[βιβλίο] Jean Echenoz: Προπαντός όχι Σοπέν (της Έφης Αγραφιώτη)

Μουσική σε μια κόλαση αντάξια της ζωής…

Jean Echenoz: Au piano (Minuit, 2003)

Ελληνικός τίτλος: Προπαντός όχι Σοπέν

Μετάφραση Αχιλλέας Κυριακίδης* Εκδ. Πόλις - Σελ.192

Σαν μια παρτιτούρα εκ πρώτης όψεως βατή, που μας κρύβει παύσεις με νοήματα, αντιστικτικά επεξεργασμένες επαναλήψεις με αναπάντεχες τραγικές εκπλήξεις, έτσι θα το διαβάσετε, αλλά μη βιάζεστε να χαλαρώσετε, δεν θα σας…αφήσει! Ο πενηντάρης πιανίστας Μαξ (Max Delmarc) προσπαθεί να δαμάσει τις νότες που τον  τυραννούν στην σκληρή διαδικασία να ξεπεράσει σχέσεις νεανικές. Φοβάται, απογοητεύεται, νιώθει να τον εγκαταλείπουν οι δυνάμεις του, πάει στο αλκοόλ και φεύγει από αυτό, ξανακάθεται στο πιάνο για να υποστηρίξει τη ζωή μέσα από ένα κοντσέρτο. Για τον αναγνώστη η χαρά της ανάγνωσης μοιάζει αρκετά με την χαρά της ακρόασης μιας όμορφης ρομαντικής πιανιστικής σελίδας του Σοπέν, θα συμφωνήσω! Για τον συγγραφέα το «μουσικό θέμα» πάνω στο οποίο χτίζεται η νουβέλα είναι κυρίως βασισμένο στο φόβο της ζωής. Ο αναγνώστης γνωρίζει από την αρχή ότι το πεπρωμένο του Μαξ είναι γραμμένο: θα πεθάνει μέσα σε 22 ημέρες και μάλιστα με τρόπο βίαιο. Ο αναγνώστης το γνωρίζει. Ο Μαξ δεν το γνωρίζει. Ο αναγνώστης συνεχίζει να ακολουθεί τον ήρωα στις ανηφοριές που κόβουν την ανάσα. Στο τέλος ο Μαξ αποδεικνύεται αντάξιος της Κόλασης. Θα αποδειχθεί μέσα από τις λέξεις ότι η κόλαση αυτή δεν είναι πιο μαύρη από εκείνη της ζωής!

Ο συγγραφέας, αυτοσαρκαστικός ανατροπέας, συνθέτει την επίγεια όψη της κόλασης.
Η κόλαση βιώνεται μόνο εν ζωή!

 
Jean Echenoz

Στο πρώτο μέρος ο πιανίστας ζει, δεν έχει ακόμα κουραστεί, δεν έχει εμπλακεί στις συναισθηματικές αντιφάσεις απέναντι στην  πραγματικότητα, δεν τρομάζει για όσα γεμίζουν και συγχρόνως αδειάζουν τη ζωή του, δεν έχει πανικοβληθεί χάνοντας τα καταφύγια που τον ηρεμούσαν, αναγκασμένος να παίξει τραγικές και δύσκολες πιανιστικές γιρλάντες και τρίλιες ειρωνείας ή προαναγγελίας του χειρότερου... Κι όμως αξία έχει από αγάπη και μόνο να ανηφορίζεις…ψάχνοντας την ακρίβεια, την δομή και την έκφραση, την επικοινωνία με αυτό που έχασες και με αυτό που στο τέλος της διαδρομής πάνω στα ατελείωτα πλήκτρα θα βρεις…

Ο γνωστός γάλλος συγγραφέας προσπαθεί να ενορχηστρώσει τον άνθρωπο με σολίστ τη μοίρα. Να εναρμονίσει τον άνθρωπο με την καθημερινότητα, να δείξει πόσο υποχρεωτικό είναι το να ζήσουμε αλλά και το να πεθάνουμε. Ο Μαξ, ο ήρωας του Προπαντός όχι Σοπέν, του μοιάζει αφού επιχειρεί να ζει μέσω της τέχνης  για την τέχνη.

Μετά το «Προπαντός όχι Σοπέν» ο Ζαν Εσενόζ επέστρεψε σε ένα ακόμα μυθιστόρημα εμπνευσμένο από τον χώρο της σοβαρής μουσικής, γράφοντας για τα τραγικά τελευταία χρόνια του Γάλλου συνθέτη Μορίς Ραβέλ. Είχαμε ήδη παρουσιάσει παλαιότερα τον Ραβέλ του.

Να προσθέσουμε ότι στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία του Εσενόζ «Φεύγω», «Οι Ψηλές Ξανθές», ο «Ζερόμ Λεντόν», ο «Δρόμος Αντοχής», ο «Ραβέλ», «Η Λίμνη».

*Ο μεταφραστής Αχιλλέας Κυριακίδης, (1946 Κάιρο) έχει σπουδάσει οικονομικά, έχει εκδώσει βιβλία με διηγήματα, μικρά πεζά και δοκίμια, έχει γράψει σενάρια για τον κινηματογράφο, κάποια εκ των οποίων έχει σκηνοθετήσει ο ίδιος. Ακόμη, κυκλοφορούν δεκάδες μεταφράσεις του έργων συγγραφέων όπως ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, ο Ζορζ Περέκ, ο Ρεϊμόν Κενό, ο Λουίς Σεπούλβεδα, ο Αλφρέντ Ζαρί, ο Ρολάν Τοπόρ, ο Άντριου Κρούμι, ο Ζαν Εσενόζ, ο Κάρλο Φραμπέτι. Είναι λοιπόν έμπειρος και στο να «κινηματογραφήσει» τον πρωταγωνιστή που τόσο συμβολικά -μέσα από μια σοπενική παρτιτούρα- χτίζει αρμονίες και δυσαρμονίες.

Έφη Αγραφιώτη
effie.tar@gmail.com

Επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας