21 Απριλίου 1967
Μουσική και τέχνη τα χρόνια της Χούντας και όχι μόνο
Αντιγράφω απο το site www.phorum.gr διαδικτυακή κοινότητα και την συζήτηση με θέμα : <<ο κιτς “πολιτισμός” της Χούντας >> ( ο κιτς “πολιτισμός” της Χούντας)
<<17 Απριλίου 1967. Η εποχή που διεθνώς το τρίπτυχο sex, drugs, Rock n Roll κυριαρχεί στη νεολαία. Στην Αθήνα η συντηρητική τάξη πραγμάτων της εποχής αντιμετωπίζει τα περίεργα παιδιά με τα μακριά μαλλιά, τα οποία ακούν rock μουσική ως τεντιμπόηδες.Tέσσερις ημέρες πριν επιβληθεί το απάνθρωπο καθεστώς της Χούντας των Συνταγματαρχών, το θρυλικό συγκρότημα Roling Stones βρίσκεται στην Αθήνα για μία συναυλία η οποία στη συνέχεια διακόπηκε με παρέμβαση της αστυνομίας. Στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας η συναυλία διήρκεσε μόλις 20 λεπτά. Ο λόγος. Απλά ο ατζέντης του συγκροτήματος είχε ξεκινήσει να μοιράζει κόκκινα τριαντάφυλλα στο κοινό. Η αστυνομία θεώρησε αυτή την κίνηση «φιλοκομμουνιστική προπαγάνδα». Και να φανταστεί κανείς πολύ λίγο πριν την έξοδο των τάνκς στους δρόμους της Αθήνας. Το θρυλικό συγκρότημα πρόλαβε να πει μόλις 4 τραγούδια εκείνο το βράδυ. Η συνέχεια είχε πολύ ξύλο και επεισόδια. Κλασσικό και τυπικό παράδειγμα λογοκρισίας. >>
(Συμπληρώνω) Βέβαια ο πανέξυπνος Γιώργος Γεωργαλάς, ιδεολογικός υπέυθυνος, τρόπος του λέγειν της Χούντας , δουλειά που την ήξερε αφού είχε σπουδάσει όταν ήταν κομμουνιστής στο ΚΟΥΤΒ («Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο των Εργαζομένων της Ανατολής»), προέτρεψε την Χούντα να μην βλέπει με φόβο το κίνημα των γιεγιέδων αφού και επίφαση ελευθερίας έδινε στο καθεστώς και δεν υπήρχε λόγος να ριζοσπαστικοποιηθούν νέοι που θα ήσαν ευτυχείς με τα χαϊμαλιά τους και τα ψυχεδελικά ρούχα τους.
<<Όταν υπεύθυνος για τις Τέχνες και τα γράμματα σε «κυβερνητικό» επίπεδο, αναλαμβάνει ένας συνταγματάρχης, τότε μπορεί κανείς να αντιληφθεί και την «ποιότητα» του (ποιητική αδεία) «πολιτιστικού κυβερνητισμού».
Την 1η Νοεμβρίου 1970 ο αρμόδιος για θέματα πολιτισμού της Χούντας, ο Συνταγματάρχης Ιωάννης Λαδάς παρατηρεί στην Καλαμάτα κατά την θεμελίωση της «Μουσικής Στέγης» :
«Η διαφορά μεταξύ ζώου και ανθρώπου ευρίσκεται εις τούτο: ότι ο άνθρωπος αναπτύσσει πνευματικήν δραστηριότητα, ενώ τα ζώα περιορίζονται αις υλικάς ενεργείας υπαγορευομένας εκ των ενστίκτων».
Συνεχίζοντας σε ένα παραλήρημα προσθέτει ότι :
“Οι πρόγονοί μας, με επικεφαλής τον Αριστοτέλην επίστευον, ότι η μουσική συμβάλλει εις τον εξευγενισμόν της ψυχής. Προς τούτοις ο Αριστόξενος τον 3ον π.Χ. αιώνα, εκυκλοφόρησεν σύγγραμμα, εν τω οποίω εξηγεί και αναλύει την ηθικήν επίδρασιν της μουσικής επί του χαρακτήρος του ανθρώπου. Συνεστήθη τότε μάλιστα και η μουσική ως μέσον ψυχοθεραπευτικής αγωγής, ο δε Θεόφραστος υπεστήριζεν ότι δι’ αυτής λησμονεί κανείς τους πόνους των αρθρίτιδων και την ισχιαλγίαν. Ολαι αυταί άι θεωρίαι των Ελλήνων επιβεβαιούνται και δι’ αυτό εις τας ιατρικώς προηγμένας χώρας γίνεται χρήσις εις τα νοσοκομεία της λεγομένης Μουσικοθεραπείας.” προχωρημένος ο Λαδάς αν και λάτρης του τσάμικου
Τρία, περίπου χρόνια, νωρίτερα, οι πραξικοπηματίες με ανακοίνωση στον Τύπο στις 2 Ιουνίου του 1967 αποφάσιζαν ότι “Διά προκηρύξεως του αρχηγού ΓΕΣ αντιστρατήγου κ. Οδ. Αγγελή, απαγορεύονται καθ’άπασαν την Επικράτειαν και καθ’ οιονδήποτε τρόπον η μετάδοσις ή εκτέλεσις μουσικής και ασμάτων του κομμουνιστού Μίκη θεοδωράκη, τα οποία εκτός των άλλων, αποτελούν και μέσον συνδέσμου μεταξύ των κομμουνιστών. Επίσης απαγορεύονται οι ύμνοι των διαλυθεισών κομματικών νεολαιών. Οι παραβάται θα παραπέμπονται εις τα έκτακτα στρατοδικεια».
Το καλοκαίρι του 1967 τα Επιδαύρια πραγματοποιήθηκαν παρουσία του προέδρου της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Κόλλια και του αντιπροέδρου Γρηγόριου Σπαντιδάκη.
Την ίδια περίοδο παίζεται από τα ραδιόφωνα σε εκτέλεση από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση (ναι καλά διαβάσατε) και από την Βίκυ Μοσχολιού ο «Ύμνος της Επαναστάσεως».
Προσπάθησα να το επιβεβαιώσω αλλά δεν μπόρεσα
Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος χαρακτήριζε την περίοδο που ακολουθούσε μετά την επιβολή του πραξικοπήματος «Εποχή πνευματικού φωτός». Βέβαια την ίδια ακριβώς περίοδο είχε αφαιρεθεί η ιθαγένεια από τους Μελίνα Μερκούρη, Ν. Νικολαϊδη, Ριχάρδο Σωμερίτη, Γ. Μπέικο, Κ. Κοτζιά, Γ. Βουρνά, Αν. Παπαδόπουλο.
Στο πεδίο του πολιτισμού και πέρα από τα δεινά της Χούντας για τον ελληνικό λαό η επταετία για την ελληνική ιστορία είναι το απόλυτο μνημείο λογοκρισίας, στην μουσική, στο θέατρο, στον κινηματογράφο, στα σχολεία και στα πανεπιστήμια.
Στις 12 Μαϊου του 1967 η κυβέρνηση αποφασίζει και διατάσσει να απαγορευθεί η κυκλοφορία 800 βιβλίων Ελλήνων και ξένων συγγραφέων. Το «πνευματικό φως» του Παπαδόπουλου δεν αφήνει περιθώρια στον Τολστόι, στη Σιμόν Ντε Μποβουάρ, στον Σολενίτσιν, στον Σάρτρ, στον Αραγκόν, ακόμη και στον Μπαλζάκ. Η Χούντα βύθιζε τη χώρα στο απόλυτο σκοτάδι. Ακόμη πιο εξωφρενική ήταν η λογοκρισία που υπέστη ο Αριστοφάνης και συγκεκριμένα το έργο του «Ειρήνη» ή ακόμη οι Τρωάδες και οι ικέτιδες του Ευριπίδη, αλλά και ο «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου. Οι παραστάσεις δεν ανέβηκαν με το επιχείρημα ότι την μουσική είχε συνθέσει ο Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος για το καθεστώς ήταν «κομμουνιστής συνωμότης».
Είναι περιττό βέβαια να υπενθυμιστεί ότι στην κορυφή της «πολιτιστικής» black list της δικτατορίας βρέθηκε οποιοδήποτε μαρξιστικό ή μαρξιστοφανές ανάγνωσμα και φυσικά στρατευμένοι ποιητές, όπως ο Γιάννης Ρίτσος.
Με την έναρξη της δικτατορίας η εφημερίδα (φιλοχουντική) “Ελεύθερος Κόσμος” βέβαια καλούσε το καθεστώς να έρθει σε επαφή με τον πνευματικό κόσμο.
Άλλη μια «πολιτιστική» προσφορά της Χούντας ήταν οι ατελείωτες τηλεοπτικές προβολές του Παπαδόπουλου και του Παττακού να χορεύουν Τσάμικα, να τσουγκρίζουν αυγά, να συμμετέχουν σε πανηγυράκια με σούβλες και αρνιά και να περιβάλλονται από …; χειροκροτητές σε ένα στημένο κίτς πανηγύρι διαρεκίας με πολλές κορδέλες εγκαινίων τις οποίες έκοβε ο Παττακός.
Πάρτε μία γεύση.
Ελληνικές σημαίες και ο Φοίνικας «πρώτη μούρη» σε ολόκληρη την Αθήνα. Ο ελληνικός λαός παρακολούθησε και «υπέρλαμπρες» φιέστες για την επέτειο του πραξικοπήματος όπως για την «Πολεμική Αρετή των Ελλήνων» στο Καλλιμάρμαρο. Η ελληνική ιστορία γελοιοποιήθηκε όσο ποτέ άλλοτε σε πανηγύρια με άρματα από φενιζόλ. Αρχαίες τριήρεις και θωρηκτό «Αβέρωφ».
Και οι βουβοί δέκτες αυτού του βροντερού θουρίου που εκκωφαντικά αναπαραγόταν από κάθε είδους μεγάφωνα επί επτά χρόνια αναγκάστηκαν να μυηθούν εξ απαλών ονύχων σε πολλά, μεταξύ των οποίων το κιτς της πολιτικής αλλά και η πολιτική του κιτς. Η δικτατορία τούς είχε δώσει ένα γενναίο και αποδεδειγμένα αξεπέραστο μάθημα».
Δεν άργησε να έρθει η ώρα που μέσα σε πλέρια δημοκρατία οι ηχοι των Carmina Burana πλημμύριζαν το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας (!) και ακουγόταν απο το μεγάφωνο :Oh, oh, oh, totus floreo, iam amore virginali, totus ardeo, novus, novus amor est, quo pereo.
Όπως είπε ο Μιχάλης Κατσαρός στο ποίημά του ”η Διαθήκη μου”:
“Ελευθερία ανάπηρη πάλι σου τάζουν”
Μάλλον αργά το καταλάβαμε.
Γιώργος Λιγνός (Μαικήνας)
Απρίλιος 2012