10 χρόνια ΠΟΛΥΤΟΝΟν
Το 2011, η Ένωση Ελλήνων Μουσουργών συμπλήρωσε ογδόντα χρόνια ζωής. Είναι αλήθεια ότι αυτή η επέτειος αδιάλειπτης παρουσίας ενός από τα ιστορικότερα καλλιτεχνικά σωματεία της χώρας μας, πέρασε, όχι απλά χωρίς τυμπανοκρουσίες, αλλά - θα μπορούσαμε να πούμε - χωρίς καμία απολύτως επισήμανση έστω και στους κόλπους της μουσικής κοινότητας.
Η αιτία φυσικά δεν είναι άλλη, από την δίνη της οικονομικής κρίσης μέσα στην οποία βρέθηκε όλη η Ελλάδα και η οποία είχε σαν αποτέλεσμα τη σχεδόν ολοκληρωτική ενασχόληση όλης της κοινωνίας των καλλιτεχνών με προβληματισμούς και θέματα που ελάχιστα την είχαν απασχολήσει μέχρι τότε.
Επιπλέον, πρέπει να επισημάνουμε ότι η τέχνη της μουσικής (αυτού του είδους που υπηρετούμε και όχι της λαïκής ή της ροκ), στην Ελλάδα δεν είχε ποτέ την αναγνώριση και προβολή που τύχαινε να έχει π. χ. η λογοτεχνία, η ποίηση ή το θέατρο. Η λέξη «συνθέτης» ήταν (και συνεχίζει δυστυχώς να είναι), συνώνυμη με την έννοια «λαϊκός ή ποπ συνθέτης» και σχεδόν όλοι έχουμε να διηγηθούμε ανέκδοτα που μας αφορούν και που έχουν συμβεί ακόμα και στο πολύ στενό φιλικό ή οικογενειακό μας περιβάλλον.
Και πως θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά;
Είμαστε η μόνη ίσως ευρωπαϊκή χώρα που η πολιτεία όχι μόνο δεν έχει εντάξει τη μουσική στις βασικές σπουδές των παιδιών, στο σχολείο δηλαδή, όπως τα μαθηματικά ή την ιστορία, αλλά ούτε και φρόντισε να την παρέχει έστω σε επίπεδο κρατικών ωδείων και ακαδημιών, όπως συμβαίνει σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο ή τουλάχιστον σε αυτό το τμήμα του κόσμου μέσα στο οποίο προσπαθούμε αενάως (και ματαίως) να ενταχθούμε.
Σε αυτό το αφιλόξενο πάντως για τους συνθέτες περιβάλλον, η Ένωση Μουσουργών μέσα στα ογδόντα αυτά χρόνια, φιλοξένησε όλους σχεδόν τους Έλληνες συνθέτες, οι οποίοι κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, άφηναν με το έργο, αλλά και τις δράσεις τους, το στίγμα τους στα μουσικά (και όχι μόνο) δρώμενα της χώρας.
Το ξεκίνημα...
Εδώ και μία δεκαετία υπήρξε έντονος προβληματισμός ως προς την ανεπαρκή προβολή της Ένωσης στο «αφιλόξενο περιβάλλον» που μόλις περιγράψαμε. Ανάμεσα στις πολλές ιδέες που προτάθηκαν, ήταν και αυτή της έκδοσης ενός εντύπου. Η απόφαση για την έκδοση διμηνιαίου περιοδικού έτυχε της συνολικής αποδοχής των μελών και έτσι ξεκίνησε το ΠΟΛΥΤΟΝΟν, που τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του κυκλοφόρησε με την ονομασία Αντίφωνον.
Αστειευόμενοι μεταξύ μας λέμε συχνά πως αν δεν υπήρχε ένας πρόεδρος με αρκετή δόση «τρέλας» για να υποστηρίξει και να αναθέσει την υλοποίηση της ιδέας σε μερικούς εξ’ ίσου «τρελούς» συνθέτες, το περιοδικό που κρατάτε στα χέρια σας δεν θα υπήρχε...
