ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ ΠΟΥ ΠΕΡΑΣΕ
(Της Τίνας Βαρουχάκη)
Τη χρονιά που έφυγε, η Subways Music κυκλοφόρησε ενδιαφέρουσες μουσικές παραγωγές, που έχουν ιδιαίτερη καλλιτεχνική, αλλά και συναισθηματική αξία. Πρόκειται αφενός μεν, για τέσσερα ηχογραφήματα σε μουσική του συνθέτη Άλκη Μπαλτά: «Symphonic Works», «Works for String Orchestra», «Ηχώ στο χάος» και «4 Works», αφετέρου δε, για δυο ακόμη μουσικές παραγωγές της εταιρείας: «Minerals» της Αλεξάνδρας Παπαστεφάνου και «The Shell Game» της Ειρήνης Τζαμτζή.
H εκδήλωση παρουσίασης, που πραγματοποιήθηκε στο χώρο πολιτισμού «Ιανός», δεν στάθηκε απλώς η αφορμή για να ειπωθούν ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τους συνθέτες και τις συνθέσεις. Αποτέλεσε μια σπάνια ευκαιρία για να ειπωθούν δημοσίως ορισμένες καίριας σημασίας αλήθειες αναφορικά με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όσοι συμβάλλουν προς την κατεύθυνση δημιουργίας και ανάδειξης της λόγιας μουσικής στη χώρα μας. Οι σημαίνουσες προσωπικότητες που συγκεντρώθηκαν με αφορμή την εκδήλωση, έθεσαν καίρια ζητήματα που ταλανίζουν τον χώρο της σύγχρονης λόγιας μουσικής δημιουργίας, όπως, για παράδειγμα, την τεράστια συμβολή της πάλαι ποτέ Ορχήστρας των Χρωμάτων προς την κατεύθυνση ανάδειξης του έργου Ελλήνων Μουσουργών και το μεγάλο κενό που δημιουργεί η απουσία της. Οι προβληματισμοί που αναπτύχθηκαν, αποτελούν και μια απάντηση στο ποιες είναι οι συνθήκες, που δυσχεραίνουν την ανάπτυξη και διάδοση του έργου των Ελλήνων Μουσουργών, εντός και εκτός των Ελληνικών συνόρων.
Αρχικά, παρουσιάστηκαν τα τέσσερα ηχογραφήματα, σε μουσική του συνθέτη, Άλκη Μπαλτά, ο οποίος στη γλαφυρή ομιλία του, έκανε μια σύντομη αναδρομή με σημείο εκκίνησης την έναρξη της καριέρας του: «Μέχρι να φύγω στο εξωτερικό, μπορώ να πω ότι η συνθετική μου γραφή ήταν ιδιαιτέρως επηρεασμένη από την Ελληνική Εθνική Σχολή. Με πολύ θαυμασμό για το έργο του δασκάλου μου, Σόλωνα Μιχαηλίδη, για όλους τους μεγάλους Έλληνες δημιουργούς της Εθνικής Σχολής και τα έργα που έγραψαν μέχρι τότε, που είναι πολύ επηρεασμένα και αναφέρονται πάντα στο Ελληνικό Δημοτικό Τραγούδι- τόσο τα χορωδιακά, όσο και τα Ορχηστρικά». Πριν ακουστούν αποσπάσματα από τα έργα του σπουδαίου συνθέτη, εκείνος εισήγαγε το κοινό στις συνθήκες κάτω από τις οποίες εξελίχθηκε η συνθετική του ταυτότητα: «Στο Βερολίνο, ήρθα σε επαφή με τις μοντέρνες τεχνικές, αλλά και με νεότερες τεχνικές. Όπως θα ξέρετε, έτσι είναι οι δυο “κόσμοι:” η Τονική μουσική και η Ατονική μουσική. Η Ατονική μουσική, ήταν σχετικά άγνωστη τότε στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Μαθαίναμε μόνο τα έργα των μεγάλων συνθετών της τονικής μουσικής. Εκεί (σ.σ.στο Βερολίνο) γνώρισα την ατονική μουσική, έμαθα τις τεχνικές, έμεινα πιστός στη συμβουλή του δασκάλου μου, ο οποίος μου είχε πει το εξής: “Μάθε όλες τις τεχνικές! Όλες! Aκόμη και αυτές που νομίζεις ότι δεν σε εκφράζουν! Και στο τέλος αυτό που θα γράψεις, να είναι αποτέλεσμα αυτού που θέλεις και όχι μόνο αυτό που μπορείς.” Επίσης και κάτι άλλο, στο οποίο βγήκε αληθινός: μέσα από όλες αυτές τις τεχνικές, ενδεχόμενα κάποτε μπορεί να υπάρξει μια ανασύνθεση τεχνοτροπιών και εκφράσεων».
Σε αυτό το πλαίσιο, όπου κυριαρχεί η βαθιά γνώση των συνθετικών τεχνικών, ο συνθέτης απεκδύει την έννοια της «έμπνευσης» από τη μεταφυσική οπτική, που συνήθως ο όρος ενδύεται και την εντάσσει στο πλαίσιο της λογικής, όπου υφίσταται συνεπεία συστηματικής σπουδής, βάθους και εύρους γνώσης: «Την έμπνευση εγώ τη μεταφράζω σαν μια διάθεση να γράψεις μουσική. Και μόνο αφού αρχίσεις να γράφεις, αρχίζεις να κινείς τη φαντασία και ίσως αυτό να είναι η έμπνευση. Ειδάλλως, αυτή η αίσθηση ότι “έρχεται κάτι από τον… ουρανό,” είναι μια ρομαντική-πιστεύω-αντίληψη του 19ου αιώνα» παρατηρεί εύστοχα ο συνθέτης, Άλκης Μπαλτάς.
Ύστερα από αυτό το εξόχως ενδιαφέρον εισαγωγικό πλαίσιο, ο συνθέτης «ξενάγησε» το κοινό, σε κάθε ηχογράφημα χωριστά.
Symphonic Works: με την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα τής Βουλγαρίας, υπό τη διεύθυνση του Άλκη Μπαλτά[1].
Ο συνθέτης, αναφορικά με το ηχογράφημα, παρατηρεί σχετικά: «είναι τα συμφωνικά έργα που ηχογραφήθηκαν στη Σόφια, με την Ορχήστρα της Ραδιοφωνίας. Το ένα είναι τραγικό, δραματικό έργο, γραμμένο το 2006. Γράφτηκε στην αλλαγή του αιώνα. Σκεφτόμουν τα τραγικά γεγονότα του αιώνα που έφευγε. Το άλλο έργο, είναι ευχάριστο. Είναι ένα διασκεδαστικό Ντιβερτιμέντο γραμμένο το 1997».
“Works for String Orchestra”: με τους «Σολίστες τής Σόφιας», υπό τη διεύθυνση του Πλάμεν Τζούροφ
«Σολίστες της Σόφιας, μια εξαιρετική Ορχήστρα και μαέστο τον Plamen Djouroff» λέει εμφατικά ο συνθέτης και εν συνεχεία παρουσιάζει κάθε έργο του cd χωριστά: «Είναι τρία προσωπικά έργα σε αυτό το cd. To πρώτο λέγεται «θρήνος» γραμμένο για το θάνατο της λατρευτής μου μητέρας, το 2008, και περιγράφει βέβαια τα συναισθήματά μου. Τελειώνει με τα κοντραμπάσα στην πολύ χαμηλή περιοχή και τα βιολιά στην πάρα πολύ ψιλή περιοχή. Ο ουρανός και η γη».
Για τη Σουίτα Εγχόρδων, που ακολουθεί, ο συνθέτης αναφέρει τα εξής: «Tα δυο πρώτα μέρη είναι αφιερωμένα σε δυο συνθέτες που αγάπησα πολύ στα νιάτα μου και με επηρέασαν: ο ένας ήταν ο δάσκαλός μου, Σόλων Μιχαηλίδης και ο άλλος ήταν ο Δημήτρης Σοστακόβιτς. Ο Σοστακόβιτς, άλλοτε γεμάτος ενέργεια και άλλοτε σε μια πλήρη απομόνωση και πολύ βαθιά σκέψη με εντυπωσίαζε. Το τρίτο μέρος αυτού του έργου, αναφέρεται σε συνθέτες που επίσης με επηρέασαν, συνθέτες των αρχών του 20ου αιώνα».
Για το τελευταίο έργο, ο συνθέτης αναλύει το πώς επιτυγχάνει την αξιοθαύμαστη ισορροπία ανάμεσα στην τονική και την ατονική μουσική, κάνοντας ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις: «Το τρίτο έργο, επίσης προσωπικό έργο έχει τον τίτλο: «Ρομαντική Κίνηση σε ένα παράξενο κόσμο». Μέσα σε ένα παράξενο κόσμο λοιπόν, μια ρομαντική αίσθηση και εδώ σε ένα μεγάλο βαθμό επιχειρείται ο συγκερασμός του τονικού με τον ατονικό κόσμο. Στο Ρομαντικό κόσμο είναι η τονική μουσική στο περίεργο είναι η ατονική».
“4 Works”: με έργα τού Άλκη Μπαλτά ερμηνευμένα από την Ορχήστρα των Χρωμάτων υπό τη διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη και σολίστες τούς Τάσο Αποστόλου (μπάσος) και Μαργαρίτα Συγγενιώτου (μεσόφωνος).
Στο πλαίσιο παρουσίασης αυτού του ηχογραφήματος, το λόγο πήρε αρχικά ο αρχιμουσικός και Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Ο.Μ.Μ.Α., κ. Μίλτος Λογιάδης, ο οποίος αναφερόμενος στον συνθέτη, Άλκη Μπαλτά, επεσήμανε, μεταξύ άλλων, τα εξής: «δεν είναι μόνο ένας εξαιρετικός μαέστρος, αλλά και ένας εξαιρετικός συνθέτης που συνδυάζει αβίαστα τον μοντερνισμό με την κλασικότητα». Εξήρε δε, ιδιαιτέρως την προσωπικότητα του συνθέτη, λέγοντας: «ο Άλκης ο Μπαλτάς, είναι ένας άνθρωπος με ήθος, με συνέπεια, ένας εξαιρετικός επαγγελματίας και ένας άνθρωπος που αποτελεί πάλι πρότυπο και για τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε από θέση Διευθυντική διάφορους φορείς όπως την Κ.Ο.Θ., την Ε.Λ.Σ., τα Μουσικά Σύνολα της ΕΡΤ και πάντα η στάση του χαρακτηριζόταν από το ήθος ενός ανθρώπου με υψηλά ιδανικά, αλλά και με όρια, τα οποία του τα προσδιορίζει ένας ηθικός κώδικας αξιών».
Στη συνέχεια, αναφέρθηκε εκτενώς σε κάθε ένα από τα έργα του ηχογραφήματος, δίνοντας ενδιαφέρουσες πληροφορίες για κάθε ένα από αυτά, όπως το πότε γράφτηκαν, με ποια αφορμή, πότε παρουσιάστηκαν και ειδικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα κάθε έργου. Επίσης αναφέρθηκε με θερμά λόγια για όλους τους συντελεστές του ηχογραφήματος: τη μεσόφωνο, Μαργαρίτα Συγγενιώτου, τον βαρύτονο, Τάσσο Αποστόλου, τα μέλη του οκτέτου, που ανέφερε ονομαστικά, Cecile Boulard (κλαρινέτο), Αντώνης Λαγός (κόρνο) Σωκράτης Άνθης (τρομπέτα), Δημήτρης Πέτσας (τρομπόνι), Δημήτρης Δεσύλας (κρουστά) Οδυσσέας Κορέλης (βιολί), Βαγγέλης Νίνα (Βιολοντσέλο) και Βίκυ Στυλιανού (πιάνο). Επίσης, εξήρε το ρόλο του αειμνήστου Θόδωρου Αντωνίου και του Ελληνικού Συγκροτήματος Σύγχρονης Μουσικής, που εκείνος δημιούργησε, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Και τον μαέστρο Θόδωρο Αντωνίου θα ήθελα να τιμήσω, λέγοντας πόσα έχει προσφέρει στη σύγχρονη Ελληνική Μουσική. Όλα αυτά τα έργα δεν θα μπορούσαν να παιχτούν αν δεν υπήρχε αυτό το συγκρότημα και να εμφανιστούν για πρώτη φορά και να δώσει με αυτό τον τρόπο ένα βήμα σε όλους τους Έλληνες σύγχρονους δημιουργούς να παρουσιάσουν τα έργα τους». Επίσης, εξέφρασε ευχαριστίες στους παραγωγούς αυτού του cd: «γιατί θεωρώ ότι κάνανε μια εξαιρετική δουλειά στον τομέα της σύγχρονης μουσικής δημιουργίας».
Aναφερόμενος στην καλλιτεχνική και συναισθηματική αξία του ηχογραφήματος, ο κ. Λογιάδης, τόνισε:
«Ένας άλλος λόγος που νοιώθω ότι είναι σημαντικό αυτό το cd πέρα από το γεγονός ότι έχει έργα ενός από τους πιο σημαντικούς συνθέτες της ελληνικής παραγωγής των τελευταίων χρόνων, του Άλκη Μπαλτά, είναι το ότι είναι το τελευταίο cd της Ορχήστρας των Χρωμάτων». O κ Λογιάδης, εξήρε το ρόλο της πάλαι ποτέ Ορχήστρας των Χρωμάτων, αναφέροντας κάτι που αξίζει να υπογραμμισθεί: «Η ηχογράφηση που έχετε στα χέρια σας και των 4 έργων, έγινε με την Ορχήστρα των Χρωμάτων, τον Ιούνιο του 2010. Ουσιαστικά ένα χρόνο πριν κλείσει η Ορχήστρα. Η ηχογράφηση αυτή, έγινε με δυο εξάωρα στο ΜΜΑ! Δυο εξάωρα για τέτοια έργα είναι πάρα πολύ λίγος χρόνος! Kαι αυτό θα ήθελα να το τονίσω, γιατί δείχνει την εξειδίκευση που είχαν οι μουσικοί της Ορχήστρας των Χρωμάτων και πόσο γρήγορα μπορούσαν να αφομοιώσουν ένα καινούργιο έργο και να το ερμηνεύσουν με τον τρόπο που το ερμηνεύουν». Στο γλαφυρό λόγο του κ. Λογιάδη, ήταν εμφανής η πέρα για πέρα δικαιολογημένη πικρία του για το άδοξο τέλος της Ορχήστρας των Χρωμάτων. Εμφανείς ήταν και οι επιπτώσεις αυτής της απουσίας, εις βάρος κάθε προσπάθειας ανάδειξης των συμφωνικών έργων λόγιας μουσικής και δη του έργου των Ελλήνων συνθετών: «Είναι πραγματικά πολύ κρίμα που μια τέτοια Ορχήστρα έκλεισε και δεν υπάρχει πια. Και δεν υπάρχει και ένα σύνολο, το οποίο να τιμά τη σύγχρονη μουσική έτσι όπως το έκανε η Ορχήστρα των Χρωμάτων. Εμείς δουλέψαμε 20 χρόνια, παίζοντας τα πιο δύσκολα έργα του ρεπερτορίου και του Ελληνικού και του ξένου, χωρίς να πληρωνόμαστε πολλές φορές στην ώρα μας. Η Ορχήστρα των Χρωμάτων είχε να πληρωθεί 12 και 14 μήνες και εκεί παιδευόμασταν με τον Ξενάκη, με τον Χρήστου, με τον Αντωνίου, με τον Μπαλτά, με όλους τους συνθέτες, οι οποίοι γράφουν και γράφουν δύσκολα. Και όμως το κάναμε με πολλή αγάπη και με πολλή πίστη το καθήκον αυτό. Γιατί πίσω απ΄όλο αυτό, κρυβόταν μια φιλοσοφία που είχε ο ιδρυτής της, Μάνος Χατζιδάκις, αλλά και ο συνεχιστής του έργου του, ο Γιώργος Κουρουπός, που ήταν ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής όλα αυτά τα χρόνια. Και όλοι μας νοιώθαμε ότι είμασταν μια ομάδα. Δεν νοιώθαμε ότι ήταν ένα έργο ούτε δικό μου, ούτε του Κουρουπού, ούτε του Χατζιδάκι. Ήταν ένα έργο μιας ομάδας».
Στο ίδιο ηχογράφημα αναφέρθηκε ιδιαιτέρως γλαφυρά και η mezzo soprano, Μαργαρίτα Συγγενιώτου, η οποία ερμηνεύει το έργο “Lullaby for Amadeus”: «Η αφετηρία του Άλκη Μπαλτά, είναι μια φιλοδοξία της μουσικής, της Τέχνης και όχι η ιδιοτέλεια της καριέρας. Και αυτό φαίνεται και στο συνθετικό του έργο, γιατί γράφει έτσι όπως θέλει και όχι με τον καταναγκασμό της μόδας, της εποχής» (...) «Ως μαέστρος, διευθύνει για τον μουσικό και τη μουσική, όχι για το κοινό, όχι για το Σόου» υπογράμμισε η κυρία Μαργαρίτα Συγγενιώτου, η οποία δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στο σπάνιο ήθος και την ανιδιοτελή προσφορά του συνθέτη ως Καλλιτεχνικού Διευθυντή Πολιτιστικών Οργανισμών.
Για το ηχογράφημα αυτό, προέβη σε σύντομες παρατηρήσεις και ο ίδιος ο συνθέτης. Αναφερόμενος στο έργο του “Variation in Blue” παρατηρεί: «Tο Γαλάζιο είναι η Ελλάδα: Αναζήτηση, Όραμα, Αδιαφορία, Πίστη, Αδιέξοδο». Αυτή είναι η Ελλάδα όπως τη βλέπω». Για το έργο «Ο ύμνος στη νύχτα» εκφέρει ένα σχόλιο, στο οποίο δίνει μια εξόχως ενδιαφέρουσα ποιητική διάσταση: «δεν είναι απλώς ένας ύμνος στη νύχτα, κάτι παραπάνω. Όπως γράφει και ο Σικελιανός και με ένα μικρό απόσπασμα του Σικελιανού τελειώνει το έργο: “Μητέρα Νύχτα που μέσα και από το Φως, σε βλέπω”»
“Ηχώ στο χάος”: με συνθέσεις του Άλκη Μπαλτά πάνω σε ποίηση Μαρίας Πολυδούρη και ερμηνευτές τους Νατάσα Αγγελοπούλου (τραγούδι - απαγγελία), Ζαχαρία Ταρπάγκο (φλάουτο), Αστέριο Πούφτη (βιολοντσέλλο), Μιχάλη Σουρβίνο (κιθάρα) και Βίκυ Στυλιανού (πιάνο)
Για τον δίσκο «Ηχώ στο Χάος», με μελοποιημένη ποίηση της Μαρίας Πολυδούρη, ο συνθέτης αναφέρεται με ιδιαίτερη συγκίνηση: «Πρόκειται για μια ποίηση που με συγκίνησε ιδιαίτερα με τη μεγάλη ευαισθησία που έχει. Όλο το έργο, όπως ξέρετε, της Πολυδούρη, είναι μια ερωτική ποίηση, που απευθύνεται πάντα σε ένα συγκεκριμένο «εσύ». Η πολυκύμαντη σχέση της με τον Καρυωτάκη, ο εσωτερικός της ευαίσθητος κόσμος…» Η ίδια γράφει κάπου σε μια επιστολή της: «τον ιδανικό μου έρωτα, θαρρώ τον έζησα στη φαντασία μου». Η ποίησή της μοιάζει με ερωτικές επιστολές. Mοιάζει σαν να γράφονται περιμένοντας ανταπόκριση από κάπου, αλλά μένουν σαν ηχώ στο χάος» παρατηρεί ο συνθέτης, εκφράζοντας την ιδιαίτερη ικανοποίησή του για τους «εκλεκτούς μουσικούς», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε.
Οι συντελεστές του δίσκου είναι οι εξής: Νατάσα Αγγελοπούλου (Τραγούδι, Απαγγελία), Ζαχαρίας Ταρπάγκος (φλάουτο), Αστέριος Πούφτης (βιολοντσέλλο) Μιχάλης Σουρβίνος (κιθάρα) και
Βίκυ Στυλιανού (πιάνο).
Από το ηχογράφημα, ξεχωρίσαμε το υπέροχο ποίημα με τίτλο:
«Φαντασία σαν τραγούδι μιας νυχτερινής κιθάρας»[2]
Ὁ Ἀπρίλης κ᾿ ἡ Σελήνη μέσα στὸ ἄλσος
σμίξαν. Τὸ μεσονύχτι μεθυσμένοι
περάσαν μ᾿ εὐθυμία.
Καὶ τώρα στὴ γαλήνη εἶνε ἁπλωμένη
ρεμβαστικὴ ματιά, ἡ μελαγχολία.
Δυὸ δέντρα ἀναπολοῦνε
μία νύχτα καταιγίδας, ποὺ οἱ κορφές τους
ἐρωτικὰ μπλεχτῆκαν
καὶ στὴν ἀνάμνησή τους ξεπετιέται
λυγμὸς ἀπὸ χορδὲς ποὺ δονηθῆκαν.
– Στὸν ὕπνο σου κόρη γλυκειά…
Ἕν᾿ ἀνοιχτὸ παράθυρο
στὸ ἁγιόκλημα πνιγμένο
κ᾿ ἡ κόρη κρίνο, μὲ τὸ φῶς
τοῦ φεγγαριοῦ ντυμένο.
– Τοῦ τραγουδιοῦ μου ἡ φωνή…
Κι᾿ ἀγγίζει στὸν ἀμύριστο
κάλυκα τῆς καρδιᾶς της
σὰν ὄνειρον ἀθώας χαρᾶς
ὁ πρῶτος ἔρωτάς της.
Καὶ λίγο λίγο σκοτεινιάζει τὸ ἄλσος.
Στὸ κυπαρίσσι στάθηκε ἡ Σελήνη
βαθιὰ συλλογισμένη.
Ὁ Ἀπρίλης πιὰ βαρέθηκε νὰ δίνη
φιλιά. Φεύγει κ᾿ ἡ Νύχτα κουρασμένη.
Ὅλα σιγῆσαν μόνο γιὰ νὰ μείνη
τὸ φλογερὸ παράπονο:
– Γιατί μ᾿ ἔχεις σ᾿ αἰώνια τυράννια…
τὸ κλάμα τῆς κιθάρας ποὺ ἀνεβαίνει
πρὸς τὴ χλωμὴ Σελήνη, πρὸς τὰ οὐράνια…
“Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου – Minerals”: Τα «Ορυκτά», μία συλλογή συνθέσεων για πιάνο τής Αλεξάνδρας Παπαστεφάνου, ερμηνευμένες από την ίδια.
«Aυτά τα κομμάτια, τα “Ορυκτά” γράφτηκαν το 2014 και κυκλοφόρησαν σε παρτιτούρα το 2015 από τις εκδόσεις Φ. Νάκας» ανέφερε η διακεκριμένη πιανίστα και συνθέτης, διευκρινίζοντας: «Στο συγκεκριμένο άλμπουμ, το ψηφιακό, που παρουσιάζουμε σήμερα, εκτός από τα 12 Ορυκτά, συμπεριλαμβάνονται και μερικά από τα κομμάτια 2-3 από την επόμενη συλλογή, «Όστρακα και Σκιές», καθώς και μερικά ανέκδοτα κομμάτια».
Αιτιολογώντας την επιλογή του τίτλου, η πιανίστα και συνθέτης, Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου, ανέτρεξε στα παιδικά της χρόνια, όταν οι γονείς της, την παρέπεμψαν για μαθήματα σύνθεσης στον αείμνηστο Γ.Α. Παπαϊωάννου. «Στην ηλικία 13,14,15 χρονών γράφουμε Χορικά, Φούγκες, Αντίστιξη, τα είχα τελειώσει όλα μέχρι να τελειώσω το σχολείο και να πάρω το Δίπλωμα του Πιάνου μαζί του. Και αυτό νομίζω ότι έχει αφήσει ανεξίτηλη μια σφραγίδα μέσα μου όσον αφορά την πολυτονική γραφή» θυμάται η κ. Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου και επιχειρεί μια ερμηνεία για το πώς προέκυψε ο όμορφος αυτός τίτλος του ηχογραφήματος: «ίσως ορυκτά να είναι πραγματικά όλο αυτό το κοίτασμα των έργων που βρίσκεται μέσα μου και που έχω παίξει όλα αυτά τα χρόνια, εκτός από το ότι έχω μελετήσει ως έργα και ως δομή έργων. Έχω βρεθεί πολύ κοντά σε διάφορες τεχνοτροπίες και όλα αυτά είναι ένα κοίτασμα μέσα μου από το οποίο δεν θα μπορούσα να ξεφύγω ποτέ.»
Η πιανίστα και συνθέτης, δίνει όμως και μια ακόμη διττή ερμηνεία που επίσης έχει απαρχή στην παιδική, εφηβική της ηλικία, όπου αγαπούσε την αστρονομία και στη συνέχεια οδηγήθηκε στην ενασχόληση με τη γεωλογία. «Τα Ορυκτά είναι για όλους μας ένας απίστευτα αρχέγονος κόσμος, ένας κόσμος προαιώνιος, ένας κόσμος συμπαγής, ένας κόσμος ιδιωματικός, όλα αυτά τα οποία με κέρδιζαν και πάντα με γοήτευαν είναι ένας κόσμος πολύχρωμος. Η ομορφιά πάντα είναι ένα αναντικατάστατο έρεισμα για οποιοδήποτε δημιουργό και τη ομορφιά την εννοώ σαν μια κατηγορία νοητική και μια κατηγορία δύναμης. Έτσι αυτά τα ορυκτά άρχισαν να γίνονται μουσική» είπε γλαφυρά η Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου, αποκαλύπτοντας τις συνειδητές μουσικές επιρροές της: «Είναι επιρροές από την πολυφωνική γραφή, από τη τζαζ, που αγαπώ πολύ, είναι επιρροές από την Έθνικ Μουσική, ίσως τα πιο έμπειρα αυτιά να ανακαλύψουν και μια αγάπη στο ημιτόνιο και τη χρωματική γραφή, παρόλα αυτά είναι ένας κόσμος που έχει το οξύμωρο. Δηλαδή, από τη μια είναι αυτός ο ακίνητος, ο ασάλευτος κόσμος των Ορυκτών, που είναι η πέτρα και από την άλλη είναι η μουσική, η οποία είναι ο κόσμος των ήχων, είναι ροή, είναι μια καμπύλη και είναι το απολύτως εφήμερο. Και αυτό είναι που με γοήτευε πολύ σε όλη αυτή την ιστορία». Στη συνέχεια, η κ Παπαστεφάνου, κάθισε στο πιάνο και ερμήνευσε πέντε από τα πολύτιμα «Ορυκτά» της σε μια απολαυστική ερμηνεία που ακροβατούσε μεταξύ της επιστημονικής λογικής και της απέραντης καλλιτεχνικής της ευαισθησίας.
“ΕιρήνηΤζαμτζή - The Shell Game”: Η κεντρική άρια της ομώνυμης όπερας του συνθέτη Γιώργου Δούση (λιμπρέτο: Έρι Κύργια) σε αυτοτελή έκδοση ως digital single, ερμηνευμένη από την τραγουδίστρια Ειρήνη Τζαμτζή.
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση του ηχογραφήματος με τίτλο: “The Shell Game”. Πρόκειται για την κεντρική άρια της ομώνυμης όπερας που είχε παρουσιαστεί στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, σε λιμπρέτο Έρις Κύργια και μουσική Γιώργου Δούση. «Η όπερα δωματίου γράφτηκε το 2014-15. Παρουσιάστηκε αμέσως μετά, το 2015-16 στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, όπου έγιναν 12 παραστάσεις. Η όπερα είναι μονόπρακτη, έχει 6 σκηνές κατ΄ ανατιστοιχία της όπερας του Λέοναρντ Μπέρσταιν και αυτό γιατί επρόκειτο τα δυο έργα αυτά να παρουσιαστούν ταυτόχρονα. (…) Αργότερα, ύστερα από πρόσκληση του κ Σαπουνά-ιδέα, η οποία αποδείχθηκε λαμπρή- ενορχηστρώθηκε και δισκογραφήθηκε για πιάνο και φωνή. Η πινελιά που έδωσε το διαφορετικό χρώμα, ήταν η ιδιαίτερη φωνή της Ειρήνης Τζιαμτζή, την οποία ευχαριστώ πάρα πολύ» ανέφερε συγκινημένος, ο συνθέτης, Γιώργος Δούσης.
Κάνοντας τον επίλογο της εκδήλωσης, το λόγο πήρε ο ιδρυτής της Εταιρείας, κ. Σοφοκλής Σαπουνάς, επισημαίνοντας κάτι που είναι εμφανές από την ίδια την ποιότητα των ηχογραφημάτων: «Κάνουμε ό,τι μπορούμε για να φανούμε αντάξιοι απέναντι σε αυτά τα έργα Τέχνης, γιατί ο στόχος αυτών των δημιουργών είναι η ποιότητα στην ύψιστη μορφή» .
Ας μας επιτραπεί να ολοκληρώσουμε το αφιέρωμα αυτό, με κάποια λόγια της μεσόφωνου, Μαργαρίτας Συγγενιώτου, γιατί απλώς αποτυπώνουν μια θλιβερή και απηρχαιωμένη καθεστηκυία νοοτροπία, που ευχόμαστε κάποτε να αλλάξει:
«Οι άνθρωποι που είναι εδώ, που προσφέρουν το έργο τους, δίνουν μια ηρωική διάσταση. Γιατί όλο αυτό το πολύ πνευματικό, όλο αυτό το όμορφο, το βλέπουμε και σκεφτόμαστε ότι οι καλλιτέχνες είναι άνθρωποι που κάθονται σπίτι τους και έρχονται σε επαφή με τον εσώτερο εαυτό τους και βγάζουν τη φιλοσοφία τους προς τα έξω… Δυστυχώς, δεν ισχύει αυτό. Υπάρχει ένα κομμάτι που είναι πάρα πολύ σκληρό, πάρα πολύ πραγματιστικό, πάρα πολύ δύσκολο και πολλές φορές πάρα πολύ εκνευριστικό! Γιατί πρέπει να συνεννοηθείς με ανθρώπους που δεν καταλαβαίνουν, για πράγματα, των οποίων ορισμένοι δεν καταλαβαίνουν τη χρησιμότητά τους…
Με ηρωικό τρόπο στήθηκε η Ορχήστρα των Χρωμάτων και υπηρετήθηκε τόσα χρόνια…
Με ηρωικό τρόπο δημιουργήθηκε το Ελληνικό Συγκρότημα Σύγχρονης Μουσικής…
Με ηρωικό τρόπο έκανε όλο αυτό το έργο, ο Άλκης Μπαλτάς…
Με ηρωικό τρόπο υπάρχει η Subways Music… Το ότι υπάρχει μια εταιρεία παραγωγής στην Ελλάδα με αυτό τον κόσμο, με αυτό το κοινό, με αυτή τη μουσική σκηνή, δεν είναι τίποτα παραπάνω και τίποτα λιγότερο, από έναν ηρωισμό. Και αν δεν υπήρχε, δεν θα είμασταν εδώ να μιλάμε για κανέναν έργο. Και αν δεν υπήρχε, δεν θα είναι τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας μετά από 50, 60 100 χρόνια, να μιλάνε πάλι γι΄αυτά τα έργα».
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με ένα όμορφο, μουσικό μέρος. Ερμήνευσαν οι μουσικοί:
Νατάσα Αγγελοπούλου τραγούδι
Γιώργος Δούσης πιάνο
Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου πιάνο
Βίκυ Στυλιανού πιάνο
Ειρήνη Τζαμτζή τραγούδι
Τίνα Βαρουχάκη
varouchaki.tar@gmail.com
Ιανουάριος 2020
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου
[1] O τίτλος και οι σύντομες επεξηγήσεις κάθε ηχογραφήματος, παρατίθενται όπως ακριβώς στο δελτίο τύπου της Subways Music
[2] Πηγή:https://mariapolydouri.wordpress.com/2011/09/28/%CF%86%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CF%84%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BF%CF%85%CE%B4%CE%B9-%CE%BC%CE%B9%CE%B1%CF%83-%CE%BD%CF%85%CF%87%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B7/ Ανακτήθηκε, 28/12/2019
