ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙ ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΩΔΕΙΩΝ
Η ιδέα της διαβάθμισης των υπαρχόντων ιδιωτικών μουσικών εκπαιδευτηρίων (ωδείων) δεν είναι καινούργια. Απασχόλησε και στο παρελθόν την πολιτεία. Επί υπουργίας Θάνου Μικρούτσικου (1994-1996) μάλιστα, εκπονήθηκε σχέδιο νόμου σχετικό με το θέμα. Το σχέδιο προέβλεπε δομικές αλλαγές στα προγράμματα σπουδών, στο διδακτικό προσωπικό και τους απονεμόμενους τίτλους σπουδών. Οι τότε ωδειάρχες είδαν το θέμα με ενδιαφέρον (ποιος άλλωστε δεν θα ήθελε τη διαβάθμιση του ωδείου του), τελικά όμως το σχέδιο αποσύρθηκε. Να εικάσω μόνο μπορώ τους λόγους: υψηλό κόστος αναδιάρθρωσης, αφενός, και αντιδράσεις από την πλευρά του διδακτικού προσωπικού, αφετέρου.
Με πρωτοβουλία του καλού μου φίλου και συνάδελφου Κώστα Γρηγορέα, αναρτήθηκε πριν από μερικές ημέρες στο tar το πλήρες κείμενο πρότασης του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης (Κ.Ω.Θ) περί διαβάθμισης των ωδειακών σπουδών στη χώρα μας. Το πολύ ενδιαφέρον κείμενο εγείρει ωστόσο μία σειρά καίριων ερωτημάτων. Επιτρέψτε μου να θέσω μερικά από αυτά, με την αρμοδιότητα όχι τόσο του μουσικολόγου και πανεπιστημιακού καθηγητή, όσο του αποφοίτου διεύθυνσης ορχήστρας ενός από τα αρχαιότερα ανώτατα μουσικά εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ευρώπης, του Κρατικού Ωδείου (Κονσερβατορίου) «Ρίμκυ-Κόρσακοφ» της Αγίας Πετρούπολης Ρωσίας, του οποίου ο τίτλος θεωρείται ισότιμος με των ελληνικών ΑΕΙ.
(1) Η πρόταση του Κ.Ω.Θ προβλέπει «διαβάθµιση των απολυτήριων τίτλων σπουδών των Ωδείων». Ερώτηση: ΟΛΩΝ των ωδείων, συμπεριλαμβανομένων και των αναρίθμητων εκείνων, η ποιότητα σπουδών των οποίων απέχει παρασάγγας, υποθέτουμε, από εκείνη του Κ.Ω.Θ, μεταξύ άλλων; Με τι κριτήρια και, το κυριότερο, ποιος θα τα θέσει αρμοδίως;
(2) Σε ποιο υπουργείο θα υπάγονται τα διαβαθμισμένα ιδιωτικά ωδεία, στο Πολιτισμού ή στο Παιδείας; (Με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον έλεγχο που το υπουργείο Παιδείας θα διενεργεί στα προγράμματα σπουδών, τα προσόντα του προσωπικού και τους απονεμόμενους τίτλους σπουδών, όπως γίνεται με όλα τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια της χώρας).
(3) Στο κείμενο πρότασης ουδείς λόγος γίνεται περί μεταβολής των υπαρχόντων προγραμμάτων σπουδών των υπό διαβάθμιση ωδείων, κυρίως όσον αφορά την «Ανώτατη Σχολή» που προβλέπει, προκειμένου τα προγράμματα αυτά να εναρμονιστούν με τα αντίστοιχα των ανώτατων μουσικών ιδρυμάτων της αλλοδαπής. Όσοι έχουν σπουδάσει σε τέτοια, γνωρίζουν πολύ καλά τις τεράστιες αποκλίσεις με την υπάρχουσα κατάσταση στο θέμα αυτό. Να υπενθυμίσω μόνο ότι, όπως με ενημερώνουν οι φοιτητές μου, σε πάμπολλα ωδεία της χώρας μας διδάσκεται ακόμα και σήμερα, τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, η αντίστιξη του Dubois, ενός θεωρητικού δηλαδή που απηχεί τις αντιλήψεις του 19ου αιώνα…
(4) Αναφορικά με το διδακτικό προσωπικό, οι συντάκτες της πρότασης θεωρούν πως «το υπάρχον καλλιτεχνικό - διδακτικό προσωπικό καλύπτει επαρκώς την αναµόρφωση αυτή, τουλάχιστον για τα επόµενα δέκα έτη». Ερώτηση: πως είναι δυνατόν προσωπικό με αδιαβάθμητους τίτλους σπουδών να απονέμει διαβαθμισμένους; Έχουν υπόψη τους οι συντάκτες της πρότασης τα τυπικά προσόντα του προσωπικού των ανώτατων μουσικών ιδρυμάτων της αλλοδαπής; Πάντως το σχέδιο Μικρούτσικου προέβλεπε τουλάχιστον πτυχίο ΑΕΙ για τους διδάσκοντες στα διαβαθμισμένα ωδεία…
(5) Αναφορικά με τους απονεμόμενους τίτλους σπουδών, η απουσία σχετικής αναφοράς μας κάνει να υποθέσουμε ότι θα παραμείνουν ως έχουν: πτυχίο Αρμονίας, Αντίστιξης, Φούγκας… Οι συντάκτες της πρότασης αποσιωπούν το γεγονός ότι αντίστοιχοι τίτλοι σπουδών δεν απονέμονται πουθενά στον κόσμο! Το Ανώτατο Κρατικό Ωδείο της Αγ. Πετρούπολης, για παράδειγμα, απονέμει τους ακόλουθους τίτλους σπουδών: Μουσικών Οργάνων, Διεύθυνσης Ορχήστρας και Όπερας, Διεύθυνσης Χορωδίας, Σύνθεσης, Μουσικολογίας (ναι Μουσικολογίας!) Είναι διατεθειμένο το Κ.Ω.Θ., και μαζί του όλα τα ωδεία, να μην απονέμουν χωριστά πτυχία για την αρμονία, την αντίστιξη και τη φούγκα, αλλά ένα ενιαίο πτυχίο Μουσικής Θεωρίας ή Μουσικολογίας;
(6) Υπογραμμίζεται δε προσέτι πως όλα τα θεωρητικά μαθήματα (ιστορία μουσικής, αρμονία, αντίστιξη, ανάλυση κλπ) στο παραπάνω τουλάχιστον ανώτατο μουσικό ίδρυμα, διδάσκονται από μουσικολόγους με πτυχία ΑΕΙ και διδακτορικά. Θα δεχτεί το Κ.Ω.Θ., και κατ’ επέκταση τα υπόλοιπα ιδιωτικά ωδεία της χώρας, τα θεωρητικά μαθήματα να διδάσκονται υποχρεωτικά από αποφοίτους μουσικολογίας των ΑΕΙ της χώρας; Θα δεχτούν έστω να επωμισθούν το κόστος της ακαδημαϊκής αναβάθμισης του υπάρχοντος προσωπικού τους; (Ας μη μιλήσουμε για την υλικοτεχνική αναβάθμιση…)
Το θέμα της διαβάθμισης της ιδιωτικής μουσικής εκπαίδευσης είναι αρκούντως σύνθετο ώστε να αντιμετωπίζεται πρόχειρα με απλές ονομαστικές παρεμβάσεις, με «βαπτίσματα» δηλαδή. Στο παρελθόν τουλάχιστον, η πολυπλοκότητα του θέματος εκφράστηκε μέσα από ένα μακροσκελέστατο (αν θυμάμαι καλά αριθμούσε πάνω από εκατό σελίδες!) και λεπτομερέστατο κείμενο (σχέδιο Μικρούτσικου), που ανέπτυσσε όλες εκείνες τις νομικές, θεσμικές, υλικοτεχνικές και διοικητικές πτυχές και προϋποθέσεις μετάβασης των υπαρχόντων ωδείων στο καθεστώς της διαβάθμισης. Το σύνολο της μουσικής καλλιτεχνικής και ακαδημαϊκής κοινότητας θα αποδεχόταν με χαρά μια νέα ανάλογη παρέμβαση (αν και επιτρέψτε μου να αμφιβάλλω αν το ίδιο θα ίσχυε και για τους ωδειάρχες…). Την αναμένουμε λοιπόν!
Μάρκος Τσέτσος
Καθηγητής Ε.Κ.Π.Α.
Μάρτιος 2016
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου)