Ο ΒΑΓΚΝΕΡ ΤΟΥ ΜΠΑΥΡΟΪΤ (2014) –Κάθε πέρσι και καλύτερα… (του Αλέξιου Γ.Κ. Σαββίδη)

Ο Βάγκνερ του Μπάυροϊτ (2014) –Κάθε πέρσι και καλύτερα …

Οι φετινές μεταδόσεις από το Τρίτο Πρόγραμμα της Ραδιοφωνίας των σπουδαίων βαγκνερικών μουσικών δραμάτων (γιατί δεν πρόκειται βέβαια για απλές όπερες), των «Ταννχώυζερ», «Ιπτάμενου Ολλανδού» και «Λόενγκριν», καθώς και της πλήρους τετραλογίας του «Δακτυλιδιού του Νίμπελουνγκ» (25 Ιουνίου-1 Αυγούστου 2014), μας επεφύλασσαν μια ευχάριστη και μια μάλλον δυσάρεστη έκπληξη. Η ευχάριστη συνδέεται με την εξαιρετική ραδιοφωνική παρουσίαση του Θόδωρου Λούστα (στα χνάρια του αξεπέραστου Κυριάκου Λουκάκου –πόσο μας λείπει στο Τρίτο!), με καλεσμένο του τον Πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Βάγκνερ, Φώτη Παπαθανασίου, που «έντυσε» φιλολογικά και ιστορικά τις προαναφερόμενες ερμηνείες με πολύ ικανοποιητικό τρόπο (αν και ορισμένες φορές κάπως φλύαρα, ιδίως στα μακροσκελή και όχι πάντα ακριβή ιστορικά μαθήματα μεσαιωνικής ευρωπαϊκής ιστορίας).

Η δυσάρεστη έκπληξη (και αυτό είναι το ανησυχητικό της υπόθεσης) σχετίζεται με την ποιότητα της ερμηνείας των έργων, με φωνητικούς σολίστες κατά κανόνα μέτριους και ανεπαρκώς προετοιμασμένους: καθόλου δεν μας φόβισε, για παράδειγμα, ο Ρουμάνος μπάσσος στο ρόλο του Φάφνερ-Δράκου στον «Ζήκφριντ», ενώ οι περισσότεροι από τους τενόρους των παραστάσεων –με την εξαίρεση ίσως της ζεστής, αισθαντικής φωνής του Γερμανού Βογκτ στο ρόλο του «Λόενγκριν»- μάλλον «κλαψούριζαν». Ακόμη όμως ανησυχητικότερο, η δυσάρεστη έκπληξή μας σχετίζεται με μια Ορχήστρα του Φεστιβάλ του Μπάυροϊτ μάλλον «εκτός φόρμας», αλλού υποτονική και αλλού υπερβολικά μεγαλόσχημη και «κραυγαλέα», «σκεπάζοντας» τα πάντα … Αδιανόητα για άλλες εποχές μικροφάλτσα και «στραβοφυσίματα» των χαλκίνων, αλλά και έλλειψη συντονισμού μεταξύ χορωδίας και ορχήστρας, όπως ήταν εμφανές στην αρχή της 3^ης πράξης του «Λόενγκριν». Τι κρίμα! Η ιστορική αυτή ορχήστρα έχει σε περασμένες δεκαετίες δώσει ερμηνείες υποδειγματικές, αλλά τότε όμως την διηύθυναν ανεπιτήδευτοι τιτάνες των πόντιουμ, όπως οι Κλέμενς Κράουςς, Ρούντολφ Κέμπε, Καρλ Μπαιμ, Γιόζεφ Κάιλμπερτ, Χανς Κνάππερτσμπους, Βόλφγκανγκ Ζαβάλλις. Πώς μπορούν να παραβληθούν μ’ αυτούς οι σημερινοί «νάνοι-Μίμε» της μπαγκέτας Κρίστιαν Τίλεμανν (παρά την μεγάλη διαφήμιση που του γίνεται) και Κίριλλ Πετρένκο, ή ο πολύ νέος (και άπειρος για βαγκνερική διεύθυνση) Άντρις Νέλσονς;

΄Η μήπως δεν ευθύνονται μόνον οι «μαέστροι-ντίβοι» του καιρού μας (με τους ενοχλητικότατους «μάνατζερ» τους), αλλά η παρατηρούμενη γενικότερη πτώση αξιών και επιπέδου, ακόμη και όταν έχουμε να κάνουμε με τόσο θεμελιώδεις θεσμούς; Γενικά φέτος μας δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι όλοι οι συντελεστές των ερμηνειών ήταν μάλλον συγκρατημένοι, υποτονικοί, χωρίς «να τα δίνουν όλα»(όπως προφανώς απαιτείται για τις βαγκνερικές ερμηνείες). Από την άλλη πλευρά, όμως, γιατί οι βαγκνερικές παραστάσεις που έχουμε παρακολουθήσει τα τελευταία χρόνια (μέσω του Τρίτου) από την Μητροπολιτική ΄Οπερα της Νέας Υόρκης, την λονδρέζικη Βασιλική ΄Οπερα του Κόβεντ Γκάρντεν ή ακόμη την παλαίμαχη ιταλική Σκάλα του Μιλάνου, υπερέχουν σαφώς σε ποιότητα εκτέλεσης/ερμηνείας εκείνων του Μπάυροϊτ των τελευταίων χρόνων; Ιδιαίτερα η φθίνουσα απόδοση της ορχήστρας του θα έπρεπε να απασχολήσει σοβαρά τους ιθύνοντες του κορυφαίου αυτού φεστιβάλ , με τα εκατομμύρια των θαυμαστών σ’ όλον τον κόσμο.-

Αλέξιος Γ.Κ. Σαββίδης
Κύθηρα, Αύγουστος 2014

Σημείωση: Για μια ακόμη χρονιά παρακολουθήσαμε το Φεστιβάλ του Μπάυρόϊτ από τα Κύθηρα, όπου η μετάδοση του Τρίτου είναι εξαίρετη, προφανώς λόγω του πολύ καλού πομπού της Καλαμάτας FM 89.3). Δεν είναι όμως ντροπή άλλες περιοχές της Πελοποννήσου (π.χ. Αργολίδα), αλλά και της υπόλοιπης χώρας, να μην έχουν καθόλου πρόσβαση στο Τρίτο;