ΕΠΕΤΕΙΟΛΟΓΙΟ ΣΥΝΘΕΤΩΝ ΚΛΑΣΣΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟ 2015 (του Αλέξιου Γ.Κ. Σαββίδη)

ΕΠΕΤΕΙΟΛΟΓΙΟ ΣΥΝΘΕΤΩΝ ΚΛΑΣΣΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΓΙΑ ΤΟ 2015

Στη νέα χρονιά οι «δυνατές» επέτειοι που προφανώς θα μονοπωλήσουν τις παραγωγές δισκογραφικών και βιντεογραφικών εταιρειών, με σχετικές κυκλοφορίες και επανακυκλοφορίες, είναι, κατά κύριο λόγο, το σπουδαίο συμφωνικό σκανδιναβικό δίδυμο:  του Φινλανδού Γιαν Σιμπέλιους  (Sibelius, 1865-1957) και του Δανού Καρλ Νήλσεν (Nielsen, 1865-1931), που και οι δυο τους γεννήθηκαν την ίδια χρονιά, πριν από 150 χρόνια.

 

 

Πολύ σημαντικές επίσης επετείους έχουμε, για την ίδια εκείνη σπουδαία «μουσική χρονιά» γεννήσεων, του 1865, αφενός για τον Ρώσσο μπαλλετικό και συμφωνιστή συνθέτη Αλεκσάντρ Γκλαζούνοφ (Glazunov, 1865-1936), και αφετέρου για τον λαμπερό Γάλλο ενορχηστρωτή Πωλ Ντυκά (Dukas, 1865-1935), του οποίου το υπόλοιπο αξιολογότατο έργο (εν πολλοίς κατεστραμμένο από τον ίδιο λόγω της τελειομανίας του) εξακολουθεί να «επισκιάζεται» από το πασίγνωστο συμφωνικό σκέρτσο του «Μαθητευόμενος μάγος» της χολλυγουντιανής Φαντασίας του Ντίσνεϋ. Κοντά στους  προαναφερόμενους ισάξια θέση ζηλευτή κατέχει και ο πρωτοποριακός για την εποχή του και «εξώκοσμος» Ρώσσος Αλεκσάντρ Σκριάμπιν (Scriabin, 1872-1915), που φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τον σχετικά πρόωρο θάνατό του, στα 43 του.

 

 

Αλλά το 1865 συνδέεται ακόμη με τη γέννηση τριών επίσης σημαντικών δημιουργών συμφωνιστών, των οποίων τα έργα δεν ακούγονται όσο συχνά θα άξιζε: του Γάλλου Αλμπερίκ Μανιάρ (Magnard, 1865-1914) και των Βέλγων (φλαμανδικής καταγωγής) ΄Αουγκουστ ή Ωγκύστ ντε Μπαικ (August de Boeck, 1865-1937) και Πωλ Γκίλσον (Gilson, 1865-1942), συνθέτη, του τελευταίου, των υπέροχων συμφωνικών σκίτσων «Η Θάλασσα».

 

 

Τα 100 χρόνια από το θάνατό τους θυμόμαστε επίσης για τον ταλαντούχο Ούγγρο συμφωνιστή (με υπέροχο βιολινιστικό Κονσέρτο) Κάρολυ Γκόλντμαρκ (Goldmark, 1830-1915), τον (ακριβώς ομήλικό του) Πολωνό συνθέτη και βιρτουόζο πιανίστα Τέοντορ Λετσετύτσκι (Leszetycki, 1830-1915), τον «Γάλλο βασιλιά ων βαλς» Εμίλ Βαλντεφέλ ή Βαλντώυφελ (Waldteufel, 1837-1915), εβραιο-αλσατικής καταγωγής, και τον Ρώσσο μουσουργό και πιανίστα Σεργκέι Τανέγυεφ (Taneyev, 1856-1915).

 

 

Από την  άλλη πλευρά, εκατό χρονών θα ήσαν σήμερα αν ζούσαν οι γεννημένοι (το 1915) Ρώσσος (Σοβιετικός) συνθέτης έξοχων χορωδιακών έργων και τραγουδιών Γκιόργκι Σβιρίντοφ (Sviridov, 1915-1998), o Γάλλος πρωτοποριακός συμφωνιστής Μαρσέλ Λαντοφσκί (Landowski, 1915-1999) και ο Αμερικανός Νταίηβιντ Ντάιαμοντ (Diamond, 1915-2005) – φέτος παράλληλα συμπληρώνεται και η δεκαετία του θανάτου του τελευταίου. Σ’ αυτούς προσθέτουμε αφενός τον Ισπανό (Καταλανό) Κάρλος Σούριναχ (Surinach, 1915-1997), Αμερικανό υπήκοο από το 1959 και δημιουργό μεταξύ άλλων της έξοχης Σινφονιέττας «φλαμένκα» (αν και γνωστότερος στον κόσμο της μουσικής είναι περισσότερο για την ενορχήστρωση μέρους της «Ιμπέρια» του Αλμπένιθ!), και αφετέρου τον πολύ ενδιαφέροντα Νεοζηλανδό μουσουργό Ντάγκλας Λίλμπερν (Lilburn, 1915-2001).

 

 

Κάνοντας μια αναπομπή σε παλαιότερες εποχές, θυμόμαστε τα 350 χρόνια από τη γέννηση του μπαροκικού (συγχρόνου των Γ.Σ. Μπαχ και Χαίντελ) Γερμανού Γιόχανν Κάσπαρ Φέρντιναντ Φίσερ (Fischer, 1665-1746), τα 250 χρόνια από τη γέννηση του Αυστριακού (φίλου του Μότσαρτ) Γιόζεφ Λέοπολντ ΄Αυμπλερ (Eybler, 1765-1846), συνθέτη αξιόλογου κονσέρτου για κλαρινέτο, και του Γερμανού πιανίστα και οπερατικού συνθέτη Φρήντριχ Χάινριχ Χίμμελ (Himmel, 1765-1814), καθώς και τα 200 χρόνια από τη γέννηση του επίσης Γερμανού Ρόμπερτ Φόλκμανν (Volkmann, 1815-1883), ενός των «επιφανών ησσόνων» τους οποίους πραγματεύτηκε τόσο επιτυχημένα πριν από μερικά χρόνια στο θαυμάσιο βιβλίο του Σελίδες από το ημερολόγιο ενός μουσικολόγου ο Μάρκος Δραγούμης (Αθήνα, εκδόσεις Γκόνη, 2007). Ακόμη, έχουμε φέτος τα 150 χρόνια από το θάνατο ενός σπουδαίου Μοραβού (εβραϊκής καταγωγής) συνθέτη και δεξιοτέχνη βιολονίστα και βιολίστα, του θεωρούμενου διαδόχου του Παγκανίνι, Χάινριχ Βίλχελμ Ερνστ (Ernst, 1812-1865).

 

 

Τέλος, ερχόμενοι στα πιο σύγχρονα, αναπολούμε φέτος τα 50 χρόνια από το θάνατο του γαλλικής καταγωγής  πρωτοποριακού Αμερικανού Ενγκάρ Βαρέζ (Varèse, 1883-1965) όπως επίσης και του Αμερικανού αβανγκαρντιστή  και θεωρητικού μελετητή, μουσικολόγου και εκδότη, Χένρυ Κάουελλ (Cowell, 1897-1965). Επίσης, τα 40 χρόνια από το θάνατο του δημιουργού της σύντομης, εντούτοις τόσο μεστής “Concertante Musik” του Γερμανού Μπόρις Μπλάχερ (Blacher, 1903-1975) –θυμόμαστε την τόσο προσεγμένη ερμηνεία του Δημήτρη Αγραφιώτη με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (αρχές 2009)-, αλλά και του Αμερικανού συνθέτη  πετυχημένων μικρής διάρκειας oρχηστρικών κομματιών  «αναψυχής», Ληρόυ ΄Αντερσον (Leroy Anderson, 1908-1975).  Επίσης, τα 40 χρόνια από το θάνατο δύο σπουδαίων Βρεταννών συμφωνιστών, αφενός του Σερ ΄Αρθουρ Μπλιςς (Bliss, 1891-1975) και αφετέρου του (κατά βάσιν κινηματογραφικού συνθέτη) Ουίλλιαμ ΄Ωλγουυν (Alwyn, 1905-1975) –στα σημαντικά έργα του τελευταίου το επηρεασμένο από την αρχαιοελληνική μυθολογία συμφωνικό ειδύλλιο «Η Αφροδίτη στην Αυλίδα»! Θυμόμαστε ακόμη τα 30 χρόνια από το θάνατο του εξαιρετικού Αμερικανού Ρότζερ Σέσσιονς (Sessions, 1896-1985), του οποίου τα συμφωνικά έργα με τόσο ενθουσιασμό και φροντίδα ερμήνευσε ο Δημήτρης Μητρόπουλος. Ακόμη, θυμόμαστε τα 20 χρόνια από το θάνατο του Πολωνοεβραίου Μοϋσέι ή Μιέτσισλαβ Βάινμπεργκ (Moysej/Miecyslaw Weinberg, 1919-1995) –δημιουργού σημαντικών Συμφωνιών και ενός ενδιαφέροντος «Ρέκβιεμ», του Βρεταννού Τζέφφρεϋ Τζόουνς (Jones, 1920-1995), αλλά και του τόσο προικισμένου Ούγγρου ( γνωστότερου βέβαια  ως συνθέτη κινηματογραφικών παρτιτούρων) Μίκλος Ρόζα (Rozsa, 1907-1995).

 

 

Περίπτωση ξεχωριστή επίσης –κυρίως λόγω του σπουδαίου συγγραφικού του έργου- υπήρξε και ο ρωσσικής καταγωγής Αμερικανός συνθέτης, πιανίστας και μουσικοπαιδαγωγός Νικόλας Σλονίμσκυ (Slonimsky,1894-1995), που «φεύγοντας» για εικοσαετία πριν στα 101 του χρόνια (!), πρόλαβε να ολοκληρώσει μια τεράστια, πολύτιμη, λεξικογραφία, με κορυφαίο του δημιούργημα το Baker’s biographical dictionary of musicians.

 

 

Kλείνουμε με την απαραίτητη ελληνική μας επετειακή αναφορά, μια και  η ελληνική μουσική κοινότητα στερήθηκε μέσα στις πρόσφατες δεκαετίες δύο κορυφαίων δημιουργών της: του Αλέκου Ξένου (1912-1995) πριν από 20 χρόνια και του Γιώργου Σισιλιάνου (1920-2005) πριν από μια δεκαετία. Θα ευτυχήσουμε, άραγε, να δούμε κυκλοφορίες (ή έστω επανακυκλοφορίες)  και των δικών τους θαυμάσιων έργων  (συμφωνικών και μουσικής δωματίου, κυρίως) μέσα στη νέα χρονιά;

 

 

 

Αλέξιος Γ.Κ. Σαββίδης
asavv@otenet.gr
Ιανουάριος 2015

Μουσικές επιλογές & τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας