Adella Prentiss Hughes
ΙΝ ΜΕΜΟΡΙΑΜ
για τα 100 χρόνια της Ορχήστρας του Κλήβελαντ
Πέρασαν εκατό χρόνια από τότε που μια γυναίκα εμφανίζεται δυναμικά και φιλόδοξα και φέρνει σε πέρας μια… πολύ σοβαρή αντρική υπόθεση, το να οργανώσει, να μανατζάρει και να οδηγήσει μια ορχήστρα στην παγκόσμια αναγνώριση, ξεκινώντας εκ του μηδενός. Οδηγός της το όνειρό της, οι εντυπωσιακές οργανωτικές ικανότητές της και βέβαια η φιλοδοξία της. Στο βιβλίο της: Hughes, Adella Prentiss. Music Is My Life (Cleveland: World Publishing, 1947) περιγράφει την ιστορία της δημιουργικής ζωής της, τις δυσκολίες, τις στιγμές ευτυχίας και τις μεγάλες αγωνίες, ζωγραφίζει όμως και μια εποχή εκ των ένδον, φωτίζοντας παραμέτρους της πολιτικής και της μουσικής ζωής στην πατρίδα της. Για τους ανθρώπους του καλλιτεχνικού περιβάλλοντος ήταν και παραμένει η "Μητέρα της Ορχήστρας του Κλήβελαντ".
Γεννημένη στις 29 Νοεμβρίου 1869 είχε γονείς με φιλικές διασυνδέσεις με την ελίτ της πόλης. Κατά τη διάρκεια των μαθημάτων μουσικής στο κολέγιο Vassar, σχεδίαζε τις μουσικές δράσεις στις εκδρομές, παράλληλα τραγουδούσε στις οπερέτες ενώ ίδρυσε και μια δική της μουσική ομάδα. Μεταξύ των συμμαθητών της ήταν, για καλή της τύχη, η Bessie Rockefeller, κόρη του βιομηχάνου John D. Rockefeller.
Το 1890, η Hughes ήρθε στην Ευρώπη και σπούδασε για μια σχολική χρονιά πιάνο στο Βερολίνο. Ήταν φανατική ακροάτρια των συναυλιών της Φιλαρμονικής του Βερολίνου, υπό τη διεύθυνση του Hans von Bulöw. Η Hughes γράφει ότι συνήθιζε να κάθεται πίσω από τα κρουστά. «Ο θόρυβος ήταν ανυπόφορος, αλλά έμαθα, καθήμενη εκεί, τι κάνει ακριβώς ο μαέστρος της συμφωνικής ορχήστρας σε συνεργασία με τους μουσικούς της». Ένα χρόνο μετά η Hughes επέστρεψε στην πατρίδα της. Δούλεψε κυρίως ως ακομπανιατρίς, αλλά είχε ευκαιρίες να παίξει και με σύνολα μουσικής δωματίου. Στο βάθος της σκέψης είχε ωριμάσει η επιθυμία να ασχοληθεί με την παραγωγή συναυλιών.
Όταν, το 1894, μια ομάδα πλούσιων κυριών σχημάτισε το Club of Music Fortnight για να προωθήσει τη μουσική στην κοινωνία, προσχώρησε ως μέλος του. Στην πορεία, οργάνωσε μια συναυλία με το έργο "In a Persian Garden", έναν κύκλο τραγουδιών της συνθέτριας Liza Lehmann και συνεργάστηκε γι αυτό το σκοπό με τέσσερις εκλεκτούς τραγουδιστές. Με χρηματοδότηση του John D. Rockefeller, η συναυλία επαναλήφτηκε στην τελετή αποφοίτησης στο Κολέγιο Vassar το 1898.
Το 1915 η Hughes συνέβαλε αποφασιστικά στην ίδρυση του Συλλόγου για την Τέχνη της Μουσικής, μιας εταιρίας που στόχευσε στο να συγκεντρώσει αρχικώς χρήματα για να οργανωθούν συναυλίες. Ο απώτερος στόχος ήταν να λειτουργήσει ως προπομπός για την ίδρυση και λειτουργία μιας αξιόλογης, μη θνησιγενούς συμφωνικής ορχήστρας στην πόλη. Οι φιλόμουσοι είχαν ήδη εμπειρία από ορχήστρες μάλλον άτυχες ή ποιοτικά δεύτερης γραμμής, όπως η Φιλαρμονική Ορχήστρα, η Συμφωνική Ορχήστρα και η Μεγάλη Ορχήστρα του Cleveland που λειτούργησε μετ’ εμποδίων από το1905 έως το 1915. Η Hughes συνέστησε επιτροπή ελέγχου των οικονομικών και νομική επιτροπή. Τα αποτελέσματα δυστυχώς δεν ήταν αυτά που ήθελε. Καθώς ήκμαζε η βιομηχανία στον τόπο και η πόλη ήταν πλέον η έκτη μεγαλύτερη στις ΗΠΑ η Hughes στρέφεται καταθέτοντας λεπτομερείς προτάσεις και υπόσχεται ανταποδοτική διαφήμιση στις βιομηχανικές μονάδες. Γράφει ο Donald Rosenberg στην ιστορία της ορχήστρας του Cleveland: Η άπειρη γυναίκα που όμως ήταν εκλεπτυσμένη αρωγός της μεγάλης μουσικής, σε ένα περιβάλλον που κυριαρχούσαν άνδρες με υψηλές οικονομικές δυνατότητες, ήταν έτοιμη όπως απεδείχθη, να οδηγήσει την πόλη σε ένα πολιτιστικό ορόσημο.
Το 1918, ο πάστορας John Powers, προσπαθώντας να οργανώσει μια μεγάλη συμφωνική συναυλία, πλησίασε την Hughes για βοήθεια. Αυτή απευθύνθηκε στον Nikolai Sokoloff, ρωσοαμερικάνο συνθέτη, βιολονίστα και μαέστρο από το Κίεβο που είχε όμως σπουδάσει στο Yale. Αυτός συγκέντρωσε ένα μουσικό σύνολο 54 μουσικών. Η συναυλία στις 11 Δεκεμβρίου του 1918, στο Grays Armory, στηρίχτηκε μάλλον στην ανάγκη επίδειξης του πλούτου των ακροατών της, που ήταν σε μεγάλο ποσοστό οι πλούσιοι χορηγοί, αλλά οι κριτικοί έγραψαν πολύ θετικά σχόλια για τις ερμηνείες των έργων του προγράμματος (Τσαϊκόφσκι, Μπιζέ και Λιστ). ‘Όλα έδειχναν πολύ αισιόδοξα.
1946 G.Szell
Η Hughes αποφάσισε ευθύς μετά να μειώσει τις τιμές των εισιτηρίων για να μην απευθύνεται μόνο στους οικονομικά εύρωστους πολίτες από τους οποίους όμως μπόρεσε να έχει οικονομική βοήθεια και στη συνέχεια. Σχεδίασε εγκαίρως συναυλίες πολυθεματικές, με ετήσιο προγραμματισμό και η επιλογή ήταν ικανή να ξεπεράσει κάθε πρόβλεψη ως προς την ανταπόκριση των πολιτών. Ενθουσιασμό προκάλεσαν και οι συναυλίες εκπαιδευτικού χαρακτήρα.
Nikolai Sokoloff και Adella Prentiss Hughes, το πρώτο ηχογράφημα, 1925
Το Φεβρουάριο του 1921, η Ορχήστρα του Κλήβελαντ έκανε το ντεμπούτο της στη Νέα Υόρκη παίζοντας στο Ιππόδρομο, στην Έκτη Λεωφόρο, που συνήθως φιλοξενούσε παραστάσεις του τσίρκου. Ένας κριτικός της Νέας Υόρκης σημείωσε έκπληκτος ότι στην ορχήστρα των 95 μουσικών έπαιζε βιολί μια γυναίκα αλλά συμμετείχε και μια φλαουτίστα. Την επόμενη χρονιά, το συμφωνικό αυτό σχήμα έπαιξε στο Carnegie Hall και αυτή τη φορά, οι Times αναφέρθηκαν στην παρουσία τριών γυναικών! Στη δύσκολα αναγνωρίσιμη ικανότητα των γυναικών να παίζουν σε μια μεγάλη ορχήστρα επαγγελματιών, το Κλήβελαντ έσπασε τα δεσμά, διορίζοντας επτά γυναίκες σχεδόν από την αρχή. Όλες είχαν επιλεγεί μετά από επί ίσοις όροις διαγωνισμό. Μια ταλαντούχα και αποφασισμένη μάνατζερ, λογικό ακούστηκε να προσλάβει και γυναίκες στην ορχήστρα, πολύ περισσότερο αφού η ίδια απέδειξε πόσο ικανή μπορεί να είναι στα δύσκολα μια γυναίκα.
Η Hughes μέσα στα επόμενα 15 χρόνια, έφερε στην πόλη σολίστες, χορωδίες, ορχήστρες και λυρικά σχήματα υψηλότατου επιπέδου, όπως η Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης, με επικεφαλής τον Μάλερ, η Ορχήστρα του Πίτσμπουργκ με τον Ρίχαρντ Στράους και τα Ρώσικα Μπαλέτα του Ντιγκίλεφ. Η ορχήστρα πρωτοστάτησε στο ανέβασμα του Siegfried στο πάρκο Cleveland's League. Ο Παγκόσμιος Πόλεμος περιόρισε κατά πολύ τα παγκόσμια ταξίδια και ανέστειλε δραματικά την πορεία της ορχήστρας.
Η εντυπωσιακή πορεία της Adella Prentiss Hughes ήταν η αιτία για εξαντλητική κόπωση. Δύο χρόνια μετά το άνοιγμα της αίθουσας Severance, παραιτήθηκε από την διεύθυνση, αλλά συνέχισε να προσφέρει μέχρι το 1945. Ο γάμος της με έναν καθηγητή τραγουδιού το 1904 έληξε με διαζύγιο το 1924. Η δημιουργική αυτή γυναίκα πέθανε στις 23 Αυγούστου 1950.
Severance Hall - Lobby
H Cleveland Orchestra γιορτάζει το 2018 τα εκατό της χρόνια. Στη διαδρομή αξιοποίησε την συμβουλή της Adella Prentiss Hughes: οι διευθυντές πρέπει να διαθέτουν την ανώτερη επιθυμητή ικανότητα να προσφέρουν υπηρεσίες με αξιοκρατικά κριτήρια και αυτό να είναι εμφανές.
Ιστορικά, οι διευθυντές ήταν μέχρι σήμερα oι Nikolai Sokoloff 1918-33, Artur Rodzinski 1933-43, Erich Leinsdorf 1943-46, George Szell 1946-70,
Lorin Maazel 1972-82, Christoph von Dohnányi 1984-2002,
Franz Welser-Möst από το 2002
Artur Rodzinski 1937
Ανάμεσα στους μουσικούς της σημερινής ορχήστρας, επικεφαλής των κρουστών από το 2013 είναι ο ελληνικής καταγωγής Μάρκος Δαμουλάκης, Παίζει στην ίδια ορχήστρα από το 2006. Ο Marc Damoulakis, γεννημένος στη Βοστώνη, γιος μουσικών, διδάσκει κρουστά στο Ινστιτούτο Μουσικής του Κλήβελαντ.
Έφη Αγραφιώτη
Effie.tar@gmail.com
Ιούνιος 2018
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου)
.jpg)
