ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΡΑΓΑΤΑΚΗΣ: 100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ - Έκθεση & Συναυλία (της Τίνας Βαρουχάκη)

 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΡΑΓΑΤΑΚΗΣ
100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ

ΕΚΘΕΣΗ ΑΡΧΕΙΑΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΣΥΝΘΕΤΗ & ΣΥΝΑΥΛΙΑ

«Δεν είμαι οπαδός κανενός συστήματος γραφής και χαίρομαι που σήμερα οι περισσότεροι νέοι συνθέτες αρχίζουν να βγάζουν τη δική τους προσωπικότητα».
Αυτή η φράση, του αείμνηστου Έλληνα συνθέτη Δημήτρη Δραγατάκη (Ιανουάριος 1914 - Δεκέμβριος 2001) αποτέλεσε μια από τις επιγραφές στο πλαίσιο έκθεσης – αφιερώματος  για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του.  Η έκθεση διοργανώθηκε  από τον Σύλλογο Φίλων Δημήτρη Δραγατάκη με τη συμμετοχή του Αρχείου Ελλήνων Μουσουργών Θωμά Ταμβάκου,   σε συνεργασία με τον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΟΠΑΝ) του Δήμου Αθηναίων και φιλοξενήθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα».   
Την εικαστική επιμέλεια της έκθεσης είχε  η εικαστικός-αρχιτέκτων, Ισμήνη Κορωνίδη και την επιστημονική επιμέλεια, η μουσικολόγος Μαγδαληνή Καλοπανά, η οποία  έχει εκπονήσει διδακτορική διατριβή ως υπότροφος του ΙΚΥ  με θέμα:  «Δημήτρης Δραγατάκης: Κατάλογος Έργων», (Τμήμα Μουσικών Σπουδών Πανεπιστημίου Αθηνών, 2009) και σήμερα είναι υπεύθυνη του αρχείου του Δημήτρη Δραγατάκη.

Μιλώντας στο TaR, η Μαγδαληνή Καλοπανά ερωτηθείσα ως προς την αφορμή ενασχόλησής της με το έργο του Δημήτρη Δραγατάκη επισήμανε, μεταξύ άλλων,  τα εξής: «Ως προς την απαρχή της ενασχόλησής μου με τον συνθέτη, πέρα από το δεδομένο ενδιαφέρον μου για την νεώτερη έντεχνη ελληνική μουσική δημιουργία, υπήρξε η επανεκτέλεση του Ζαλούχ - μετά από την πρώτη παρουσίασή του στην 4η Ελληνική Εβδομάδα Σύγχρονης Μουσικής (20.9.1971) - το 1997 (Β΄εκτέλεση στην Ελλάδα: 4.3.1997, Ημέρες Σύγχρονης Μουσικής, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών). Στοιχεία από τις εκτελέσεις αυτές παραθέτω σε μία εκ των προθηκών της 2ης δημιουργικής περιόδου του συνθέτη».

Η  επετειακή έκθεση για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του συνθέτη Δημήτρη Δραγατάκη, επιχείρησε με απόλυτη επιτυχία να φωτίσει όλες τις πτυχές του έργου του μεγάλου μουσουργού[1]. Ήταν με τέτοιο τρόπο σχεδιασμένη, ώστε να αναδείξει τη συμβολή του  Δημήτρη Δραγατάκη, τόσο ως συνθέτη, όσο και ως  προσωπικότητας  των γραμμάτων και των τεχνών.  Παρτιτούρες και αφίσες συναυλιών έδιναν μια εικόνα για την εξέλιξη του συνθετικού έργου του μέσα στο χρόνο. Παράλληλα,  αφίσες και άλλο ενημερωτικό υλικό, υπογράμμιζε τους υπόλοιπους σημαντικούς «σταθμούς» της επαγγελματικής σταδιοδρομίας του, μέσα από  τους  θεσμούς που υπηρέτησε  από θέσεις όπως:  Αντιπρόεδρου του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Ωδείου (1997-2001), μέλους της Ορχήστρας (1944-1969) και του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Λυρικής Σκηνής (1999-2001), Αντιπρόεδρου και Επίτιμου Προέδρου  της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών (2001) και ως Αντιπροέδρου  του Ειδικού Ταμείου Οργανώσεως Συναυλιών της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών (1980-2001)[2].

