 | Ο Νίκος Σκαλκώτας υπήρξε, για τον χώρο της κλασικής μουσικής, η μεγαλύτερη μουσική συνθετική ιδιοφυΐα της Ελλάδας στον 20ο αιώνα. Ένας συνθέτης μέγιστου βεληνεκούς, που δυστυχώς η μοίρα δεν του επέτρεψε ούτε να εξελίξει και να ολοκληρώσει τη συνθετική του πορεία, αλλά ούτε και να χαρεί και να υποστηρίξει το έργο του απέναντι στο συντηρητικό κατεστημένο της ελληνικής μουσικής, το οποίο είτε αδυνατούσε είτε δεν ήθελε να κατανοήσει τις «απειλητικές» πρωτοπόρες ιδέες του. Πιστεύω ότι η αξιοποίηση της ελληνικής μουσικής παράδοσης θα είχε πάρει άλλο, καλύτερο δρόμο στην έντεχνη μουσική με την καταλυτική του δημιουργική παρουσία και θα είχε αποφύγει τις παλαιότερες εθνικοπατριωτικές και μετέπειτα εθνοτουριστικές γραφικότητες, που εκτός λίγων φωτεινών εξαιρέσεων, δεν άντεξαν στο χρόνο και δεν κέρδισαν το κοινό. Αλλά κυρίως, ως ηγετική καλλιτεχνική προσωπικότητα, θα είχε παίξει καθοριστικό ρόλο στο να δημιουργηθεί αυτός ο σύνδεσμος παραδοσιακών βιωμάτων και σύγχρονων μουσικών ρευμάτων που θα έφτιαχνε ένα συνειδητοποιημένο και πολυπληθές ακροατήριο για μια ελκυστική και επίκαιρη ελληνική κλασική μουσική, όπως έγινε αντίστοιχα σε άλλες συγγενικές μας, όσον αφορά την μουσική τους παράδοση, χώρες. Όπως κι αν έχει πάντως, χρωστάμε μεγάλη ευγνωμοσύνη σε αυτούς τους ανθρώπους που δούλεψαν και δουλεύουν ώστε να αναδειχτεί έστω ένα μέρος του έργου του Νίκου Σκαλκώτα και έχουμε υποχρέωση ως μουσικοί και μουσικόφιλοι να στηρίξουμε κάθε προσπάθεια ανάδειξης και απόλαυσης του συνθετικού του θησαυρού, ο οποίος εξακολουθεί να παραμένει σχεδόν στην αφάνεια. Κώστας Γρηγορέας (διαχειριστής του tar.gr) |
Ανακαλύπτοντας τον Σκαλκώτα:
μια έκθεση στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Διάρκεια Έκθεσης έως 31 Ιανουαρίου 2020
Τα εγκαίνια της έκθεσης[1] πραγματοποιήθηκαν με μεγάλη επιτυχία την Τρίτη 26 Νοεμβρίου με την παρουσία πλήθους μουσικών και μουσικόφιλων στον ανακαινισμένο εκθεσιακό χώρο του Συλλόγου των Φίλων της Μουσικής στο ισόγειο του Μεγάρου.
Πριν την ξενάγηση στην έκθεση, το Κουαρτέτο Εγχόρδων της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών ερμήνευσε τα δύο πρώτα μέρη του δημοφιλούς Τρίτου Κουαρτέτου του συνθέτη.
Κουαρτέτο Εγχόρδων της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών: Απόλλων Γραμματικόπουλος, βιολί, Παναγιώτης Τζιώτης, βιολί,
Πάρης Αναστασιάδης, βιόλα, Ισίδωρος Σιδέρης, βιολοντσέλο.
Η Έκθεση Σκαλκώτα αποτελεί την κορωνίδα των εκδηλώσεων του Έτους Σκαλκώτα, που γιορτάζεται με αφορμή τη συμπλήρωση 70 χρόνων από τον θάνατο του συνθέτη. Διοργανώνεται από τον Σύλλογο Οι Φίλοι της Μουσικής και τη Μουσική του Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη», η οποία από φέτος έχει την ευθύνη φύλαξης αλλά και αξιοποίησης του σπάνιου αυτού Αρχείου, το οποίο παρουσιάζει στο κοινό, δίνοντάς του την ευκαιρία να ανακαλύψει για πρώτη φορά τα επί χρόνια κρυμμένα τεκμήρια που αφορούν τη ζωή και το έργο του συνθέτη.
Άποψη του χώρου της Έκθεσης. Τα τεκμήρια παρατίθενται κατά χρονολογική σειρά.
Ο Νίκος Σκαλκώτας (1904-1949) υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς Έλληνες συνθέτες του πρώτου μισού του 20ού αιώνα με διεθνή εμβέλεια. Η ιδιοφυής συνθετική τεχνική του αναγνωρίστηκε μετά θάνατον με χαρακτηρισμούς όπως «μια πρωτότυπη μεγαλοφυΐα» ή «επιτέλους ένας συνθέτης!». Δεν είναι τυχαίο ότι θεωρείται ισάξιος των Σένμπεργκ, Στραβίνσκι και Σοστακόβιτς. Η ιδιομορφία του μουσικού ύφους του έγκειται στο ότι ασχολήθηκε παράλληλα με δύο εντελώς διαφορετικά ιδιώματα – την τονική και την ατονική μουσική – χωρίς να χάνει την επαφή με τη νεοκλασική τεχνοτροπία και την εθνική ταυτότητα.
Αναρτημένη φράση του Arnold Schönberg, (Άρνολντ Σένμπεργκ) δασκάλου του Νίκου Σκαλκώτα[2]
Οι επισκέπτες της Έκθεσης θα μπορούν να «βυθιστούν» στον ήχο και στη μουσική του Σκαλκώτα και να ανακαλύψουν τη ζωή, την προσωπικότητα και το έργο του, μέσα από χειρόγραφες παρτιτούρες, προγράμματα συναυλιών έργων του σε όλον τον κόσμο, φωτογραφίες, προσωπικές επιστολές, δίσκους και άλλα πολλά ντοκουμέντα από το Αρχείο του. Το υλικό αυτό θα είναι διαθέσιμο και στους ερευνητές, στους χώρους της Μουσικής Βιβλιοθήκης.
Ένα από τα τεκμήρια της Έκθεσης: Πρόγραμμα Συναυλιών στην Αίθουσα του Φ.Σ. Παρνασσός με έργα του Νίκου Σκαλκώτα. Σύμφωνα με χειρόγραφη σημείωση επάνω στο πρόγραμμα, χρονολογείται το 1954[3].
Μια από τις χειρόγραφες παρτιτούρες που εκτίθενται στην Έκθεση, [4] η οποία είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό «Μουσική Ζωή» (τ. 4, 31 Ιανουαρίου 1931).
Σε ένα ήσυχο χώρο στο τέλος της έκθεσης, προσφέρεται η δυνατότητα στους επισκέπτες να ακούσουν σύντομα αποσπάσματα έργων του Σκαλκώτα και για όλους όσοι είναι μουσικοί, να παρακολουθούν συγχρόνως το έργο από την παρτιτούρα. Σε παρακείμενο χώρο, οι επισκέπτες μπορούν να παρακολουθήσουν ένα πολύ ενδιαφέρον και επιμελημένο video αναφορικά με τη ζωή και το έργο του Σκαλκώτα.
Συντελεστές Έκθεσης
Γενικός συντονισμός: Αλέξανδρος Χαρκιολάκης, Διευθυντής του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής
Σχεδιασμός και επιμέλεια: Ανδρομάχη Γκαζή, μουσειολόγος
Ερατώ Κουτσουδάκη, αρχιτέκτων μουσειολόγος
Με τη μουσικολογική επιμέλεια της Διευθύντριας Στεφανίας Μεράκου
και της Βάλιας Βράκα, Υπεύθυνης του Αρχείου Ελληνικής Μουσικής, της Μουσικής Βιβλιοθήκης «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής.
Οι συντελεστές της Έκθεσης με τον Διευθυντή του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» κ. Αλέξανδρο Χαρκιολάκη και τη Διευθύντρια της Μουσικής Βιβλιοθήκης «Λίλιαν Βουδούρη», κυρία Στεφανία Μεράκου.
Ωράριο Λειτουργίας Έκθεσης
Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή: 16:30-19:30
(και 19:30-20:30 για τους κατόχους εισιτηρίων των παραστάσεων του Μεγάρου)
Σάββατο: 12:30-19:30
(και 19:30–20:30 για τους κατόχους εισιτηρίων των παραστάσεων του Μεγάρου)
Σάββατο 18 & 25 Ιανουαρίου: 12:30-16:30
Κυριακή, Δευτέρα, Τρίτη: Κλειστά
25 Δεκεμβρίου, 1 & 2 Ιανουαρίου: Κλειστά
ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ
Διάρκεια Έκθεσης έως 31 Ιανουαρίου 2020
ΕΚΘΕΣΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ – ΦΟΥΑΓΙΕ ΙΣΟΓΕΙΟΥ
ΑΙΘΟΥΣΑΣ Χ. ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ – ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ
Ιστοσελίδα:
https://mmb.org.gr/el/event/anakalyptontas-ton-skalkota-mia-ekthesi-sto-megaro-moysikis-athinon
Για το TaR.gr:
Πηγή κειμένου και φωτογραφιών:
Δελτίο Τύπου του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Επιμέλεια
Τίνα Βαρουχάκη
varouchaki.tar@gmail.com
Δεκέμβριος 2019
Εισαγωγικό κείμενο και τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
[1] Πηγή κειμένων και φωτογραφιών (εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά): Δελτίο Τύπου του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής, Αθήνα, 27 Νοεμβρίου 2019.
Οι λεζάντες των φωτογραφιών δεν εμπεριέχονται στο δελτίο τύπου και αποτελούν σχόλια του επιμελητή του κειμένου.
[2] Η φωτογραφία κατ΄εξαίρεση δεν συγκαταλέγεται μεταξύ του φωτογραφικού υλικού που εστάλη με το δελτίο τύπου, αλλά αποτελεί προϊόν ερασιτεχνικής ιδιωτικής φωτογράφησης. Πηγή: Έκθεση «Ανακαλύπτοντας τον Σκαλκώτα» 2019-20 Σύλλογος Οι Φίλοι της Μουσικής, Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
[3] Η φωτογραφία κατ΄εξαίρεση δεν συγκαταλέγεται μεταξύ του φωτογραφικού υλικού που εστάλη με το δελτίο τύπου, αλλά αποτελεί προϊόν ερασιτεχνικής ιδιωτικής φωτογράφησης. Πηγή: Έκθεση «Ανακαλύπτοντας τον Σκαλκώτα» 2019-20 Σύλλογος Οι Φίλοι της Μουσικής, Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη», στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
[4] Η φωτογραφία κατ΄εξαίρεση δεν συγκαταλέγεται μεταξύ του φωτογραφικού υλικού που εστάλη με το δελτίο τύπου, αλλά αποτελεί προϊόν ερασιτεχνικής ιδιωτικής φωτογράφησης, ό.π.
