ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΜΕΡΑΚΟΥ
Συνέντευξη με την Διευθύντρια της Μεγάλης Μουσικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη»
Στην Τίνα Βαρουχάκη
Στους όμορφους χώρους της έχουμε όλοι καλλιεργήσει το πνεύμα μας και ξαποστάσει την ψυχή μας: συναυλίες, διαλέξεις, σεμινάρια, συνέδρια, εκθέσεις, παιδικές παραστάσεις… Ο λόγος για τη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής», που βρίσκεται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, η οποία δημιουργήθηκε το 1995 χάρη στη χορηγία του Ιδρύματος Βουδούρη. Φέτος συμπληρώνονται 20 χρόνια ανεκτίμητης προσφοράς από τότε που άνοιξε τις πύλες της στο κοινό.
Με αφορμή το γεγονός, αλλά και εν όψει της μεγάλης γιορτής που διοργανώνεται στις 2 Δεκεμβρίου 2017, η Διευθύντρια Στεφανία Μεράκου μας δέχθηκε με προθυμία στο γραφείο της και μας ταξίδεψε στην ιστορία της μοναδικής Μουσικής Βιβλιοθήκης της χώρας μας. Η αξία της Βιβλιοθήκης δεν έγκειται μόνο στο γεγονός ότι, με διάρκεια ζωής μόλις 20 ετών, φιλοξενεί περί τα 150.000 τεκμήρια, ο αριθμός των οποίων βαίνει αυξανόμενος - βιβλία, περιοδικά, παρτιτούρες, ηχογραφήσεις, αρχεία προσωπικοτήτων, χειρόγραφα, σπάνια αντικείμενα συνθετών κτλ. Ασφαλώς, δεν εξαντλείται ούτε στο αναρίθμητο ψηφιοποιημένο υλικό, το οποίο είναι προσβάσιμο και από απόσταση στους «Φίλους της Βιβλιοθήκης» με μια συμβολική ετήσια συνδρομή. Το αξιέπαινο και ελπιδοφόρο σε αυτή την προσπάθεια είναι τα εκπαιδευτικά και επιμορφωτικά προγράμματα που φιλοξενούνται στη Βιβλιοθήκη. Μόνο το 2016, το στελεχιακό δυναμικό της βιβλιοθήκης διοργάνωσε 500 εκδηλώσεις! Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα εκπαιδευτικά προγράμματα για την καλλιέργεια μουσικής παιδείας παιδιών και εφήβων, οι οποίοι ασφαλώς θα αποτελέσουν το μελλοντικό κοινό των συναυλιών και των μουσικολογικών συνεδρίων.
Εκείνο το απόγευμα της 8ης Νοεμβρίου, η κυρία Μεράκου με τις εξαιρετικές της σπουδές στην Αμερική και την πλούσια εμπειρία της στη Βιβλιοθήκη, μας μίλησε για πολλά… Ακούγοντάς την, στον πανέμορφο χώρο της Μουσικής Βιβλιοθήκης, θυμήθηκα έναν αγαπημένο στίχο του Ελύτη: «Στο βυθό της μουσικής συνταξιδεύουμε…»
…«μπορεί κάποιος να σκεφτεί: “γιατί να δώσω το αρχείο μου σε μια βιβλιοθήκη και να μην το διατηρήσω ως προσωπικό αρχείο;” Η απάντηση είναι: Επειδή κάποιος που έχει στο σπίτι του το αρχείο ενός συγγενικού ή προσφιλούς του προσώπου, ακόμη και αν ενδεχομένως κάνει ό,τι μπορεί για να το διατηρήσει, πάντως όμως δεν το καθιστά προσβάσιμο στους μελετητές και αυτό είναι κρίμα»…
Η Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών[1]
T.B. Έχετε εξαιρετικές προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές σε μεγάλα Πανεπιστήμια της Αμερικής και μεταξύ άλλων είστε εξειδικευμένη ως μουσικολόγος στη Βυζαντινή Μουσική, καθώς και στο μουσικοπαιδαγωγικό σύστημα “Suzuki.” Πώς προέκυψε η ενασχόλησή σας με τη Βυζαντινή μουσική;
Στεφανία Μεράκου: Όταν πήγα στην Αμερική, μου ανοίχτηκε ένας καινούργιος κόσμος! Συνάντησα καταστάσεις και δεδομένα για τα οποία δεν είχα τίποτα υπ΄όψιν μου. Ξεκίνησα με την προοπτική να κάνω ειδικές σπουδές στο πιάνο, ως συνέχεια των σπουδών μου στην Ελλάδα. Εκεί, για διάφορους λόγους, αποφάσισα να μην συνεχίσω με το πιάνο, όπου πήρα το πρώτο μου πτυχίο, γιατί διαπίστωσα ότι η υποδομή που είχα, δεν μου επέτρεπε να συνεχίσω τέτοιου είδους σολιστικές σπουδές. Φανταστείτε ότι πήγα στην Αμερική το 1980. Στην Ελλάδα εκείνη την εποχή, σε ό,τι αφορά τον τομέα της μουσικής, δεν είχε κανείς την ευκαιρία να σπουδάσει μουσική παρά μόνο σε ωδείο. Πηγαίνοντας στο Πανεπιστήμιο εκεί, «ανακάλυψα» ότι υπάρχουν σπουδές στη μουσικολογία, στη θεωρία ή σε άλλους τομείς της έρευνας σε σχέση με τη μουσική. Πήρα την απόφασή να ασχοληθώ με τη μουσικολογία στο τέλος του πτυχίου μου, του Bachelor of Arts, όταν έψαχνα να βρω τι μεταπτυχιακό θα κάνω. Εκείνη την εποχή βρέθηκε κατά τύχη στο δρόμο μου ο καθηγητής μου, ο αείμνηστος Milos Velomirovic, του οποίου ένα από τα πεδία έρευνας ήταν η Βυζαντινή Μουσική. Ειδικότερα, είχε ασχοληθεί με τη μελέτη της Βυζαντινής μουσικής την περίοδο μέχρι το 15ο αιώνα. Χωρίς να έχω κάποια υποδομή από την Ελλάδα, ξεκίνησα να γνωρίζω τη Βυζαντινή Μουσική, μέσα από τις γραφές μέχρι το 15ο αιώνα. Πάνω σε αυτό το θέμα διάβασα και εκεί επικεντρώθηκε και η συνεργασία μου με τον Velomirovic. Υπό αυτές τις συνθήκες ξεκίνησα την εισαγωγή σε αυτή τη μουσική και βεβαίως λόγω της γλώσσας είχα μια ιδιαίτερη ευχέρεια να το κάνω αυτό. Ασχολήθηκα πάρα πολύ και με μελέτες ξένων ερευνητών της Βυζαντινής μουσικής. Εκείνο το διάστημα, υπήρχαν έδρες Βυζαντινής Μουσικής στο Πρίνστον, στον Καναδά και στην Κοπεγχάγη, όπου συνεχίζει να υπάρχει σε μικρότερη εμβέλεια ακόμη και σήμερα. Μέσα από την επικοινωνία μου με τον Velomirovic, ο οποίος ήταν σπουδαίος Ακαδημαϊκός δάσκαλος, εκτός από το αντικείμενο ειδίκευσης, έμαθα πάρα πολλά για την έρευνα στη μουσική γενικότερα. Σημειωτέον, ότι ένα άλλο αντικείμενο του Velomirovic ήταν η Ρωσική όπερα.
Τ.Β. Πώς αποφασίσατε να ειδικευτείτε στο σύστημα Suzuki;
Στεφανία Μεράκου: Η επαφή μου με το σύστημα Suzuki ήταν μια άλλη «ευτυχής» συγκυρία. Πριν πολλά χρόνια, όταν το πρώτο μου παιδί έγινε τριών χρονών, θέλησα να αρχίζω να του δίνω ερεθίσματα με θέματα μουσικά. Έτσι, ξεκινήσαμε μαζί να μελετάμε βιολί με το σύστημα Suzuki, καθώς πάντοτε σε αυτό το σύστημα εμπλέκεται ένας γονιός. Μου έκανε πάρα πολύ μεγάλη εντύπωση η μέθοδος αυτή για παιδιά, oπότε πήρα την εκπαίδευση από το American Suzuki Institute και ως εκ τούτου απέκτησα την άδεια να διδάσκω πιάνο με αυτό το σύστημα. Εκείνη την εποχή, αυτό ήταν πάρα πολύ βολικό για μένα, γιατί οι συνθήκες της ζωής μου ήταν τέτοιες που μου επέτρεπαν να ασχοληθώ με αυτό το αντικείμενο. Ήταν μια πολύ δημιουργική εμπειρία. Μάλιστα, ήμουν τόσο ενθουσιασμένη με τη μέθοδο αυτή, που σκόπευα γυρίζοντας στην Ελλάδα να είναι αυτή η επαγγελματική ενασχόλησή μου. Δυστυχώς, δεν βρήκα καμία ευαισθησία από τους ιδιοκτήτες και καθηγητές των ωδείων εκείνης της εποχής, στα οποία έκανα διάλεξη, παρουσιάζοντας το μουσικοπαιδαγωγικό σύστημα Suzuki. Ακόμη και τώρα που έχουν περάσει περίπου 25 χρόνια, στην Ελλάδα δεν έχει αναπτυχθεί αυτό το σύστημα.
Τ.Β. Έχετε κάποια ερμηνεία γι΄αυτό;
Στεφανία Μεράκου: Δεν μπορώ να εξηγήσω ποιοι παράγοντες ευθύνονται που δεν έχει ανθίσει το Suzuki στην Ελλάδα, παρ΄όλο που οι κοινωνικές συνθήκες είναι τέτοιες που το ευνοούν πάρα πολύ. Πρόκειται για ένα σύστημα, το οποίο είναι ιδανικό για τις δυτικού τύπου κοινωνίες, ακριβώς επειδή εμπλέκει και τη συμμετοχή ενός γονιού, που μαθαίνει μαζί με το παιδί. Η δυτικού τύπου οικογένεια, που αφήνει λίγες ώρες στα μέλη της να συνυπάρξουν, τους δημιουργεί την ανάγκη να βρουν κάτι πάρα πολύ δημιουργικό, χαλαρωτικό και ζεστό, να αναζητήσουν ποιοτικό χρόνο που θα περάσουν μαζί με το παιδί τους. Αυτόν τον λίγο χρόνο που έχουν οι γονείς, τον αξιοποιούν, μελετώντας μαζί με το παιδί, παίζοντας μαζί μουσική! Γι΄αυτό το λόγο, πιστεύω ότι το σύστημα Suzuki άνθισε εξαρχής τόσο πολύ στην Ιαπωνία, στην Αμερική, αλλά και στην Ευρώπη. Με αυτόν τον τρόπο, τα μέλη των οικογενειών καταφέρνουν να αναπτύξουν ακόμη περισσότερο τη σχέση τους και να βρεθούν κοντά, ιδιαίτερα όταν δημιουργήσουν μουσική και περάσουν ωραία. Στην Ελλάδα μένει ακόμη να δούμε αν θα εξελιχθεί αυτό το σύστημα. Στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, υπάρχει μια καθηγήτρια, η κ. Στάμου, η οποία ασχολείται με το σύστημα Suzuki βιολί και έχει την ευκαιρία να το μελετήσει μαζί με τους φοιτητές της. Όμως είναι ένα σύστημα του οποίου η εξέλιξη δεν εξαρτάται μόνο από έναν άνθρωπο. Πρέπει να υπάρχει ομάδα για να δημιουργηθούν τάξεις, ensemble, δηλαδή θέλει πολλούς μαζί για ν΄αναπτυχθεί. Το αν θα εξελιχθεί στη χώρα μας, μένει να το δούμε.
T.B. Στο πλαίσιο της παραμονής σας στην Αμερική, εργαστήκατε στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Connecticut. Αυτή η εμπειρία, επηρέασε τον τρόπο που οραματιστήκατε την οργάνωση και λειτουργία της Βιβλιοθήκης Βουδούρη;
Στεφανία Μεράκου: Aπολύτως ναι! Μια τέτοιου είδους ακαδημαϊκού τύπου Βιβλιοθήκη, συνήθως εντάσσεται μέσα σε ένα Πανεπιστήμιο. Η χρήση της Βιβλιοθήκης, ούτως ή άλλως, εντάσσεται στο πρόγραμμα σπουδών των Πανεπιστημίων. Εμείς, στην προκειμένη περίπτωση, δεν ανήκουμε σε Πανεπιστήμιο. Το πρότυπο όμως, σαφώς προέρχεται από τις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες, βάσει της εμπειρίας τόσο της δικής μου, όσο και των άλλων επιστημόνων που έχουν συνεργαστεί με τη Βιβλιοθήκη Βουδούρη. Η δημιουργία και ανάπτυξη της συλλογής, καθώς και η οργάνωση, δεν είναι δικό μου έργο. Είναι έργο του αείμνηστου Κρίστοφ Στρούξ, δρ μουσικολογίας, ο οποίος έστησε τη Βιβλιοθήκη από το 1995 που ξεκίνησε να οργανώνεται. Όσοι εργαστήκαμε εδώ, σαφώς είχαμε το πρότυπο και την εμπειρία, γιατί το είχαμε βιώσει μέσα από τις σπουδές μας και όλο μας το προηγούμενο εκπαιδευτικό, ερευνητικό, μουσικολογικό έργο.
.jpg)
Τ.Β. Ποιος πήρε την πρωτοβουλία για τη σύσταση της Βιβλιοθήκης;
Στεφανία Μεράκου: Η δημιουργία της Βιβλιοθήκης ήταν όραμα του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής». Είναι ο φορέας ο οποίος μερίμνησε, ώστε να δημιουργηθεί το ΜΜΑ. Ο επόμενος τους στόχος, ήταν η δημιουργία μιας Ορχήστρας (έτσι ιδρύθηκε η Καμεράτα) και μιας Βιβλιοθήκης. Με τη χορηγία το 1995 του Ιδρύματος Βουδούρη (εξ ου και η ονομασία της) το όραμα του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» έγινε πραγματικότητα. Δόθηκε ένα μεγάλο κονδύλι για να δημιουργηθεί η πρώτη συλλογή (βιβλία, παρτιτούρες, ηχογραφήσεις) και όλο το άλλο υλικό που χρειαζόμασταν, καθώς και η υποδομή για να αρχίσει να λειτουργεί η Βιβλιοθήκη. Πρώτος διευθυντής της Βιβλιοθήκης ήταν ο Κρίστοφ Στρούξ, διδάκτωρ μουσικολόγος, γνώστης της ελληνικής πραγματικότητας (γνώριζε πάρα πολύ καλά ελληνικά και ήταν λάτρης της Ελλάδας). Αυτή η ιστορία ξεκίνησε με ένα μικρό επιτελείο ειδικών, των οποίων το αντικείμενο ήταν η βιβλιοθηκονομία και η μουσικολογία. Εγώ έχω την τύχη και την τιμή να βρίσκομαι εδώ από τις πρώτες μέρες δημιουργίας της συλλογής. Το 1995 που ξεκίνησα να εργάζομαι εδώ, ήμουν υπεύθυνη της ανάπτυξης του Αρχείου Ελληνικής Μουσικής. Σκοπός του είναι να συγκεντρώσει, να τεκμηριώσει και να κάνει διαθέσιμο στους μελετητές οτιδήποτε σχετικό με την ελληνική μουσική ζωή, από την Αρχαία Ελληνική Μουσική, τη Βυζαντινή, την Παραδοσιακή και τη σύγχρονη έντεχνη. Το 1995 που ήρθαμε εδώ, δεν υπήρχε τίποτε. Όλα αυτά έγιναν στα διάφορα στάδια που πέρασε η Βιβλιοθήκη. Μετά τη χορηγία του Ιδρύματος Βουδούρη, το οποίο ήταν υπεύθυνο μόνο για την πρώτη συλλογή, η Βιβλιοθήκη υποστηρίζεται από τον Σύλλογο «Οι Φίλοι της Μουσικής» σε ό,τι αφορά τη συνεχή ανάπτυξη της συλλογής και την υποστήριξη όλων των δράσεων που διοργανώνουμε. Ακόμη και σήμερα, με την αρωγή του Συλλόγου αγοράζονται βιβλία και εντάσσονται στη συλλογή. Οι συνάδελφοι τα καταλογογραφούν, τα τοποθετούν στα βιβλιοστάσια, δηλαδή υπάρχει μια αλυσίδα εργασιών που κρύβονται πίσω από τη λειτουργία μιας Βιβλιοθήκης. Εμπλέκονται σε αυτήν όλα τα τμήματα, από το τμήμα ανάπτυξης της συλλογής, την καταλογογράφηση, τη συντήρηση, την εξυπηρέτηση του κοινού, την ανάπτυξη ψηφιακών προγραμμάτων κτλ.
Τ.Β. Θα θέλατε να μας μιλήσετε για τον πρώτο διευθυντή της βιβλιοθήκης Βουδούρη, Δρ. Στρούξ;
Στεφανία Μεράκου: Ήταν ο πρώτος διευθυντής και υλοποίησε το όραμα δημιουργίας της Βιβλιοθήκης με τον καλύτερο τρόπο. Μερίμνησε για να επιλέξει τους κατάλληλους ανθρώπους, για την επιλογή του υλικού… Θυμάμαι οι παραγγελίες του υλικού εκείνη την εποχή (βιβλία, ηχογραφήσεις, παρτιτούρες κτλ) ήταν μαζικές. Αυτός ήταν ο σκοπός τα δυο πρώτα χρόνια, να φτιάξουμε τη Συλλογή. Ένα βήμα ήταν η απόκτηση του υλικού και ένα άλλο, ήταν η οργάνωση και η καταλογογράφησή του, ώστε το κοινό που θα ερχόταν να μπορεί να εντοπίσει το υλικό που χρειάζεται. Είναι μια ιδιαίτερη διαδικασία η οργάνωση της Βιβλιοθήκης. Έγινε μέσα σε δυο χρόνια και το 1997 η Βιβλιοθήκη άνοιξε τις πύλες της στο κοινό. Ο Κρίστοφ Στρούξ, ήταν διευθυντής της Βιβλιοθήκης από το 1995 έως το 2005 που συνταξιοδοτήθηκε και μετά η διεύθυνση πέρασε σε μένα. Ήταν ένας πολύ ξεχωριστός άνθρωπος ως προς το ήθος την προσωπικότητα και τις πολύπλευρες γνώσεις του που καθημερινά τον νοσταλγώ.
T.B. Υπήρξατε υπεύθυνη του Αρχείου Ελληνικής Μουσικής από το 1995, που ιδρύθηκε η Βιβλιοθήκη Βουδούρη. Ποιο ήταν το στρατηγικό σας όραμα τότε, στο ξεκίνημα της σταδιοδρομίας σας και κατά πόσον σήμερα, με την ιδιότητά σας πλέον ως διευθύντριας, νομίζετε ότι έχει επιτευχθεί;
Στεφανία Μεράκου: Το Αρχείο Ελληνικής Μουσικής ήταν εξ΄αρχής ένα πολύ σημαντικό τμήμα της Βιβλιοθήκης. Γι΄αυτό, μέσα στις τρείς πρώτες θέσεις που δημιουργήθηκαν στη Βιβλιοθήκη, ήταν εκείνη του υπεύθυνου. Ήταν προτεραιότητα για το Σύλλογο, γιατί στην Ελλάδα δεν έχουμε οργανωμένα αρχεία και βιβλιοθήκες και μάλιστα μουσικές, ούτε καν στα ωδεία. Δεν υπήρχε, επομένως, ένας χώρος που να συγκεντρώνει την ελληνική μουσική κληρονομιά. Βεβαίως, υπάρχουν κάποια αρχεία. Για παράδειγμα, οι ερευνητές που ασχολούνται με την παραδοσιακή μουσική θα αναζητήσουν πηγές στο Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, ή στο Κέντρο Λαογραφίας της Ακαδημίας, ή θα απευθυνθούν σε κάποιον ιδιώτη που γνωρίζουν ότι διαθέτει ένα προσωπικό αρχείο. Είναι ένα τοπίο αρκετά διάσπαρτο. Στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένας φορέας όπου ο ερευνητής θα είναι δυνατόν να βρίσκει βιβλιογραφία για την ελληνική μουσική ή ηχογραφήσεις. Όταν ξεκίνησα να επιμελούμαι το Αρχείο Ελληνικής Μουσικής, γύρισα όλο το Μοναστηράκι, όλα τα παλαιοβιβλιοπωλεία της Αθήνας, για να συγκεντρώσω οτιδήποτε είχε σχέση με την ελληνική μουσική ιστορία. Βεβαίως, υπήρχε και η αντίστοιχη οικονομική δυνατότητα μέσω του κληροδοτήματος Βουδούρη, γιατί όλα αυτά αγοράστηκαν εκείνη την εποχή, τόσο συλλογές, όσο και μεμονωμένα βιβλία. Φανταστείτε ότι θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα αρχείο ελληνικής μουσικής, που να συγκεντρώνει βιβλιογραφία και πληροφορίες και δεν είχαμε ούτε το βιβλίο του Σπύρου Μοτσενίγου για την ελληνική μουσική, επειδή ήταν αδύνατον να βρεθεί σε βιβλιοπωλεία που τελικά εντοπίστηκε σε παλαιοβιβλιοπωλείο. Το ίδιο έχει συμβεί και με πολλά άλλα τεκμήρια. Ύστερα από μεθοδική δουλειά δημιουργήθηκε αυτή η συλλογή που τώρα νομίζω ότι είναι μοναδική.
Στεφανία Μεράκου: Τα 150.000 τεκμήρια αφορούν όλη τη Συλλογή. Τώρα πια οι πληροφορίες για τη μουσική, η βιβλιογραφία με την ευρεία έννοια και οι λοιπές πληροφορίες, δεν περιορίζονται στο βιβλίο. Στα 20 χρόνια που λειτουργεί η Βιβλιοθήκη, η τεχνολογία έχει αλλάξει τελείως τη λειτουργία της και κυριολεκτώ απολύτως σε αυτό! Γιατί τώρα πια ο μελετητής δεν έχει μόνο το βιβλίο ως πηγή. Θα σας πω μόνο ότι το αρχείο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, που είναι ψηφιοποιημένο σε ένα μεγάλο μέρος του, προσφέρει πάρα πολλές πληροφορίες που θα ήταν αδύνατον να δημοσιευτούν σε βιβλίο. Η ψηφιακή πληροφορία τώρα πια παίζει πάρα πολύ σπουδαίο ρόλο στο πώς μελετάμε, στο πώς ερευνούμε. Πέρα από αυτούς τους 150.000 τίτλους, υπάρχουν αμέτρητα στοιχεία για διάφορα γνωστικά αντικείμενα σχετικά με τη μουσική που βρίσκονται σε ιστοσελίδες, ψηφιοποιημένα αρχεία κτλ. Για παράδειγμα, τα άπαντα του Μότσαρτ, τα οποία υπήρχαν μόνο σε έκδοση που έχουμε στο αναγνωστήριό μας, τώρα πια είναι διαθέσιμα online. Υπάρχουν εκδόσεις που είναι μόνο online. Mία Βιβλιοθήκη που σέβεται τον εαυτό της, πρέπει να έχει τους τρόπους να προσφέρει αυτή τη δυνατότητα στους επισκέπτες της. Η δουλειά του βιβλιοθηκονόμου είναι πάρα πολύ σημαντική, γιατί κατευθύνει τον επισκέπτη σε όλες τις πηγές που υπάρχουν τώρα πια και είναι πέρα από το βιβλίο. Γι΄αυτό που είναι η δική μας Βιβλιοθήκη και όλες οι σοβαρές βιβλιοθήκες του κόσμου, ο όρος «Βιβλιοθήκη» είναι περιοριστικός. Ακόμη και το επάγγελμα του βιβλιοθηκονόμου, αποδίδεται ως «βιβλιοθηκονόμος και επιστήμων πληροφόρησης». Γιατί μιλάμε για την πληροφορία, δεν μιλάμε μόνο για βιβλία πλέον. Η πληροφορία περιέχεται σε βιβλία, αλλά και αλλού και είναι δουλειά του βιβλιοθηκονόμου να την αναδείξει και να την κάνει προσιτή στους επισκέπτες.
T.B. Πόσοι υπάλληλοι εργάζονται στη Βιβλιοθήκη και ποιες είναι οι ειδικότητές τους;
Στεφανία Μεράκου: Όλο το προσωπικό της Βιβλιοθήκης είναι μόνιμο. Οι ειδικότητες που απασχολούνται είναι βιβλιοθηκονόμοι και μουσικολόγοι, άλλοι προερχόμενοι από τον τομέα της βιβλιοθηκονομίας και άλλοι από τον τομέα της μουσικολογίας. Στην ουσία όλοι είναι μουσικοί – βιβλιοθηκονόμοι, γιατί έχουν αφομοιωθεί οι δυο ειδικότητες λόγω των αναγκών που υπάρχουν. Επίσης πολλοί από μας, ακολούθησαν προγράμματα μετεκπαίδευσης και κατάρτισης σε θέματα που αφορούν μουσικές βιβλιοθήκες. Βεβαίως, υπάρχουν και συνάδελφοι που εξυπηρετούν το λογιστήριο, τις προμήθειες και τους χώρους. Στο επιστημονικό προσωπικό της Βιβλιοθήκης, εντάσσονται 9 άτομα, τα οποία ασχολούνται τόσο με το αμιγώς βιβλιοθηκονομικό έργο, όσο και με τις εκδηλώσεις και τα εκπαιδευτικά προγράμματα της Βιβλιοθήκης, που αποτελούν ένα πάρα πολύ μεγάλο μέρος των εργασιών μας. Χαρακτηριστικό ως προς αυτό, είναι ότι το 2016 διοργανώσαμε 500 εκδηλώσεις!
T.B. To Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (ΜΜΑ) είναι αρωγός στις προσπάθειές σας; Σας βοηθάει οργανικά, διοικητικά, οικονομικά;
Στεφανία Μεράκου: Να διευκρινίσω ότι το ΜΜΑ είναι διαφορετικός φορέας από τον Σύλλογο «Οι Φίλοι της Μουσικής» στον οποίο ανήκει η Μουσική Βιβλιοθήκη Πρόκειται δηλαδή, για δυο διαφορετικά νομικά πρόσωπα. Το ΜΜΑ υπάγεται στο Δημόσιο πλέον, ενώ αντιθέτως, ο Σύλλογος «Οι Φίλοι της Μουσικής» στον οποίο ανήκει η Βιβλιοθήκη Βουδούρη, εξακολουθεί να είναι ιδιωτικός φορέας. Όμως με τα καινούργια δεδομένα, ο Οργανισμός Μεγάρου Μουσικής, φιλοξενεί τις εγκαταστάσεις του Συλλόγου σε αυτό το συγκρότημα που γνωρίζουμε. Η Βιβλιοθήκη Βουδούρη, φιλοξενείται στο ΜΜΑ. Οι χώροι μας ανήκουν στο ΜΜΑ και με το καινούργιο καθεστώς, λόγω της σχέσης που είχε ο Σύλλογος «Οι Φίλοι της Μουσικής» με το ΜΜΑ είναι εξασφαλισμένοι. Θα ήθελα όμως να υπογραμμίσω, ότι τα λειτουργικά κόστη για τη Βιβλιοθήκη (η μισθοδοσία, η ανάπτυξη της συλλογής, οι εκδηλώσεις που κάνουμε εδώ) αντιμετωπίζονται από το Σύλλογο «Οι Φίλοι της Μουσικής» και κατά κανένα τρόπο δεν επιβαρύνουν το δημόσιο.
T.B. Με δεδομένη την ιδιότητά σας ως Διευθύντριας, θα μπορούσατε να μας πείτε περιληπτικά τι είδους τεκμήρια περιλαμβάνει και κατά πόσον καθίσταται εφικτός ο εμπλουτισμός τους υπό τις σημερινές συνθήκες της οικονομικής κρίσης;
Στεφανία Μεράκου: Τόσο το Αρχείο Ελληνικής Μουσικής, όσο και η συλλογή της Βιβλιοθήκης, υπόκεινται σε περιορισμούς. Ο εμπλουτισμός της Συλλογής, δεν γίνεται με τους ρυθμούς που γινόταν πια. Όμως είμαστε αρκετά τυχεροί από την άποψη ότι τα προηγούμενα χρόνια είχαμε μια αρκετά μεγάλη άνεση. Σήμερα η συλλογή και οι υπηρεσίες που έχουμε καλύπτουν, πιστεύω, σε μεγάλο βαθμό τις ανάγκες του ελληνικού ερευνητικού κοινού. Σαφώς πάντα υπάρχουν τομείς που μπορούν να ενισχυθούν από επιπλέον χρηματοδότηση. Η Βιβλιοθήκη πρέπει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του κοινού της. Στην περίπτωση της Βιβλιοθήκης Βουδούρη, αυτές θεωρώ ότι καλύπτονται. Υπήρχαν εποχές που κάναμε κάποιες δράσεις και η συλλογή υπερκάλυπτε τις ανάγκες του κοινού, επειδή θεωρούσαμε ότι έπρεπε να έχουμε παραπάνω τεκμήρια. Σε καμία περίπτωση δεν έχουμε χειροτερέψει τις υπηρεσίες που έχουμε. Απλώς κάποιες δαπάνες έχουν περιοριστεί, γιατί δεν υπήρχε ανάγκη να υφίστανται. Η βιβλιοθήκη Βουδούρη ως ειδική Βιβλιοθήκη που ασχολείται με τη μουσική, καλύπτει μια μεγάλη ευρύτητα αντικειμένων σε σχέση με παρτιτούρες, από τη μουσική του Μεσαίωνα, μέχρι τον 21ο αιώνα και στους τομείς της ελληνικής μουσικής. Έχουμε πολύ μεγάλη συλλογή βιβλίων βυζαντινής μουσικής και όλης της βιβλιογραφίας που υποστηρίζει τη μουσική παραγωγή από τα βάθη των αιώνων μέχρι σήμερα. Επίσης, διαθέτουμε ηχογραφήσεις, (σε πολλές μορφές από μπομπίνες μέχρι DVD) οπτικοακουστικό υλικό, βίντεο, φωτογραφίες, προγράμματα εκδηλώσεων. Επίσης, στο Αρχείο Ελληνικής Μουσικής υπάρχουν πολύ διαφορετικά τεκμήρια, ακόμη και αντικείμενα των συνθετών- είναι πολύ ιδιαίτερο αυτό το αρχειακό υλικό. Γενικότερα, διαθέτουμε ό,τι μπορεί να έχει μια Βιβλιοθήκη εξειδικευμένη στον τομέα της μουσικής.
.jpg)
T.B. Στη Βιβλιοθήκη «Βουδούρη» υπάρχουν, μεταξύ άλλων, αρχεία σημαντικών προσωπικοτήτων. Έχει αξιοποιηθεί αυτό το υλικό στο πλαίσιο εκπόνησης επιστημονικών δημοσιεύσεων, διδακτορικών διατριβών και άλλων επιστημονικών δράσεων;
Στεφανία Μεράκου: Βεβαίως! Πάρα πολλοί ερευνητές, έχουν ασχοληθεί με το αρχείο του Θεοδωράκη, του Ριάδη, του Πονηρίδη και άλλων. Και δεν είναι μόνο αυτά τα 35 αρχεία. Έχουμε μια μεγάλη συλλογή με προγράμματα συναυλιών που έχουν γίνει στην Ελλάδα από το 1880, μέχρι σήμερα! Ας πούμε η ΚΟΑ, έχει αρχείο προγραμμάτων, αλλά δεν μπορεί οποιοσδήποτε να επισκεφτεί το αρχείο της, δεν είναι αυτή η δουλειά της. Αντιθέτως, ο ερευνητής μπορεί να έρθει εδώ να το μελετήσει. Υπάρχει και online κατάλογος των προγραμμάτων που έχουμε.
Να σημειώσω επίσης, κάτι σημαντικό: εμείς δεν είμαστε μια Βιβλιοθήκη σαν την ΕΒΕ που έχει ζωή 200 ετών. Η Βιβλιοθήκη Βουδούρη, υφίσταται μόλις 20 χρόνια! Έχουμε συγκεντρώσει το υλικό μας σε αυτό το χρονικό διάστημα. Συνεπώς, υλικό που εκδόθηκε πχ το 1930, είναι σχεδόν αδύνατον να το αποκτήσει κανείς όποτε και όπως το θέλει, ακόμη και αν έχει χρήματα να το βρει. Δεν υπάρχει! Το αναφέρω αυτό, γιατί μπορεί σε κάποια συλλογή να υπάρχουν κενά και γι΄αυτό πρέπει να σας εξηγήσω τους λόγους. Τότε που δημιουργούσαμε αυτό το αρχείο, γινόταν έρευνα στα παλαιοβιβλιοπωλεία της Αθήνας και οπουδήποτε βρίσκαμε υλικό, το αγοράζαμε. Θυμάμαι, βρήκαμε μια συλλογή με πάρτες ορχήστρας οπερέτας σε ένα βιβλιοπωλείο στην οδό Ηφαίστου. Έτυχε να βρεθεί αυτό το συγκεκριμένο τεκμήριο. Μακάρι να είχαμε μια συλλογή από όλες τις πάρτες απ΄όλες τις ελληνικές οπερέτες. Που να τα βρούμε; Όμως πάντα υπάρχουν ευκαιρίες, γιατί οι συλλογές εμπλουτίζονται, συμπληρώνονται κτλ. Με την ευκαιρία, θα ήθελα να παρατηρήσω το εξής: μπορεί κάποιος να σκεφτεί: «μπορεί κάποιος να σκεφτεί: “γιατί να δώσω το αρχείο μου σε μια βιβλιοθήκη και να μην το διατηρήσω ως προσωπικό αρχείο;” Η απάντηση είναι: Επειδή κάποιος που έχει στο σπίτι του το αρχείο ενός συγγενικού ή προσφιλούς του προσώπου, ακόμη και αν ενδεχομένως κάνει ό,τι μπορεί για να το διατηρήσει, πάντως όμως δεν το καθιστά προσβάσιμο στους μελετητές και αυτό είναι κρίμα»…
Παρτιτούρα από έργο του Αιμίλιου Ριάδη
T.B. Kάποιο νομικό ή φυσικό πρόσωπο, που επιθυμεί να κάνει δωρεά το αρχείο του στη Βιβλιοθήκη Βουδούρη, σε ποιες ενέργειες θα πρέπει να προβεί και ποιους όρους θέτει η Βιβλιοθήκη;
Στεφανία Μεράκου: θα πρέπει καταρχήν να μας ενημερώσει. Επίσης οφείλει να είναι ο νόμιμος κάτοχος του υλικού. Αφού εξασφαλιστούν αυτές οι προϋποθέσεις, ξεκινάμε μια διαδικασία για τη δωρεά, γιατί συνήθως δωρεές γίνονται. Καταγράφουμε το υλικό που πρόκειται να μας δωρηθεί και γίνεται μια σύμβαση ανάμεσα στο δωρητή και στο Σύλλογο, όπου αναφέρονται ρητά οι υποχρεώσεις και οι δυνατότητες αξιοποίησης. Εμείς αναλαμβάνουμε να διατηρήσουμε το αρχείο, να το διαφυλάξουμε και να το κάνουμε προσιτό στους ερευνητές. Και μην υποτιμάτε καθόλου αυτή την προσφορά. Γιατί συνήθως το αρχείο έρχεται ως σκόρπια χαρτιά! Χρειάζεται ειδική εργασία για να τακτοποιηθεί, να τεκμηριωθεί, να τοποθετηθεί σε ειδικά κουτιά, να καταλογογραφηθεί. Αν δεν είναι καταλογογραφημένο κάτι – ειδικά σε μια Βιβλιοθήκη που έχει τόσο υλικό- είναι σαν να μην υπάρχει! Ο χρόνος που χρειάζεται για να αρχειοθετηθεί το αρχείο, εξαρτάται αφ΄ενός από το μέγεθός του και αφ΄ετέρου από το φόρτο εργασίας που έχουμε. Τελευταία, αποκτήσαμε το αρχείο της Ίρμας Κολάση. Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο αρχείο, ογκώδες. Προσφάτως, κάναμε την ημερίδα για τη Ρένα Κυριακού. Με πολλή μεγάλη χαρά ανακοινώσαμε ότι το αρχείο της θα περιέλθει στη Βιβλιοθήκη, δωρεά από το γιο της! Είναι σε εξέλιξη η δωρεά και άλλων πολύ σημαντικών αρχείων. Όμως δεν θέλω να ανακοινώσω περισσότερα. Επέρχονται εκπλήξεις!
T.B. Τι είναι τα προγράμματα «Ευτέρπη» και «Mελοδύσσεια» και ποιος ο ρόλος τους στη διάχυση της εκπαιδευτικής πληροφορίας;
Στεφανία Μεράκου: Η «Μελοδύσσεια» είναι ένα πολύ ενδιαφέρον πρόγραμμα, το οποίο εξιστορεί τη δυτική μουσική από τον Μεσαίωνα, μέχρι τον 21ο αιώνα. Μέσα από εικόνες, κείμενα και ηχητικά παραδείγματα, συνδέει την ιστορία της δυτικής μουσικής με όλη την εξέλιξη της ιστορίας του πολιτισμού της Ευρώπης. Έχει διαμορφωθεί έτσι, ώστε να είναι χρήσιμο στα σχολεία, τόσο στα Δημοτικά, όσο και στα Γυμνάσια. Ο τρόπος χρήσης, εναπόκειται στις επιλογές που κάνει κάθε εκπαιδευτικός. Για παράδειγμα, ο διδάσκων μπορεί να συνδέσει το Ναπολέοντα με τη Συμφωνία αρ.3 του Beethoven. Αυτό το πρόγραμμα, βραβεύτηκε από τη Διεθνή Οργάνωση για τη Μουσική Εκπαίδευση. Το βραβείο, μοιραστήκαμε με την Ελληνική Ένωση για τη Μουσική Εκπαίδευση. Με την επιβράβευση αυτή, επιχορηγήθηκε η δημιουργία ενός νέου προγράμματος, το οποίο ονομάζεται «Ευτέρπη» και υλοποιήθηκε σε συνεργασία των δύο οργανισμών. Πρόκειται για μια βάση δεδομένων, με περισσότερα από 250 τραγούδια για χρήση σε σχολεία. Περιέχει παρτιτούρες και στίχους γνωστών τραγουδιών, ελεύθερων πνευματικών δικαιωμάτων. Το υλικό έχουν επιλέξει και επιμεληθεί εκπαιδευτικοί της Ένωσης για την Ελληνική Μουσική Εκπαίδευση, ενώ η Μουσική Βιβλιοθήκη έχει προσθέσει την τεχνογνωσία ως προς τη βάση δεδομένων που δημιουργήθηκε, ώστε το υλικό να είναι διαχειρίσιμο από οποιονδήποτε τη χρειάζεται. Πιστεύω ότι το πρόγραμμα αυτό έχει μεγάλη ανταπόκριση. Η Ένωση για την Ελληνική Μουσική Εκπαίδευση προβάλλει την «Ευτέρπη» γιατί ενδιαφέρει και είναι πολύ χρήσιμη τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι έχουν περιορισμένα μέσα για την διδασκαλία της μουσικής στην διάθεσή τους. Σκοπός του προγράμματος ήταν ακριβώς να εξυπηρετηθούν οι εκπαιδευτικοί της μουσικής, οι οποίοι μπορούν να βρουν ένα τραγούδι που θέλουν για μια σχολική εορτή, ή να το αξιοποιήσουν στο πλαίσιο διδασκαλίας μιας θεματικής ενότητας πχ για την περιβαλλοντική εκπαίδευση. Πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι αυτή η εφαρμογή είναι προσβάσιμη από απόσταση. Έτσι ο εκπαιδευτικός πχ στην Αμοργό, κατεβάζει την παρτιτούρα του τραγουδιού, μπορεί να το παίξει στην κιθάρα, να έχει τα λόγια και επιπλέον να μάθει κάποια στοιχεία για το ποιος ήταν ο συνθέτης. Με λίγα λόγια, το πρόγραμμα περιέχει τέτοιες πληροφορίες που το καθιστούν μια ολοκληρωμένη συλλογή.
T.B. Έχετε συγγράψει, μεταξύ άλλων, ένα επιστημονικό άρθρο με τίτλο: “Από το έντυπο στις βάσεις δεδομένων και από τα αναλογικά στα ψηφιακά µέσα: Η αλλαγή περιβάλλοντος και οι δεξιότητες που απαιτούνται για την χρήση παραδοσιακών και νέων µέσων για τη µουσική εκπαίδευση”. Θα θέλατε να μας μιλήσετε για τις δεξιότητες που επιτάσσει η τεχνολογική εξέλιξη αφενός για το προσωπικό της Βιβλιοθήκης και αφετέρου για τους χρήστες των υπηρεσιών της;
Στεφανία Μεράκου: Aυτό είναι πολύ μεγάλο θέμα. Πάντα ακολουθούμε την τεχνολογία, καθώς μας προβάλλει προκλήσεις, στις οποίες πρέπει να ανταποκριθούμε. Πριν λίγα χρόνια δεν είχαμε το YouTube, το google, τα κοινωνικά δίκτυα κτλ Η δουλειά μας είναι τελείως διαφορετική, τόσο η δική μας ως βιβλιοθηκονόμων, όσο και των ερευνητών. Πρέπει να ξέρουμε πρώτον πώς αναζητούμε και δεύτερον ειδικά εμείς οι βιβλιοθηκονόμοι, πώς τεκμηριώνουμε, έτσι ώστε ο χρήστης να βρει το υλικό που θέλει. Συχνά, ενημερώνουμε τους ενδιαφερόμενους πώς μπορούν να χρησιμοποιούν τα εργαλεία της βιβλιοθήκης, πχ τον ηλεκτρονικό κατάλογο, για να εντοπίζουν το υλικό που θέλουν. Κάποιος που έρχεται και ψάχνει μια παρτιτούρα, αν ξέρει να χρησιμοποιήσει τον κατάλογο, θα επιτύχει μια εστιασμένη αναζήτηση. Γιατί στην αντίθετη περίπτωση, μπορεί να αναζητήσει μια παρτιτούρα από ένα νυχτερινό του Σοπέν και αντί να προκύψει η παρτιτούρα, να λάβει πληροφορίες για ένα βιβλίο ή μια ηχογράφηση. Η τεχνολογία δίνει τις προκλήσεις, αλλά εμείς πρέπει να μαθαίνουμε τρόπους- εργαλεία, ώστε να κάνουμε τη δουλειά μας σωστά και ασφαλώς να καθοδηγούμε τους χρήστες. Δηλαδή από τότε που πηγαίναμε στον καρτο-κατάλογο με το συρταράκι και μπορούσαμε να κάνουμε την αναζήτηση μόνο με όνομα συνθέτη ή συγγραφέα ή και με ένα θέμα, φαίνεται ως εάν να έχουν περάσει έτη φωτός από τότε! Όλες αυτές τις καινούργιες δυνατότητες που δίνει η τεχνολογία πρέπει να τις κατακτήσουμε για να μπορέσουμε να κάνουμε τη δουλειά μας στο σημερινό -διαρκώς μεταβαλλόμενο από τις νέες τεχνολογίες- περιβάλλον.
T.B. Σε ένα ενδιαφέρον άρθρο σας, αναφορικά με την αλληλογραφία Καβάφη – Μητρόπουλου, αναφέρατε ότι «Το απαίδευτο αθηναϊκό κοινό δεν ήταν έτοιμο να δεχθεί το εμπνευσμένο αυτό έργο». Σήμερα που υπάρχουν και τα σχετικά ηχογραφήματα του έργου, το Αθηναϊκό κοινό, πιστεύετε ότι έχει την Παιδεία να κατανοήσει ένα τέτοιο έργο και ευρύτερα νεωτερισμούς;
Στεφανία Μεράκου: Αυτό ήταν ένα ιδιαίτερα πρωτοποριακό έργο για την εποχή του. Είναι από τα πρώτα σειραϊκά έργα που είχαν γραφτεί από Έλληνα συνθέτη. Σίγουρα το κοινό ήταν απαίδευτο και αυτό το συμπέρανα από τις κριτικές. Ο Μητρόπουλος ήταν μια πολύ πρωτοποριακή μορφή για τα ελληνικά μουσικά πράγματα. Νομίζω όμως ότι και σήμερα το μεγαλύτερο μέρος του κοινού δεν απολαμβάνει ιδιαίτερα αυτά τα έργα. Σήμερα, το ειδικότερο κοινό, είναι πολύ πιο πεπαιδευμένο απ’ ότι ήταν τότε. Δεν χρειάζεται κάποιος να πάει στο Κονσερβατουάρ του Παρισιού για να ακούσει πρωτοποριακή μουσική. Στις μέρες μας, είναι πολύ πιο εύκολο για το κοινό να έχει έκθεση στα νέα ρεύματα, χάρη στην τεχνολογία και τη διακίνηση της πληροφορίας. Αλλά το κοινό που ασχολείται με τη σύγχρονη μουσική και τα νέα ρεύματα, αναλογικά είναι μικρό σε σχέση με τον πληθυσμό. Για παράδειγμα, αν έρθετε σε συναυλίες της Ορχήστρας Σύγχρονης Μουσικής και πάλι το κοινό είναι περιορισμένο. Ως προς αυτό λοιπόν, δεν έχει επέλθει πολύ μεγάλη διαφορά, σε σχέση με το παρελθόν.
T.B. Σκοπεύετε να επιτρέψετε τη διαδικτυακή διάθεση των ψηφιοποιημένων τεκμηρίων για την online εξυπηρέτηση των δυνάμει ενδιαφερομένων χρηστών;
Στεφανία Μεράκου: Διαθέσιμο από απόσταση είναι το αποθετήριο της Βιβλιοθήκης, δηλαδή το υλικό των αρχείων που έχουμε ψηφιοποιήσει. Για παράδειγμα, το αρχείο του Ριάδη, το οποίο είναι ψηφιοποιημένο μέσα από ένα πρόγραμμα που έχει η Βιβλιοθήκη, είναι διαθέσιμο στον καθένα, αφ΄ενός γιατί ψηφιοποιήθηκε, αφ΄ετέρου διότι έχουν εκπνεύσει τα πνευματικά δικαιώματα του Ριάδη και έτσι μπορούμε να το διαθέτουμε για έρευνα. Υπάρχουν και άλλα τέτοια αρχεία που είναι διαθέσιμα μέσω του αποθετηρίου. Όμως για να έχουμε πρόσβαση σε υλικό, όπως είναι πχ το λεξικό Grove, του οποίου η τελευταία έντυπη έκδοση ήταν το 1980 και τώρα πλέον διατίθεται σε ηλεκτρονική μορφή, πληρώνουμε συνδρομή ως βιβλιοθήκη. Το ίδιο ισχύει για όλες τις οnline υπηρεσίες, για τις οποίες πρόσβαση έχουν οι βιβλιοθήκες μέσω ετήσιας συνδρομής. Η χρήση της Βιβλιοθήκης είναι δωρεάν μέσα στους χώρους της. Όταν έρθει κάποιος εδώ, έχει πρόσβαση στο Grove ή στο JSTOR που είναι μια βιβλιογραφική βάση πλήρους κειμένου περιοδικών ή στο Naxos music library. Πρόσβαση από απόσταση, επιτρέπουμε μόνο στους «Φίλους της Βιβλιοθήκης»,οι οποίοι με μια μικρή συνδρομή, η οποία και υποστηρίζει τη Βιβλιοθήκη, μπορούν επίσης να δανείζονται ένα συγκεκριμένο αριθμό εντύπων και ηχογραφήσεων σύμφωνα με τον κανονισμό μας εκτός από το να έχουν ελεύθερη πρόσβαση από απόσταση σε όλες τις Online υπηρεσίες της Μουσικής Βιβλιοθήκης.
T.B. Tα τελευταία χρόνια, στη Βιβλιοθήκη γίνεται ένα πρωτοποριακό «άνοιγμα στην κοινωνία» με τη διοργάνωση Κυριακάτικων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, μαθητικών συναυλιών με τίτλο: «Παρασκευή στις 3», συναυλιών μουσικής δωματίου, Εργαστηρίων Μουσικής Παιδείας, διαλέξεων, φιλοξενία εκδηλώσεων άλλων φορέων, συνεδρίων και άλλες επιμορφωτικών και καλλιτεχνικών δράσεων. Αυτή η εξωστρέφεια, πέτυχε μεγαλύτερη συμμετοχή του κοινού;
Στεφανία Μεράκου: έχει αυξηθεί το κοινό που επισκέπτεται τη Βιβλιοθήκη και αντιστοίχως, έχει ανέβει το επίπεδο των σπουδών που απαιτεί τη χρήση της. Οι δράσεις με την εξωστρέφεια απευθύνονται περισσότερο στα παιδιά, τα οποία όμως θα είναι το αυριανό κοινό της Βιβλιοθήκης, όχι βραχυπρόθεσμα, αλλά μεσοπρόθεσμα. Γιατί αυτό που θέλουμε και εντάσσεται μέσα στους σκοπούς του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής, είναι να κάνει αυτή τη μουσική γνωστή σε όσο το δυνατόν περισσότερο κοινό, να την κάνει διαθέσιμη, να δώσει ερεθίσματα στο κοινό! Γι΄αυτό υπάρχουν ειδικά προγράμματα που απευθύνονται σε παιδιά και άλλα, επιμορφωτικά προγράμματα που απευθύνονται σε ενήλικες. Για παράδειγμα, το Ελεύθερο Εργαστήρι Μουσικής Παιδείας, δίνει τη δυνατότητα σε ανθρώπους που δεν έχουν μια ειδική μουσική παιδεία, ν΄ ακούσουν μουσική που θα τους αναλυθεί, θα τους εξηγηθεί π.χ. τι θα πει συμφωνία, τι θα πει ορχήστρα ή τι εννοούσαν με τον όρο συμφωνία πχ την κλασική περίοδο και τι εννοούμε τώρα. Αυτές οι δράσεις δημιουργούνται για το κοινό που αγαπάει και κατανοεί περισσότερο τη μουσική. Και αν έχει ερευνητικές ανάγκες θα έρθει αργότερα στη Βιβλιοθήκη, γιατί η Βιβλιοθήκη είναι ανοικτή σε όλους.
T.B. Ποιες πολιτιστικές και επιμορφωτικές δράσεις έχουν προγραμματιστεί για την τρέχουσα ακαδημαϊκή χρονιά;
Στεφανία Μεράκου: αυτή η χρονιά ήταν πολύ ιδιαίτερη. Κάναμε δυο συνέδρια. Το πρώτο, διοργανώθηκε από το Ελληνικό Παράρτημα της Διεθνούς Οργάνωσης Μουσικών Βιβλιοθηκών. Το 2016 ιδρύθηκε το Ελληνικό Παράρτημα και αυτό σημαίνει ότι έχει αναβαθμιστεί η τεχνογνωσία και το επίπεδο της έρευνας που γίνεται στη μουσικολογία και έχει αναδειχθεί η σημασία των μουσικών συλλογών και των βιβλιοθηκών. Επίσης, κάναμε ένα συνέδριο με τη Διεθνή Οργάνωση Μουσικής Εικονογραφίας με πολύ σπουδαίους επισκέπτες απ’ όλο τον κόσμο και πολύ ωραίες ανακοινώσεις σχετικά με την απεικόνιση της μουσικής και του χορού. Έχουμε διοργανώσει ημερίδες, όπως στο πλαίσιο των Ελληνικών Μουσικών Γιορτών, την Άνοιξη του 2017. Πιστεύω αντίστοιχη θα γίνει και το 2018, γιατί έχουμε μεγάλη ευαισθησία με το έργο των Ελληνικών Μουσικών Γιορτών και την προβολή της ελληνικής μουσικής. Προσφάτως, διοργανώσαμε μια ημερίδα για τη Ρένα Κυριακού.
Να υπογραμμίσω ακόμη, ότι προσπαθούμε να ενεργοποιήσουμε το κοινό των εφήβων (που είναι ένα δύσκολο κοινό) με προγράμματα σε σχέση με τη μουσική και τα κόμικς, με την ονομασία, «κόμικς σε playlist». Οργανώνουμε συναντήσεις με θέμα κάποια μουσική περίοδο ή κάποιο μουσικό στυλ και τα παιδιά ακούνε αυτή την μουσική μαθαίνουν και δημιουργούν με την υπόδειξη ειδικών, τα δικά τους κόμικς. Είναι ένα πολύ δημιουργικό πρόγραμμα. Βεβαίως, η επιλογή αυτή είχε αρκετό ρίσκο, γιατί τα παιδιά είναι τόσο επιβαρυμένα με το σχολικό τους πρόγραμμα, που δεν είναι αυτονόητο ότι θα συμμετέχουν. Νομίζω όμως ότι ήταν πολύ επιτυχημένη επιλογή και για την ώρα πάει πολύ καλά. Γενικά, το πρόγραμμά μας, εξαρτάται από το τι συνεργασίες και τι προτάσεις έχουμε. Για το Α΄ εξάμηνό του 2018, θα υλοποιηθούν τα δυο θεατρικά προγράμματα: «Το Μίλα και Σουτ» και «Και εμείς καλύτερα» (για παιδιά μέχρι γ΄ δημοτικού) καθώς επίσης η «Μουσική Χρονομηχανή» και «Η μουσική σε κόμικς». Από το Β΄ εξάμηνό του 2018, θα συνεχιστεί το «Ακούω- βλέπω- παίζω» που υλοποιεί η συνάδελφος, Gabriella Spano. Παράλληλα, έχουμε ένα πρόγραμμα για πολύ μικρά παιδιά (από 2,5 ετών) που λέγεται: «Μουσική με τα κρεμμυδάκια». Είναι πολύ αστείο και διασκεδαστικό τόσο για τα παιδάκια που παίρνουν μέρος, όσο και για τους γονείς τους.
T.B. Θα θέλατε να προσθέσετε κάτι άλλο, στο οποίο δεν δόθηκε η ευκαιρία να αναφερθείτε;
Στεφανία Μεράκου: θα ήθελα να υπογραμμίσουμε τη στενή συνεργασία που έχουμε με τα ωδεία και την ευκαιρία που τους δίνεται να παρουσιάζουν συναυλίες στη Βιβλιοθήκη Βουδούρη. Το διασκεδάζουν πολύ όλοι! Χαιρόμαστε πολύ που δίνεται η ευκαιρία σε νέα παιδιά να παίξουν εδώ! Αυτές οι συναυλίες, κάνουν το χώρο να ζωντανεύει και δημιουργούν, πιστεύω, το αυριανό κοινό που θα χρησιμοποιήσει την πλούσια συλλογή της Βιβλιοθήκης. Νομίζω οι συναυλίες βοηθάνε ν΄ ανέβει λίγο το επίπεδο της μουσικής εκπαίδευσης που θα κάνει τη χρήση της Βιβλιοθήκης πιο απαραίτητη συν τω χρόνω. Βαίνοντας προς το τέλος, να τονίσουμε ότι με την ευκαιρία εορτασμού των 20 χρόνων λειτουργίας της Βιβλιοθήκης Βουδούρη, θα αναβαθμιστεί η ιστοσελίδα της και θα γίνει πιο εύκολη στο χρήστη. Όταν τη δημιουργήσαμε, ήμασταν από τις πρώτες βιβλιοθήκες που είχαν ιστοσελίδα με τόσο πλούσιο περιεχόμενο. Η τεχνολογία πάντα δίνει καλύτερες ευκαιρίες! Αυτό νομίζω θα είναι πολύ χρήσιμο τόσο για μας, όσο και για τους χρήστες. Επίσης, αλλάζει ο λογότυπος της Βιβλιοθήκης Βουδούρη.
Τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό: το Σάββατο, 2 Δεκεμβρίου, κάνουμε μια γιορτή εδώ για τα 20 χρόνια λειτουργίας της βιβλιοθήκης! Θα έχουμε ξενάγηση στα σπάνια αντικείμενά της. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, θα μας τιμήσει με ομιλία του, ο Τίτος Πατρίκιος. Επίσης, θα ακούσουμε έργα του Φίλιππου Τσαλαχούρη σε πρώτη εκτέλεση, τα οποία έχει συνθέσει ειδικά γι’ αυτή την ημέρα. Στην εκδήλωση, εντάσσεται ένα πρόγραμμα διαδραστικό με την ομάδα ”Λύραυλος, καθώς και ένας μουσικός μαραθώνιος, στον οποίο θα λάβουν μέρος πάνω από 60 πιανίστες, ερμηνεύοντας το έργο «Vexations», του Ερίκ Σατί.
Σας περιμένουμε όλους εδώ! Θα έχουμε και ένα κρασάκι… Θέλουμε να αναδείξουμε τη συνοχή της μουσικής κοινότητας και την συνεργασία μεταξύ των μουσικών, των εκπαιδευτικών και ημών των ίδιων των ανθρώπων της Βιβλιοθήκης και του Συλλόγου Οι Φίλοι της μουσικής. Νομίζω ότι αξίζει να το ξενυχτίσουμε εκείνο το βράδυ, γιατί θα πάει μέχρι αργά αυτή η δράση. Ελπίζω όλοι να περάσουμε ωραία.
Τίνα Βαρουχάκη
varouchaki.tar@gmail.com
Νοέμβριος 2017
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου)
[1] Το σύνολο του φωτογραφικού υλικού, που δημοσιεύεται στην παρούσα συνέντευξη, έχει ως πηγή την ιστοσελίδα της Μεγάλης Μουσικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» http://www.mmb.org.gr/Page/18-11-2017
_1.jpg)
