ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΧΩΡΙΣ ΤΟΝ ΜΑΕΣΤΡΟ ΦΡΕΝΤΕΡΙΚ ΦΕΝΝΕΛΛ (του Αλέξιου Σαββίδη)

ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΧΩΡΙΣ ΤΟΝ ΦΡΕΝΤΕΡΙΚ ΦΕΝΝΕΛΛ

O Frederick Fennell (Κλήβελαντ 1914-Σιέστα Κη [Siesta Key] Φλόριδας 2004), του οποίου συμπληρώνονται φέτος τα εκατοντάχρονα γέννησης και τα δεκάχρονα θανάτου , υπήρξε ένας επιφανής Αμερικανός μαέστρος και μουσικοπαιδαγωγός πνευστών συνόλων (μπάντας) –ο κυριότερος συνεχιστής στην πατρίδα του της μεγάλης παράδοσης του Τζων Φίλιπ Σούσα (Sousa, 1854-1932), υπό την μπαγκέτα του οποίου μάλιστα έπαιξε και ο ίδιος το 1931 ως σπουδαστής κρουστών. Με τη δραστηριότητά του στα πόντιουμ, αλλά και με την εν γένει πολύχρονη παιδαγωγική και ερευνητική-συγγραφική του παραγωγή, έμελλε να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην καθιέρωση των ορχηστρών πνευστών οργάνων ως αυτόνομων ερμηνευτικών συνόλων.

΄Εμπειρος στα κρουστά ήδη από παιδική ηλικία, σπούδασε στο Μουσικό ΄Ιδρυμα Τεχνών του Ιντερλόχεν (Interlochen) και κατόπιν, με τη μεσολάβηση του συμπατριώτη του, φημισμένου συνθέτη, αρχιμουσικού και μουσικοπαιδαγωγού Χάουαρντ Χάνσον (1896-1981), στη Μουσική Σχολή «΄Ηστμαν» (Eastman) του Ρότσεστερ (όπου ο Χάνσον ήταν κοσμήτορας σπουδών) την περίοδο 1933-1939. Ο Φεννέλλ υπήρξε ο πρώτος σπουδαστής στην ιστορία που πήρε πτυχίο ερμηνείας στα κρουστά, έχοντας παράλληλα παρακολουθήσει και τα σεμινάρια μουσικής διεύθυνσης του Γερμανού Χέρμπερτ ΄Αλμπερτ (1903-1973) στην περίφημη Σχολή «Μοτσαρτέουμ» του Ζάλτσμπουργκ (1938). Το 1942 παρακολούθησε (με συμφοιτητές του τους Λήοναρντ Μπερνστάιν [1918-1990], Ουώλτερ Χεντλ [1917-2007] και Λούκας Φοςς [1922-2009]) τα σεμινάρια του θρυλικοί Σέργιου Κουσσεβίτσκυ (1874-1951) στο Μουσικό Κέντρο Μπερκσάιρ (μετέπειτα: Τάνγκλγουντ) και μεταπολεμικά έγινε βοηθός εκεί του μεγάλου μαέστρου (1948), ενώ από το 1949 ξεκίνησε τη συνεργασία του με την Ορχήστρα «Ποπς» της Βοστώνης (την οποία διατήρησε ως το 1978).

Το 1952/53 ίδρυσε, έχοντας απευθύνει πρόσκληση στους σημαντικότερους πνευστούς μουσικούς της εποχής, το Συγκρότημα Πνευστών του ΄Ηστμαν (του οποίου παρέμεινε διευθυντής ως το 1961), παραγγέλλοντας σε πολλούς συνθέτες, από διάφορες χώρες, διεύρυνση του σχετικού ρεπερτορίου με νέες συνθέσεις. Ανάμεσα στους πρώτους που ανταποκρίθηκαν ήταν ο ταλαντούχος Αυστραλός συνθέτης και πιανίστας Πέρσυ Γκραίηντζερ (Percy Grainger, 1882-1961) και ο μεγάλος Βρεταννός συμφωνιστής Ραίηφ Βων Ουίλλιαμς (Ralph Vaughan Williams, 1872-1958). Mεταξύ των ετών 1953 και 1961 ο Φεννέλλ πραγματοποίησε στην δισκογραφική εταιρεία Mercury εξαιρετικές στερεοφωνικές ηχογραφήσεις ενός ευρύτατου ρεπερτορίου: μεταξύ άλλων, έργων του Γκραίηντζερ (το ηχογραφημένο το 1958 “Lincolnshire Posy” συγκαταλέχθηκε από το περιοδικό Stereo Review στις 50 καλύτερες δισκογραφήσεις της εκατονταετίας του φωνογράφου, 1877-1977!), εμβατηρίων της εποχής του αμερικανικού εμφυλίου και 24 εμβατηρίων του Σούσα (τα τελευταία κυκλοφόρησαν το 1986 και σε δίσκο ακτίνας [CD] της Philips), ενώ από τη μετέπειτα συνεργασία του με άλλα συγκροτήματα πνευστών (π.χ. πνευστά Συμφωνικής Ορχήστρας του Ντάλλας) ξεχωρίζει η δισκογράφηση των δύο Σουιτών για στρατιωτική μπάντα του Γκούσταβ Χολστ (1874-1934), με τα «Συμφωνικά Πνευστά του Κλήβελαντ» (LP της Telarc), καθώς και έργων των Ισαάκ Αλμπένιθ, Γκραίηντζερ, Μπερνστάιν κ.ά. (οι δισκογραφία του στον John Holmes, Conductors on record, Λονδίνο, A. Gollancz, 1982, σ. 186).

Μετά την περίοδο του Ήστμαν, ο Φεννέλλ έγινε μεταξύ 1962-1964 μουσικός συν-διευθυντής της Συμφωνικής Ορχήστρας της Μιννεάπολης, επί μόνιμης θητείας εκεί του σπουδαίου ως τις μέρες μας Πολωνού μαέστρου Στανισλάβ Σκροβατσέβσκι (γενν. 1923) (θυμίζουμε ότι εκεί είχε θητεύσει παλαιότερα ως μουσικός διευθυντής και ο μεγάλος Δημήτρης Μητρόπουλος) –από το 1969 η ορχήστρα έχει μετονομαστεί σε Ορχήστρα της Μιννεσότα. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’60 επίσης ο Φεννέλλ διηύθυνε τακτικά διάφορα πανεπιστημιακά/κολλεγιακά ορχηστρικά σύνολα καθώς και τη Φιλαρμονική του Μαϊάμι ως έκτακτος μαέστρος της την σαιζόν 1974/75, ενώ επίσης διηύθυνε συχνά ως προσκεκλημένος αρχιμουσικός σημαντικές ορχήστρες των ΗΠΑ (Ορχήστρα του Κλήβελαντ, Φιλαρμονική του Μπάφφαλο) και της Βρεταννίας (Συμφωνική Λονδίνου). Τέλος, από το 1984 ως το 1996 έγινε ο πρώτος κύριος μαέστρος της νεοϊδρυμένης ιαπωνικής Ορχήστρας Πνευστών «Κοσέι» του Τόκυο, πραγματοποιώντας μαζί της πολλές εμφανίσεις και δισκογραφήσεις. Στο ιστοσελιδικό ‘You Tube’ υπάρχουν επιλεγμένα οπτικο-ακουστικά ακροάματα με τον Φεννέλλ ζωντανά (1992) στο πόντιουμ του συνόλου πνευστών USAF Heartland of America Band, σε έργα των Γ.Σ. Μπαχ (Φαντασία) και Πέρσικεττ (Ντιβερτιμέντο για πνευστά).

Στα μουσικολογικά βιβλία που έγραψε συμπεριλαμβάνονται η πολύτιμη μελέτη του για την χρήση των πνευστών στην ορχήστρα (Time and the winds: a short history of the use of wind instruments in the orchestra. Band and the wind ensemble, 1954) και η όψιμη μονογραφία του: The wind ensemble (1988). Αναλυτικά βιογραφικά/δισκογραφικά στοιχεία γι’ αυτόν στο βιβλίο του Roger Rickson: Ffortissimo: a bio-discography of Frederick Fennell. The first forty years, 1953-1993 (έκδοση Ludwig Music Inc., 1993), που κυκλοφόρησε ένδεκα χρόνια πριν το θάνατό του, ενώ μεταθανάτια κυκλοφόρησε και το βιβλίο του Robert Simon: A tribute to Frederick Fennell (εκδόσεις GIA –βλ. σχετικά και στο σχετικό με τον Φεννέλλ λήμμα στην ιντερνετική Wikipedia).

Από τις πολλές τιμητικές του διακρίσεις σταχυολογούμε το επίτιμο διδακτορικό από την Σχολή ΄Ηστμαν (1988) και το βραβείο «Θήοντορ Τόμας» (Aμερικανού μαέστρου και βιολονίστα [1835-1905], ιδρυτή και πρώτου μουσικού διευθυντή της Συμφωνικής του Σικάγου τα χρόνια 1891-1905) της αμερικανικής συντεχνίας αρχιμουσικών (1994).

Αλέξιος Σαββίδης
asavv@otenet.gr
Ιανουάριος 2014