Ίσως, αν αναλογιστούμε το κλίμα που επικρατούσε στην Ελλάδα το 2003, όταν ξεκινούσαμε, και το συγκρίνουμε με την παρούσα κατάσταση, το λιγότερο που θα μπορούσε να μας συμβεί, θα είναι να μελαγχολήσουμε. Έτσι, προτιμάμε να αναφερόμαστε σε αυτά που έχουμε πετύχει και να προσπαθούμε να βρίσκουμε συνεχώς τρόπους για να έχουμε τη δυνατότητα να συνεχίζουμε και να γινόμαστε καλύτεροι.
Πιστεύαμε πάντα ότι τις κακοδαιμονίες, την αδράνεια και τις αρνητικές εξελίξεις, ένας τρόπος υπάρχει να τις νικήσεις: να αποφασίσεις έμπρακτα ότι θα χαρίσεις ένα κομμάτι της δημιουργικής σου ενέργειας για να στηρίξεις όλα αυτά που αγαπάς και για να αποτρέψεις το μαρασμό. Δεκαετίες υπομνημάτων, κρούσεων και γενικότερων προσπαθειών συνεννόησης με το Υπουργείο Πολιτισμού, μας έχουν πείσει ότι το μόνο που δεν πρέπει κάποιος να κάνει είναι ακριβώς αυτό για το οποίο όλοι (και όλα) συνηγορούν: να καταθέσει επί τέλους τα όπλα και ως εκ τούτου, να πάψει «να ενοχλεί».
...και η συνέχεια
Έτσι λοιπόν, πιστεύουμε ότι μέσα από το ΠΟΛΥΤΟΝΟν, η κοινότητα των μουσικών παρά τα μεγάλα προβλήματα που συνεχίζει να έχει, κατά κάποιον τρόπο «απέκτησε» φωνή, η οποία κρίνεται, ειδικότερα στις δικές μας δύσκολες εποχές, ιδιαίτερα απαραίτητη. Οι κατά καιρούς Κασσάνδρες έλεγαν συχνά ότι το περιοδικό της Ένωσης Μουσουργών δεν θα μπορούσε παρά να ακολουθήσει την κοινή μοίρα πολλών αντίστοιχων προσπαθειών: εντυπωσιακό ξεκίνημα, κούραση, αποθάρρυνση, και τέλος αργός θάνατος. Προς το παρόν πάντως, κυρίως χάρη στην ισχυρή δόση «τρέλας», που αναφέραμε πάρα πάνω, κάτι τέτοιο δε συνέβη. Ωστόσο δεν είναι τυχαίο ότι προτιμήσαμε τα μικρά και σίγουρα βήματα από τα εντυπωσιακά και τα μεγάλα.
Η οικονομία δυνάμεων εφαρμόστηκε κυρίως στον οικονομικό τομέα, γιατί αν προσπαθήσουμε να κάνουμε τον απολογισμό αυτής της δεκαετίας, τρεις λέξεις έρχονται αρχικά στο μυαλό μας: ξενύχτι, ξενύχτι, ξενύχτι! Αυτό, αφορά κυρίως στη δική μας δουλειά και περιγράφει εν συντομία τις συνθήκες μέσα στις οποίες αναγκαστικά λειτουργούμε για να μπορούμε κάθε δίμηνο να παρουσιάζουμε και ένα νέο τεύχος.
Επίσης, κατά τη διάρκεια όλων αυτών των ετών που κυκλοφορεί το περιοδικό, καλούμαστε να κινηθούμε προσεκτικά και να υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας δύο πράγματα: πρώτον, ότι δεν είμαστε «μόνο» μουσικοί, αλλά συγχρόνως πολίτες μιας χώρας και δεν είναι δυνατόν να μας αφήνει αδιάφορους το γενικότερο πλαίσιο μέσα στο οποίο καλούμαστε να λειτουργήσουμε. Δεύτερον, επιβάλλεται να θέτουμε όρια ως προς την έκταση που μπορεί να λάβει ένα «μή αμιγώς μουσικό θέμα», γιατί είναι εύκολο να βρεθούμε σε επικίνδυνα νερά...
Κάτι που παρατηρούμε τώρα με την πάροδο των ετών και μας χαροποιεί ιδιαίτερα, είναι ότι έχουμε συνεχώς πληθώρα θεμάτων που αφορούν στη μουσική και σχεδόν κάθε φορά χρειάζεται να κάνουμε «αλχημείες» για να έχουν τη θέση τους στις σελίδες του περιοδικού. Ένας ολόκληρος κόσμος, που περιλαμβάνει συνθέτες, ερμηνευτές, μουσικά σχήματα, ορχήστρες, μουσικολόγους, συγγραφείς, καθηγητές και δασκάλους καθώς και ωδεία και οργανισμούς παραγωγής μουσικών γεγονότων, παρουσιάζεται συνεχώς μέσα από τις σελίδες μας. Μια μόνο ματιά στα εξώφυλλα, αρκεί για να δώσει το στίγμα του Κεντρικού Θέματος, κάποιου αξιοσημείωτου μουσικού γεγονότος ή μιας ιδιαίτερης κατάστασης που έχει στιγματίσει ένα συγκεκριμένο δίμηνο ολόκληρη τη χώρα.
Δείγματα δουλειάς
Ενδεικτικά λοιπόν θα θέλαμε να σας παρουσιάσουμε μερικά μόνο από τα σημαντικότερα άρθρα κατά τη διάρκεια των δέκα ετών κυκλοφορίας του Πολύτονου:
2003 - 2004: μεγάλο αφιέρωμα στον Νίκο Σκαλκώτα σε όλα τα τεύχη της χρονιάς, οι νομοθετικές ρυθμίσεις για τα ωδεία, ειδικά αφιερώματα για τις μουσικές των Ολυμπιακών Αγώνων, η παρουσίαση των 12 ψηφιακών δίσκων των οποίων η Ένωση είχε την καλλιτεχνική επιμέλεια, με τίτλο «Αντίς για Όνειρο», η αρχή μεγάλου αφιερώματος που αφορά στην ιστορία της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών.
2005: συνέχειες άρθρων αφιερωμένων στη μουσική εκπαίδευση, εκτενής παρουσίαση των νέων συμβάσεων της ΑΕΠΙ, παρουσίαση της έναρξης του κύκλου των «Ελληνικών Μουσικών Γιορτών» με το παράλληλο μουσικολογικό συνέδριο, αφιέρωμα στον Ι. Ξενάκη, αφιερώματα στις μουσικές των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης.
2006: συνέχειες των αφιερωμάτων στη μουσική εκπαίδευση, καθώς και συνέχεια των αφιερωμάτων στις μουσικές των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, εκτενής παρουσίαση του Φεστιβάλ Bayreuth, «Ελληνικές Μουσικές Γιορτές», παρουσίαση της «Αθηναικής Συμφωνικής Ορχήστρας Νέων», ειδικό αφιέρωμα στον T. Takemitsu, εκτενές αφιέρωμα στην Jazz στην Ελλάδα, μεγάλο αφιέρωμα στον G. Ligeti (που έφυγε τον Ιούνιο του 2006), αφιερώματα στους Γ. Χρήστου και Δ. Δραγατάκη.
2007: συνέχειες των αφιερωμάτων στον Δ. Δραγατάκη και στον Γ. Χρήστου, παρουσίαση της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης, «Ελληνικές Μουσικές Γιορτές», ανοίγει η Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη», αρχή αφιερώματος για τις Ελληνικές χορωδίες. Στον απόηχο των φοβερών πυρκαγιών το τέλος του καλοκαιριού, το εξώφυλλο του τεύχους 24 με ένα ψεύτικο δέντρο, αφιέρωμα στη μουσική τεχνολογία, αφιερώματα στους C. Debussy και M. Ravel.
2008: το τεύχος 26 εκδίδεται σε συνεργασία με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, έχοντας εκτενή παρουσίαση του κύκλου «Αθήνα - Βερολίνο, Διαδρομές ήχου και κίνησης», συνέχεια των αφιερωμάτων στους C. Debussy και M. Ravel, σημαντικά εκπαιδευτικά θέματα γύρω από τη μουσική, «Ελληνικές Μουσικές Γιορτές», electro media works, η ιστορία του μιούζικαλ σε συνέχειες, ενώ οι αναγνώστες σχολιάζουν τα πέντε χρόνια ΠΟΛΥΤΟΝΟν.
2009: το εξώφυλλο του τεύχους 32 με το κατεστραμμένο πιάνο, στον απόηχο των τραγικών γεγονότων του Δεκέμβρη του 2008, εκτενές αφιέρωμα στον Αλέκο Ξένο, «Ελληνικές Μουσικές Γιορτές» (και όπως όλα τα προηγούμενα χρόνια παρουσίαση του παράλληλου μουσικολογικού συνεδρίου), αφιέρωμα στον Ι. Ξενάκη, παρουσίαση των έργων μουσικής δωματίου του Γ. Σισιλιάνου από το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο, αρχή μεγάλου αφιερώματος για τη φασματική μουσική.
Το τεύχος 37, αποτελεί τη δεύτερη συνεργασία με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και περιέχει εκτενή παρουσίαση της Ιαπωνικής Εβδομάδας.
2010: έτος Δ. Μητρόπουλου με αφιερώματα και άρθρα που αφορούν στον μεγάλο μαέστρο και συνθέτη, αποχαιρετισμός στον συνάδελφο και μόνιμο συνεργάτη του Πολύτονου Τάκη Καλογερόπουλο. Ξεκινά η «Ιστορία της Jazz» (η οποία τελειώνει φέτος!), μεγάλο αφιέρωμα στον Olivier Messiaen, το πρώτο καλοκαίρι της κρίσης, χιλιάδες κόσμου κατακλύζουν τον Κήπο του Μεγάρου για να ακούσουν τη Φιλαρμονική της Βιέννης και το Ηρώδειο για την Ορχήστρα Simon Bolivar, αφιέρωμα στον R. Schumann, αφιέρωμα στον Γ. Α. Παπαïωάννου.
2011: συνεχίζεται το αφιέρωμα στον Γ. Α. Παπαιωάννου, η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών εισβάλει στην πολιτιστική ζωή του τόπου, ξεκινά μεγάλο αφιέρωμα για την Ηπειρώτικη μουσική, αφιέρωμα στον Αττίκ, αφιέρωμα στο εκκλησιαστικό όργανο σε σχέση με τους Έλληνες συνθέτες, το ασπρόμαυρο τεύχος 47 για το – τελικώς οριστικό - κλείσιμο της Ορχήστρας των Χρωμάτων (τεύχος που διανεμήθηκε ονομαστικά και στους 300 βουλευτές της Βουλής των Ελλήνων), ξεκινά δεύτερο μεγάλο αφιέρωμα στη μουσική εκπαίδευση,
2012: Camerata Junior, συνεχίζεται το αφιέρωμα στη μουσική εκπαίδευση, το αφιέρωμα για το εκκλησιαστικό όργανο, καθώς και το αφιέρωμα στην παραδοσιακή μουσική, η ΕΡΤ γίνεται χορηγός επικοινωνίας του Πολύτονου και των συναυλιών της Ένωσης. Εκτενής παρουσίαση της ημερίδας με τίτλο «Ευρωπαϊκή Μουσική - Ελληνική Μουσική: Σχέση μονόδρομη ή αμφίδρομη;», «Ελληνικές Μουσικές Γιορτές», αφιέρωμα στον Μ. Καλομοίρη, αφιέρωμα στον John Cage, ξεκινά αφιέρωμα στην ηλεκτροακουστική μουσική.
2013: το νέο ελπιδοφόρο ξεκίνημα της Λυρικής με καλλιτεχνικό Διευθυντή τον Μύρωνα Μιχαηλίδη, συνεχίζεται το αφιέρωμα στους Έλληνες συνθέτες και ολοκληρώνεται το αφιέρωμα στο εκκλησιαστικό όργανο, καθώς και το αφιέρωμα στην ηλεκτροακουστική μουσική, «Ελληνικές Μουσικές Γιορτές» και παρουσίαση του παράλληλου μουσικολογικού συνεδρίου με θέμα το Ελληνικό Τραγούδι, η ΕΡΤ ξανά χορηγός των συναυλιών της Ένωσης, αφιέρωμα στις σχολικές χορωδίες, το μαύρο εξώφυλλο του τεύχους 59 για την κατάργηση μέσα σε μία νύχτα της ΕΡΤ, των Μουσικών Συνόλων και του Τρίτου Προγράμματος.
Μιας και ο χρόνος έχει ακόμα δύο μήνες για να τελειώσει, κλείνουμε με την ευχή να μπορέσουμε να συνεχίσουμε και το 2014, αλλά και με μία επισήμανση που τη δανειζόμαστε από τον σοφό ποιητή: ...και εδώ που έφτασες, λίγο δεν είναι...
Η συντακτική ομάδα του περιοδικού
ΣΑΣ ΠΡΟΣΚΑΛΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΑ 10 ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΥΤΟΝΟν
