29 Νοεμβρίου / 7 Δεκεμβρίου
H καταξιωμένη πιανίστα Ερατώ Αλακιοζίδου αποφάσισε να μας δείξει την καινούρια αποκλειστική συλλογή της με επιλεγμένες πιανιστικές μινιατούρες απαράμιλλης ομορφιάς, που συνθέτουν και αφηγούνται – όπως, εξάλλου, όλες οι συλλογές – μια δική τους, μοναδική ιστορία. Mediterranean Miniature Sketches είναι ο τίτλος της θεματικής ενότητας του κύκλου ρεσιτάλ που θα παρουσιάσει η Θεσσαλονικιά πιανίστα με 25 πιανιστικές μικρογραφίες ή μουσικά σκίτσα από ισάριθμους συνθέτες, που δεν παύουν να είναι υπέροχες, εν σμικρώ απομιμήσεις ενός μεγάλου μουσικού έργου, με μια σημαντική ώστε να εμπεριέχεται στο «τέλειο τετράγωνο» του τετραγωνικού αριθμού 25 η μικρογραφική μουσική, η δεύτερη από τις τέσσερις μαθηματικές επιστήμες κατά την αξιολόγηση των Πυθαγόρειων.
Η σειρά ερμηνείας των έργων θα επιλεγεί από την ίδια και πιθανότατα να ποικίλει. Ο ακροατής καλείται να βρει τα μυστικά νήματα που ενώνουν τις επιμέρους πιανιστικές διηγήσεις για να ολοκληρωθεί μια ιστορία αισθαντικότητας και ευαισθησίας «μεσογειακού τύπου», όπως η ίδια λέει.
Η «Ολίντα» (2012) της Ασπασίας Νασοπούλου (γεν. 1972) είναι εμπνευσμένη από τις «Αόρατες πόλεις» του συγγραφέα Ίταλο Καλβίνο. Μέσα σε πέντε μόλις νότες, που απλώνονται και μεγεθύνονται, όπως και τα σπίτια στο βιβλίο. Η Aurora (Αυγή, 2019) της Έλλης Ζαχαροπούλου (γεν. 1959) δεν παύει να μας θυμίζει ότι η ταλαντούχα συνθέτρια/πιανίστα βρίσκεται η ίδια σε διαρκή διάλογο με τα χρώματα και τη σκιτσογραφία. Η Μινιατούρα Βαλς Νο2 του Γιώργου Χατζημιχελάκη (γεν. 1959) από το έργο του «Τρία βαλς μινιατούρες» (2010), είναι ακόμη μια μίνι χορογραφία πάνω στη βασική ιδέα ότι η κίνηση είναι ζωή. Ο Φίλιππος Τσαλαχούρης (γεν.1969) με τα «Τοπία για σόλο πιάνο», έργο 66 αρ. 1. επανέρχεται στην μουσική ποιητική, χωρίς να περιορίζεται η μουσική στην ηχητική στιγμή. Ο Κωσταντίνος Στογιαννίδης (γεν. 1976) στο φρεσκογραμμένο έργο του «Γαλάζιο» (2019) η γαλήνια επιφάνεια των νερών χωρίζει το σύμπαν μας στα δύο. Είναι η αντανάκλαση του ουρανού στη γη και της γης στον ουρανό. Είναι ο πρώτος φυσικός καθρέφτης που διχοτομεί τον υλικό και φθαρτό κόσμο από τον άυλο, τον υπερβατικό. Η συνθέτρια και καθηγήτρια Ανώτερων Θεωρητικών Ευαγγελία Κατέλη (γεν.1959) στο έργο της «Αround a so(u)l» (2019) ξαναθέτει, με το λογοπαίγνιο του τίτλου, τη διαρκή σχέση της νότας σολ (sol) και της ψυχής (soul). Μια μινιατούρα που δείχνει τη δυνητική χρήση και αρωγή της μουσικής για όργανα, φωνές ή και της ίδιας της ψυχής όταν κινούνται σε ψηλές περιοχές: Η πορτογαλίδα πανεπιστημιακός και συνθέτρια Sara Carvahlo (γεν. 1970) ενδιαφέρεται για την αλληλεπίδραση των διαφόρων παραστατικών τεχνών, ως μια επέκταση και μετασχηματισμό της μουσικής σκέψης και όλων των πτυχών που σχετίζονται με τη μουσική αφήγηση, την κίνηση και τη συνεργασία εκτελεστή-συνθέτη. Συνεπώς, η μινιατούρα της Haiku from the sea (Χαϊκού από τη θάλασσα, 2019), η πιο σύντομη μορφή ποίησης στον κόσμο μας εκπλήσσει ευχάριστα. Στο χαϊκού γίνεται η προσπάθεια να συλληφθεί η στιγμή και να διατηρηθεί στην αιωνιότητα. Καθώς οι λέξεις δεν είναι αρκετές για να περιγράψουν την ολότητα μιας στιγμιαίας εμπειρίας, ο ποιητής περιγράφει αχνά μια ιδέα και αφήνει τον αναγνώστη να συμπληρώσει, όπως και στη μινιατούρα της Carvahlo. Ο Γιώργος Κουρουπός (γεν. 1942) Ο Γιώργος Κουρουπός, είναι ένας συνθέτης-πιανίστας απροσπέλαστος ακόμη και από τους ίδιους τους πιανίστες, γιατί δεν έχουν εκδοθεί οι χειρόγραφες παρτιτούρες του, παρά την καθαρότητα της γραφής του. Εκπροσωπείται εδώ από το «Τρεις φορές η αγάπη». Το «13/8 με αγάπη» (έργο 43, 1984) το μοναδικό γραμμένο ίσως με πιάνο και αναθεωρημένο εδώ το 2016 και, αφού προστέθηκαν το «7/8 με ατέλειωτη αγάπη» και το «11/8 με πάθος» (αφιερωμένο στην πιανίστα), ολοκληρώθηκε ένας κύκλος. Μικρές σπουδές θα έλεγα έκφραση του έρωτα προς το πιάνο, αλλά και προς τον ίδιο τον έρωτα από το συνθέτη. Η μινιατούρα Mediterranean (2019) της πιανίστα-συνθέτριας Μαρίας-Χριστίνας Κριθαρά (γεν.1954) αποτελεί ένα τρυφερό φόρο τιμής τόσο στη Μεσόγειο όσο και στο όργανο που υπηρετεί. Όσο και να μας ξενίζει ή ν’αποτελεί παράδοξο, είναι το πρώτο της έργο για πιάνο ανάμεσα στα 70 που έχει γράψει! Η Caterina Venturelli (γεν. 1977) συμμετέχει με το μικρό και άκρως ατμοσφαιρικό έργο για πιάνο Scia (Τροχιά), εμπνευσμένο από το Γαλαξία (Via Lactea στα λατινικά ή «Γαλακτική Οδός» επί το ελληνικότερο), που γράφτηκε το 2012 και πρωτοπαρουσιάστηκε το 2016 στο Palazzo Te στη Μάντοβα. Ο πιανίστας Riccardo Vaglini (γεν.1965) με ελληνική καταγωγή από την πλευρά της μητέρας του, είναι δημιουργός εγκαταστάσεων, performances, βίντεο, ηλεκτρονικής και γραπτής μουσικής. Ζει μεταξύ Αθήνας και Βενετίας, όπου διδάσκει σύνθεση στο κρατικό ωδείο Benedetto Marcello. Με τη μινιατούρα Capriccio sopra L’homme armé ( 2010) συνεχίζει δημιουργικά μια παράδοση αιώνων με έργα επηρεασμένα από την διάσημη κοσμική μελωδία του όψιμου μεσαίωνα, που οδήγησε στη σύνθεση μεγάλου αριθμού λειτουργιών τον 15ο αιώνα με cantus firmus το τραγούδι “L’homme armé”, το κείμενο του οποίου πιθανόν να αποτελούσε κάλεσμα στα όπλα για την απελευθέρωση της Κωνσταντινούπολης με μια νέα Σταυροφορία.
Από το έργο «3 Θρακιώτικοι Χοροί» (καρσιλαμάς, μπαϊντούσκα, μαντηλάτος) για πιάνο (2013) του Γιώργου Παπουτσή (γεν.1974) έχει επιλεγεί το Νο1. Μια μινιατούρα αφιερωμένη στον αντικρυστό, σε 9/8, χορό καρσιλαμά. Έναν παραδοσιακό, κατεξοχήν γαμήλιο χορό, που συναντάμε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Ο Αναστάσης Φιλιππακόπουλος (γεν.1969) είναι από τους λίγους συνθέτες της λεγόμενης «Νέας Μουσικής» που ζει και δημιουργεί στην Ελλάδα. Η χρήση της σιωπής στο έργο του - δεν είναι τυχαίο ότι τον επέλεξε η δισκογραφική Wandelweiser - έχει μια τεράστια ποιητική υπόσταση. Η μινιατούρα τουPiano Piece (2018) επαναφέρει στο προσκήνιο την ελληνική σύγχρονη μουσική δημιουργία. Η αίσθηση του νερού, καμπύλες, θαλασσινές δίνες, μέσα από την ένταση μουσικών παύσεων και διαλλειμάτων. Εξάλλου, η έννοια της «μεσογειακότητας» στη μουσική είναι για τον Φιλλιπακόπουλο πάντα πηγή αναζήτησης.
Ο Benet Casablancas (γεν.1956) θεωρείται ως ένας από τους κορυφαίους και πολυβραβευμένους Ισπανούς συνθέτες της γενιάς του. Η μουσική του συνδέεται βαθιά με την παρακαταθήκη του πρώτου μισού του 20ού αιώνα, συνδυάζοντας μια εκλεπτυσμένη και προσωπική αρμονική παλέτα με μια οξυμένη προσοχή στις υφολογικές λεπτομέρειες και μια έντονη αίσθηση της δραματικής και αφηγηματικής μορφής. Τα Τρία Χαϊκού (από τη δεύτερη συλλογή)/ Tres Haiku (de la segunda colección), γραμμένο το 2014, αποτελούνται από τρία σύντομα κομμάτια: Full de Dietari - para Antonio Muñoz Molina /Ràfagues de llum/ Memento para Maria del Carme Casablancas (Trist i lent).
Ο ελληνικής καταγωγής, με έδρα το Λος Άντζελες, συνθέτης George N. Gianopoulos (γεν. 1984) συμμετέχει με το Chorale-Prelude No. 1 in C Major από το έργο Twenty-Four Chorale Preludes, Op. 6. Τα Είκοσι Τέσσερα Χορωδιακά Πρελούδια σε όλες τις μείζονες κι ελάσσονες τονικότητες, Op. 6, (2006-2011) για πληκτροφόρα όργανα προορίζονται για παράσταση σε συναυλιακή αίθουσα, εκκλησιαστική λειτουργία ή απλά για μουσική ψυχαγωγία. Η πρόθεση του συνθέτη ήταν να δημιουργήσει μια σειρά από σύντομα πιανιστικά πρελούδια, που θα διερευνήσουν τις αρμονικές δυνατότητες μιας τετραμερούς υφής σε όλες τις μείζονες κι ελάσσονες τονικότητες, μ' ένα προσωπικό και αντιστικτικό χαρακτήρα.
Ο ελληνικής καταγωγής, με έδρα το Τορόντο Constantine Caravassilis (γεν. 1979) συμπεριλαμβάνεται με τη μινιατούρα Between the silence/Ανάμεσα στη σιωπή (2019). Με οδηγό το συναίσθημα, την ομορφιά και πνευματικότητα και μ' έμπνευση από τη φύση και τη λογοτεχνία, η υποβλητική μουσική του Κωνσταντίνου Καραβασίλη συνδέεται στενά με τις ελληνικές ρίζες του, συχνά αντλώντας έμπνευση από την αρχαία ελληνική μυθολογία και τον βυζαντινό πολιτισμό. Η μουσική μπορεί κάποιες φορές να είναι μια μικρή, εμβόλιμη παρένθεση ανάμεσα σε πυλώνες τεράστιας σιωπής· είναι η τέχνη του ανθρώπου που ανιχνεύει τις σκιές του χρόνου και του χώρου μέσα στο άγνωστο. Ο Λάζαρος Τσαβδαρίδης (γεν.1977) ένας από τους σημαντικότερους μουσικούς της νέας γενιάς στη Θεσσαλονίκη και υπεύθυνου για μερικά από τα σπουδαιότερα καλλιτεχνικά πρότζεκτ των τελευταίων ετών περιλαμβάνεται με την υπαινικτική μινιατούρα Της σκιάς (2018). Ο Κώστας Παρισιάδης (γεν.1982) Five Steps to Godspeed/4 Rebirth (Prelude to Godspeed). Πέντε μινιατούρες, πέντε βήματα για καλό κατευόδιο, καλοτυχία και ταυτόχρονα μια εκκίνηση για το πνευματικό ταξίδι. Ο Παναγιώτης Θεοδοσίου (γεν. 1964) με τη μινιατούρα Aegean Sea -Prelude for piano solo-(2002), εμπνευσμένη από την ελληνική θάλασσα, μας μεταφέρει στο Αιγαίο πέλαγος. Μπροστά στη γαλάζια θάλασσα βιώνουμε τον ήχο του νερού και του χρώματος αφήνοντας στη στεριά την πραγματικότητα, απολαμβάνοντας αυτή την άκρως ελληνική αρμονία.
Ο Στάθης Γυφτάκης (γεν. 1967) με τη μινιατούρα του The little boy and the cook named Josephin...(2003), με τη μουσική του να χαρακτηρίζεται κυρίως νεο-ιμπρεσιονιστική, συνδυάζοντας στοιχεία της παραδοσιακής αρμονίας και δομής με μια πιο «περιπετειώδη» αρμονία πολυβραβευμένου συνθέτη και διευθυντή του Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας. Μας έχει συνηθίσει άλλωστε στην υπέροχη σκηνική μουσική του για έργα. Ο νεότερος όλων και πολυβραβευμένος - τον Φεβρουάριο κέρδισε το 3ο Βραβείο και το 1ο Βραβείο Κοινού στον παγκόσμιο Διαγωνισμό Σύνθεσης για κουαρτέτο εγχόρδων 7th Molinari String Quartet Composition Competition στο Μόντρεαλ του Καναδά, ενώ Δεκέμβριο του 2018, κέρδισε το 2ο Βραβείο στον παγκόσμιο Διαγωνισμό Σύνθεσης για σόλο πιάνο 4th Opus Dissonus Composition Competition στη Βραζιλία - συνθέτης Μενέλαος Πειστικός (γεν. 1995) συμμετέχει με τη λυρική μινιατούρα του People in the Sun (2019), λουσμένη από το μεσογειακό φως.
Ο νεότατος και ταλαντούχος υποψήφιος διδάκτορας του τμήματος Μουσικών Σπουδών Χρήστος Ντόβας (γεν. 1989) πήρε το Α’ Βραβείο στον 8ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό σύνθεσης Δημ. Δραγατάκη που διοργανώνει η Ένωση Ελλήνων Μουσουργών. Ο Ντόβας καταθέτει τη μινιατούρα Sea Breeze (Θαλασσινή αύρα, 2019). Ο διεθνούς φήμης συνθέτης/πιανίστας Μηνάς Μπορμπουδάκης (γεν.1974) περιλαμβάνεται με την σχεδόν δίλεπτη μινιατούρα «Allegorie» / «Αλληγορία» από το ευρύτερο του Sechs Gedanken: Hommage a P.M. Hamel / Έξι σκέψεις: Αφιέρωμα στον P.M. Hamel (2002/2003). Το έργο είναι αφιερωμένο στο Γερμανό συνθέτη Peter Michael Hamel (1947 - ), τα έργα του οποίου συνδέονται με το μινιμαλιστικό στυλ σύνθεσης και στα τέλη της δεκαετίας του 1970 με το κίνημα της Νέας Απλότητας (die neue Einfachheit). Είναι και πάλι ευδιάκριτα τα στοιχεία της μουσικής του Μπορμπουδάκη, γεμάτης από συναίσθημα, συγκινησιακή φόρτιση και χωρίς να υποκύπτει και να συμμορφώνεται σε κανένα δόγμα. Ο ρυθμός και οι αρμονίες επηρεάζονται από την ελληνική του προέλευση και κινούνται μεταξύ των πόλων της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, της φιλοσοφίας και των σύγχρονων φυσικών επιστημών.
Ο Βασίλης Κίτσος (γεν.1972) με το Of Every Breath (Με κάθε ανάσα, 2017) χρησιμοποιεί εξωμουσικά στοιχεία, εν προκειμένω το ομώνυμο και τόσο ευαίσθητο ποίημα της Sharvari GC
Of every breath I take,
A little is for your sake;
For every bit I stake,
Is for you to make…………….
Στη βηματική διαδοχή τεσσάρων φθόγγων ή τετράχορδο, χτίζει το έργο του, κρυπτογραφώντας τ’ όνομα του «μικρού του πρίγκηπα».
Η Καλλιόπη Τσουπάκη (γεν.1963) με το έργο «Απόηχος θάλασσας βαθιάς» (1988) μας βυθίζει στο απέραντο γαλάζιο της Μεσογείου. Όλα τα έργα/μινιατούρες γράφτηκαν μετά το 2000, με εξαίρεση το έργο της Τσουπάκη. Ένας ιστός από αιωρούμενους απόηχους σαντουριού, που μας δονούν όταν βρισκόμαστε κάτω απ’ το νερό. Λίγο πριν αναδυθούμε στην επιφάνεια, για ν’ αντικρύσουμε πάλλευκα σπίτια κάποιου νησιού από μακριά.
Η μουσική που επέλεξε η Ερατώ Αλακιοζίδου – κάποια αφιερωμένα στη ίδια από τους συνθέτες και άλλα κατά παραγγελία - για το συγκεκριμένο ρεσιτάλ, είναι ένα πνευματικό ταξίδι αυτοανακάλυψης, μέσα από ήχους, που δημιουργούν μια μυστικιστική ατμόσφαιρα αφαίρεσης και ευαισθησίας, ισχυρής, ωστόσο, όπως οι εικόνες και οι μυρωδιές της Μεσογείου. Η δύναμη της Μεσογείου είναι αποτελεσματική για όλους εκείνους που ζουν εκεί. Οι περισσότεροι από εμάς έχουν αισθανθεί αυτή τη δύναμη, αν όχι εξουσία της Μεσογείου πάνω μας, κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Αντώνης Μπαλάσκας
Οκτώβριος 2019
Στην αίθουσα της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης
«Σόλων Μιχαηλίδης»
Παρασκευή 29 Νοεμβρίου 2019
Ώρα έναρξης 21.00
ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Σάββατο 7 Δεκεμβρίου 2019
Αίθουσα «Άρης Γαρουφαλής»
Ώρα έναρξης 20.30
Ρηγίλλης & Βασ. Γεωργίου Β΄ 17-19
ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
ΧΟΡΗΓΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ TaR
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου