Ρέκβιεμ (;) για μια ορχήστρα
Με τη φόρα (κατηφόρα) που έχει πάρει εσχάτως το ΥΠΠΟ (Υπουργείο Πολιτισμού) δεν θα αφήσει πολλά από αυτά που έχουν σχέση με τον Πολιτισμό χωρίς να τα κατεδαφίσει - ή τουλάχιστον να αποφασίσει ότι πρέπει να κατεδαφιστούν. Ω! Μην ανησυχείτε! Το ίδιο το Υπουργείο ουδόλως κινδυνεύει (αυτονόητο φρονούμε). Έτσι αποφάσισε ότι πρέπει να κατεδαφιστούν τα δυο νεοκλασικά κτίρια που βρίσκονται στην οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου και έχουν αριθμούς 17 & 19, γιατί εμποδίζουν, λέει, τη θέα προς την Ακρόπολη από το νέο μουσείο που χτίζεται εκεί. Για την ακρίβεια από το εστιατόριο του μουσείου – γιατί όποιος βρίσκεται στις αίθουσες του μουσείου τα εκθέματα θα κοιτά προφανώς, και για αυτά θα ενδιαφέρεται, όχι για τη θέα. Την Ακρόπολη σίγουρα είτε πριν την έχει επισκεφτεί, είτε θα την επισκεφτεί μετά. Έτσι στο βωμό του κέρδους – για να έχει καλύτερη θέα το εστιατόριο, ώστε να μαζεύει περισσότερους πελάτες – θυσιάζονται δυο από τα ωραιότερα κτίρια της Αθήνας – λες και της έχουν μείνει πολλά από δαύτα – ενώ οι τριγύρω περιοχές προς την ίδια κατεύθυνση, Μακρυγιάννη και Κουκάκι δηλαδή, στενάζουν από τις κακάσχημες πολυκατοικίες. Αν το ΥΠΠΟ ενδιαφερόταν πραγματικά για τον πολιτισμό αυτές θα έπρεπε να κατεδαφίσει – τι ωραία θα φαινόταν η Ακρόπολη από τη Συγγρού, τον Νέο Κόσμο κλπ, κλπ - και να αφήσει στην ησυχία τους το κτίριο του Βασίλη Κουρεμένου και το γειτονάκι του (μεταξύ μας αυτό του αρ. 19 δεν το βλέπω να κινδυνεύει τόσο, μια και ιδιοκτήτης του είναι ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, ο παγκόσμιος Vangelis, οπότε…), που αποτελούν μνημεία για την πόλη της Αθήνας και αναπόσπαστα στοιχεία του περιβάλλοντος την Ακρόπολη χώρου. Για το θέμα αυτό ο ενδιαφερόμενος μπορεί – και οφείλει - να επισκεφτεί τον ιστότοπο http://areopagitou17.blogspot.com/
Κατεδαφίζεται!!!
Εκτός, όμως, από την κατεδάφιση των δυο αυτών κτιρίων – ή του ενός εξ αυτών – το ΥΠΠΟ έχει, κατά πως φαίνεται, αποφασίσει να κατεδαφίσει και την … Ορχήστρα των Χρωμάτων. Ναι, δυστυχώς, την Ορχήστρα που μας άφησε ως πολύτιμη κληρονομιά ο Μάνος Χατζιδάκις. Την Ορχήστρα η οποία αντιμετωπίζει τη μουσική ως ζωντανό κύτταρο και όχι ως μουσειακό έκθεμα. Την Ορχήστρα που παράγει έργο που έχει δομηθεί από όλο το φάσμα του μουσικού πολιτισμού. Την Ορχήστρα που προσφέρει σε όλους και όχι σε κάποιους λίγους εκλεκτικούς και «εκλεκτούς». Την Ορχήστρα που τιμά όσο καμιά άλλη τους Έλληνες μουσικούς και μουσουργούς. Την Ορχήστρα, τέλος (αν και τέλος σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει), που πραγμάτωσε και πραγματώνει υποδειγματικά τα οράματα του εμπνευστή και ιδρυτή της.
Κατεδαφίζεται!!!
Τα δέκα τελευταία χρόνια η ύπαρξη της Ορχήστρας και η εύρυθμη λειτουργία της οφείλονται πρωτίστως στο φιλότιμο, τη γενναιοδωρία και την αυταπάρνηση των μουσικών της και δευτερευόντως στην επίδειξη … μεγαλοψυχίας του εκάστοτε Υπουργού Πολιτισμού. Όλοι υπόσχονται τα χρήματα τα οποία είναι αναγκαία για την επιβίωση της Ορχήστρας και την παραγωγή του καλού και αγαθού έργου της, μα κανείς δεν τηρεί την υπόσχεσή του στο ακέραιο. Έτσι το μέλλον της είναι διαρκώς αόρατο, ενώ συχνά είναι ορατή η μη ύπαρξή της. Τελευταίο επεισόδιο στην όλη ιστορία αποτελεί η δραματική εξέλιξη που είχε η λήψη τραπεζικού δανείου το οποίο σύναψε η Ορχήστρα το 2003 κατόπιν υπόδειξης του τότε Υπουργού Ευάγγελου Βενιζέλου. Το ΥΠΠΟ ανέλαβε την υποχρέωση της αποπληρωμής του δανείου η οποία θα γινόταν με την καταβολή των επί μέρους δόσεων. Κάτι που, ωστόσο, δεν έγινε ποτέ, αφού τον Μάρτιο του 2004 άλλαξε η κυβέρνηση, και όπως συνήθως συμβαίνει σε τούτο το δύσμοιρο τόπο, οι διάδοχοι σχεδόν ουδέποτε αναγνωρίζουν τις δεσμεύσεις, τις υποχρεώσεις των προκατόχων τους – πόσο μάλλον όταν ανήκουν σε αντίπαλες παρατάξεις. Όταν τοποθετήθηκε επικεφαλής του ΥΠΠΟ ο Γιώργος Βουλγαράκης (Φεβρουάριος 2006) ενημερώθηκε πλήρως για την κατάσταση αδιεξόδου στην οποία είχε περιέλθει, για πολλοστή φορά, η Ορχήστρα και για την διαρκή, εκ του δανείου προερχόμενη, απειλή. Περί τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς εδέησε να εγκρίνει την ετήσια επιχορήγηση της Ορχήστρας, χωρίς όμως να υπολογίσει και τις εκ του δανείου οφειλές. Τον περασμένο Απρίλιο καθώς η κατανόηση της τράπεζας άρχισε να πλησιάζει στα όριά της, απειλήθηκαν δικαστικά μέτρα. Ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Ορχήστρας, ο πολύπειρος Γιώργος Στεφανάκης, ενημέρωσε αμέσως το ΥΠΠΟ, το οποίο ανέθεσε στον επί των οικονομικών σύμβουλο του Υπουργού να μελετήσει το θέμα και να προτείνει λύση για αυτό. Λύσεις δεν προτάθηκαν μάλλον, γιατί, προφανώς, το ΥΠΠΟ δεν θέλει ή δεν ενδιαφέρεται. Έτσι στις αρχές Ιουλίου η τράπεζα επανήλθε πιεστικά – ξέρετε καμιά τράπεζα που να χάνει χρήματα; - με δικαστικό κλητήρα μάλιστα που κόμισε διαταγή πληρωμής εντός 15θημέρου. Αλλιώς θα δρομολογηθεί η κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων της Ορχήστρας και τα σχετικά νομικά τοιαύτα. Με επέμβαση του Γιώργου Στεφανάκη επετεύχθη αναστολή μέχρι την 30η Σεπτεμβρίου. Αμεση αντίδραση από το ΥΠΠΟ δεν παρατηρήθηκε γεγονός το οποίο συνετέλεσε στην απόφαση του κ. Στεφανάκη να υποβάλει στον Υπουργό την παραίτησή του από πρόεδρος του Δ.Σ. της Ορχήστρας. Μετ΄ ολίγον ο Υπουργός αντέδρασε. Με τρόπο όμως με τον οποίο πείθει ότι έχει αποφασίσει το μη μέλλον της Ορχήστρας. Αλλιώς πως εξηγούνται οι δηλώσεις του για μια ορχήστρα η οποία σε μια χρονιά πραγματοποιεί δέκα συναυλίες, εκδίδει ένα CD και έχει εισπράξεις 50.000 ευρώ; Τον παραπλάνησαν κάποιοι ή ο ίδιος δεν θέλει να δει την αλήθεια; Σκέφτηκε άραγε καθόλου όταν προέβη στις 18 Ιουλίου, για το θέμα της Ορχήστρας, στην ατυχέστατη δήλωση: «Έχει σημασία το έργο που παράγουν οι ορχήστρες οι επιχορηγούμενες με χρήματα του Έλληνα φορολογουμένου να αφορά εμάς και τα παιδιά μας». Συνέκρινε το έργο που παράγει η Ορχήστρα των Χρωμάτων με το αντίστοιχο άλλων ομόλογων ή συγγενών επιχορηγούμενων οργανισμών; Γιατί αν λειτουργούσε με τέτοια αξιοκρατικά και αντικειμενικά κριτήρια, τότε θα έπρεπε να καταργήσει πολλούς από τους άλλους, όχι όμως την Ορχήστρα αυτή. Οι σύμβουλοί του ή όσοι τον προμήθευσαν με τις πληροφορίες αυτές δεν τον παραπλάνησαν απλώς. Τον εξέθεσαν. Αρκεί και μόνο να επισκεφτεί τον ιστότοπο της Ορχήστρας των Χρωμάτων για να διαπιστώσει ότι οι εκδηλώσεις τις οποίες πραγματοποίησε η Ορχήστρα κατά το πρώτο εξάμηνο του 2007 είναι είκοσι επτά!!! Περισσότερο από μια εκδήλωση την εβδομάδα δηλαδή. Πως λοιπόν δηλώνει ότι η Ορχήστρα πραγματοποιεί δέκα μόνον συναυλίες σε ένα χρόνο; Να του θυμίσουμε ή να τον πληροφορήσουμε μάλλον, μια και όπως φαίνεται αγνοεί, ότι η Ορχήστρα στο τέλος της προηγούμενης χρονιάς παρουσίασε τρεις υπέροχους από κάθε άποψη δίσκους ακτίνας με λόγια ελληνική μουσική; Να του θυμίσουμε ότι η Ορχήστρα των Χρωμάτων είναι ο φορέας της ετήσιας διεξαγωγής του Διεθνούς Διαγωνισμού «Δημήτρης Μητρόπουλος» με την παγκόσμια καταξίωση και απήχηση; Να του θυμίσουμε ότι οι Δευτέρες στο Ίδρυμα Μερκούρη, στην Πλάκα, όπου συχνά δημιουργείται το αδιαχώρητο, αποτελούν μοναδικές σε ποιότητα στιγμές συνύπαρξης της μουσικής με τη λογοτεχνία. Να του θυμίσουμε ότι ουρές έχουν σχηματιστεί και έξω από το Τριανόν σε κάποιες από τις Τρίτες στις οποίες εδώ και έξι χρόνια συμπορεύεται, μετά λόγου και αιτίας, η τέχνη της μουσικής με την τέχνη του κινηματογράφου; Να του θυμίσουμε ότι στις συναυλίες που πραγματοποιούνται στο Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς, τιμώνται, όσο ποτέ άλλοτε, οργανωμένα οι Έλληνες συνθέτες; Να του θυμίσουμε την αυθόρμητη συγκίνηση και την κοσμοσυρροή που προκαλεί η κατ’ έτος συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής τον Ιούνιο, η αφιερωμένη στη μνήμη του Μάνου Χατζιδάκι; Να του θυμίσουμε τις καθιερωμένες πολύχρωμες εκδηλώσεις για τα παιδιά, στο Τριανόν, την περίοδο των Χριστουγέννων. Πολλά ακόμη θα μπορούσαμε να του θυμίσουμε που έχουν σχέση με τις δραστηριότητες-πολιτισμικές προσφορές της Ορχήστρας. Αυτές που θέλει να στερήσει από τον Έλληνα φορολογούμενο, αυτόν που φυσικά πληρώνει (και την Ορχήστρα αλλά και τον ίδιο τον Υπουργό), αλλά τουλάχιστον στην περίπτωση της Ορχήστρας απολαμβάνει.
Κατεδαφίζεται (εντός πωλούνται πάσης φύσεως υλικά)
Όλα αυτά, αν σκεφτεί κανείς και τα συνεχή προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουν οι μουσικοί αλλά και οι παράγοντες της Ορχήστρας, αποτελούν ένα μεγάλο, συνεχή και αξιοθαύμαστο άθλο. Και μην σκεφτεί ο κ. Υπουργός ότι θέλουμε να τον παραπλανήσουμε, όπως ίσως κάποιοι σύμβουλοί του, με αυτά που αναφέρουμε. Ας ζητήσει επισήμως τα στοιχεία για να βεβαιωθεί μόνος του, ποιος έχει δίκιο και ποιος ψεύδεται. Και ας αναλάβει τις ευθύνες του, ως οφείλει.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Ορχήστρας Γιώργος Κουρουπός βεβαίως και δεν αδιαφόρησε για τις δηλώσεις του Υπουργού. Απάντησε αμέσως, με ευθύτητα και παρρησία: «Δυστυχώς οφείλω να υποθέσω ότι ο κύριος υπουργός παραπλανάται σκοπίμως. Θα όφειλε να γνωρίζει ότι ο αριθμός εκδηλώσεων της ορχήστρας είναι της τάξης των 40 ετησίως κι ότι τα ετήσια έσοδά της είναι της τάξης των 600.000 ευρώ. Η Ορχήστρα των Χρωμάτων είναι υπερήφανη, όχι μόνο για το καλλιτεχνικό της έργο, αλλά και για το κοινό της, καθώς και για τα έσοδά της» (19 Ιουλίου).
Εν κατακλείδει, και μετά από όσο περιληπτικά εκτέθηκαν πιο πάνω, ποιος μπορεί να αμφιβάλει ότι η Ορχήστρα των Χρωμάτων αποτελεί ένα (σπουδαίο) σχολείο πολιτισμού; Και ως γνωστόν, «όπου κλείνει ένα σχολείο, ανοίγει μια φυλακή».
«Αντισταθείτε! Αντισταθείτε σε αυτού του είδους τις κατεδαφίσεις, που αποφασίζουν οι πολιτικοί μας» που θα 'λεγε και ο ποιητής – που ίσως ονομαζόταν Μιχάλης Κατσαρός, ίσως και Μάνος Χατζιδάκις.
Ιούλιος 2007
Γιώργος Β. Μονεμβασίτης
gbmonem@tar.gr
