ULTIMUM OPUS
WILLIAM WALTON (1902-1983)
Portrait of William Walton by Michael Ayrton
Το γεγονός ότι ο Γουίλιαμ Γουόλτον (William Walton) έχει συνθέσει μόνο ένα έργο για σόλο κιθάρα (τις πέντε Bagatelles) είναι γνωστό στην πλειονότητα των ελλήνων κιθαριστών κι αν κρίνω από τη συχνότητα που εμφανίζονται σε προγράμματα διπλωματικών εξετάσεων συνάγω πως είναι πολύ αγαπητό έργο. Το ότι οι Bagatelles ήταν και το τελευταίο έργο πάνω στο οποίο δούλεψε ο Γουόλτον ως συνθέτης, του δίνει μια άλλη βαρύτητα, παρά τον ψευδεπίγραφό του τίτλο: Bagatelle=ελαφριά μουσική σύνθεση. Αυτό είναι κάτι που διαφεύγει από τους περισσότερους κιθαριστές κι αυτό γιατί o Γουόλτον έδωσε τον τίτλο: Varii Capricci στην ορχηστρική εκδοχή του έργου, κρατώντας την αρχική ονομασία των μερών:
1)Allegro assai
2)Lento sognado
3)Alla cubana
4)Lento
5)Presto con slancio.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα απ’ την αρχή. Οι πέντε Bagatelles γράφονται μεταξύ 1970-71 και εδώ πρέπει να ευχαριστήσουμε τον Τζούλιαν Μπριμ (Julian Bream) γιατί χωρίς αυτόν δεν θα υπήρχε απλώς το έργο, τουλάχιστον στη μορφή που το γνωρίζουμε. Η αφιέρωση στην παρτιτούρα για κιθάρα αναφέρει: «Γραμμένες για τον Bream και αφιερωμένες στον Malkolm Arnold με θαυμασμό και αγάπη για τα πεντηκοστά του γενέθλια». Ο Μπριμ κάνει την πρεμιέρα του έργου στις 27 Μαΐου του1972 και δύο ηχογραφήσεις, η μία το 1973 με στοιχεία CD Sony-Bmg 09026 61595 2 και η άλλη το 1981 αντίστοιχα με στοιχεία CD Sony-Bmg 09026 61597 2. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Μπριμ ασχολείται δισκογραφικά με τις Bagatelles δύο φορές. Η πρώτη σφύζει από ενθουσιασμό και σπάνια ενέργεια ενώ η δεύτερη είναι πιο μεστή και ώριμη ερμηνευτικά. Παρόλα αυτά ακόμη δεν μπορώ να διαλέξω μεταξύ των δύο ερμηνειών. Εν τω μεταξύ και στα δύο CDs η επιλογή των έργων που περιέχουν ήταν για την εποχή τους πολύ σημαντική για τη γνωριμία σύγχρονων συνθετών και συνθέσεων για την κιθάρα. Συνθέτες και έργα όπως οι: Berkley:Sonatina, Τheme and variations,
Rawsthorne: Elegy, Bennett: Impromptus, Davies: Hill Runes, Henze: Royal Winter Music,
Drei Tentos, Martin: Quatre pieces breves κ.α. γίνονται για τον ακροατή πρεσβευτές αλλά και σεμινάριο για την ερμηνεία του σύγχρονου τρόπου γραφής για το όργανο.
