Ο ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ ΧΟΡΕΥΕ ΤΣΑΜΙΚΟ.
Η 21η Απριλίου, η Επανάσταση και η χαμένη μας Ροκιά.
Η 21η Απριλίου 1967 με βρήκε μαθητή της 6ης Δημοτικού στις Σέρρες και με γέμισε χαρά, ομολογώ. Τριήμερη αργία, άνοιξη και ευκαιρία να ξεχυθούμε με τις σφεντόνες μας στους γύρω λόφους, κυνηγώντας μικρά, έντρομα σπουργιτάκια, με πολύ μικρή επιτυχία ευτυχώς. Το κυνήγι συνοδευόταν από τους ήχους εμβατηρίων που ξεχύνονταν από τα ανοικτά παράθυρα. Τα εμβατήρια δίνανε τη θέση τους στα κλαρίνα. τσάμικα και καλαματιανά, για να επανέλθουν δριμύτερα πλαισιώνοντας διαγγέλματα και λογύδρια, σε μιά περίεργη αρχαΐζουσα γλώσσα, γεμάτα αυστηρότητα και ενθουσιασμό.
Βέβαια η μουσική υπόκρουση δεν ήταν και ακριβώς του γούστου μας, αλλά παρ’ όλα αυτά μας έφτιαχνε τη διάθεση και μας έδινε ένα σκηνικό γεμάτο μεγαλοπρέπεια. Νοιώθαμε σαν πρωταγωνιστές σε μιά κινηματογραφική ταινία, σαν μικροί Ριχάρδοι Λεοντόκαρδοι στο “κυνήγι της αλεπούς”.
Οι μήνες πέρασαν, τα εμβατήρια περιορίστηκαν αλλά τα κλαρίνα –κλαρίνα! Πλαισιωμένα κι από διάφορα ανόητα ελαφρά και ελαφρολαϊκά τραγουδάκια. Κλειώ Δενάρδου, Νάντια Κωνσταντοπούλου, “αδέρφια μου αλήτες, πουλιά”, (μεγάλε Τόλη!), Άντζελα Ζήλεια…Απελπισία! Και εμείς μπαίναμε στην εφηβεία αναζητώντας τους ήχους και τους στίχους που θα μιλούσαν γιά την αγωνία μας. Εν δυνάμει ροκάδες.
Το 1967 το ΡΟΚ κίνημα στην Αμερική και στην Ευρώπη είχε φτάσει σχεδόν στο απόγειο του. Hendrix, Doors, Pinkfloyd άνοιγαν καινούγιους δρόμους, δίπλα στους ήδη κλασικούς Beatles, Rolling Stones, Who. Σε λίγους μήνες θα φτάναμε στο τόσο σημαντικό, μουσικά και ιδεολογικά, φεστιβάλ του Woodstock. Στην Ελλάδα βέβαια, όλα έρχονταν με δεκαετή συνήθως καθυστέρηση. Το ραδιόφωνο περιοριζόταν στους τρεις κρατικούς σταθμούς, ιδιαίτερα συντηρητικούς ακόμα και πριν την χούντα. Μοναδική όαση ο ραδιοσταθμός της αμερικάνικης βάσης του Ελληνικού, με μικρή εμβέλεια όμως. (είχε και τα καλά του ο ιμπεριαλισμός! ) Ελάχιστοι ροκ δίσκοι κυκλοφορούσαν. Το ιστορικό δισκάδικο Pop Eleven, των αδελφών Φαληρέα έκανε φιλότιμες προσπάθειες εισάγοντας τους λεγόμενους “ακυκλοφόρητους” δίσκους από το εξωτερικό, σε απλησίαστες όμως τιμές για τις τσέπες μας.
Όσον αφορά στο εγχώριο Ροκ, τα πράγματα ήταν ακόμη χειρότερα. Τα συγκροτήματα που μεσουρανούσαν μετά το 1965 ήταν βουτηγμένα μέσα στη στιχουργική και μουσική αφέλεια.
Επικεφαλής οι Olympians με τον ατακτούλη Πασχάλη Αρβανιτίδη και τα διαχρονικά hit “ο τρόπος”, “ο Αλέξης”, “το σχολείο”. Από κοντά οι Forminx με αρχηγό τον Βαγγέλη Παπαθανασίου και το “Jeronimo Yanka”, και οι Charms με τον δακρύβρεκτο “Διωγμό”. Η ποπ- ροκ αυτή σκηνή φάνταζε ακόμη πιο ανόητη αν σκεφτούμε ότι συνυπήρχε με την ωριμότητα του Ζαμπέτα, το ξεκίνημα του Άκη Πάνου και του Σαββόπουλου, την δημιουργική άνοιξη του Χατζιδάκι και του Θεοδωράκη. Η ποπ ροκ εγχώρια ανοησία σκέπασε και τις πιο σοβαρές κινήσεις που άρχισαν να κάνουν δειλά την εμφάνιση τους όπως αυτή τού, εμποτισμένου από το πνεύμα του Dylan και του Zappa, Δημήτρη Πουλικάκου και των MGC.
Το κούρεμα…
Η εθνοσωτήριος επανάσταση της 21ης Απριλίου έκανε τα πράγματα χειρότερα. Βέβαια το κυνήγι των ροκάδων και του ροκ πνεύματος εν γένει δεν ήταν και το κύριο μέλημά της. Έπρεπε πρώτα να γεμίσει τις φυλακές και τις εξορίες με τα κομμούνια και τους συνοδοιπόρους. Κι αυτό ήθελε πολύ δουλειά. Τους ροκάδες τους αντιμετώπιζε σαν χόμπι. Όπως εμείς οι μικροί μαθητές, τα άμοιρα σπουργιτάκια.
Νόμος 4000,
"περί τεντυμποϊσμού"
Όταν ο Παττακός δεν είχε τι να κάνει, έβγαινε στους δρόμους, μάζευε τους μακρυμάλληδες -άρα ροκάδες- από το αυτί και τους έστελνε στο κουρείο. Κάτι ανάμεσα σε διαπόμπευση και πατρική νουθεσία. Αυτό το αντέχει κανείς.
Το δύσκολο μέρος ήταν το βαρύ σύννεφο του σκοταδισμού πού είχε σκεπάσει την χώρα, τους πολίτες, τα ελεύθερα πνεύματα. Το σοκ, το μούδιασμα. Το κίνημα της αντίστασης, εγκλωβισμένο στην αναποφασιστικότητα και στις διαμάχες της Αριστεράς, με εξαίρεση τις αυθόρμητες εκδηλώσεις στην κηδεία του Γ. Παπανδρέου παροπλίστηκε, κούρνιασε στη φωλιά του. Οι συνταγματάρχες έδειχναν κυρίαρχοι. Και το ελεύθερο πνεύμα νικημένο. Πού όρεξη για ροκιές!
Socrates Drank the Conium
Πελόμα Μποκιού
- SOCRATES DRANK THE CONIUM
Η Άνοιξη του 1970
Το σκοτάδι βέβαια, δεν μπορούσε να κρατήσει για πάντα. Μετά το 1970 εμφανίζονται τα πρώτα, σοβαρά αυτή τη φορά, ελληνικά ροκ συγκροτήματα. Με κέντρο το κλαμπ “Κύτταρο” και το “Ροντέο”. Οι “Socrates Drank the Conium” με τον, εκπληκτικό για τα δεδομένα της εποχής, κιθαρίστα Γιάννη Σπάθα. Κάτι σαν βαλκάνιο Hendrix. O “Εξαδάκτυλος” του ώριμου πια Πουλικάκου, η πιο δεμένη και ουσιαστική ροκ μπάντα της εποχής, κατά τη γνώμη μου. Οι “Πελόμα Μποκιού” με ένα ήχο μεταξύ Traffic και Santana με τον πολύ καλό τραγουδιστή Βλάση Μπονάτσο (..αχ που’ σουν νιότη που έδειχνες..).
