BOB DYLAN
Δεν θα μπορούσα να μην ασχοληθώ με το θέμα τής βράβευσης με Νόμπελ τού εμβληματικού τροβαδούρου Bob Dylan. Όταν τον αποκαλώ «εμβληματικό» δεν τον συνδέω βέβαια με το Νόμπελ αλλά με την γενικότερη παρουσία του στην παγκόσμια τραγουδοποιία. Κάτι δηλαδή παρόμοιο με τον παλαιότερό του Αμερικανό Γούντι Γκάθρι, τηρουμένων των αναλογιών και συσχετισμών των εποχών.
Πολλά ελέγχθησαν και γράφτηκαν για τον Dylan σχετικά με αυτή τη βράβευση, σε έντυπα και διαδίκτυο, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια σύγχυση συναισθημάτων ως προς τη δίκαιη ή άδικη βράβευσή του. Δεν είναι εύκολο να πάρεις τη μια ή την άλλη θέση. Και γιατί άλλωστε; Όλα εξαρτώνται από τον τρόπο που «βλέπει» ο καθένας ένα βραβείο, ένα πρόσωπο, μια κατάθεση έργου τέχνης κλπ.
Στην περίπτωσή μας γνωρίζω πως ο Dylan ήταν πάντα ποιητής. Τα τραγούδια του δεν ήταν ποτέ απλές μπαλάντες μιας συνηθισμένης στιχουργικής. Διάβαζα πάντα τις μεταφράσεις των τραγουδιών του και μ’ αυτό τον τρόπο αντιλαμβανόμουν τον ποιητικό του λόγο. Το ότι δεν μιλάω και δεν διαβάζω αγγλικά, μού στερεί την απ’ ευθείας επαφή και την αμεσότητα σύνδεσης με τα νοήματα και τους συμβολισμούς τού βαθύτερου υποστρώματος της τέχνης τού λόγου. Οι μεταφράσεις (ή και οι αποδόσεις από τα πρωτότυπα) ενός τραγουδιού δεν είναι πάντα οι καλύτερες για να έλθει κανείς σε επαφή με την ουσία τού λόγου και τις επί μέρους ταυτίσεις του στιχουργικού «λόγου» με την πρωτότυπη ποίηση. Διαβάζοντας απ’ ευθείας στην αυθεντική γλώσσα, θα αντιλαμβανόμασταν άμεσα τις λεπτομέρειες της γλώσσας. Απ’ ό,τι γνωρίζω, ο νομπελίστας Dylan είναι, εδώ και χρόνια, περισσότερο ποιητής παρά απλός μελωδός. Γράφει και προβάλλει τα τραγούδια του μέσα από τη σταθερή «εικόνα» τού τροβαδούρου, με την κιθάρα, τη φυσαρμόνικα και μια μπάντα προσωπική. Είναι το σταθερό του σημείο και το σήμα κατατεθέν στην πολύχρονη καριέρα του. Το ότι καταθέτει την ποίησή του σε μορφή τραγουδιού, ίσως είναι και ένα επί πλέον στοιχείο που έχει ενδιαφέρον και μπορεί να έχει λάβει υπ’ όψη της η αρμόδια Επιτροπή τής Σουηδικής Ακαδημίας βραβείων Νόμπελ…
Η ίδια η Ακαδημία αναφέρει πως: «Ο Αμερικανός καλλιτέχνης τιμάται για τη δημιουργία νέων ποιητικών εκφράσεων στο πλαίσιο της σπουδαίας παράδοσης του αμερικανικού τραγουδιού» Πού είναι το «λάθος»; Αναρωτιέμαι και πράγματι γελώ με την ανακοίνωση κάποιων αντίθετων με την βράβευση του τροβαδούρου: Η βράβευση με Νόμπελ του Dylan ήταν η επιλογή «των γερασμένων χίπηδων με δύσοσμο προστάτη που μιλούν αλαμπουρνέζικα»…
Εδώ λοιπόν, ως φαίνεται πεντακάθαρα, πρόκειται για έναν ιδιότυπο ανατολικοδυτικό λογοτεχνικό-ποιητικό εμφύλιο, που «θυμίζει» στην Ακαδημία πως «ξέχασε» πολλούς σημαντικούς ποιητές και λογοτέχνες, εξυπηρετώντας (και πάλι) τα… αμερικανικά συμφέροντα!
Είναι πράγματι κουραστική αυτή η εμμονή στην ύπαρξη παγκόσμιας… «συνωμοσίας» που υποβόσκει σε μεγάλα στρώματα διανοουμένων. Όχι πως είναι αθώα η Επιτροπή των Νόμπελ. Είναι δύσκολο να υπάρξει επιτροπή αθώα. Σε κάθε περίπτωση, κάτι, κάποιος, κάποιοι, θα έχουν τα κονέ τους και θα επηρεάζουν με ποικίλους τρόπους, αλλά ας μην είναι και η πρώτη μας σκέψη. Το θέμα Dylan είναι αν η ποίησή του αξίζει ως ποιητικός λόγος, ανεξάρτητα αν μας έρχεται με το όχημα μουσικών ήχων. Είπαμε πως υπάρχουν καταλληλότεροι από εμένα να κρίνουν τα κείμενά του, αλλά γνωρίζω πως ιδιαίτερα τα τελευταία 25-30 χρόνια, ο Αμερικάνος τροβαδούρος, κατά παγκόσμια αποδοχή, είναι ένας σημαντικός ποιητής. Κάτι περίπου σαν τον ημέτερο Σαββόπουλο, τον οποίο δεν θα είναι υπερβολή αν τον ονομάσουμε καλό ποιητή. Στον 21ο αιώνα, η εικόνα τού ποιητή δεν είναι εκείνη του απομονωμένου ερημίτη που εκλιπαρεί ένα κομμάτι ψωμί από τους συνανθρώπους του και στερείται ακόμα και των ενδυμάτων του, προκειμένου να γράψει για τα δεινά τής ανθρωπότητος…
Η Dylanική ποίηση, πολλά χρόνια πριν, φώτισε πολλούς δρόμους στο παγκόσμιο τραγουδιστικό τοπίο, με πολλούς άλλους τροβαδούρους να παραδειγματίζονται και να τάσσονται στην ίδια όχθη τού ποταμού… Αυτό σημαίνει προσφορά, κληρονομιά, πνευματική κατάθεση και όλο το μείγμα σημαίνει: πολιτισμός!
Υποθέτω πως η Ακαδημία δεν ενεπλάκη στην… «αμερικανική προπαγάνδα». Το εάν θα «έπρεπε» να προηγηθεί άλλος, αυτό πάντα θα υπάρχει έστω και αν ο «άλλος» ήταν ο… κάλλιστος!
Θεωρώ πως η Ακαδημία, συνειδητά ή ασυνείδητα, μέσω του Dylan, βράβευσε την εποχή τού 1960, μια εποχή μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, όπου αναδείχτηκαν ποιητές, τροβαδούροι, δημιουργοί, των οποίων το έργο και οι παρακαταθήκες απλώθηκαν σε όλο τον κόσμο και φώτισαν την παγκόσμια σκέψη. Ανάμεσα σε αυτά τα πρόσωπα, ο Dylan ήταν και είναι ένας από τους φάρους που ακόμα φωτίζει…
Νότης Μαυρουδής
Νοέμβριος 2016
http://mavroudistar.wordpress.com/
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου)