[απάνθισμα...] Πολιτισμός και ΜΜΕ (μία συζήτηση που οργάνωσε το Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΑ)
(της Έφης Αγραφιώτη)

Πολιτισμός και ΜΜΕ

Το Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΑ οργάνωσε την Τρίτη 17 Απριλίου μια εξαιρετική συζήτηση με θέμα Πολιτισμός και ΜΜΕ, στην οποία εισηγήσεις παρουσίασαν επίλεκτοι δημοσιογράφοι του λεγόμενου –φθίνοντος δυστυχώς- πολιτιστικού ρεπορτάζ. Θέμα δαιδαλώδες και δύσκολο, ευαίσθητο και βασικό συγχρόνως. Ποιος διοικεί και ποιος εποπτεύει πλέον το χώρο; Πώς ορίζεται το εμπορικό και το μη εμπορικό πολιτιστικό προϊόν;
Η εκδήλωση αφιερώθηκε στον αείμνηστο πολιτιστικό συντάκτη Βαγγέλη Ψυρράκη, που υπήρξε γραμματέας στο Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΑ για χρόνια και που όλοι θυμόμαστε (εκτός των συνεργασιών με εφημερίδες) από τις τόσο φροντισμένες, πλούσιες εκπομπές του στο Τρίτο. Πολιτισμός είναι όλα όσα παράγει ο άνθρωπος στη πόλη, είπε ο πρόεδρος των δημοσιογράφων Π.Σόμπολος ανατρέχοντας στη παλιά πλέον άποψη του εθνολόγου Βέρνερντ. Ευτυχώς ή δυστυχώς; Αυτό ήθελα να ρωτήσω αλλά δεν πρόλαβα καθώς άναψαν οι συζητήσεις με τις ενδιαφέρουσες παρεμβάσεις του Μήτσου Κασσόνα και του Περικλή Κοροβέση. Η διακεκριμένη παλαιά δημοσιογράφος Φανή Πετραλιά, συνεργάτρια της άλλοτε σπουδαίας δεύτερης σελίδας των Νέων (επί Κώστα Νίτσου) στη σύντομη αναφορά της είπε με τρία λόγια τα πάντα: ο δημοσιογράφος είναι πια μακριά από τα γεγονότα και καλείται να γράφει για τα γεγονότα. Μπροστά σε εκατοντάδες σελίδες με ειδήσεις στο γραφείο απάνω, χωρίς ο ίδιος να μπορεί να ψάξει για να βρει την «είδηση». Η Μικέλα Χαρτουλάρη, παλιά κι αυτή αφού από το 1984 παλεύει στις επάλξεις, παρατήρησε ότι ο πολιτισμός πλέον μπάζει νερά από παντού.. κι οι δημοσιογράφοι είναι υπάλληλοι δημοσίων σχέσεων σε μεγάλο ποσοστό. Τα μέσα θα παίξουν ρόλο αν αναλάβουν την ευθύνη να διαλύσουν τα στερεότυπα και να βρουν μηχανισμούς για να διαπιστώνουν τα σημαντικά.

Ο Μάκης Δεληπέτρος ήταν πολύ σύντομος αλλά οξύς και αυστηρός μιλώντας για την Εξουσία και τα ΜΜΕ. Αναφέρθηκε στον «πολιτισμό» της ευκαιριακής ψυχαγωγίας, τον άφοβο και τον διόλου ενοχλητικό στις εξουσίες, που ενοχλούνται από όσα δεν τους συμφέρουν. Ο πολιτισμός όμως είναι άποψη και μάχη και ως εκ τούτου αντίδραση και ανατροπή.Συνέχισε αναφέροντας λίγα παραπεμπτικά στη κοινή διαπίστωση ότι τώρα πια μπλοκ εξουσίας έχουμε και μέσα στο πολιτισμό κι αυτό είναι ακόμα πιο αποθαρρυντικό για τα μελλούμενα.Αυτή η παράμετρος θα δυσχαιράνει με το καιρό την παραγωγή της βασικής παραμέτρου των πολιτιστικών εκδηλώσεων, που είναι ή πρέπει να είναι η αμφισβήτηση..
Η Κατερίνα Σχινά, υπεύθυνη στήλης βιβλίων μίλησε για τα ένθετα που από το 1995 παρουσιάστηκαν στις εφημερίδες και την μετατροπή πλέον του βιβλίου σε εμπορικό προϊόν. Την είσοδο του μάρκετιγκ και της διαφημιστικής προβολής επομένως προσόδου των εφημερίδων από τις εκδοτικές επιχειρηματικές επιλογές. Ο Κώστας Γαλανόπουλος υπογράμμισε ότι εκτός από τον παράγοντα δημοσιογραφία που βρίσκεται σε θέση αδυναμίας αυτή τη στιγμή υπάρχει και το κοινό που νοσεί αντιστοίχως, ενώ από όλες τις τέχνες το θέατρο μοιάζει μα τα καταφέρνει καλύτερα. Παρατήρησε ότι το κοινό πρέπει οπωσδήποτε να μάθει να επιδοκιμάζει και να αποδοκιμάζει για να αντιδρά υγιώς στα σκουπίδια των όλο πιο διευρυμένων και εμπορικά κατευθυνόμενων μέσων. Τέλος αναρωτήθηκε: μήπως όμως εν τέλει η πολιτική είναι κάτι πιο εφήμερο αν τη συγκρίνουμε με τις τέχνες; Τα μεγάλα έργα παραμένουν αναλλοίωτα ακόμα και μέσα σε τεράστιες πολιτικές ανατροπές. Να είναι τυχαίο;
Η Αριστέα Ελληνούδη του Ριζοσπάστη ήταν πολύ αυστηρή με όλα και όλους. Αντι να βρεθούμε μετά τη δικτατορία στο φως, βρεθήκαμε στο ημίφως. Η λογική ότι όλα πωλούνται και αγοράζονται μας έφερε γρήγορα κοντά στην αμερικάνικη τηλεσαβούρα.

Η Μαριάννα Τζιαμτζή μας μίλησε με γλαφυρό και ιδιαίτερα ευχάριστο δημοσιογραφικό λόγο για την ιδιωτική και δημόσια τηλεόραση για τη στάση των καναλαρχών απέναντι στη τέχνη και για τη νοοτροπία να αντιμετωποίζουν στα πλαίσια των ειδησεογραφικών εκπομπών τη πολιτιστική είδηση σαν να πρέπει να τη θάβουν σώνει και καλά στη χωματερή..Αναφέρθηκε επίσης στα τρωκτικά των επιδοτήσεων και των προγραμμάτων, που ουδεμία κουλτούρα και ουδεμία στόχευση πέραν του κέρδους επιθυμούν να έχουν απέναντι σε όσα δεν πουλάνε εύκολα και ανώδυνα, καταφεύγοντας -όταν δεν μπορούν να το αποφύγουν- σε εκπομπές χαμηλού προϋπολογισμού και αισθητικής. Ο πολιτισμός είναι η ψυχοκόρη που βεβαίως ενδιαιτάται μόνη με τους υπηρέτες στα δελτία ειδήσεων της ελληνικής τηλεόρασης και αυτό είναι τραγικό αφού συντελεί στην εκβαράθρωση της ίδιας της κοινωνίας.
Η Ρένα Θεολογίδου ήταν θετική και αισιόδοξη αν και άφησε μικρές αιχμές για την ποιότητα των παρεχομένων πολιτιστικών ειδήσεων και ευχήθηκε αλλαγή συνθηκών και επανάκαμψη του δημοσιογραφικού λόγου, που δυστυχώς αφανίστηκε πλέον, αφού οι πλείστοι σημερινοί δημοσιογράφοι των ηλεκτρονικών μέσων δεν μπορούν να γράψουν ούτε έκθεση σχολικής τάξης. Η λέξη και ο Λόγος πρέπει να ξαναπάρουν τη θέση τους στην πρακτική του δημοσιογραφικού ρεπορτάζ, πολιτιστικού και άλλου.
Ήταν μια ωραία ιδέα, μια (απαραίτητη) συνταύτιση και μια πρόταση για ένα πολιτιστικό ρεπορτάζ που τουλάχιστον θα έδινε μολύβι και μικρόφωνο σε κάτι ουσιαστικότερο από αυτό που όλοι βιώνουμε σαν αναγνώστες και ακροατές σήμερα.Μακάρι να επαναληφθεί!

Έφη Αγραφιώτη
effie@tar.gr
17/4/07