Διασκευές-Κατασκευές-Επιδιορθώσεις!
Θα πρέπει να το χωνέψουμε για καλά. Το ρεπερτόριο του ελληνικού τραγουδιού (διάβαζε ΕΤ) θα χαράξει το δρόμο του καί μέσα από διασκευές παλαιότερων τραγουδιών, παρά τον ισχυρισμό πολλών εκσυγχρονιστών ότι το παλαιό «έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του». Όχι πως δεν θα γεννιούνται νέα τραγούδια, αυτό δεν μπορεί να σταματήσει ποτέ και δικαίως! Όμως, η ιδιαιτερότητα του ΕΤ έχει σημεία αναφοράς-σταθμούς, τη δεκαετία του 1960 σαν μουσικό νάμα, με τους Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Ξαρχάκο, Μαρκόπουλο και άλλους αξιόλογους, οι οποίοι σηματοδότησαν ένα ολόκληρο… έπος με μελωδίες, στίχους και χρήσιμο πολιτιστικό περιεχόμενο, που παρ’ όλη την χρονική του παλαιότητα, δεν παύει να υπάρχει έντονα στη συνείδηση των μεταγενέστερων. Κάτι σαν τη ζωντανή μνήμη τού καλού λαϊκού μας τραγουδιού…
Οι διασκευές των τραγουδιών είναι και αυτή μια διαδικασία, που ίσως να την… οφείλουν οι νεώτεροι. Οι λόγοι είναι διάφοροι. Ίσως οι παλαιότερες ενορχηστρώσεις, το πεπαλαιωμένο τής αρχικής ηχογράφησης με ξεπερασμένες τεχνολογίες, η… ντεμοντέ ερμηνεία, το ύφος μιας άλλης εποχής, γενικότερα ο παρωχημένος χρόνος, η έλλειψη νεωτερικότητας, αλλά, αγαπητοί μου, όλα αυτά είναι και η ταυτότητα του παλαιού! Εάν το παλαιό δεν διαθέτει παλαιά υλικά, τότε πώς θα προσδιόριζε τον χρόνο και την δημιουργική κατασκευαστική του οντότητα;
Οι σημερινοί διασκευαστές θεωρώ πως δεν ανακάλυψαν την πυρίτιδα! Από «παλιά» ο Μάνος Χατζιδάκις συνήθιζε να παίρνει είτε δικά του τραγούδια, είτε των Τσιτσάνη, Παπαϊωάννου, Μητσάκη, Μπαϊρακτάρη κ.α και να τα «πειράζει» (για να χρησιμοποιήσω τη σημερινή γλώσσα των διασκευών). Τι έκανε όμως ο Μάνος; Στην ουσία επινοούσε ένα τελείως άλλο πνευματικό υλικό, που πορευόταν από άλλον μουσικό δρόμο, για να μεταμορφώσει το τραγούδι σε κάτι διαφορετικό, ώστε να… αιχμαλωτίσει και πάλι ψυχαγωγικά (με την αρχαία έννοια του όρου) το κοινό. Στη σύγχρονή μας εποχή δεν μου προκύπτει πως ο Κωνσταντίνος Βήτα, ο Vassilikos, ο Δέλτα, οι Imam Baildi, ο Νίκος Πορτοκάλογλου και άλλοι διασκευαστές που ανακατασκευάζουν και επιδιορθώνουν τα παλαιότερα τραγούδια, χρησιμοποιώντας σύγχρονα ηλεκτρονικά, περίεργες λούπες και remixes, καθώς και με άψυχες-τεχνοκρατικές φωνές, αφού, όπως ισχυρίζονται, θέλουν να παρουσιάσουν το παλαιό τραγούδι «όπως πρέπει» στη νεολαία…
Ποια είναι λοιπόν η «καλλιτεχνική αξία των διασκευών» που τα ΝΕΑ της Τρίτης 11/11 παρουσιάζουν με τον Κωνσταντίνο Βήτα στο δίσκο του «Πειράζοντας τη Μελίνα»;
Ομολογώ πως δεν ξέρω πώς να διατυπώσω έναν κώδικα συνεννόησης για τους… νόμους τής διασκευής. Έχω ασχοληθεί κατ’ επανάληψη με το θέμα (με μια και δυο κλασικές κιθάρες) παρουσιάζοντας και τη σχετική δισκογραφία. Δεν μπορώ να πω πως δεν υπάρχουν… νόμοι, αλλά είναι οι κανόνες τού καθενός μας. Είναι αυτά που σου ζητάει ο περασμένος χρόνος και η παλαιότερη δημιουργία. Είναι εκείνα τα απόκρυφα στοιχεία που έχουν εισχωρήσει στο υποσυνείδητο της νόησης και της ψυχής ως «παλαιά αξία», δεμένη με τον παλαιότερο άνθρωπο…
Να μην αντιδράσουμε λοιπόν στο «πείραγμα», στις επιδιορθώσεις και στις νέες ανακατασκευές τών παλαιών τραγουδιών. Ναι! Μόνο που θα πρέπει να απαιτήσουμε από τους διασκευαστές σοβαρότητα, σωφροσύνη και μνήμη τέτοια, που να μας θυμίζει πως το έργο που γεννήθηκε σε άλλη εποχή, μπορεί να «πειραχτεί» για να επικοινωνήσει και να συνεννοηθεί με τους σημερινούς νέους, αρκεί να συνεχίσει να είναι ένα κομμάτι τέχνης και πνευματικό προϊόν. Επαναλαμβάνω. Όχι του μάρκετινγκ προϊόν, αλλά της μνήμης…
Νότης Μαυρουδής
Νοέμβριος 2014
http://mavroudistar.wordpress.com/
Τεχνική επιμέλεια Κώστας Γρηγορέας