|
|
|
Η Ροκ σκηνή είχε επανέλθει ελπιδοφόρα. Κυριαρχούσαν οι διασκευές, όμως τα ιδιαίτερα ελληνικά χαρακτηριστικά των συγκροτημάτων έκαναν δυναμικά την εμφάνιση τους, χωρίς να φτάνουν βέβαια την ωριμότητα της αγγλοαμερικάνικης σχολής. Αλλά ας μη τα θέλουμε όλα.
1971, “Ζωντανοί στο Κύτταρο”. Μιά ηχογράφηση μαρτυρία μιας εποχής και μιας σκηνής, που έδειχνε ότι είχε πολλά να δώσει. Αλλά η ιστορία είχε τα δικά της σχέδια.
Η Επανάσταση που δεν αγάπησε το Ροκ
Μέχρι το 1971 η αντίσταση απέναντι στη χούντα περιοριζόταν σε μεμονωμένες πράξεις και δηλώσεις κυρίως από το εξωτερικό. Μαζικό κίνημα δεν υπήρχε. Ο ελληνικός λαός παρέμενε σιωπηλός και “κοίταζε τη δουλειά του”. Ας μην ξεχνάμε ότι η ελληνική κοινωνία ήταν βαθιά διασπασμένη. Οι μνήμες και οι συνέπειες του εμφυλίου πολέμου ήταν παρούσες. Τον “κίνδυνο κομμουνιστικής εκτροπής” επικαλέστηκε η χούντα για να παρέμβει. Και βρήκε ευήκοα ώτα σε μεγάλο κομμάτι της δεξιάς “σιωπηλής πλειοψηφίας”.
Η Αριστερά, ο φυσικός φορέας, με τα δεδομένα της εποχής, της αντίστασης, ζούσε το δικό της δράμα. Η 12η ολομέλεια του ΚΚΕ, που πραγματοποιήθηκε στη Βουδαπέστη τον Φεβρουάριο του 1968 οριστικοποίησε τη διάσπαση τού, και πριν τη χούντα παράνομου, σκληρού πυρήνα της Αριστεράς. Η εισβολή των σοβιετικών τανκς που ποδοπάτησαν το όνειρο της Άνοιξης της Πράγας ολοκλήρωσε και βάθυνε το χάσμα. Οι αριστεροί αγωνιστές οδηγήθηκαν στην απογοήτευση και στην αδράνεια και μαζί τους όλοι οι δημοκράτες. Το πραξικόπημα επιβλήθηκε χωρίς να ανοίξει ρουθούνι! Σε μια χώρα με ένα από τα ισχυρότερα αριστερά κινήματα της Ευρώπης!
Όταν οι ηγεσίες αδρανούν, η αυθόρμητη κινητοποίηση των ανθρώπων τις ξεπερνά. Μετά από πέντε χρόνια απραξίας, ένα συνεχώς διογκούμενο κύμα αντίστασης ξεσπά. Προεόρτιο η κηδεία του Σεφέρη ( Σεπτέμβριος 1971). Ακολουθεί η αποχή από τις φοιτητικές εκλογές, οι στρατεύσεις των αντιφρονούντων φοιτητών, οι καταλήψεις της Νομικής, η εξέγερση του Πολυτεχνείου.
Και οι ροκάδες μας?
Κι αυτοί στον κόσμο τους…
Οι ροκάδες μας στον κόσμο τους! Η θεματολογία τους καθρεφτίζει την υπαρξιακή αγωνία των νέων…
“Κανένα δεν πειράζω κι εγώ πάντα προσπαθώ
να μην ενοχλώ τον άλλον και μονάχος να τη βρω
μα πάντα κάτι θα μου τύχει, αχ δεν ξέρω τι να πω.
Σε όλα όσα αρχίζω, κάτι δεν πάει καλά
ενώ στην αρχή ειν' ωραία, στο τέλος αχ παν στραβά
και βάφονται όλα μαύρα, αχ κι εγώ απ' την αρχή ξανά.”
(Απογοήτευση – Δάμων και Φιντίας)
Ή μια βουκολική, χίπικη κατεύθυνση…
Την πουκαμίσα φόρεσα
κι ανέβηκα στο λόφο
θεό να βρω δε μπόρεσα
κακό θε να 'χω ψόφο
( Δέσποινα Γλέζου)
Ή τη ροκιά του ατίθασου και κοινωνικά ανένταχτου..
“Κλαιν τα πουλιά στην Μπαρμπαριά
πιάσαν τον Ντάμη τον σκληρό
με δυο σκυλιά σε μια σπηλιά
ζούσε σα λεύτερο θεριό
Από μικρός ατίθασος
ζούσε μονάχος σα στοιχειό
λένε πως ήτανε τρελός”
τον διώξανε κι απ' το χωριό.
( Ο Ντάμης ο σκληρός. Παύλος Σιδηρόπουλος)
Η στιχουργία ακολουθεί την παγκόσμια ροκ προβληματική. Προσωπική ελευθερία, επιστροφή στη φύση, αντίδραση στο καπιταλισμό και στο όραμα του Όργουελ, χιούμορ και σουρεαλισμός. (…“το ξεχασμένο πηγάδι καραδοκούσε το θύμα του” –Εξαδάκτυλος).
|
|
- DIMITRIS POULIKAKOS
- PAVLOS SIDIROPOULOS
Που στη συνέχεια, μετά τη μεταπολίτευση, θα δώσει πιο ώριμα δείγματα γραφής.
( “Μεταφοραί – Εκδρομαί ο Μήτσος” του Δημήτρη Πουλικάκου, “ Ο Μπάμπης ο Φλού” του Παύλου Σιδηρόπουλου & Σπυριδούλα)
Μόνο που αγνοεί εντελώς το αντιχουντικό κίνημα τού πιο σκεπτόμενου και ευαίσθητου κομματιού της νεολαίας, που αναζητά ένα τραγούδι για να διατυπώσει την ανάγκη έκφρασης του αγώνα ενάντια στη χούντα. Ένα κίνημα που εμπεριείχε και μια “ροκιά”, καθώς ξεχυνόταν αυθόρμητο, ατίθασο και συχνά αντίθετο στις κομματικές ηγεσίες που μάταια προσπάθησαν να το ποδηγετήσουν. ( Για να μην ξεχνιόμαστε, το πανίσχυρο στο φοιτητικό χώρο Κ.Κ.Ε., όχι μόνο αντέδρασε στην κατάληψη του Πολυτεχνείου, αλλά την κατήγγειλε σαν προβοκάτσια της χούντας!)
Αυτή την ανάγκη κάλυψε με τον καλύτερο τρόπο ο Μίκης Θεοδωράκης, φτιάχνοντας αριστουργηματικά τραγούδια- συνθήματα. Απλά, συγκινητικά, γεμάτα παλμό, παιγμένα με μια κιθάρα και μια φωνή, τα “τραγούδια του αγώνα” εμψύχωναν τους αγωνιζόμενους φοιτητές.
…”πάλης ξεκίνημα , νέοι αγώνες, λευτεριάς λίπασμα οι πρώτοι νεκροί”.
Ο Μίκης....
Και τα ριζίτικα του Μαρκόπουλου με τη φωνή του Ξυλούρη έτρεφαν τις ελπίδες και έκτιζαν τον κώδικα επικοινωνίας σε μια φιμωμένη κοινωνία.
…”πότε θα κάνει ξαστεριά, πότε θα φλεβαρίσει”.
Νίκος Ξυλούρης
Η Εκδίκηση…
Οι αγωνιζόμενοι νέοι γύρισαν την πλάτη τους στο Ροκ. Το θεώρησαν ακόμα σαν μέρος της αμερικάνικης ιμπεριαλιστικής κουλτούρας και προπαγάνδας. Όπως και ότι ήταν συνδεδεμένο με την Αμερική. Δεν είναι τυχαίο ότι σε εσωτερικά έγγραφα του Κ.Κ.Ε., αρκετά χρόνια μετά τη μεταπολίτευση, οι ροκ μουσικοί, ακόμη και ο Σαββόπουλος και ο Κηλαηδόνης, φέρονται ως ..πράκτορες της CIA ! (κείμενο δημοσιευμένο στο περιοδικό “Σχολιαστής”). Αλλά και ο Γιάννης Μαρκόπουλος έγραφε λαϊκά ορατόρια σαν σκληρή...απάντηση στους Pink Flοyd!
Σήμερα φαίνονται αστεία όλα αυτά, αλλά τότε δεν ήταν. Μέχρι το 1980, στο ελληνικό μουσικό τοπίο κυριάρχησε ένας εθνοκεντρισμός, ένα βαρύγδουπο, κατόπιν εορτής, πολιτικό τραγούδι που παρέσυρε επιεικώς μέτριους, αλλά και σημαντικούς συνθέτες, όπως ο Μάνος Λοϊζος, να γράφουν κομματικούς ύμνους, για “παγωμένες τσιμινιέρες”. Ακολούθησαν τραγούδια που έλυναν το θέμα των απεργιών (Λοϊζος), του αγροτικού κινήματος (Μπακαλάκος), του διεθνούς επαναστατικού κινήματος (Μικρούτσικος), με την συνοδεία αμέτρητων βαρετών μελοποιήσεων του Ρίτσου (Λεοντής και άλλοι). Σε ένα επαναστατικό ξέσπασμα ο Γ. Ζουγανέλης, μελοποιεί Κώστα Βάρναλη και αλλάζει τους στίχους που θεωρεί πεσιμιστικούς!
...”είναι η θέλησή σου λίγη, ή ο πόνος σου μεγάλος;” αναρωτιέται ο ποιητής.
…”είναι η θέλησή σου λίγη, κι όχι πόνος σου μεγάλος”!!! διορθώνει ο πολιτικά ορθός καλλιτέχνης!
Τώρα καγχάζω, αλλά τότε, εμποτισμένος από το πνεύμα της εποχής, θεώρησα απόλυτα φυσιολογική τη λογοκρισία στον Βάρναλη. Εδώ ο σύντροφος Στάλιν εξαφάνιζε τα μέλη τις κεντρικής επιτροπής όχι μόνο από τις φωτογραφίες αλλά και από τον μάταιο τούτο κόσμο…
Η νεολαία βυθίστηκε στην μεταπολιτευτική μέθη και ξέδινε στα γήπεδα παρακολουθώντας συναυλίες αντί για ποδόσφαιρο. Με τις γροθιές υψωμένες κάναμε την επανάσταση του σαββατόβραδου αγνοώντας τα καινούργια δεσμά που απλώνονταν πάνω μας.
Η Ροκ σκηνή δεν είχε καμία τύχη σ’ αυτό το περιβάλλον. Οι πολύ σημαντικές προσπάθειες του Πουλικάκου, του Σιδηρόπουλου, των Sokrates έμειναν στο περιθώριο.
N. PAPAZOGLOU (XYDAKIS-RASOULIS) "I Ekdikisi tis Gyftias"
Η ουσιαστικά πρώτη ρωγμή της σοβαροφανούς και βαρύγδουπης τραγουδιστικής κυριαρχίας θα έρθει στο τέλος της δεκαετίας με την εμφάνιση δύο δίσκων σταθμών:
- “ Η Εκδίκηση της Γυφτιάς” των Ξυδάκη/ Ρασούλη. Ιδιαίτερα ο στίχος του Ρασούλη, λαϊκός και συνάμα σύγχρονος, ειρωνικός και ποιητικός, άνοιξε το δρόμο για ένα καινούργιο είδος τραγουδιού που στην ουσία αποτελεί μετεξέλιξη του λαϊκού. Ενός τραγουδιού που, κάτω από τον αδόκιμο όρο “έντεχνο”, θα υπηρετήσει στη συνέχεια ο Νίκος Παπάζογλου, ο Σωκράτης Μάλαμας, ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου και τόσοι άλλοι.
ΔΕΙΤΕ: http://www.youtube.com/watch?v=1PaIZakdIkU&feature=related
LENA PLATONOS "Sabotage"
(Savina Yannatou - Yannis Palamidas)"
- “Σαμποτάζ” της Λένας Πλάτωνος/ Μαριενίνας Κριεζή, ντουέτο που ήδη είχε κάνει την εμφάνιση του στη “Λιλιπούπολη”. Η εμπνευσμένη μουσική της Πλάτωνος άνοιγε πρωτόγνωρα μονοπάτια στο ελληνικό τραγούδι που, δυστυχώς, και για λόγους έξω από το ταλέντο και την έμπνευσή της, δεν είχαν την αναμενόμενη συνέχεια.
Τρύπες: "Δε χωράς πουθενά"
Το Ροκ επανέρχεται με αξιώσεις μετά το 1985, με την εμφάνιση του συγκροτήματος “Τρύπες” που τάραξε τα λιμνάζοντα νερά του είδους και αγκάλιασε με τον ήχο και τη θεματολογία του την αγωνία των νέων απέναντι στο εφιαλτικό περιβάλλον της σύγχρονης κοινωνίας, της απρόσωπης πόλης και του ασύδοτου καπιταλισμού.
Παύλος Σιδηρόπουλος: "Να μ' αγαπάς"
Λίγο αργότερα ο Παύλος Σιδηρόπουλος βρισκόταν νεκρός, για να γνωρίσει επιτέλους την αποθέωση.
Δημήτρης Οικονομάκης
dikonomakis@tar.gr
(Επιμέλεια και επιλογή εικόνων, μουσικής & βίντεο: Κώστας Γρηγορέας)
ΔΕΙΤΕ: Ζωντανοί Στο ΚΥΤΤΑΡΟ - Σκηνές ΡΟΚ
Απόσπασματα από την ταινία του Αντώνη Μποσκοΐτη.
http://www.bosko-hippydippy.blogspot....
Απέσπασε το Δεύτερο Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ στο 47ο φεστιβάλ κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Έκανε πρεμιέρα στις αθηναϊκές αίθουσες τον Οκτώβριο του 2006 και μέχρι σήμερα δεν έχει πάψει να προβάλλεται. Συμμετείχε επίσης στο φεστιβάλ MOFFOM (Music On Film -- Film On Music) της Πράγας.
Ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο Δημήτρης Πουλικάκος, η Μαρίζα Κωχ, ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας, η Δέσποινα Γλέζου, ο Ηρακλής Τριανταφυλλίδης, ο Γιώργος Μαγκλάρας, οι Πελόμα Μποκιού, ο Γιάννης Κιουρκτσόγλου, ο Αλέκος Καρακαντάς και ο Χρήστος Στασινόπουλος, ο Γιώργος Γαβαλάς και ο μουσικός παραγωγός Ιλάν ενώνουν τις δυνάμεις τους, πότε με πρόζα και πότε με τον χαρακτηριστικό ροκ ήχο τους, χάριν ενός γοητευτικού κλικ στο παρελθόν, τότε που η νεοσύστατη ελληνική ποπ -- ροκ σκηνή μεγαλουργούσε.