[Ηχητικό Ιδεώδες] Αναζητείται Κοινό για συναυλίες-διαμάντια!
(του Γεράσιμου Χοϊδά)

"Ηχητικό ιδεώδες"
Αναζητείται Κοινό για συναυλίες-διαμάντια!

Υπάρχουν μερικές συναυλίες-διαμάντια! Διαμάντια που όμως περνούν αθόρυβα, καθώς γίνονται σε μικρότερες αίθουσες με λιγοστές θέσεις που δεν εκδίδουν πολυτελές «ετήσιο πρόγραμμα», δεν διαφημίζονται στα Μέσα και δεν προσκαλούν μεγάλα ονόματα της ποπ-κλάσικ κουλτούρας. Είναι όμως συναυλίες-διαμάντια, από την άποψη του ότι σε αυτές ακούει κανείς σπάνια μουσική, δοσμένη από εξαιρετικούς εκτελεστές, με αμεσότητα και μεράκι. Μικρές και λαμπερές, όπως ο πολύτιμος λίθος.

Γράφω αυτές τις αράδες, έχοντας στο μυαλό μου δύο συναυλίες που παρακολούθησα πρόσφατα. Η αφορμή αυτή με οδηγεί και σε κάποιες ακόμα σκόρπιες σκέψεις που θέλω να μοιραστώ μαζί σας.

Το Σάββατο 24 Φεβρουαρίου στην Αγγλικανική εκκλησία του Αγ. Παύλου, η Θεοδώρα Μπάκα, σοπράνο, και ο Θεόδωρος Κίτσος, θεόρβη και μπαρόκ κιθάρα, ερμήνευσαν «Tonos humanos: μελωδίες ανθρώπινης ψυχής από την Ισπανία του 17ου αιώνα». Με απλά λόγια, ισπανικά ερωτικά τραγούδια της αναγέννησης. Υπέροχη μουσική συνθετών όπως ο José Marín (c.1619-1699), ο Francisco Guerau (1649-c.1721), ο Marín Juan Hidalgo (1612-1685) και άλλοι. Άγνωστοι ως επί το πλείστον σε εμάς, αλλά πραγματικά αριστουργηματικοί τραγουδοποιοί. Ο υποβλητικός χώρος του ιστορικού ναού πρόσφερε την ακουστική και μια εκπληκτική ατμόσφαιρα που καμία αίθουσα συναυλιών δεν μπορεί να προσφέρει. Οι δυο ερμηνευτές κατάφεραν όχι μόνο να αποδώσουν με υπέροχο τρόπο τη μουσική και την ποιητικότητα του όλου πράγματος, αλλά και να πετύχουν μια μοναδική επαφή με το κοινό. Ο όλος συνδυασμός έκανε την συναυλία αυτή πραγματικό κόσμημα. Ο χώρος, η μουσική, οι μουσικοί, τα όργανα που πολύ σπάνια έχει κανείς την ευκαιρία να ακούσει στην Ελλάδα, αλλά και το κοινό, που λίγο-πολύ το βλέπεις σε όλες τις παρόμοιες συναυλίες. Τυχερό κοινό θα έλεγα. Τυχεροί και αυτοί που παίζουν μπροστά του.

Η δεύτερη έγινε στις 12 Μαρτίου στο Γαλλικό Ινστιτούτο, με έργα Sainte-Colombe, Franηois Couperin, Charles Dolle, Jean-Philippe Rameau και Marin
Marais. Ερμηνευτές: το σύνολο Apollon et ses muses με τους Δάφνη Κοκκώνη, τσέμπαλο, Jonathan Dunford και Άγγελο Ρεπαπή, βιόλες ντα γκάμπα,  Sharman Plesner, μπαρόκ βιολί και Valerie Balssa, τραβέρσο. Στην περίπτωση αυτή η ακουστική του χώρου δεν βοήθησε^. πρόκειται για μια πολυτελή και συμπαθέστατη κατά τα άλλα αίθουσα, με ξερή όμως ακουστική. Τόσο όμως το ρεπερτόριο, όσο και οι εκτελεστές κατάφεραν να ικανοποιήσουν το απαιτητικό κοινό. Και πάλι έργα που δεν ακούγονται ποτέ στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με όργανα εποχής που ακούγονται σπανιότατα-και μάλιστα καλά παιγμένα.
Θα μου πείτε, καλά μέχρι εδώ.
Αυτό που με προβληματίζει όμως, είναι το εξής: γιατί οι τόσο καλές αυτές συναυλίες  γίνονται τόσο σπάνια, δεν γίνονται γνωστές στο ευρύτερο κοινό, δεν τυγχάνουν καμίας ουσιαστικής υποστήριξης από κανέναν φορέα και τελικά παρακολουθούνται από καμιά εκατοστή άτομα, συνεχώς τα ίδια;;;
Εντάξει, το πρώτο είναι απόρροια όλων των υπολοίπων. Και, εδώ που τα λέμε, ίσως και να μην γίνεται διαφορετικά. Όπως και να το κάνουμε, τα διαμάντια δεν τα βρίσκεις και κάτω από κάθε πέτρα. Το ότι δεν γίνονται γνωστές, είναι σχετικό. Μπορεί να μην πολυδιαφημίζονται, αλλά όποιος αναζητά, βρίσκει. Πώς , δηλαδή οι 100 αυτοί άνθρωποι πάντοτε γνωρίζουν; Το θέμα όμως είναι άλλο. Θα περίμενα σε κάποια συναυλία όπως οι προαναφερθείσες, να βρω πολλούς μαθητές φλάουτου, βιολιού, κιθάρας, γεμάτους ενδιαφέρον να ακούσουν το πώς ηχούν οι πρόγονοι των οργάνων που μελετούν. Να θέλουν να συλλέξουν βιώματα για το πώς τελικά ακουγόταν η μουσική μπαρόκ, την οποία και οι ίδιοι ερμηνεύουν. Ακόμα και αν τελικά δεν τους αρέσει αυτό που θα ακούσουν, ακόμα και αν συνειδητά προτιμούν τα μοντέρνα τους όργανα, δεν θα ‘πρεπε να γνωρίζουν οι μελλοντικοί αυτοί επαγγελματίες μουσικοί μας;;; Να σημειώσουμε πως το εισιτήριο είναι εξαιρετικά φθηνό σε τέτοιες συναυλίες. Από 3 ευρώ ως το πολύ 15. Μάλλον συμβολικό θα έλεγα. Άρα, προσιτό σε όλους. Το ενδιαφέρον φαίνεται να λείπει, και όχι τα μέσα... Μια και είμαστε περιοδικό με αφορμή την κιθάρα, να πω εδώ πως πολλοί κιθαριστές δίνουν το παρών στις συναυλίες αυτές!
Προσωπικά πιστεύω πως ένας υπεύθυνος μουσικός θα έπρεπε να ενημερώνεται. Να αναζητά τις συναυλίες, να αποζητά να ακούσει το ιδίωμα της κάθε μουσικής, παιγμένο από τα σωστά όργανα και από ανθρώπους που έχουν κάνει την μουσική γλώσσα, κτήμα τους. Και να είναι παρόντες στις σπάνιες ευκαιρίες που τους δίνονται.

Πρόσφατα επίσης είχα ένα παράδειγμα ενός τέτοιου ανθρώπου. Στο ωδείο όπου εργάζομαι, δέχτηκα ένα τηλεφώνημα από μια κοπελιά που παίζει φαγκότο. Με αφοπλιστική ειλικρίνεια και  ευθύτητα μου είπε πως, επειδή παίζει αυτό το όργανο, θα ήθελε να οργανώσει ένα μπαρόκ σύνολο, για να εξερευνήσει τις δυνατότητες που της δίνει το όργανο, το στιλ αλλά και το ρεπερτόριο, κυρίως όσον αφορά το μπάσο-κοντίνουο. Ζήτησε λοιπόν τη βοήθειά μου, που φυσικά της πρόσφερα πρόθυμα. Είχε μάλιστα κάνει έρευνα σε μουσικές βιβλιοθήκες και είχε ήδη βρει παρτιτούρες. Είχε βρει και πιθανούς συμπαίκτες. Για μένα, το τέλειο παράδειγμα εκκολαπτόμενου μουσικού. Όρεξη για δουλειά, δίψα για μάθηση, ανήσυχο πνεύμα, οργανωτικότητα αλλά και προετοιμασία. Δεν ζήτησε μασημένη τροφή, είχε κάνει από μόνη της ό,τι μπορούσε και μετά ήρθε σε μένα. Όπως καταλαβαίνετε, είναι μεγάλη χαρά για μένα να προσφέρω όσο περισσότερα μπορώ σε ένα τέτοιο παιδί, να μοιραστώ το υλικό μου, να κατευθύνω τις πρόβες τους, να τους προτείνω συναυλίες και ηχογραφήσεις, να τους δώσω το ερέθισμα για δουλειά και να δουλέψω μαζί τους.
Είμαι σίγουρος πως πάμπολλοι συνάδελφοί μου θα αντιδρούσαν ακριβώς έτσι. Γι αυτό, συμβουλεύω: εκκολαπτόμενοι μουσικοί, ψαχτείτε! Αναρωτηθείτε πώς μπορείτε να μάθετε περισσότερα για το όργανό σας, την ιστορία του, το στιλ της μουσικής που παίζετε. Αναζητήστε συναυλίες-διαμάντια, ηχογραφήσεις, συνεργασίες. Επικοινωνήστε με οποιονδήποτε πιστεύετε πως έχει κάτι ενδιαφέρον να σας πει. Στείλτε του ένα e-mail, ένα sms… Να είστε σίγουροι πως θα ανταποκριθεί με χαρά. Δάσκαλοι, προτρέψτε τους μαθητές σας να το κάνουν! Σήμερα, στην εποχή του διαδικτύου, δεν είναι ανάγκη να αναζητάτε τις καλές συναυλίες μόνο στα πολυτελή προγράμματα μεγάλων αιθουσών.
Κάποτε στο Βέλγιο μου είχαν πει πως αν κάνω ένα ρεσιτάλ τσέμπαλου και μαζευτούν πάνω από 70 άτομα θα πρέπει να είμαι πολύ ευχαριστημένος! Για να λέμε και του στραβού το δίκιο, δεν τα πάμε και πολύ άσχημα στην Ελλάδα. Μαζευόμαστε πάνω από 100...  Ελάτε λοιπόν να δημιουργήσουμε ένα κοινό-διαμάντι, για συναυλίες-κοσμήματα.
Συμβουλή: κοιτάτε τακτικά στην ατζέντα του TaR!

Γεράσιμος Χοϊδάς
gerasimoshoidas@tar.gr

(Μάρτιος 2007)