Ο ΑΔΙΚΗΜΕΝΟΣ (του Ευάγγελου Ασημακόπουλου)

Ο ΑΔΙΚΗΜΕΝΟΣ

Μπορεί σε μικρότερη κλίμακα ο ‘αδικημένος’ να υπάρχει σε όλα τα επαγγέλματα, σε όλες τις ιδιότητες ή τις λειτουργίες, ωστόσο στο χώρο της καλλιτεχνίας το φαινόμενο ανθεί περισσότερο από οπουδήποτε αλλού.

Μιλάω για τον ‘αδικημένο’ που πιστεύει πως θα έπρεπε να έχει μια καλύτερη θέση στον κύκλο του, αλλά παράγοντες και καταστάσεις εξωγενείς τον καθήλωσαν να παραμείνει στη μειονεκτική θέση που βρίσκεται σήμερα.
Ήλθε κάποια στιγμή που ο ίδιος συμπέρανε ότι δεν είχε δυστυχώς την εύνοια ή την στήριξη από το περιβάλλον του, από τους γονείς, από τον δάσκαλο, από την Πολιτεία, από την κοινωνία, σε αντίθεση με τον ‘άλλον’ που είχε την άνεση, τις γνωριμίες, τις διασυνδέσεις και έτσι βγήκε στην επιφάνεια.
Ο ‘αδικημένος’ είναι σίγουρος πως έχει τα ίδια προσόντα ίσως και περισσότερα από τον ‘άλλον’, οι δε επιδόσεις του δεν είναι χειρότερες ή λιγότερες από αυτόν. Δυστυχώς όμως ο ‘άλλος’ κατάφερε με ανορθόδοξο τρόπο, με άλλα κόλπα να πετύχει όσα και ο ίδιος είχε αγωνιστεί να υλοποιήσει μια ζωή. Και το παράπονο που φωλιάζει μέσα του τώρα είναι γι’ αυτήν την αδικία που του επιφύλαξε η πρόστυχη κοινωνία, το βρόμικο σινάφι και το κακό του ριζικό. Είναι ο βαθύς πόνος που τον βαραίνει για μια αξία που δεν του αναγνωρίστηκε.

Σκέπτομαι πόσοι και πόσοι καλλιτέχνες δεν θα έχουν πνίξει μέσα τους ένα τέτοιο παράπονο. Το γεννάει ο χώρος μας αυτό το μαρτύριο:
Από τη μια η ενθάρρυνση και ο έπαινος στα χρόνια των σπουδών και από την άλλη η μοιραία προσαρμογή στην ωμή πραγματικότητα που ακολουθεί.
Όνειρα και φαντασιώσεις που υπήρξαν το εφαλτήριο για θυσίες μιας ολόκληρης ζωής, συντρίβονται κάποια μέρα στη δυσβάσταχτη αρένα του εφικτού.
Εδώ που τα λέμε βέβαια, δεν πιστεύω πως υπάρχει σήμερα καλλιτέχνης που να μη νιώθει πως θα μπορούσε να έχει κάνει κάτι πιο σημαντικό από αυτό που ήδη πέτυχε, όσο ψηλά κι αν βρίσκεται η θέση του.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Μέσα στις αίθουσες του Ωδείου παίζεται η πρώτη φάση του σκηνικού.
Ο δάσκαλος κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να εμψυχώσει την εύθραυστη υπομονή του μαθητή, όταν του ζητάει μελέτη, πειθαρχία και άσκηση.

Με συνεχή ενθάρρυνση, επιστρατεύει γνώσεις και εμπειρία για να του δώσει την σωστή κατεύθυνση, σε μια πορεία που κρύβει πολλαπλά οφέλη, σε μια πορεία που ωστόσο απαιτεί προσήλωση, αντοχή και όραμα.
Η δεύτερη φάση βρίσκεται στη συναυλία ή τις εξετάσεις του μαθητή, όπου τα 2-3 κομμάτια παίρνουν διαστάσεις θριάμβου όταν απλά εκτελεσθούν αξιοπρεπώς. Κι εδώ η ενθάρρυνση, όχι άδικα, έχει τον κυρίαρχο ρόλο.
Στη τρίτη φάση έχουμε τη σχέση μαθητή – δασκάλου που συνεχίζεται για χρόνια μέχρι το τελικό στάδιο των εξετάσεων της αποφοίτησης, όπου ο θρίαμβος πλέον συνοδεύεται πανηγυρικά με βραβεία, επαίνους και ατέλειωτους μαξιμαλισμούς και υπερβολές, ως μη όφειλε.
Στα χρόνια αυτά δεν υπήρξε τίποτε απατηλό, τίποτε άδικο ή παραπλανητικό. Ήταν ο μοναδικός τρόπος για να επιτευχθεί το ζητούμενο που δεν ήταν άλλο από την ολοκλήρωση αυτής της δύσκολης αλλά εξαιρετικά ωφέλιμης για τον μαθητή διαδικασίας, έστω κι αν τα ‘Άριστα’ που εισέπραττε διαρκώς δεν ανταποκρινόντουσαν στη χλωμή του απόδοση.

Έτσι τώρα φθάνουμε στην τέταρτη σκηνή του δράματος που είναι και η πλέον οδυνηρή.
Απροστάτευτος πλέον ο τέως σπουδαστής, σαν απογυμνωμένος από το στοργικό περιβάλλον, θα πρέπει να μετρήσει τις δυνάμεις του όχι πια στα πλαίσια ενός ωδείου ή ενός στενού φιλικού κύκλου, αλλά σε έναν στίβο απέραντο και σκληρό. Και αν μεν στα πρώτα δειλά βήματα της διαδρομής, έχει ακόμα την κατανόηση και την συμπαράσταση συγγενών και φίλων, λίγο αργότερα θα νιώσει τη μοναξιά ή ίσως και την αλήθεια μιας πραγματικότητας που δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε ο ίδιος να συνειδητοποιήσει.
Είναι οι ώρες που του είναι χρήσιμο και απαραίτητο όσο τίποτε άλλο, το σοφό αλλά δυσεύρετο ‘γνώθι σαυτόν’!
Χωρίς αυτό, ο σπουδαστής που δεν είναι πλέον σπουδαστής αλλά εν δυνάμει επαγγελματίας μουσικός, χάνει την ισορροπία του, την αυτοεκτίμησή του, κλονίζεται και παγιδευμένος πια στο αντικείμενο για το οποίο ανάλωσε ολόκληρη ζωή, συνεχίζει μια πορεία οιονεί ‘αδικημένος’.

Το ‘γνώθι σαυτόν’ είναι μια μέθοδος ανάλυσης που έχει ως αντικείμενο την γνώση του χαρακτήρα μας, την αυτογνωσία και είναι προφανές πως αυτή η απόπειρα διείσδυσης στον χαρακτήρα μας, αυτή η προσπάθεια της αυτογνωσίας δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Αντίθετα φαίνεται πως είναι μια δύσκολη τακτική που χρειάζεται μέθοδο, ρεαλισμό και κυρίως εντιμότητα και θάρρος. Ενδεικτικό άλλωστε της δυσκολίας μιας τέτοιας απόπειρας είναι το γεγονός πως σπάνια συναντούμε ανθρώπους που διαθέτουν αυτό το προσόν.
Όπως και να το κάνουμε χρειάζεται να καταβάλει κάποιος μεγάλη προσπάθεια για να ανακαλύψει ποια επιτέλους είναι τα αληθινά του προσόντα και οι πραγματικές του ικανότητες, αλλά και μπόλικο κουράγιο για να παραδεχθεί τα ελαττώματά του, να συμφιλιωθεί με την ανεπάρκειά του και με ρεαλισμό να αναγνωρίσει τις αδυναμίες του χαρακτήρα του.

Έτσι ο ‘αδικημένος’ που δεν έχει το γνώθι σαυτόν και έζησε κάνοντας όνειρα για κατακτήσεις πέρα και πάνω από τις δυνάμεις του, κακιώνει εύκολα με την προβολή ή την επιτυχία του ‘άλλου’.
Καλλιτέχνης πλέον κι αυτός – με ή χωρίς εισαγωγικά – που ξεκίνησε με καθαρές ιδέες και ευγενικά αισθήματα, αλλοτριώθηκε στην πορεία γιατί λάτρεψε μόνον το χειροκρότημα και το φως του προβολέα, χωρίς να λογαριάσει πως οι στόχοι που έβαλε κι ο πήχης που τοποθέτησε ήταν πολύ πιο πάνω από τις αντοχές του.
Καμιά στιγμή δεν κοίταξε μέσα του, ποτέ δεν ζύγισε τα ‘θέλω’ με τα ‘μπορώ’.

Παραιτημένος στο τέλος από στόχους και προοπτικές, ο ‘αδικημένος’ δεν αγαπάει πια αυτό που κάνει, αφού δεν αντλεί την παραμικρή προσωπική ευχαρίστηση μέσα απ’ αυτό.
Η παρηγοριά του τώρα πια συνήθως βρίσκεται σε κάποια likes του YouTube και του Face book που δίνει και παίρνει με τους επίσης ‘αδικημένους’ φίλους του.

Ευάγγελος Ασημακόπουλος
Ιανουάριος 2016
lizevas@yahoo.com
http://www.evangelos-liza.com/