Aλλά ο Μπριμ ήταν το σπίρτο που θα έπαιρνε φωτιά το ενδιαφέρον για τις Bagatelles του Γουόλτον. Φανταστείτε με πόσο θαυμασμό και έκπληξη ξαναείδα τις Bagatelles όταν σε ένα από τα περίφημα master classes του γνωστού αργεντίνου κιθαριστή Roberto Aussel άκουσα ότι η σύνθεση του Γουόλτον ήταν η αιτία για τη δημιουργία των επίσης διάσημων Cinco piezas του Astor Piazzolla! Δύο έργα με πολλά κοινά υφολογικά στοιχεία πέραν των 5 μερών τους, έργα κομβικά για την εξερεύνηση και την κατανόηση του ρεπερτορίου της κιθάρας στον 20ο αιώνα. Έχω ακούσει αρκετές μετά Μπριμ ερμηνείες αλλά αυτή που με άγγιξε και την ακούω κάθε φορά που θέλω να συγκρίνω μια καινούργια ηχογράφηση είναι αυτή του Aussel. Έχει τα ομορφότερα tempi και το μουσικότερο φραζάρισμα. Τα στοιχεία του CD είναι: Mandala 4802 αν και λίγο δυσεύρετη εταιρία, αξίζει τον κόπο.
Mε κέρδος άλλο ένα κονσέρτο για την κιθάρα ,είναι η ευφάνταστη προσπάθεια σύζευξης της κιθαριστικής παρτιτούρας και της ορχηστρικής εκδοχής του συνθέτη, που μας παρουσιάζει το έργο σε μορφή κονσέρτου για κιθάρα και ορχήστρα ο Patric Russ στο CD της εταιρίας Chandos με στοιχεία CHAN 9963 στην κιθάρα ο αξιόλογος αυστραλός κιθαριστής Graig Ogden.
Και ερχόμαστε στο αρχικό ερώτημα, για τη σχέση του Γουόλτον με τον Ιταλό συνθέτη του 17ου αιώνα. Πρόκειται για τον Francesco Corbetta που με το έργο του Varii Capricci του 1643 ονοματοδοτεί την ορχηστρική εκδοχή της σύνθεσης του Γουόλτον, που πρωτοπαρουσιάζεται στις 4 Μαΐου του1976 για την επέτειο των 25 χρόνων του Royal Festival Hall από την London Symphony Orchestra και τον Andre Previn στη διεύθυνση. Ο συνθέτης δεν έχει μόνο οδηγό τον Bream, που σίγουρα θα του είχε γνωρίσει τις συνθέσεις του Corbetta, αλλά και την μακρόχρονη αγάπη του για την Ιταλία, μια και ο “κήπος της Εδέμ” του, είναι υπαρκτός, είναι στην Ίσκια στον κόλπο της Νάπολης. Είμαι σίγουρος ότι το τοπίο της Μεσογείου και ο ήλιος της, είναι παραπάνω από υπαρκτός στην σύνθεση του Γουόλτον. Υπάρχει ένα καταπληκτικό DVD του Tony Palmer με τίτλο: Αt the haunted end of the day,με στοιχεία DVD Philips 074150-9 που εμφανίζεται και ο Bream να ερμηνεύει κάποιες από τις Bagatelles παρουσία του ίδιου του Γουόλτον σ’ αυτό το εκπληκτικό σπίτι. Για να πάρετε μία καλή γεύση από τα Varii Capricci ακούστε το CD της εταιρίας Chandos με στοιχεία: CD CHAN 8862. O Brieden Thomson διευθύνει τη London Philarmonic. Θα αποκτήσετε σφαιρική άποψη για τα ηχοχρώματα που σκεφτόταν ο συνθέτης.
Οι επιρροή της μουσικής του Γουόλτον δεν σταματάει εδώ. Ο επιστήθιος φίλος του Frederic Ashton, διάσημος χορογράφος ,εμπνέεται από τα Varii Capricci δημιουργώντας ένα μπαλέτο, που παρουσιάζεται το καλοκαίρι μετά το θάνατο του Γουόλτον (τον Μάρτιο του 1983) ως φόρος τιμής στη μνήμη του. Προσαρμογές πάνω στο φινάλε του μπαλέτου. Ήταν οι τελευταίες νότες που έγραψε ο Γουόλτον, το ULTIMUM OPUS του.
Αντώνης Σκαφίδας
(Σεπτέμβριος 2007)
ascafidas@mobileemail.vodafone.gr