"αυτοσχεδιασμοί"
Κι αν κοιτάζαμε τον κόσμο ανάποδα?
(Hippies: η ουτοπία ως τρόπος ζωής)
Θυμάμαι τις αμερικάνικες ταινίες του 60. Πάντα περιείχαν και την κλασική σκηνή του γεύματος της τυπικής αμερικάνικης οικογένειας. Άτομα τέσσερα : Πατέρας, αυστηρός αλλά δίκαιος. Μητέρα , υποταγμένη, τρυφερή και προστατευτική για τα βλαστάρια της. Έφηβη κόρη, γαλαζομάτα με κορδέλα στα μαλλιά και βέβαια σεμνή. Αγόρι, γύρω στα 12, με γραβάτα και χωρίστρα.
Η οικογένεια προσεύχεται, η μητέρα φέρνει το ψητό κρέας και δέχεται επαίνους, ο πατέρας πλάθει τα ήθη των παιδιών με τα μεστά του λόγια. Το οικογενειακό γεύμα παρείχε πολύ πιο σημαντικά πράγματα από την τροφή. Ήταν μια τελετουργία μέσα από την οποία διαιωνιζόταν το αμερικάνικο όνειρο.
Η αμερικάνικη κοινωνία, αν και τραυματισμένη από την λαίλαπα του μακαρθισμού, διατηρούσε ανέπαφα τα ιερά και όσια της. Το κίνημα της ¨Νέας Αριστεράς¨ και η παρέα των beatniks (Ginsberg, Kerouac), έδειχναν να βρίσκονται στο περιθώριο, κοντά στα όρια της γραφικότητας. Η τουλάχιστον έτσι νόμιζαν!
Η Ελλάδα προσπαθούσε να κάνει βήματα στην δημοκρατία, αντιμέτωπη με Καραμανλήδες και Μητσοτάκηδες (…κάθε ομοιότητα με σημερινούς πρωταγωνιστές της πολιτικής σκηνής είναι εντελώς τυχαία!) Ενώ η ορθή συμπεριφορά της νεολαίας οριζόταν από το νόμο 4.000 περί “τεντυμποϊσμού”, δημιούργημα του μετέπειτα προέδρου της Δημοκρατίας. Κούρευαν με την “ψιλή” και διαπόμπευαν τους απειθείς νέους. Τα πράγματα έστρωσαν περισσότερο με την εθνοσωτήριο επανάσταση της 21ης, και ο κάθε κατεργάρης πήγε στον πάγκο του!
Και τότε, ανέμελο παιδί του γυμνασίου, συνάντησα τα πρώτα μου “αμερικανάκια”! Καθόλου δεν έμοιαζαν με τις ταινίες. Ήταν κάτι βρωμεροί και τρισάθλιοι, μακρυμάλληδες και καμπανοφορούντες, με ζωγραφιστά ταγάρια. Με προορισμό το μυθικό κοινόβιο των οργίων, τα Μάταλα! Τους χλεύασα βέβαια, αλλά στην συνέχεια με έπιασε η περιέργεια, δανείστηκα και δίσκους, αγόρασα και κιθάρα και οι βαθμοί μου έπεσαν κατακόρυφα!
Τα παιδιά που τα έλεγαν αλήτες...( Οδυσσέας Ελύτης)
Το κίνημα των Hippies συσπειρώθηκε γύρω από μια καινούργια μουσική και καλλιτεχνική έκφραση. Στην αρχή σε μερικά μουσικά στέκια όπως το Red Dog Saloon στην Virginia όπου συγκροτήματα όπως οι Grateful Dead, Jefferson Airplane, Quicksilver Messenger Service, Big Brother and the Holding Company, The Charlatans, όχι μόνο άλλαξαν και διεύρυναν το στυλ της ροκ μουσικής, οδηγώντας το στην ψυχεδέλεια, αλλά άλλαξαν και την σχέση μουσικού – ακροατή. Η συνέχεια υπήρξε εντυπωσιακή. Φεστιβάλ στο Monterey Pop, Isle of Wight, Woodstock μάζεψαν εκατοντάδες χιλιάδες νέους όχι μόνο για την μουσική, αλλά κυρίως για την εναλλακτική ιδεολογία την οποία πρέσβευαν. Την ίδια πάνω κάτω περίοδο η παγκόσμια κοινότητα συγκλονιζόταν από γεγονότα πού άλλαζαν την σκέψη.
Aκούστε στο tar-radio.com:
Μεγάλη αναταραχή, θαυμάσια κατάσταση... (Μάο τσε Τούγκ)
Στην Κίνα ξεσπά η Μεγάλη Πολιτιστική Επανάσταση. Τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες θα τις μαθαίναμε πολύ αργότερα. Η πληροφορία όμως που έφτανε ήταν : ανατροπή του κυρίαρχου τρόπου σκέψης, της εξουσίας, του κατεστημένου, με μοχλό την ελεύθερη σκέψη και δράση της νεολαίας.
Η Άνοιξη της Πράγας ταρακουνάει τη γραφειοκρατία των χωρών του υπαρκτού σοσιαλισμού και την σκουριασμένη ιδεολογία των απανταχού οπαδών τους, ανοίγοντας ένα παράθυρο ελπίδας για ένα καλύτερο κόσμο.
Ο Μάης του 68 ταρακουνάει τους εφησυχασμένους αστούς του δυτικού ¨δημοκρατικού¨ καπιταλισμού. ¨Η Φαντασία στην Εξουσία¨!, απαιτούν χιλιάδες αναρχοαυτόνομοι σοσιαλρομαντικοί φοιτητές, δηλητηριάζοντας την ταξική ειρήνη του στρατηγού Ντε Γκολ.
We want the world and we want it now… ( Jim Morrison)
Το κίνημα των Hippies, ενταγμένο στα πλαίσια της παγκόσμιας αναταραχής, πληγώνει βαθιά το αμερικάνικο όνειρο. Ο ανθός της αμερικάνικης νεολαίας, αυτοί που λογικά θα στελέχωναν τον ιστό της κυβέρνησης, των εταιρειών, των ΜΜΕ, εγκαταλείπουν το σκηνικό που τους έχουν στήσει. Και φτιάχνουν ένα άλλο, ριζοσπαστικό, εναλλακτικό, ανατρεπτικό.
Αρχίζουν να ζουν σε κοινόβια, καταργώντας ουσιαστικά την ατομική ιδιοκτησία. Βασίζονται σε κοινές αγροτικές καλλιέργειες, αναμιγνύοντας τον κομμουνισμό με την οικολογία.
Αποενοχοποιούν το σεξ, κηρύσσοντας τον ελεύθερο έρωτα και την ελεύθερη διάθεση του σώματος, καταδικάζουν την ομοφοβία, διαλύουν την βάση της ¨αγίας οικογένειας¨.
Με το σύνθημα ¨επιστροφή στη φύση¨, σαμποτάρουν τον καταναλωτικό πολιτισμό βάζοντας βόμβα στα θεμέλια της δυτικής κοινωνικής συγκρότησης. (Με αυτή την βόμβα, που εκρήγνυται ξερνώντας πλυντήρια, αυτοκίνητα, τηλεοράσεις, χάμπουργκερ, κλείνει την ταινία Zabriskie Point ο Antonioni.)
Και, σε ...παγκόσμια πρώτη!, διεξάγουν αμείλικτο αντιπολεμικό αγώνα την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση της χώρα τους βομβαρδίζει ανηλεώς τον λαό του Βιετνάμ! Make love not war! Συμβάλλοντας αποφασιστικά στην αμερικάνικη ήττα. Κάτι που σε οποιαδήποτε άλλη χώρα θα ισοδυναμούσε με εσχάτη προδοσία. (Για τη αίσθηση της αναλογίας, θυμίζω ότι, πριν λίγα χρόνια, οι νέοι που αμφισβήτησαν τον εθνικό παροξυσμό της διαδήλωσης με σύνθημα «η Μακεδονία είναι Ελληνική», κατέληξαν στην φυλακή! )
Όσα δεν φτάνει η αλεπού... (ελληνικός λαός)
Η ευρωπαϊκή και η ελληνική αριστερά αντιμετώπισε τους Hippies μετά βδελυγμίας. Στην καλύτερη περίπτωση τους χαρακτήρισε αφελείς, και αποπροσανατολισμένους, στη χειρότερη, πράκτορες του διεθνούς ιμπεριαλισμού – μαζί με το rock μουσικό κίνημα συνολικά! Οι πιο σεμνοί πρόσθεταν τους σχετικοποιητικούς όρους: ¨παίζουν αντικειμενικά τον ρόλο¨, ¨χωρίς να το θέλουν¨. Στην πραγματικότητα η αριστερά αδυνατούσε να ελέγξει και να ποδηγετήσει ένα κίνημα, που μάλιστα ήταν πολύ πιο ριζοσπαστικό, κοινωνικά, από αυτήν. Γιατί τα βασικά ιδεολογικά στοιχεία που το συγκρότησαν, οδηγούσαν σε πλήρη ανατροπή της μέσης ανθρώπινης σκέψης γύρω από την κοινωνική οργάνωση και αναδείκνυαν εντελώς διαφορετικές πολιτισμικές αξίες. Που ξεπέρασαν γρήγορα τις ακτές του ατλαντικού και, χρησιμοποιώντας τη γλώσσα της μουσικής, απλώθηκαν στη νεολαία της Ευρώπης.
Aκούστε στο tar-radio.com:
| | | | |
All you need is love…(the beatles)
Η μουσική αποτελεί τον βασικό κρίκο επικοινωνίας και διάδοσης των καινούργιων ιδεών. Και μαζί με τις ιδέες αλλάζει και αυτή ριζικά. Η εποχή των απλοϊκών, εύπεπτων τραγουδιών των δυόμισι λεπτών έχει περάσει. Ο αυτοσχεδιασμός κυριαρχεί κυρίως μέσα από τα μακρόσυρτα ηλεκτρικά κιθαριστικά σόλο, με διάθεση ενδοσκόπησης και εξερεύνησης των άδυτων της ψυχής. Η φόρμα ανοίγει και νέοι ήχοι με τολμηρές ενορχηστρώσεις φτιάχνουν ένα καινούργιο τοπίο. Soucefull of Secrets, Ummagumma (Pink Floyd) και το αξεπέραστο ψυχεδελικό αριστούργημα των Beatles –Magical Mystery Tour, που περιγράφει ανάγλυφα την hippie ιδεολογία: all you need is love!
Στιχουργικά η αφέλεια του Rock and Roll αποτελεί παρελθόν. Ο στίχος είναι βαθύτατα πολιτικός, με την ουσιαστική σημασία της λέξης. Μια ματιά στα λόγια των τραγουδιών των Doors, Pink Floyd, R.Stones, Beatles, Hendrix θα πείσει και τον πιο δύσπιστο. (Το τονίζω γιατί στην Ελλάδα υπάρχει έντονη τάση υποβάθμισης της στιχουργικής δύναμης του Rock σε αντίθεση με την ¨εγχώρια παραγωγή¨. Μάλλον θα οφείλεται σε άγνοια της γλώσσας!)
| Santana - "Soul Sacrifice" | Pink Floyd - "A Saucerful of Secrets" |
Το καλό πράγμα δεν κρατάει πολύ... (Δημήτρης Οικονομάκης)
Το κίνημα των Hippies άρχισε να χάνει την μαζικότητα του μόλις έκλεισαν οι δεκαετίες 60-70.
Η μουσική βιομηχανία μετάτρεψε την κραυγή διαμαρτυρίας στο απόλυτο εμπόρευμα, και τους 25χρονους προφήτες σε δισεκατομμυριούχους αστέρες! Ποιος να αντισταθεί;
Η μαριχουάνα, το LSD και οι αντίστοιχες ψυχεδελικές ουσίες χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον με στόχο την απελευθέρωση της συνείδησης, αλλά γρήγορα μετετράπησαν σε φυλακή της. Η γρήγορη εξάπλωση και κυριαρχία της ηρωίνης και ο ρόλος της CIA, αποτελεί μέχρι σήμερα αντικείμενο θεωριών συνομωσίας.
Συν την αφέλεια, την έλλειψη στρατηγικής, οργάνωσης, πολιτικού σχεδίου, δηλαδή των ιδιοτήτων που χαρακτηρίζουν τις δυνάμεις της εξουσίας, το πιο ριζοσπαστικό κίνημα που εμφανίστηκε στις Η.Π.Α. ήταν καταδικασμένο σε θάνατο.
Όπως και ο Μάης του Παρισιού, της Πράγας, του Πεκίνου, της Μόσχας. Όπως ο Μάης γενικώς!
Ο καπιταλισμός απόδειξε για μία ακόμη φορά την δύναμη του. Γιατί φωλιάζει στο βάθος της ψυχής του μέσου ανθρώπου. Στην δίψα του για χρήμα και εξουσία!
Όμως ο απόηχος της επανάστασης των …μαλλιάδων κυκλοφορεί ακόμα ανάμεσα μας.
Κι αν οι ιδέες ξεθωριάζουν μπροστά στα γιάπικα οράματα, όλο και κάποιο MP3 θα κατεβάζει τα σπαραχτικά σόλο του Hendrix!
Fly on Little Wing, fly on…
Δημήτρης Οικονομάκης
dikonomakis@tar.gr
------------------------------------------
ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΟΥΣΙΚΗΣ:
Κώστας Γρηγορέας - Δημήτρης Παππάς