Από την έκθεση στο πολιτιστικό κέντρο «Μελίνα Μερκούρη»[3]

Περιηγούμενοι στην έκθεση οι επισκέπτες  είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν αναφορικά με  την  εργογραφία του συνθέτη, (μέσα από καταλόγους έργων, αλλά και  αποσπάσματα από χειρόγραφες παρτιτούρες του ιδίου), τη δισκογραφία του (με έκθεση cds) , τις πολυάριθμες  τιμητικές διακρίσεις που έλαβε. Ενδεικτικά αναφέρουμε: το βραβείο «Μαρία Κάλλας» από το Γ΄Πρόγραμμα Ελληνικής Ραδιοφωνίας, καθώς και το βραβείο «εις μνήμην Γ.Α. Παπαϊωάννου» από την Ακαδημία Αθηνών (6/12/1999). Η έκθεση φώτισε ακόμη πτυχές της προσωπικότητας του μεγάλου συνθέτη, με  αποκόμματα εφημερίδων από συνεντεύξεις του, (όπως πχ συνεντεύξεις που είχε παραχωρήσει στον Θωμά Ταμβάκο) αποσπάσματα από σημαντικές φράσεις του, αποκόμματα από κριτικές έργων του, φωτογραφίες,  video για τη ζωή και το έργο του συνθέτη, καθώς επίσης και  προσωπικά του αντικείμενα.

 

Από την έκθεση στο πολιτιστικό κέντρο «Μελίνα Μερκούρη» - αποκόμματα εφημερίδων από συνεντεύξεις του συνθέτη στον Θωμά Ταμβάκο[4]

 

Από την έκθεση στο πολιτιστικό κέντρο «Μελίνα Μερκούρη»[5]

Από την έκθεση στο πολιτιστικό κέντρο «Μελίνα Μερκούρη»[6]

 

Πηγή: Υπουργείο Πολιτισμού, Διεύθυνση Πολιτιστικών Δράσεων

Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του συνθέτη ο Σύλλογος Φίλων Δημήτρη Δραγατάκη σε συνεργασία με τον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΟΠΑΝ) του Δήμου Αθηναίων διοργάνωσε στις 10 Νοεμβρίου μια πολύ ενδιαφέρουσα συναυλία. Η Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων υπό τη Διεύθυνση του Αρχιμουσικού Ανδρέα Τσελίκα, ερμήνευσε το κονσέρτο για βιολί και ορχήστρα με σολίστ τον Στυλιανό Τσακαλίδη, καθώς και  άλλα δυο συμφωνικά έργα, τα οποία παρουσιάστηκαν σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση. Πρόκειται για τα έργα: «Δρώμενα για ορχήστρα» και «Αντίρροπα. Τρία Πρελούδια για ορχήστρα» (το οποίο ο Δημήτρης Δραγατάκης είχε αφιερώσει στον συνθέτη και Διευθυντή του Γ΄ Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας (1994-2007),  Γιώργο Τσαγγάρη)[7]. 
Το ιδιαιτέρως επιμελημένο πρόγραμμα της συναυλίας περιείχε εμπεριστατωμένη ανάλυση για κάθε ένα έργο ξεχωριστά. Ωστόσο προς αυτή την κατεύθυνση, πολύ σημαντικές ήταν και οι τοποθετήσεις των ομιλητών αναφορικά με τα έργα, αλλά και την προσωπικότητα του Δημήτρη Δραγατάκη. Τη συναυλία προλόγισαν ο Ακαδημαϊκός και Πρόεδρος της Ε.Ε.Μ. Θεόδωρος Αντωνίου, που στην προκειμένη περίπτωση τοποθετήθηκε και με την ιδιότητά του ως Προέδρου  του «Συλλόγου Φίλων Δημήτρη Δραγατάκη». Ιδιαιτέρως κατατοπιστικές ήταν και οι ομιλίες που έκαναν οι  διδάκτορες μουσικών σπουδών,  Μαγδαληνή Καλοπανά, ως υπεύθυνη του Αρχείου Δημήτρη Δραγατάκη και  Στυλιανός Τακαλίδης, ως σολίστ στο «κονσέρτο για βιολί και ορχήστρα», ο οποίος εντυπωσίασε με την ερμηνεία του.

 

Ο Ακαδημαϊκός και Πρόεδρος της Ε.Ε.Μ. και του «Συλλόγου Φίλων Δ. Δραγατάκη», Θεόδωρος Αντωνίου προλογίζει  τη συναυλία – αφιέρωμα στον Δημήτρη Δραγατάκη[8]

 

Η Δρα Μουσικολογίας, Μαγδαληνή Καλοπανά, Υπεύθυνη του Αρχείου Δραγατάκη
Φωτό: Kώστας Mπατσής

 

Ο  σολίστ Στυλιανός Τσακαλίδης[9]

 

Η συμφωνική ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων υπό τη Διεύθυνση του μόνιμου Αρχιμουσικού της, Ανδρέα Τσελίκα[10]

 Η συναυλία συγκέντρωσε πλήθος κόσμου που γέμισε τα καθίσματα και των δυο τμημάτων της αίθουσας «Μηχανουργείο»

 

Έργα για κλασική κιθάρα του Δημήτρη Δραγατάκη[11]

Ο Δημήτρης Δραγατάκης στην πλούσια εργογραφία του,  συνέθεσε και έργα είτε αμιγώς για κλασική κιθάρα, είτε μουσικής δωματίου,  όπου  εντάσσει  την κλασική κιθάρα σε ευρύτερα μουσικά σύνολα.  Μεταξύ των έργων για κλασική κιθάρα, αναφέρουμε το Lis-Va (1969),  που συνέθεσε το 1969 και  αφιέρωσε στο παγκοσμίου φήμης κιθαριστικό ντουέτο της Λίζας Ζώη – Ευάγγελου Ασημακόπουλου. 

ρ

Η Λίζα Ζώη και ο Ευάγγελος Ασημακόπουλος ερμηνεύουν το έργο που έγραψε το 1969 και τους αφιέρωσε ο Δημήτρης Δραγατάκης, με τίτλο: “Lis-Va”.

Επίσης, αξιοσημείωτο είναι το  «Κονσέρτο για 2 κιθάρες και ορχήστρα» και «Σπουδή για κιθάρα»

Η Λίζα Ζώη και ο Ευάγγελος Ασημακόπουλος ερμηνεύουν το  «Κονσέρτο για 2 κιθάρες» του Δημήτρη Δραγατάκη, α΄μέρος

Η Λίζα Ζώη και ο Ευάγγελος Ασημακόπουλος ερμηνεύουν το  «Κονσέρτο για 2 κιθάρες» του Δημήτρη Δραγατάκη, β΄μέρος

 Άλλα έργα όπου ο συνθέτης «αξιοποιεί» την κλασική κιθάρα είναι τα ακόλουθα:

«Μπέκετ ή Μπαλάντα της Γκουέντολιν για φωνή και συνοδεία λαούτου, κιθάρας ή πιάνου Φωνή και συνοδεία» (1968),  «Αναδρομές Ι για φλάουτο, πιάνο, κιθάρα, βιολοντσέλο, κοντραμπάσο και τούμπα» (1976) και «Ντούο για βιολί και κιθάρα» (1984)[12].

 Θα συνιστούσε παράληψη να μην αναφέραμε και μια άλλη, ευαίσθητη   πτυχή της προσωπικότητας του Δημήτρη Δραγατάκη: τη σχέση του με την ποίηση, καθότι έχει μελοποιήσει κορυφαίους έλληνες ποιητές όπως Oδυσσέα Eλύτη, Γεώργιο Δροσίνη, Ανδρέα Κάλβο κ.ά.
Στην εργογραφία του, αναφέρεται και μελοποίηση δικών του ποιημάτων για φωνή και πιάνο όπως: «Νανούρισμα», «Δύο περιστέρια πέρασαν»[13].  Ας κλείσουμε τη σύντομη αναφορά στο έργο του Δημήτρη Δραγατάκη, παραθέτοντας μια χειρόγραφη σημείωση του ιδίου, από  το ποίημα του, «Βηθλεέμ», καθώς είναι εναρμονισμένο με το πνεύμα των Χριστουγέννων…

  

Πηγή: http://digitize.iema.gr/media/PHIP/pdf/iem.CMC.DDR.sme.154.jpg

 

 

Βηθλεέμ πηγή: http://digitize.iema.gr/media/PHIP/pdf/iem.CMC.DDR.tms.11.jpg

 Υ.Γ. Ευχαριστούμε πολύ την επιμελήτρια της έκθεσης Μαγδαληνή Καλοπανά, τον Δημοσιογράφο Κώστα Μπατσή, καθώς και το γραφείο τύπου του ΟΠΑΝ του Δήμου Αθηναίων για την ευγενική παραχώρηση του φωτογραφικού υλικού

Τίνα Βαρουχάκη
varouchaki@gmail.com 
Ιανουάριος 2015

Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας

---

[1] Περισσότερα για το έργο του Δημήτρη Δραγατάκη:  Καλοπανά Μαγδαληνή, Δημήτρης Δραγατάκης: Κατάλογος Έργων, διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Αθήνα, 2009. Επίσης, στο αρχείο της Βιβλιοθήκης Λίλιαν Βουδούρη βιβλιοθήκη Λ Βουδούρη, καθώς και στο άρθρο της Έφης Αγραφιώτη, http://www.tar.gr/content/content/print.php?id=2131

 [2] Για το βιογραφικό του συνθέτη: Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη»: Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη και άρθρο της Μαγδαληνής Καλοπανά «Ο Ηπειρώτης συνθέτης, Δημήτρης Δραγατάκης»  http://www.giannena-e.gr/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82/Mousiki/Dragatakis_Dimitris_Biografiko.aspx, καθώς και http://iatriko-forum.blogspot.gr/2012/03/1914-2001.html 

[3] Επιμέλεια έκθεσης: Μαγδαληνή Καλοπανά, Φωτό: Kώστας Mπατσής

[4] Πηγή: http://tamvakosarchive.blogspot.gr/

[5] Επιμέλεια έκθεσης: Μαγδαληνή Καλοπανά, Φωτό: Kώστας Mπατσής

[6] Επιμέλεια έκθεσης: Μαγδαληνή Καλοπανά, Φωτό: Kώστας Mπατσής

[7] Πηγή: έντυπο πρόγραμμα της συναυλίας

[8]  Φωτό: Kώστας Mπατσής

[9] Φωτό: Kώστας Mπατσής

[10] Φωτό: γραφείο τύπου ΟΠΑΝ Δήμου Αθηναίων

[11] http://www.phorum.gr/viewtopic.php?f=10&t=3417

[12] Πηγή: άρθρο της Έφης Αγραφιώτη, http://www.tar.gr/content/content/print.php?id=2131, ΙΕΜΑ, εργογραφία Δημήτρη Δραγατάκη

 [13] Πηγή:http://digitize.iema.gr/media/PHIP/pdf/iem.CMC.DDR.tms.10.jpg