Νίκου Ζάρκου: \"Ελληνική Μουσική του 21ου αιώνα για Κιθάρα\"
[κυκλοφορίες - cd κιθάρας]

Ελληνική Μουσική του 21^ου αιώνα για Κιθάρα

του Νίκου Ζάρκου

Ο Βρετανός κιθαρίστας Julian Bream (γεν. 1933) αποτελεί για το δεύτερο μισό του 20^ου αιώνα τη σημαντικότερη δίοδο επικοινωνίας ανάμεσα στον κόσμο της κλασικής κιθάρας και τις εξελίξεις του μουσικού μοντερνισμού. Χάρη στη δική του παρουσία και καθοδήγηση συνθέτες του αναστήματος του Benjamin Britten, Hans Werner Henze, Toru Takemitsu και William Walton παραμέρισαν τη συνήθη Ισπανική προφορά του ρεπερτορίου και έγραψαν ελεύθερα για το όργανο έργα στη δική τους μουσική γλώσσα. Ο Henze κατά τη διάρκεια της σύνθεσης της Royal Winter Music (Πρώτη Σονάτα σε Σαιξπηρικούς χαρακτήρες για Κιθάρα) μετά από παραγγελία του Bream, δήλωσε ότι ο συνθέτης που ενδιαφέρεται να γράψει για την κλασική κιθάρα «πρέπει να ξεκινήσει από τη σιωπή».

Καθώς έχουμε πια διανύσει την πρώτη δεκαετία του 21^ου αιώνα, ο δρόμος είναι ευκολοδιάβατος και η συνεργασία συνθετών-κιθαριστών αυξανόμενη. Ο Θόδωρος Αντωνίου (γεν. 1935), πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών τις τελευταίες δύο δεκαετίες, έγραψε τη Fantasia in Memoriam το 1996 εις ανάμνησιν του Μάνου Χατζιδάκι (1925-1994), αυτής της εμβληματικής και πολυσύνθετης προσωπικότητας της σύγχρονης Ελληνικής πολιτιστικής ζωής. Το έργο αποτελεί μιαν ευρύχωρη και ελεύθερη φαντασία – σε μορφή ΑΒΑ – του δημοφιλούς τραγουδιού Χάρτινο το Φεγγαράκι, και λειτουργεί ως αναπόληση του Χατζιδάκι και ταυτόχρονα σα μιαν απόπειρα στοχασμού γύρω από την αινιγματική του φύση.

Η Χριστίνα Αθηνοδώρου, γεννημένη στην Πάφο της Κύπρου το 1981, συνθέτει και διευθύνει μουσικά σύνολα έχοντας ως καλλιτεχνική της βάση την Αγγλική πρωτεύουσα. Το Wasted Window (2006-07) – δεύτερο έργο της για κιθάρα μετά το Iris (2005)- είναι μια σύνθεση γεμάτη δραματικότητα και επιθυμία για απόδραση από τα «σφαλιστά παράθυρα» της πραγματικότητας, καλλιτεχνικής ή επίγειας. Το πρώτο και τέταρτο μέρος αποτελούν μικροσκοπικές απορίες που συμβολίζουν, σύμφωνα με τη συνθέτρια, την ανάγκη για αναπνοή, ένα αίτημα που μερικώς μονάχα ικανοποιείται στο φινάλε Allegro appassionato με τις χαρακτηριστικές οργιαστικά επαναλαμβανόμενες συγχορδίες.

Ο Ιωάννης Καλαντζής (γεν. 1966), πολυπρισματικός συνθέτης με σπουδές στη Λυών της Γαλλίας, αισθάνεται άνετα συνθέτοντας τόσο για MaxMSP, όσο και για ένα φαγκότο ή μια κλασική κιθάρα. Λακωνικά περιγράφει το Visitor ως «η εξιστόρηση των εμπειριών και των αντιδράσεων ενός καινούριου επισκέπτη σ’ένα ανεξερεύνητο ρημαγμένο τοπίο».

Ο Νίκος Χαριζάνος (γεν. 1969) συνέθεσε το Στασίχορδον το 2007 για μια συναυλία αφιερωμένη στη μνήμη του κιθαρίστα και παιδαγωγού Δημήτρη Φάμπα (1921-1996). Δανειζόμενος στοιχεία από την παράδοση των blues δημιουργεί την αίσθηση ενός μουσικού έργου που επιπλέει, σχεδόν υδάτινου, εξερευνώντας το αρμονικό βάθος της κιθάρας σε ασυνήθιστα τολμηρό βαθμό.

Η Γεωργία Καλοδίκη (γεν. 1975) δημιουργεί το καλειδοσκοπικό περιβάλλον του έργου της Αιχμές αντιπαραθέτοντας μικρές αιχμηρές φράσεις δύο ή τριών φθόγγων με θηλυκά ευαίσθητες αρμονικές υφές που μιμούνται την άρπα. Η μουσική σύνθεση κορυφώνεται με μια καταιγιστική ανάπτυξη της αγριωπής πλευράς του έργου, οδηγείται σε μια rasgueado συγχορδία διαρκείας, σύντομα όμως αποσυμπιέζεται μέσω μιας κυκλικής πορείας που φέρνει στο νου την αρχική ατμόσφαιρα.

Ο Γουίλιαμ Αντωνίου (γεν. 1987, Βοστόνη, Μασαχουσέτη), γιος του συνθέτη Θόδωρου Αντωνίου και της σοπράνο Susan Lambert, μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον γεμάτο μουσική και έδειξε το ταλέντο του σε μικρή ηλικία – το 2005 υπήρξε ο νεότερος συνθέτης που συμμετείχε στο “New Composer/Librettist Studio” στη Νέα Υόρκη. Το έργο του Αφιερώσις εις μνήμην της θείας του Σοφίας γράφτηκε το καλοκαίρι του 2004 και παραμένει το μοναδικό του έργο για την κιθάρα.

Ο Λεωνίδας Κανάρης (γεν. 1963), κιθαρίστας, παιδαγωγός και συνθέτης ιδιαίτερα αγαπητός στους ελληνικούς κιθαριστικούς κύκλους, συνέθεσε την εύγλωττα μακροσκελή Σονάτα, Op. 14, το 2000. Στα τρία ευδιάκριτης φυσιογνωμίας μέρη της, εξερευνά τις δυνατότητες του οργάνου καταφέρνοντας να εκφέρει ένα μουσικό λόγο αυστηρά ιδιωματικό και ταυτόχρονα γεμάτο λυρισμό και απαστράπτουσα εσωτερικότητα.