου την αναλαμβάνει η διάσημη Ιταλίδα σοπράνο της εποχής Giannina Arangi-Lombardi.
Το 1950 πραγματοποιεί την πρώτη της οπερατική εμφάνιση στην Άγκυρα, σαν Santuzza στην Cavalleria Rusticana. Στα επόμενα χρόνια η φήμη της ξεπερνά τα στενά καλλιτεχνικά όρια του Τουρκικού μουσικού κατεστημένου.
Το 1953 η Gencer πραγματοποιεί την παρθενική της εμφάνιση επί Ιταλικού εδάφους τραγουδώντας στο Teatro San Carlo στη Νάπολη και πάλι Cavalleria Rusticana. Στο θέατρο αυτό θα επιστέψει λίγα χρόνια μετά για να τραγουδήσει Madama Butterfly και Eugene Onegin.
To 1957 είναι η μεγάλη χρονιά για την Gencer. Την υποδέχεται το Μιλάνο και της ζητά να τραγουδήσει Mme Lidoine στην παγκόσμια πρώτη της Όπερας του Francis Poulenc, Dialogues des Carmelites.
Στο Μιλανέζικο Θέατρο έμεινε εικοσιέξι χρόνια (1957-1983) και τραγούδησε περί τους δεκαεννιά πρωταγωνιστικούς ρόλους στην La Forza del destino (Verdi), Don Carlos (Verdi), Aida (Verdi), Macbeth (Verdi), Norma (Bellini), L’ incoronazione di Poppea (Monteverdi), Alceste (Gluck). To 1958 εμφανίζεται σαν First Woman of Canterbury στην παγκόσμια πρώτη της Όπερας του Pizzetti “L’ assassinio nella Catedrale”.
To 1962 διασχίζει τη Μάγχη για να βρεθεί στο Λονδίνο και να τραγουδήσει στο Covent Garden Elisabetta di Valois και Donna Anna, ενώ έξι χρόνια πριν (1956) φθάνει στο San Francisco (Η.Π.Α.) για να τραγουδήσει Francesca στην Όπερα του Zandonai “Francesca da Rimini”. Όμως ποτέ δεν τραγούδησε στην Metropolitan Opera της Νέας Υόρκης.
Το 1985 αποσύρεται από την σκηνή και αποχαιρετά το κοινό που την λάτρεψε από το Θέατρο La Fenice της Βενετίας, τραγουδώντας στην Όπερα του Gnecco «La Prova di un’ opera seria”.
Η συνεργασία της με τον διάσημο πιανίστα Nikita Mangalov αποτυπώνεται σε μια σπουδαία ηχογράφηση των Λυρικών Τραγουδιών του Frederic Chopin.
Όμως δραστήρια και ακούραστη συνεχίζει να εμφανίζεται σε ρεσιτάλ μέχρι και το 1992. Μέχρι και 2007 διευθύνει τη Σχολή για νέους καλλιτέχνες της La Scala, την οποία οραματίστηκε και ίδρυσε στα 1997 ο τότε καλλιτεχνικός διευθυντής του Μιλανέζικου Θεάτρου, Riccardo Muti, ενώ η Gencer αφιερώθηκε με όλες τις δυνάμεις της στην υλοποίηση αυτού του οράματος, μια και η ίδια από το 1982 δίδασκε την τέχνη του τραγουδιού σε όσους πίστευε ότι άξιζαν.
Λίγους μήνες μετά (10 Μαϊου 2008) έφυγε από την ζωή, στην αγαπημένη της πόλη, το Μιλάνο, απολαμβάνοντας τις δάφνες της καριέρας της, πλήρης ημερών.
Κατά την επιθυμία της, η τέφρα της εξανεμίσθηκε στα νερά του αγαπημένου της Βοσπόρου.
Στην σταδιοδρομία της έγινε διάσημη μέσα από ρόλους Belcanto και πιο συγκεκριμένα τραγουδώντας όλες σχεδόν τις ηρωϊδες του Donizetti. Η ερμηνεία της στην Όπερα του συνθέτη αυτού Roberto Devereux (Νάπολη, 1964) είναι εκείνος που την έκανε διάσημη. Επίσης ερμήνευσε ξεχασμένους και σπάνιους ρόλους του οποίους ανέστησε κατά τους ειδικούς, όπως στις όπερες la Falena (Smeraglia), Elisabetta, Regina d’ Inghilterra (Rossini), Agnese d’ Hohenstaufen (Spontini), Saffo (Paccini), Alceste (Gluck).
Στους εβδομήντα δύο ρόλους που συνολικά τραγούδησε στην καλλιτεχνική της καριέρα, περιλαμβάνονται ρόλοι από όπερες των Monteverdi, Gluck και Mozart μέχρι Poulenc, Menotti και Rocca, ενώ τραγουδησε με επιτυχία ρόλους ρεπερτορίου Λυρικής και Δραματικής Σοπράνο.
Σύγχρονη της δικής μας Maria Callas και της Renata Tebaldi, κατέκτησε επάξια μία εξέχουσα θέση στο πάνθεον των Μεγάλων Λυρικών Αοιδών του Εικοστού Αιώνα

Nikita Magaloff
(08 Φεβρουαρίου 1912 – 26 Δεκεμβρίου 1992)



Στις 8 Φεβρουαρίου του 1912 (με το Ρωσικό ημερολόγιο) γεννιέται στην Αγία Πετρούπολη ο Nikita Magalashvili, από γονείς που κατείχαν τίτλο ευγενείας στην Γεωργιανή Κοινωνία. Ο μικρός Nikita μετέπειτα Nikita Magaloff αναγκάζεται εξ αιτίας της Ρωσικής Επανάστασης να μεταναστεύσει με την οικογένειά του στη Φιλανδία το 1918 και από εκεί στο Παρίσι, όπου σπουδάζει πιάνο με τον Isidor Philipp, ενώ νεαρός συνδέεται φιλικά με τον Ravel και τον Prokofiev, έργα των οποίων περιλαμβάνει στο ρεπερτόριο του και στα προγράμματά του.
Είναι εκείνος πρώτος που ηχογραφεί το σύνολο του πιανιστικού έργου του Chopin, ενώ θεωρήθηκε ειδικός στην ερμηνεία των έργων του συνθέτη αυτού. Για τις ηχογραφήσεις των waltzes προτίμησε να μελετήσει τα χειρόγραφα του συνθέτη παρά τις σελίδες από τις οποίες μελετούσαν οι ερμηνευτές μέχρι τότε και είχαν την υπογραφή του εκδοτικη Julian Fontana.
Οι ερμηνείες του αρκετές φορές δίχασαν τους ειδικούς οι οποίοι δεν δίστασαν να τον κατατάξουν στους πιανίστες με άρτια τεχνική αλλά χωρίς συναισθηματική έκφραση. Μάλιστα ο συγγραφέας Piero Rattalino τον χαρακτήρισε «παλιομοδίτη πιανίστα», ενώ ο Paderewski του έδωσε το προσωνύμιο του «παραποιημένο Chopin (falsified Chopin)».
Συνεργάσθηκε για χρόνια με τον μεγάλο βιολονίστα Joseph Szigeti ο οποίος καθόρισε τόσο την προσωπική όσο και την καλλιτεχνική του ζωή. Ο ίδιος πολλές φορές αναφερόμενος στον Szigetti σημείωνε ότι τον βοήθησε να γνωρίσει όλο τον κόσμο της μουσικής και μέσα από αυτή την γνώση να μελετήσει καλύτερα το ρεπερτόριο του πιάνου.
Το 1950 αντικαθιστά τον φίλο του Dinu Lipatti στο Ωδείο της Λωζάνης ενώ συνεχίζει να διδάσκει μέχρι το 1960. Μαθητές του υπήρξαν πολλοί διάσημοι πιανίστες όπως η Martha Argerich, η Maria Tipo, η Ingrid Haebler και ο οργανίστας Lionel Rogg.
Μετά το 1960 αποφασίζει να ακολουθήσει σολιστική καριέρα ενώ μεταξύ 1990 και 1991 παρουσιάζει σε έξι διαφορετικά προγράμματα όλο το πιανιστικό έργο του Chopin. Είκοσι χρόνια, μέχρι το 1980 είναι αρκετά κατά την γνώμη του για να τον γνωρίσουν οι λάτρεις του οργάνου που και ο ίδιος λάτρεψε. Έτσι από το 1980 και μέχρι λίγο πριν τον θάνατό του ξαναγυρίζει στις αίθουσες διδασκαλίας ενώ συμμετέχει ως μέλος επιτροπών σε πολλούς διαγωνισμούς υψηλού κύρους, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και οι διαγωνισμοί Van Cliburn και Clara Haskil.
To 1989 συνεργάζεται με την Leyla Gencer για την ηχογράφηση των Lieder πάνω σε πολωνικά θέματα, έργο 74 του Chopin. Μια ηχογράφηση ιστορική για πολλούς λόγους.
Πλήρης ημερών, ήσυχα, στις 26 Δεκεμβρίου του 1992 φεύγει από κοντά μας, ενώ οι ερμηνείες του μέχρι σήμερα αποτελούν είτε σημείο διαμάχης των ανθρώπων της μουσικής είτε σημείο αναφοράς.

---

Πληροφορίες για το έργο

 Ο Frederic Chopin ενδιαφέρθηκε και δούλεψε αρκετά χρόνια πάνω στη μελοποίηση Πολωνικών κειμένων, όμως η παρακαταθήκη του είναι μόνο δεκαεννιά από όσα Lieder πρόλαβε να συνθέσει στη σύντομη ζωή του. Γράφτηκαν σε διάφορες εποχές ξεκινώντας από το 1829 (λίγο πριν την αναχώρησή του από την Πολωνία) μέχρι το 1847 (δύο χρόνια πριν τον θάνατό του).
Δεν πρόλαβε να τα δει τυπωμένα, γιατί η πρώτη έκδοση των δεκαετπά από τα συνολικά δεκαεννιά έγινε δέκα χρόνια περίπου μετά τον θάνατό του (1859) από τον φίλο του Julian Fontana με αρίθμηση έργου Op. Posth 74. Τα άλλα δύο (Czary και Dumka) θα έπρεπε να περιμένουν πενήντα χρόνια, πριν την έκδοσή τους, το 1910.

Ο ίδιος ο Chopin αναθεώρησε αρκετές φορές το δεύτερο Lied (Wiosna) μεταγράφοντάς το για solo piano, ενώ το θέμα του πρώτου (Zyczenie) το χρησιμοποίησε για την δημιουργία του Νυχτερινού σε Ντο δίεση ελάσσονα.
Έξι από τα Lieder του Σοπενικού αυτού έργου δανείσθηκε ο Liszt και τα μετέγραψε σε έργα για σόλο πιάνο. Δύο από αυτές τις μεταγραφές θα έχει την ευκαιρία ο ακροατής να ακούσει από το Tar-Radio, μαζί με έξι από τα συνολικά δεκαεννιά Lieder του Op. 74.

Πληροφορίες για την Ηχογράφηση

Η ηχογράφηση αυτή είναι αποτυπωμένη σε δίσκο ακτίνας της Δισκογραφικής Εταιρείας Compagnia Generale del Disco spa. Κυκλοφόρησε το 1989 στο format του CD στη σειρά Akademia με κωδικό καταλόγου CDAK 101 για λογαριασμό της Hunt Productions και με τον τίτλο “Chopin, Liszt, Gencer, Magaloff”

Προτεινόμενη δισκογραφία

Chandos (CDH55270), Urszula Kryger (voice), Charles Spencer (piano)

Accord (ACD 129), Inga Lewandowska (voice), Kuba Stankiewicz (fortepiano)

DG (463 072-2) Elzbieta Szmytra (Soprano), Marcolm Maartineau (Piano)

---

Προσωπικά Σχόλια

Μιας και είναι σχετικά πρόσφατο το αφιέρωμα που έγινε στην Leyla Gencer μέσα από τις σελίδες του Ταρ προβληματίστηκα για την στιγμή της παρουσίασης αυτής της ηχογράφησης. Όμως αρκετοί ήταν οι λόγοι που με οδήγησαν να πάρω την απόφαση να παρουσιάσω αυτόν τον δίσκο ακτίνας. Τα όμορφα αυτά Lieder του Chopin, μέχρι την κυκλοφορία αυτού του Cd δεν είχαν ποτέ ξανά ηχογραφηθεί. Ήταν η Gencer και ο Magaloff που το έπραξαν πρώτοι απ’ όσο γνωρίζω. Οι καλλιτέχνες καταθέτουν την ψυχή τους για τους δικούς του λόγους ο καθένας. Μην ξεχνάμε ότι η Gencer ακουμπά την μισή της ψυχή στη Πολωνία μια και η μητέρα της καταγόταν από την χώρα αυτή, ενώ ο Magaloff ολοκληρώνει την παρουσίαση και καταγραφή του Σοπενικού έργου, με το οποίο ασχολήθηκε και το οποίο λάτρεψε. Η δισκογράφηση του έργου περιορισμένη, όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, ρίχνοντας μια ματιά στη προτεινόμενη δισκογραφία. Αποψή μου είναι ότι η ερμηνεία της Gencer είναι αξεπέραστη παρ’ όλο που τη μεγάλη σοπράνο την βαραίνουν ήδη περίπου εξήντα χρόνια ζωής. Η ερμηνείες του Magaloff τοποθετούν τα Lieder αυτά στο ίδιο ύψος με οποιοδήποτε άλλο έργο για σόλο πιάνο του συνθέτη. Είναι η ηχογράφηση, απ’ όσες άκουσα, που με άγγιξε περισσότερο, δυστυχώς όμως δεν κυκλοφορεί πλέον στο εμπόριο μιας και δεν υπήρξε εμπορική, χαρακτηρίζεται όμως από καθαρότητα και αμεσότητα, με έναν Έλληνα ηχολήπτη τον Νίκο Βελισσιώτη να έχει δώσει και αυτός τον καλύτερό του εαυτό.

Δημήτρης Κυπραίος
Email : dkypraios@tar.gr