[cd] ANITA SAVIC: GREEK PIANO WAVES (Του Κώστα Γρηγορέα)

Στα καλά νέα της χρονιάς που φεύγει περιλαμβάνεται και το δισκογραφικό ντεμπούτο της Σέρβας πιανίστριας και μαθηματικού Ανίτας Σάβιτς, με μια εξαιρετική συλλογή πιανιστικών έργων Ελλήνων συνθετών.
Το TaR παρουσιάζει την έκδοση αυτή, παρόλο που οι αναγνώστες δεν μπορούν να προμηθευτούν τον δίσκο, μιας και δεν διατίθεται πρός πώληση. (Οι παραγωγοί θέλησαν να διανείμουν στους ανά τη γη συνεργάτες τους το cd, με σκοπό να προβάλουν την ελληνική μουσική).
Ελπίζουμε πάντως, οι γοητευτικές και γεμάτες μουσικότητα ερμηνείες της Σάβιτς να γίνουν σύντομα διαθέσιμες στο διαδίκτυο.

Ακολουθούν συνοπτικά μερικές από τις σκέψεις με τις οποίες η Έφη Αγραφιώτη, υποστήριξε την δισκογραφική αυτή έκδοση κατά την παρουσίαση που έγινε την Πέμπτη 1 Δεκεμβρίου 2016 στην κατάμεστη αίθουσα Πολυχώρος της Μουσικής Βιβλιοθήκης Λίλιαν Βουδούρη, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Η κεντρική ομιλήτρια μίλησε στην αρχή για την φουρτουνιασμένη θάλασσα μέσα στην οποία η ελληνική λόγια μουσική δεν πήρε τη θέση που της αξίζει και δεν αξιοποιήθηκε ως παράγοντας πολιτιστικής προβολής της χώρας μας από τους υπεύθυνους του πολιτισμού μας, αλλά παρ όλα αυτά «δεν το έβαλε κάτω». Καθώς προχωρούσε ο λόγος, συνδύασε τα έργα της βραδιάς με την ιστορική διαδρομή της μουσικής μας -γενικότερα- και της μουσικής για το πιάνο των συνθετών που έργα τους παίζει η Ανίτα Σάβιτς στο cd -ειδικότερα.

Μετά το 1880, αναφέρει η Έφη Αγραφιώτη, εκλεκτοί μουσικοί, γεννηθέντες στα Επτάνησα, έρχονται στην Αθήνα, όπως ο Σπυρίδων Σαμάρας που με τα έργα του κατέκτησε στη συνέχεια την Ευρώπη. Όμως ελάχιστες φορές έχουμε ακούσει οργανική μουσική του. Στο cd ακούμε τη μια από τις δυο συνθέσεις του για πιάνο, τη Γαλλική Σερενάτα.
Από το 1920 η μουσική μας εξελίσσεται αδιάκοπα. Ταλαντούχοι μουσικοί βρίσκονται σε Ευρωπαϊκά μουσικά κέντρα και δημιουργούν προϋποθέσεις για σταδιοδρομία στην Ευρώπη. Οι δυο γυναίκες συνθέτριες που έργα τους περιλαμβάνονται στο cd της Ανίτας Σάβιτς, η Αντιγόνη Παπαμικροπούλου από την Πάτρα και η διεθνούς αναγνώρισης πιανίστρια Ρένα Κυριακού από το Ηράκλειο, ανήκουν σε αυτή την οικογένεια. Το Τάγκο της Ρένας Κυριακού γράφτηκε όταν η συνθέτρια ήταν δεκατριών ετών. Η σύνθεση της Αντιγόνης Παπαμικροπούλου δεν είναι νεανική, με αυτήν όμως κέρδισε το βραβείο σε διαγωνισμό της Μουσικής Ακαδημίας στο Λονδίνο.

Στα χρόνια του εμφυλίου γράφουν μουσική ο Μάριος Βάρβογλης, προερχόμενος από το Παρίσι, με σαφείς επιρροές από την νεορομαντική αισθητική της Γαλλικής σχολής και θεωρείται από πολλούς ειδικούς συνθέτης της εθνικής σχολής. Επίσης ο Ζακύνθιος Διονύσιος Βισβάρδης, που μελέτησε σοβαρά την Ηπειρώτικη και την Μακεδονίτικη μουσική, αν και ποτέ δεν ξεπέρασε την Επτανησιακή του καταβολή στην έκφραση των ήχων.

Ο Γιάννης Κωνσταντινίδης -που τον γνωρίσαμε και ως Κώστα Γιαννίδη από την πορεία του στην ελαφρά μουσική- ήταν ο δημιουργός της Ορχήστρας Ελαφράς Μουσικής της ΕΡΤ και διατέλεσε διευθυντής του τμήματος ελαφράς μουσικής του ΕΙΡ την περίοδο 1946-1952, στο δε διάστημα 1952-1959 διετέλεσε διευθυντής του Ραδιοφωνικού Σταθμού Ενόπλων Δυνάμεων και από το 1969 εργαζόταν εκεί σαν απλός και αδύναμος υπάλληλος γενικών καθηκόντων. Ως Γιαννίδης συνέθεσε τον κύριο όγκο των δημοφιλών έργων του έως το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου, ενώ ως Κωνσταντινίδης δημιουργεί τις κλασικές του συνθέσεις κυρίως μεταπολεμικά και ειδικότερα από το 1947 και μετά.

Ο Νίκος Σκαλκώτας, στενός φίλος του Γιάννη Κωνσταντινίδη, ανεδείχθη ως ένας από τους τρεις πρωτοπόρους της σύγχρονης μουσικής στην Ευρώπη αλλά εμείς συνεχίζουμε να αγνοούμε το έργο του και να μη το αξιοποιούμε σχεδόν ποτέ, παρά μόνο βάζοντας τρεις από τους 36 ελληνικούς χορούς του σε πατριωτικά βιντεάκια και διαφημίσεις, παρατηρεί η ομιλήτρια. Ο Σκαλκώτας δεν ήθελε να αξιοποιήσει την παραδοσιακή μουσική όπως η πρώτη γενιά των συνθετών της «Εθνικής Σχολής» αλλά πρωτοποριακά. Από τα 32 κομμάτια του για πιάνο, ό,τι πιο πρωτοποριακό συνέθεσε το 1940 για το όργανο αυτό, το έβδομο, ηχογραφήθηκε στο cd.

Την πιο νέα γενιά συνθετών αλλά και σοβαρά εκπαιδευμένων μουσικών εκπροσωπεί στο cd ο Παναγιώτης Θεοδοσίου που μας μεταφέρει στο Αιγαίο πέλαγος. Ένας άνθρωπος σαν εμάς, μπροστά στη γαλάζια θάλασσα βιώνει τον ήχο του νερού και του χρώματος αφήνοντας στη στεριά την πραγματικότητα. Ποιος από εμάς δεν έχει απολαύσει αυτή την άκρως ελληνική αρμονία;

Ένας συνθέτης άγνωστος, που έργο του συμπεριελήφθη στο cd και που μας ωθεί στο να σημειώσουμε την σπουδαία μουσική που συνέθεσαν οι ανά τον κόσμο Έλληνες ή Ελληνικής καταγωγής συνθέτες, είναι ο Αχιλλέας Αλφεράκης. Γεννήθηκε στο Χάρκοβο τον Ιούλιο του 1846 και πέθανε στην Αγία Πετρούπολη του 1919. Παράλληλα με τη μουσική -που για την ανάπτυξή της εργάστηκε με πείσμα και πάθος στην γενέτειρά του- ασχολήθηκε με την πολιτική. Στα καλλιτεχνικά του ενδιαφέροντα ήταν να αναπτύξει τους συλλόγους μελομανών και ταλαντούχων ερασιτεχνών, να οργανώσει τα μαθήματα στο ωδείο προσκαλώντας μεγάλους παιδαγωγούς της εποχής του, να ιδρύσει το κρατικό ωδείο και το μπαλέτο του Χάρκοβο. Ο ίδιος ήταν και σπουδαίος ζωγράφος. Να προσθέσω ότι γνώρισε και βοήθησε οικονομικά τον Τσαϊκόφσκι σε μια μακρόχρονη πολύ δύσκολη γι αυτόν εποχή.

Η πρωτοβουλία της παραγωγού του δίσκου εταιρίας Prime, έχει πολλαπλές αναγνώσεις και συμβολισμούς. Μια ναυτιλιακή εταιρία που διοικείται από φιλόμουσους ανθρώπους, μια Σέρβα πιανίστρια που δουλεύει στην εταιρία αυτή και που ερχόμενη στην Ελλάδα τα σκληρά χρόνια της διάλυσης της πατρίδας της έφερε μαζί της την αγάπη της για την μουσική, συνεργάστηκαν σε κάτι πολύ δύσκολο και παρήγαγαν άρτιο αποτέλεσμα. Το cd θα πάει σε όλο τον κόσμο και θα μιλάει για το φως, τη θάλασσα, τη ζεστασιά, την παράδοση και τον πολιτισμό μας. Δεν θα μιλάει για σπασμένα πιάτα και λούμπεν τραγούδια εικοστής ποιοτικής κλάσης και παρακμιακής αισθητικής. Η Ανίτα Σάβιτς επιθύμησε να παίξει ελληνικά έργα, όχι γιατί είναι ελληνικά αλλά γιατί αξίζει να παιχτούν.

Σε μια αποφώνηση, όχι από τις συνηθισμένες της, η Έφη Αγραφιώτη απευθύνθηκε στο κοινό και το πληροφόρησε πως εδικά για εκείνη τη βραδιά μπορούσε να προμηθευτεί τον cd, στηρίζοντας οικονομικά την ΜΕΤΑδραση, οργανισμό μη κυβερνητικό που φροντίζει ασυνόδευτα και ταλαιπωρημένα προσφυγόπουλα στη χώρα μας.

Και ολοκλήρωσε την ομιλία της λέγοντας: Είμαι βέβαιη ότι θα μοιραστείτε την αισιοδοξία μου μετά την ακρόαση αυτού του cd, του οποίου τον ήχο φρόντισε ο γιος μου που ήρθε γι αυτό από το Ελσίνκι όπου ζει και εργάζεται ως τεχνικός ήχου. Δηλώνω υπερήφανη για την σολιστ, για τον ήχο του cd, και για όλα τα παιδιά που δεν το βάζουν κάτω βεβαίως βοηθώντας τη ζωή μας να γίνει πιο ποιοτική.