[μουσικές αναφορές] ISAAC MANUEL FRANCISCO ALBÉNIZ (1860-1909)
(της Έφης Αγραφιώτη)

ISAAC MANUEL FRANCISCO ALBÉNIZ
(1860-1909)

Ο Isaac Manuel Francisco Albéniz γεννήθηκε στις 29 Μαΐου 1860 στο Camprodón, στη καταλανική επαρχία Gerona, στη βορειοανατολική Ισπανία. Εξαιρετικά ταλαντούχο παιδί, έδωσε την πρώτη συναυλία του στη Βαρκελώνη στην ηλικία των τεσσάρων ετών, παίζοντας εντυπωσιακά συνθέσεις του στο πιάνο. Δύο χρόνια αργότερα η μητέρα του τον οδήγησε στο Παρίσι όπου, για εννέα μήνες, μελέτησε με το Antoine Francois Marmontel, έναν διάσημο καθηγητή πιάνου του Παρισιού. Στην προσπάθεια της μητέρας να πείσει τον διευθυντή του παρισινού ωδείου να δεχτούν τον ταλαντούχο πιτσιρικά ως κανονικό μαθητή, οι υπεύθυνοι απάντησαν ότι αμφισβητούν αν είναι ικανός να παρακολουθήσει σοβαρά μαθήματα πιάνου επειδή είναι πολύ μικρός. Στην επιστροφή στην Ισπανία έδωσε πάντως συναυλίες και δημοσίευσε την πρώτη σύνθεσή του που είχε τίτλο, Marcha Militar.

στα 13 του χρόνια

το 1890

με τη σύζυγο του Ροζίνα το 1883

Το 1868 ο Albéniz με την οικογένεια του εγκαταστάθηκαν στη Μαδρίτη όπου ο Isaac άρχισε μαθήματα στην Escuela Nacional de Μúsica Υ Declamación (το νυν Βασιλικό Ωδείο). Η καταπληκτική δυνατότητα του αγοριού στο πιάνο επευφημήθηκε και θεωρήθηκε ως το μέγιστο θαύμα της Ισπανίας, που συγκρίθηκε συχνά με το φαινόμενο Μότσαρτ. Σύντομα, εντούτοις, ο Albéniz άρχισε να προβληματίζεται με το τι τελικά τον ενδιαφέρει περισσότερο, επαναστάτησε μάλιστα και έφυγε μακριά από το σπίτι. Λέγεται ότι στην ηλικία των δώδεκα ετών, βρέθηκε στην Αργεντινή έχοντας ταξιδέψει ως εκεί ως λαθρεπιβάτης σε σκάφος. Λέγεται επίσης ότι για να επιβιώσει έπαιζε σε καφενεία, έως ότου μπόρεσε να οργανώσει δικές του συναυλίες από τις οποίες κέρδισε αρκετά χρήματα. Μετά αποφάσισε να ταξιδέψει προς την Κούβα, το Πουέρτο Ρίκο, και τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου, όπως λένε, χρειάστηκε να εργαστεί ως αχθοφόρος σε αποβάθρα πολυτελών σκαφών. Άδραξε κάποια στιγμή την ευκαιρία (1875, άνοιξη) και εκμεταλλευόμενος την ύπαρξη πιάνου σε ένα σκάφος έδωσε μια εντυπωσιακή συναυλία που χαρακτηρίστηκε ως «ακροβατική επίδειξη» και έτσι συγκέντρωσε τα χρήματα για να ταξιδέψει στο Σαν Φρανσίσκο, και για να πληρώσει το εισιτήριο επιστροφής πίσω στην Ευρώπη.

     

Το μέχρι τότε παιδί θαύμα συνειδητοποίησε ήδη ότι ο χρόνος κυλά και το «παιδί» εγκαταλείπει την ιδιότητα αυτή δίνοντας θέση σε έναν νέο καλλιτέχνη που πρέπει να ενεργεί με ωριμότητα και να ξεπερνάει συνεχώς τα κεκτημένα... Ο Albéniz το Μάη του 1876 εγγράφεται στο Ωδείο της Λειψίας. Εκεί μελετά για μερικούς μήνες πιάνο με το Louis Maas και σύνθεση με Salomon Jadassohn, δύο διαπρεπείς μαθητές του Liszt. Οι δυσκολίες ήταν μεγάλες, έλλειψη χρημάτων, αυστηρό σύστημα, ανεπαρκής εκμάθηση της γερμανικής γλώσσας κλπ. Ο νεαρός πιανίστας αναγκάζεται να επιστρέψει απογοητευμένος στην Ισπανία. Μια υποτροφία του δίνει τη δυνατότητα να πάει στο Ωδείο στις Βρυξέλλες όπου μάλιστα το 1879 κέρδισε και το πρώτο βραβείο πιάνου. Μια σειρά συναυλιών σε όλη την Ευρώπη τον κάνει πολύ γνωστό στο κοινό, αλλά ο ίδιος θέλει να επισκεφτεί τον Λιστ στη Βουδαπέστη. Θεωρείται πιθανό το να μελέτησε μαζί του περιστασιακά κατά τη διάρκεια περίπου δύο χρόνων και να τον ακολούθησε  και στα ταξίδια του στη Βαϊμάρη, στη Ρώμη και αλλού. Εξ ίσου πιθανό όμως θεωρείται να έστελνε τέτοιες πληροφορίες στην οικογένεια του για τους καθησυχάσει ενώ ο ίδιος να απολάμβανε απλώς τη ζωή σε πόλεις με μεγάλη μουσική παράδοση όπως αυτές που αναφέραμε. Ο Albéniz επιστρέφοντας πάντως στη Μαδρίτη είχε την τύχη να εμφανιστεί σε πολλές συναυλίες και να πραγματοποιήσει περιοδείες στις κύριες κωμοπόλεις και τις πόλεις της Ισπανίας μέσα στο πέπλο της σχέσης του και της μαθητείας του κοντά στον Λιστ. Ήταν ήδη γνωστός και με την ιδιότητα του συνθέτη, σύνθεσε τις πρώτες μουσικές του για το μουσικό θέατρο, τρία zarzuelas, ένα από τα οποία, με τίτλο Cantalones de Gracia, εκτιμήθηκε πολύ από τον Τύπο της Μαδρίτης.

 
1905, με την κόρη του Λάουρα

Το έτος 1883 αποτέλεσε μια σημαντική χρονιά στη ζωή του. Μετά από ένα επαγγελματικό ταξίδι στην Αμερική, εγκαταστάθηκε στη Βαρκελώνη όπου τελέστηκε και ο γάμος του με την μαθήτριά του Rosita Jordana. Το 1885 το ζεύγος μετακινήθηκε προς τη Μαδρίτη όπου ο Albéniz γρήγορα καθιερώθηκε ως δάσκαλος πιάνου. Το παίξιμό του στις συναυλίες ήταν τόσο εντυπωσιακό που συγκρίθηκε συχνά με αυτό των Liszt και Anton Rubinstein. Η σταδιοδρομία του έφθασε στο ζενίθ κατά τη διάρκεια των ετών 1889-92 όταν περιόδευσε στη Μεγάλη Βρετανία, στη Γερμανία, την Αυστρία, το Βέλγιο, και τη Γαλλία. Η μέγιστη επιτυχία του ήρθε στο Λονδίνο όπου έδωσε πολλές συναυλίες με διαφορετικά προγράμματα. Έζησε μάλιστα εκεί για μεγάλο διάστημα.
Είναι η εποχή που μεσουρανούν θρυλικοί πιανίστες στην Ευρώπη, Friedheim, Paderewski, Vladimir de Pachmann, Carreñο, κάτι που στέρησε τον «απόλυτο θρίαμβο» από τον ισπανό βιρτουόζο, κάνοντας τον ανταγωνισμό μαζί τους πολύ σκληρό. Ήταν ευκαιρία βέβαια, την ίδια στιγμή, να συγκεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό στη σύνθεση, τη μεγάλη του παρηγοριά. Αποφάσισε να εγκατασταθεί στο Παρίσι και να συνεργαστεί με φίλο του ποιητή τραπεζίτη (Francis Money-Coutts ) με σκοπό να γράψουν όπερες από κοινού. Σκάρωσαν τρεις όπερες και πολλά τραγούδια μέχρι το 1905. Το Παρίσι έδωσε πολλές χαρές στον ισπανό συνθέτη κυρίως χάρη στις συναναστροφές με επίλεκτα στελέχη της μουσικής οικογένειας (Ernest Chausson, Fauré, Dukas κ.α). Το Ζενίθ θα έδινε σύντομα τη θέση του στο Ναδίρ… Ο Αλμπένιθ εισέρχεται στη πιο ώριμη καλλιτεχνική του φάση, είναι όμως πολύ αργά. Μετά το 1900 η ζωή του γίνεται τραγικά δύσκολη, μια νεφρική ανεπάρκεια ταλαιπωρεί κάθε εμπνευσμένη του στιγμή, η σύζυγος του είναι κι αυτή πολύ σοβαρά άρρωστη και, το τραγικότερο,  έχει πεθάνει ένα από τα τρία παιδιά τους, κάτι που τους βύθισε σε απελπισία. Κι όμως η περίφημη σουίτα Iberia είναι έργο της εποχής αυτής!

 
1901

«Σαν επιτάφιο ποίημα» ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα έγραψε το 1935 για τον Ισαάκ Αλμπένιθ:
Esta piedra que vemos levantada sobre hierbas de muerte y barro oscuro
guarda lira de sombra, sol maduro,urna de canto sola y derramada.

Desde la sal de Cαdiz a Granada que erige en agua un perpetuo muro
en caballo andaluz de acento duro tu sombra gime por la luz dorada.

΅Oh dulce muerto de pequeρa mano ΅Oh mϊsica y bondad entretegida
΅Oh pupila de azor, corazon sano.

Duerme cielo sin fin nieve tendida Sueρa invierno de lumbre, gris verano
΅Duerme en olvido de tu vieja vida!

Isaac Albéniz - Sevilla (John Williams)

---

δείτε και ακούστε:

1. http://www.youtube.com/watch?v=q6otO85ATRY
2. http://www.youtube.com/watch?v=9efHwnFAkuA&feature=related
3. http://www.youtube.com/watch?v=nsHTgAMUwuI&feature=related
4. http://www.youtube.com/watch?v=GJDvrNPJf9I
5. http://www.youtube.com/watch?v=6f0kpU_qRBk
   
   

   ---

   
   

 ΑΚΟΥΣΤΕ ΣΤΟ ΤaR-radio.com:

1.   Isaac Albeniz Piano music (Alicia de Larrocha (Piano))

2.   John Williams "Echoes of Spain” (music by Albeniz)

3.   Isaac Albeniz "Granada" in 4 interpretations

4.   Nicanor Zabaleta: Arpa Espanola

---

Ιδού ο κατάλογος έργων του Αλμπένιθ, όπως δίδεται από το Ίδρυμα που φέρει το όνομά του:

-Suite caracterνstica per a orquestra (Characteristic Suite for orchestra ca.1886)
-Escenes simfοniques catalanes (Symphonic Catalan scenes 1888-1889)
-La Alhambra (The Alhambra 1896-1897)
-Petit Suite –Serenade Lorraine (Small Suite- Lorrain Serenade 1898)
-Rapsodia Almogaver (Almogaver Rhapsody 1899)
-Catalonia, suite populaire pour orchestre en trois parties (Catalonia, popular Suite for orchestra in three parts 1899)

Stage works:
Opera
-The Magic Opal (1892-1893)
-Poor Jonathan (1893)
-Henry Clifford (1893-1895)
-Pepita Jimιnez (1895)
-Mar i cel (Sea and sky 1897) (Unfinished)
-La Serenade (1899) (Sketch)
-Merlin (1897-1902)
-Launcelot (1902-1904)
-Guenevere (Sketch)
-La morena (The brown tanned girl 1905) (Sketch)

Choral music
-El Crist (The Christ ca.1885) (It could still not to be found)
-Domine ne in furore, Salm VI del Ofici de Difunts (Psalm VI of the Funeral service 1885)
-Lo Llacs (1896) (Sketch)

Concert music:
-Rapsodia espanyola per a piano i orquestra Opus 70 (Spanish Rhapsody for piano and orchestra 1887)
-Primer concert per a piano i orquestra (First concert for piano and orchestra)
-Concert fantastic Opus 78 (Concert Fantastic - Opus 78 1885-1887)
-Segon concert per a piano i orquestra (Second concert for piano and orchestra -unfinished -1892)

Music of chamber:
-Suite de concert per a sextet (Concert Suite for a sextet 1883)
-Berceuse per a violν i piano (Berceuse for violin and piano 1890)

   

Instrumental music:
For piano
-Marxa militar (Military March 1869)
-Pavana facil per a mans petites Opus 83 (Simple Pavana for small hands Opus 83 - 1881)
-Serenata napolitana (Napolitan Serenade 1882)
-Pavana-caprici Opus 12 (Pavana-caprice Opus 12 - 1882)
-Estudi - impromptu Opus 56 (Study - Impromptu Opus 56 - 1882)
-Barcarola Opus 23 (Barcarole Opus 23 - 1883)
-Sis petits valsos Opus 25 (Six short Waltz Opus 25 - 1884)
-Sonata nΊ 1 Opus 28 (Sonata nΊ 1 Opus 8 - 1884)
-Estudi de concert Opus 29 (Concert Studio Opus 29 - 1885, July 3)
-Serenada arabiga (Arabic Serenade ca.1885)
-Suite morisca (Moorish Serenade ca.1884)
-Estudi de concert en Mi menor Opus 21 (Concert Studio in E minor Opus 21 - 1885)
-Desig, estudi de concert Opus 40 (Desire, Concert Studio Opus 40 - 1885)
"A la meva dona" (To my wife)
-Primera suite antiga Opus 54 (First Ancient Suite Opus 54 ca.1885)
-Sis masurques de sala Opus 66 (Six Chamber Mazurques ca.1885)
-Primera suite espanyola Opus 47 (First Spanish Suite Opus 47 - 1883-1894)
-Angoixa, romanza sense paraules (Distress, ballade 1996)
-Segona suite antiga Opus 64 (Second ancient Suite 1886)
-Set estudis en els tons naturals majors Opus 65 (Seven Studios in natural major key 1886)
-Minuet en Sol menor (Minuet in G minor 1886)
-Tercer minuet (Third Minuet 1886)
-Rapsodia cubana en Sol major Opus 66 (Cuban Rhapsody in G major Opus 66 - 1886)
-Sis danses espanyoles (Six Spanish dances 1886)
-Tercera suite antiga (Third ancient Suite 1886)
-Rapsodia espanyola per a dos pianos Opus 70 (Spanish Rhapsody for two pianos Opus 70 - 1886)
-Rapsodia espanyola Opus 70 (Spanish Rhapsody Opus 70 - 1887)
-Records de viatge Opus 71 (Travel reminiscences 1886-1887)
-Sonata no 4 en La major Opus 72 (Sonata nΊ 4 in A major Opus 72 - 1887)
-Records, masurca Opus 80 (Reminiscences, mazurca Opus 80 - 1887)

   

-Masurca de sala en mi bemoll major Opus 81 (Chamber mazurca in E flat major Opus 81 - 1887)
-Sonata nΊ 5 en Sol bemoll major Opus 82 (Sonata nΊ 5 in G flat major Opus 82 - 1887)
-Vals champagne, vals de sale (Champagne waltz 1888)
-Dotze peces caracteristiques Opus 92 (Twelve characteristic compositions Opus 92 - 1888)
-Amalia, masurca de salon Opus 95 (Amalia, mazurca Opus 95 - 1888)
-Ricordatti, masurca de sala Opus 96 (Ricordatti, mazurca Opus 96 - 1888)
-Segona suite espanyola Opus 97 (Second Spanish Suite Opus 97 ca.1889)
-Serenata espanyola Opus 181 (Spanish Serenade Opus 81 - 1889)
-Cαdiz-gaditana (Cadiz-woman of Cadiz ca.1889)
-Dues danses espanyoles Opus 164 (Two Spanish dances ca.1889)
-Espanya: Sis fulles d’ΰlbum Opus 165 (Spain: Six album pages Opus 165 -  1890)
-L'Automme-Valse Opus 170 (The autumn-Waltz Opus 170 - 1890)
-Zambra granadina en Re menor (Gipsy zambra in D minor ca.1890)
-Mallorca, barcarola Opus 202 (Majorca barcarole Opus 202 - 1890)
-Rκves Opus 201 (Dreams Opus 201 - 1890-1891)
-Zorzico en Mi menor (Zorzico in E minor - 1891)
-Les Saisons (Tambι conegut com "Album of Miniatures") (The Seasons - also known as "Miniatures album" - 1892)
-Chants d'Espagne Opus 232 (Spanish songs Opus 232 - 1891-1894)
-Espagne: Souvenirs (Spain: Souvenirs - 1896-1897)
-La Vega (1897)
-Tres improvisacions en Fa sostingut menor (Three extemporizations in F sharp minor 1903)
-Iberia, "12 nouvelles impressions en quatre cahiers" (Iberia, "Twelve new impressions in four notebooks" 1905-1908)
-Navarra (1907)
-Azulejos (Tiles 1909) (Finished by Enric Granados)
-Cuanto mαs viejo… (1881-1882)
-Catalans de Gracia (Catalans from Gracia 1882)
-Sant Antoni de la Florida (1894)
-La real hembra (1902) (Unfinished)

 

Incidental music:
-Poemes d'amour (Love poems 1892)
-The Song of Songs (1905) (Sketch)

Vocal music:
Voice and piano
-Cinq rimes de Becquer Opus 7 (Five verse sing by Becquer 1886)
-Sis balades sobre texts de la marquesa de Bolaρos (Six ballades on atext of the marchioness of Bolaρos 1887)
-Chanson de Barberine (The song of Barberine ca.1889)
-A Nelli, sis canηons per cant i piano (To Nelli, six songs for voice and piano 1896)
-Has marxat per sempre, Elena? (Are you going forever, Helen? 1896)
-Seras meva? (Will you be mine? 1896)
-Separats! (Away! 1896)
-Dos fragments en prosa (Two extracts in prose 1897)
-Succeeix amb l’amor (It happens with love 1897)
-L'asamblea de les rates (The mouses meeting ca.1890) (Unfinished)
-Els dons dels deus (The Gifts of the Gods 1897)
-L'oruga (The caterpillar 1903)
-Quatre chansons (Four songs 1908)

Έφη Αγραφιώτη
effie@tar.gr
(Μάρτιος 2009)
Επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας