Δέκα χρόνια από τον θάνατο του συνθέτη ΒΕΛΕΡΙ ΓΚΑΒΡΙΛΙΝ
(της Έφης Αγραφιώτη)
[μουσικές αναφορές]

[μουσικές αναφορές]
Δέκα χρόνια από τον θάνατο του συνθέτη
ΒΕΛΕΡΙ ΓΚΑΒΡΙΛΙΝ

Στη «σκιά» των μεγάλων ρώσων συνθετών του εικοστού αιώνα ο διακριτικός ιδεολόγος  Βαλέρι Αλεξαντρόβιτς δεν κατέκτησε μεγάλη διεθνή φήμη, αν εξαιρέσουμε τα παιδικά κομμάτια του που ανέκαθεν άρεσαν σε σπουδαστές και δασκάλους του πιάνου και πολλά τραγούδια του. Όταν πέθανε, στις αρχές του 1999, στα 59 του, στην Αγία Πετρούπολη, μετά από δύο σοβαρά καρδιακά επισόδεια, όλοι ανακάλυψαν ότι πίσω από τον συνθέτη με το Κρατικό Βραβείο Σύνθεσης που πρόλαβε να λάβει και τον τίτλο του Καλλιτέχνη του Λαού, κρυβόταν ένας πολύ δημιουργικός, χρήσιμος άνθρωπος.
Η Larisa Roshchina γράφει γι’ αυτόν: αναρωτιέται κανείς πώς ένας τόσο ήρεμος άνθρωπος  έγραφε τόσο δυναμική, διορατική, ρυθμική μουσική με καθαρή προβολή του ανθρώπινου πνεύματος και του χιούμορ! Γεννημένος στη βόρεια ρωσική πόλη Vologda, ο Valery Gavrilin γνώρισε τη λαϊκή μουσική με την καρδιά του. Στη Vologda ο συνθέτης  είχε την από πρώτο χέρι εμπειρία της ζωής. Έλεγε ο ίδιος: συνάντησα εκεί τους ανθρώπους που με βοήθησαν να καταλάβω την πραγματική ομορφιά, την ευγένεια και την αληθινή αξία της ζωής και των ανθρώπων. Η μουσική ζωή μου αρχίζει εκεί.

Ήταν γιος καθηγητών αλλά το 1942 έχασε τον πατέρα του στο μέτωπο. Λίγα χρόνια μετά συνέλαβαν τη μάνα του και αυτός μάθαινε μουσική και για να επιβιώσει έπαιζε και τραγουδούσε, κάτι που τον έσπρωξε προς τη σύνθεση. Στη συνέχεια μετά από τα βασικά μαθήματα μουσικής, προωθήθηκε το 1953 για ανώτερες σπουδές μουσικής σύνθεσης και λαογραφίας στο Ωδείο της Αγίας Πετρούπολης που ήταν ως γνωστόν από τα περιώνυμα της εποχής του. Δάσκαλο στη σύνθεση είχε αρχικά τον Wolfensohn  και στο πάνο τον Gougel . Το 1964 με καθηγητή τον Oreste Evlakhov πήρε το δίπλωμά του. Το 1967 του απενεμήθη το βραβείο Γκλίνκα.
Από νωρίς έδειξε δείγματα γραφής και μουσικής φαντασίας. Τον χαρακτήριζαν φολκλοριστή μετά τον επιτυχημένο κύκλο τραγουδιών Ρώσικο Σημειωματάριο. Όλοι γνώριζαν την αγάπη του στην ρώσικη μουσική που ποτέ δεν άφησε έξω από τη δική του δημιουργική παραγωγή. Ακολούθησαν αξιόλογα έργα και  η Χορωδιακή Συμφωνία, με την οποία κέρδισε το κρατικό βραβείο.


Στην τέχνη του και ιδίως μετά τη σύνθεση του ρώσικου βιβλίου της μουσικής, στις αρχές της δεκαετίας του 60 επιζήτησε να ενσωματώσει τη λεγόμενη «νέα λαογραφία» τη σύμπραξη των παραδόσεων με την πρακτική και την αισθητική της νεότερης πολιτιστικής ζωής. Κεντρικοί άξονες η περιγραφή της προσδοκίας, της ελπίδας αλλά και της ατυχίας. Αντίστοιχες πορείες ακολουθούσαν και κάποιοι πεζογράφοι της εποχής του, ο Shukshin, ο Astafiev μεταξύ αυτών. Θα ορίζαμε ίσως τη φύση της τέχνης αυτής και σαν νεορομαντική. Βασικό εργαλείο του η προσωδία με την οποία εκδηλώνει θετικά συναισθήματα αλλά και γιγαντώνει το θρήνο και την τραγικότητα. Στην οργανική μουσική ο Gavrilin αγαπάει τα κομμάτια με σενάριο, με ύφος, με «κοστούμι». Κι όσο για την αρμονία, υποστήριζε τη φυσική αρμονία, αυτή που επιβάλλει η αρχική ιδέα και είναι από μόνη της αυτή που βάζει τους κανόνες του παιχνιδιού.

Ο Valery Gavrilin σύνθεσε επίσης όπερες και oratorios. Ένα από τρία μπαλέτα του, η περίφημη Anyuta, γράφτηκε κατά παράκληση των ρωσικών αστεριών Yekaterina Maximova και Vladimir Vasiliev και για χρόνια παρουσιαζόταν με επιτυχία στη σκηνή των Bolshoi. Εξαιρετική πορεία έδειξε να έχει και η Συμφωνική Σουίτα αρ.3 του έτους 1989.

Ο συνθέτης είχε πολλά σχέδια. Αλλά η ζωή του τερματίστηκε νωρίς και ξαφνικά στα τέλη Ιανουαρίου 1999.
Ένα μουσικό φεστιβάλ τον θυμίζει κάθε χρόνο στους συμπατριώτες του ενώ ολοένα περισσότεροι νέοι μουσικοί ανακαλύπτουν τις συνθέσεις του.
Ένα ενδιαφέρον βιβλίο για την προσωπικότητα και τις ιδέες του  κυκλοφορεί : Valery Gavriline, À propos de musique, et pas seulement, Saint-Pétersbourg, éditions Douma, 2001 (στα ρώσικα : O Mouzike i nie tolko)

 δείτε και ακούστε:

http://www.youtube.com/watch?v=v4dr9Kp__1U

http://www.youtube.com/watch?v=0e4bSOikvrY&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=HRhJ_GjQZ4w&feature=related

Έφη Αγραφιώτη
effie.tar@gmail.com
(Νοέμβριος 2009)