ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΚΟΚΚΟΡΗΣ - ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ (Στην Τίνα Βαρουχάκη)

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΚΟΚΚΟΡΗΣ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Στην Τίνα Βαρουχάκη

Συνθέτης, Ερμηνευτής,  Καθηγητής, Καλλιτεχνικός Διευθυντής. Η επιβλητική προσωπικότητα του κ. Ευάγγελου Κοκκόρη, το πρώτο που μου ενέπνευσε ήταν σεβασμό.
Στο  Ωδείο Φ. Νάκας- του οποίου είναι Καλλιτεχνικός Διευθυντής- και ενώ είχαμε ολιγόλεπτη συνομιλία προκειμένου να δρομολογήσουμε την ημερομηνία της συνέντευξης,  εντυπωσιάστηκα από την αστική ευγένειά του.
Στην αρχή της συνέντευξής μας, με εξέπληξε με την κίνηση να μην καθίσει στη διευθυντική του πολυθρόνα, αλλά σε επισκέπτη.
Στη συνέχεια,  με συγκίνησε για τη νοσταλγία και το σεβασμό με τον οποίο αναφερόταν στον πατέρα του, τον καταξιωμένο μουσικό Λέανδρο Κοκκόρη: «το σκαρίφημα του «Ποτέ την Κυριακή», «Τα Παιδιά του Πειραιά»,  ο Χατζιδάκις το έγραψε μέσα στο αυτοκίνητο του πατέρα μου, πηγαίνοντας στο studio της Columbia για ηχογράφηση», αναφέρει με θαυμασμό. 
Σύντομα συνειδητοποίησα, ότι δεν είχα απέναντί μου μόνο μια σημαντική προσωπικότητα της μουσικής, αλλά  έναν Πανεπιστήμονα, με βαθιά γνώση όχι μόνο της Ιστορίας της Τέχνης που σπούδασε στη Βενετία,  αλλά γενικότερα της Ιστορίας, της φυσικής, της φιλοσοφίας της φυσικής...έναν όντως διανοούμενο.
Αφορμή για τη συνέντευξη μας; η κυκλοφορία του νέου ηχογραφήματός του, με έργα είτε για σόλο φλάουτο, είτε για  φλάουτο και πιάνο, με τίτλο: “Nostalgica Utopica.”
Νοσταλγικές ουτοπίες, είναι η ίδια του η διήγηση.


«Με το "Nostalgica Utopica"προσπάθησα να βρω και να προσδιορίσω ακριβώς από πού ξεκίνησα και πού καταλήγω. Γιατί ο καθένας όσο μεγαλώνει, αφήνει αυτό το στίγμα: «τι είπα, τι  είδα» και η κατάθεσή του πρέπει να είναι ειλικρινής».

 

Τ.Β. Έχετε μεγαλώσει σε ένα αστικό οικογενειακό περιβάλλον, με σημαντική μουσική παράδοση από γενιά σε γενιά. Ιδιαιτέρως, ο πατέρας σας, Λέανδρος Κοκκόρης, (1918-1965) υπήρξε διαπρεπής μουσικός και συνθέτης. Νομίζετε ότι το οικογενειακό σας περιβάλλον, σας επηρέασε;

Ε.Κοκκόρης: Αναμφίβολα. Καταρχάς, σε όλη την οικογένεια υπήρχαν  μουσικοί ερασιτέχνες, μόνο ο πατέρας μου, Λέανδρος ήταν επαγγελματίας. Γεννήθηκε στο Μεσολόγγι (άλλα αδέλφια του γεννήθηκαν στο Γύθειο, φερ΄ειπείν), γιατί ο παππούς μου ήταν διευθυντής της Εθνικής Τράπεζας και εκείνη την εποχή ήταν μια σημαίνουσα θέση και έπαιρνε συχνές μεταθέσεις. Ο παππούς- και ο προπάππος μου ακόμα- παίζανε βιολί! Και όχι όπως θα λέγαμε, το παραδοσιακό, αλλά κλασικό. Υπήρξαν άνθρωποι εγγράμματοι, με μια αρκετά μεγάλη βιβλιοθήκη. Η οικογένεια είχε πολλούς μουσικούς, μόνο μια αδελφή του πατέρα μου δεν είχε ασχοληθεί με τη μουσική. Ο ένας αδελφός του πατέρα μου, ήταν συμβολαιογράφος και έπαιζε βιολί. Ο άλλος  αδελφός του πατέρα μου,  ήταν φλαουτίστας και δημοσιογράφος εκείνη την εποχή. Αρθρογραφούσε σε διάφορα έντυπα της εποχής και το φλάουτό του (ένα εβένινο φλάουτο των αρχών του 19^ου αι.) το έχω κληρονομήσει. Ο άλλος θείος μου, ήταν τραπεζιτικός και φοίτησε στη Σχολή του Ροντήρη. Πολλοί άλλοι συγγενείς έπαιζαν αξιολογότατο πιάνο.

 

T.B. O πατέρα σας, αισθάνεστε ότι σας επηρέασε;

Ε.Κ. Ο πατέρας μου, ήταν ο επαγγελματίας πιανίστας της οικογένειας, ένας άνθρωπος ιδιαίτερα αξιόλογος που άφησε έντονα τα ίχνη του. Όλη εκείνη την εποχή την είχε σημαδέψει, υπήρξε πολύ καλός πιανίστας, πολύ καλός ακορντεονίστας. Συμμετείχε σε όλες τις ηχογραφήσεις του Χατζιδάκι. Μάλιστα το σκαρίφημα του «Ποτέ την Κυριακή», «Τα Παιδιά του Πειραιά»,  ο Χατζιδάκις το έγραψε μέσα στο αυτοκίνητο του πατέρα μου, πηγαίνοντας στο studio της Columbia για ηχογράφηση. Υπάρχουν πάρα πολλά για να σας διηγηθώ. Ήταν ένας πολύ αξιόλογος άνθρωπος, ο οποίος δυστυχώς έφυγε στα 47 του χρόνια, από καρδιά. Τον είχα φάρο, ήταν ένα φωτεινό Παράδειγμα! Ήταν ένας ηθικότατος  άνθρωπος και καθόλου ελισσόμενος. Κατέθετε τη γνώση του, τη σκέψη του, βοηθούσε και δεν έβαζε τρικλοποδιές. Όλο αυτό το περιβάλλον με βοήθησε και κυοφορήθηκαν πολλά. Άκουσα πάρα πολλή μουσική, από πολύ μικρό παιδί. Μεγάλωσα μέσα σε αυτό που λέμε συμφωνική τζαζ που είχε υπηρετήσει ο πατέρας μου σε πολύ μεγάλο ποσοστό. Αλλά και η ελαφρά μουσική της εποχής εκείνης, ήταν μια μουσική λογιότατη, ήταν εξαιρετική μουσική, με δεδομένα ευρωπαϊκά με πολύ υψηλές προδιαγραφές. Όλα αυτά, μοιραία με επηρέασαν.

Τ.Β. Πώς βιώνετε τις πολλαπλές σας ιδιότητες;

Ε.Κ. Θα σας πω δυο πράγματα: όταν είσαι Καθηγητής έχεις αναλυτική σκέψη, όταν είσαι συνθέτης έχεις συνθετική σκέψη. Και βέβαια όταν συνθέτεις δεν αναλύεις. Έχεις την ένθεη ματιά του δημιουργού. Η ανάλυση είναι ο αντίποδας της σύνθεσης και αυτό διδάσκουμε στους σπουδαστές. Και τα δυο είναι στην ίδια πλάστιγγα, είναι ισοβαρή αν τα σταθμίσουμε.
Σαν δάσκαλος έχω να προτείνω. Καταρχήν, προσπαθώ τα παιδιά να αντιμετωπίσουν πολυδιάστατα τη μουσική και όχι μονοσήμαντα. Να τους δώσω όλη αυτή την αίσθηση, τη φιλοσοφία, να μπορέσουν να διεισδύσουν  βαθιά μέσα στον ιστό της μουσικής. Από την άλλη, η  σύνθεση είναι η μεγάλη μου αγάπη. Έχω συνθέσει αρκετά έργα  για μεγάλα και  μικρά σύνολα. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι με τους οποίους συνεργάστηκα, ερμήνευσαν μουσική μου  έξω από τα πλαίσια της χώρας μας. Όταν μιλάμε για τη μουσική με την ευρύτερη, την Πλατωνική έννοια, ταυτίζεται και με τον πολιτικό λόγο. Έλεγε ο Πλάτων χαρακτηριστικά (το πρέσβευε αυτό) ότι: «Όταν αλλάζουν οι Νόμοι της Μουσικής, αλλάζουν και οι Νόμοι της Πολιτείας». Αυτό  διαμόρφωσε τη σκέψη μου, συν όλα τα άλλα. Οι Νόμοι της μουσικής είναι πάρα πολύ σπουδαίοι! Είναι μια γλώσσα μερικώς ανθρώπινη και μερικώς Θεία. Έχει δομές συναφείς με τη γλώσσα την καθομιλουμένη, αλλά περνάει σε άλλες σφαίρες. Και αυτό είναι που με οδήγησε στη σύνθεση:  ήθελα να  μιλήσω πέρα από τον καθημερινό λόγο, ο οποίος κάπου μας σταματάει. Οι δυο πόλοι, η διδασκαλία και η σύνθεση, συμπορεύονται.

T.B. Η ερμηνεία;

Ε.Κ. Ως φλαουτίστας, δεν εγκατέλειψα ποτέ την ερμηνεία. Παίζω φλάουτο εδώ και 45 χρόνια. Με οδηγούσε ο πατέρας μου στο πιάνο. Όταν «έφυγε» από τη ζωή ο πατέρας μου, το πιάνο-το οποίο  αγαπούσα πάρα πολύ και  μου σμίλευε τη σκέψη - δεν μπορούσα να το αντικρύσω! Έτσι στράφηκα στο φλάουτο, το «ανακάλυψα» εγώ. Και βέβαια επηρεάστηκα από τον  θείο μου, τον φλαουτίστα. Δεν πορεύτηκα όμως με εκείνο το φλάουτο, γιατί ήταν μερικώς κατεστραμμένο. Σήμερα παίζω μουσική ανελλιπώς, με γοητεύει πάρα πολύ! Εκτίθεμαι στο κοινό. Δεν φθάνει μόνο να κρίνεις πρέπει να κρίνεσαι κιόλας, αν θέλεις να προχωρήσεις. Επομένως, δεν γράφω μόνο και διδάσκω.

 

 

Τ.Β. Σκεφτήκατε ποτέ να ασχοληθείτε με κάτι άλλο εκτός από τη μουσική;

Ε.Κ. Είχα έναν αδελφό, o oποίος ήταν φυσικός και επίσης «έφυγε» νωρίς, στα 57 του. Ήταν 9 χρόνια μεγαλύτερός μου και είχε βλέψεις να γίνω φυσικός. Πράγματι, μου άρεσε η φυσική, γι΄αυτό τα τελευταία χρόνια μελετάω πολύ τη φιλοσοφία της. Έχοντας γυρίσει προς τα πίσω και αναμοχλεύοντας πράγματα, μου δίνει όλες αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές για το πώς βαδίζω στη μουσική. Γιατί η μουσική, όπως γνωρίζετε, περιέχει μαθηματικό λογισμό. Φυσική και μουσική ήταν δυο πόλοι διαφορετικοί που με επηρέασαν σε πολύ μεγάλο ποσοστό. Βέβαια εγώ τη μουσική διάλεξα, γιατί την αγάπησα μοναδικά! Όμως είχα και άλλους δρόμους που θα μπορούσα να πορευθώ.

Τ.Β. Στο πολύ ενδιαφέρον σύγγραμμά σας «Η μουσική και η Ιστορία της» ξετυλίγετε την ιστορία της μουσικής με παράλληλες αναφορές στην Ιστορία της Τέχνης. Για ποιους λόγους θεωρείτε σημαντικό αυτό τον παραλληλισμό; 

Ε.Κ. Γιατί η μουσική -και η κάθε μορφή Τέχνης- γεννιέται μέσα από τον πολιτισμό. Ένας πολιτισμός  μπορεί να γεννήσει και Υψηλή Τέχνη, όπως το έχουμε δει και στον Αρχαίο Ελληνικό κόσμο. Αν δεν υπάρχουν  οι προσλαμβάνουσες, το κτίσιμο της ιδέας, η ανθρώπινη νόηση, δεν μπορεί  γεννήσει μεγάλο έργο τέχνης. Πρέπει να γνωρίζεις την ιστορία του πολιτισμού- ακόμη τα διπλωματικά και τα στρατιωτικά γεγονότα παίζουν πολύ σπουδαίο ρόλο. Γι΄ αυτό παροτρύνω τα παιδιά, να μελετήσουν ιστορία, γιατί δεν μπορείς να αναπλάσεις μια εποχή εάν δεν τη γνωρίζεις. Στο βιβλίο μου, «Η απολογία της ματιάς», καταγράφω τα γεγονότα που διαμορφώνουν τον ιστό της Τέχνης, πολύ συνοπτικά: από τον πρωτόγονο άνθρωπο από το σπήλαιο της Αλταμίρα και καταλήγω στις Μπιενάλε της Βενετίας, στην Τέχνη του μη απτού. Προσπαθώ πρωταρχικά να καταθέσω μια σκέψη του πόσο διαφοροποιείται η Τέχνη. Γιατί αν δεν έχεις αυτή τη βαθιά γνώση του παρελθόντος, μπορεί η Τέχνη με τη λάμψη να δείξει ότι είναι κάτι πολύ σπουδαίο, μπορεί να είναι όμως και κάτι ασήμαντο. Γι΄αυτό χρειάζονται βαθιές ρίζες, βαθιά γνώση για να ξέρεις πώς θα πορευτείς. Αυτό άλλωστε  μελέτησα στη Βενετία, στην οποία έκανα μετεκπαίδευση πάνω στη Σύνθεση και την Ιστορία της Τέχνης. Η Βενετία  στιγμάτισε τη σκέψη μου.

 

Τ.Β. Προσφάτως, κυκλοφόρησε το cd σας με τίτλο "Nostalgica Utopica" με έργα μουσικής δωματίου. Τι θα θέλατε να νοιώσει ο ακροατής ακούγοντας τη μουσική του νέου σας ηχογραφήματος;

Ε.Κ. Καταρχάς για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο Τίτλος θα μπορούσε να είναι κάτι διαφορετικό, πχ Memoria Utopica. Το "Nostalgica Utopica" είναι πάλι άλλο πράγμα. Το αναφέρω και στο booklet, ότι προσπάθησα να βρω και να προσδιορίσω ακριβώς από πού ξεκίνησα και πού καταλήγω. Γιατί ο καθένας όσο μεγαλώνει, αφήνει αυτό το στίγμα: «τι είπα, τι είδα» και η κατάθεσή του πρέπει να είναι ειλικρινής.

T.B. Θα θέλατε να αναφερθείτε σε συγκεκριμένα έργα;

Ε.Κ.  Tο cd συμπεριλαμβάνει έργα όπως πχ το “Pensieri Perduti” (χαμένες σκέψεις) που αν διαβάσετε τους επιμέρους τίτλους συμπεριλαμβάνει το “passato”, (το περασμένο), το “Note d΄Inverno”  (τις νύχτες του χειμώνα), αλλά και μια καντσονέτα ναπολιτάνικη, την παρτιτούρα της οποίας, την είχα βρει σκισμένη, σε κάποιο roll top του πατέρα μου. Πήρα αυτή τη μελωδική γραμμή και την εναρμόνισα, την «έντυσα». Είμαι «παιδί του Ιταλικού Μπελ Κάντο». Ο δάσκαλός μου στη Βενετία όταν είχα πάει με πολλή μεγάλη φόρτιση για την avant-garde, μου είπε: «συμφωνώ σε όλα αυτά, αλλά από Rossini πώς πάμε;» Του απαντάω, «Τον γνωρίζει » «πόσο τον γνωρίζεις;» μου απαντάει. Δηλαδή, έδιναν πολύ μεγάλη σημασία στο πώς σμιλεύεις τη μελωδική σου γραμμή και μετά μπορεί να τα «πετάξεις» όλα. Γιατί και η αφαίρεση έχει όλα αυτά τα στοιχεία. Δεν σημαίνει ότι αφαιρώ, γιατί δεν έχω τι άλλο να πω! Θα ήθελα να αναφερθώ και σε ένα άλλο έργο, που συμπεριλαμβάνεται στο cd “Strada senza luci” (Δρόμος δίχως φώτα). To καλοκαίρι του 2004,  βρισκόμουν στη Βουργουνδία σε ένα χωριό με 50 κατοίκους. Και υπήρχε ένας δρόμος επαρχιακός που περνούσε μπροστά από το σπίτι που διέμενα, δίχως φώτα, με ένα έναστρο ουρανό- πολλές φορές, έβλεπες τους γαλαξίες! Συνέχεια έγραφα… και έγραφα μόνο σολιστικά έργα. Έτσι προέκυψε ο τίτλος. Και τα άλλα κομμάτια που συμπεριλαμβάνονται στο cd, διατυπώνονται είτε γαλλικά, είτε ιταλικά όπως ακριβώς τα έχω σκεφτεί. Το ίδιο και την Ελεγεία, στα Ελληνικά, που την έχω αφιερώσει στο μακαρίτη τον πατέρα μου.

 

 

Τ.Β. Για το ομότιτλο έργο του δίσκου θα θέλατε να αναφέρετε κάτι;

Ε.Κ. Tο "Nostalgica Utopica" έχει αρκετά σύγχρονα στοιχεία- όχι γιατί ήθελα να κάνω απαραίτητα μοντερνισμό, αλλά γιατί ήθελα να πω πράγματα που δεν μπορούσα αλλιώς να τα εκφράσω. Το ερμηνεύει θαυμάσια ο Νίκος Νικόπουλος, που είναι πρώτος φλαουτίστας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και η Λητώ  Θώμου, εκλεκτή πιανίστα, φίλη και συνάδελφος επί μακρόν, στο ωδείο Φ. Νάκας. Το έργο σβήνει με μια ανάσα χωρίς ήχο, που εκπνέει. Οι Νοσταλγικές Ουτοπίες, έχουν να κάνουν με ένα περιβάλλον ανίχνευσης, με  ένα ουτοπικό παρελθόν και  ένα ουτοπικό μέλλον, το οποίο διείσδυσε  μέσα στη σκέψη μου από έργο του Luigi Nono (Λουίτζι Νόνο), που έχει συνθέσει  για σόλο φλάουτο-πρόκειται για ένα έργο εξαιρετικό. Υπήρξε ένας συνθέτης τον οποίο εμπιστεύθηκα στη Βενετία, γιατί έκανα σύνθεση εκεί με μαθητή του. Πήρα όλα αυτά τα στοιχεία  από το έργο του Luigi Nono, ο οποίος είναι και  εκφραστής της στρατευμένης τέχνης. Συνέθεσε μουσική για  έργα όπως τον Φάκελο Οπενχάιμερ του Κίπχαρντ, την Ανάκριση του Peter Weiss (Πέτερ Βάις) που πρόκειται για τις δίκες των εγκληματιών του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτό που θέλω να διευκρινίσω, είναι ότι δεν κάνω αναπαραγωγή του ήχου του Νonο. Επιλέγει κανείς ένα σύστημα. Το θέμα είναι πώς το υποστηρίζει και τι λέει. Από το πιο παλιό μπορεί να προκύψει το πιο μοντέρνο και από το πιο μοντέρνο μπορεί να βγει το πιο brutal. Δεν σημαίνει ότι γενόμενος κάποιος σύγχρονος συνθέτης (με την έννοια «γράφω μόνο σύγχρονα») ότι έχει εκφράσει την εποχή του.

 

 

Τ.Β. Οι εκπρόσωποι της Α΄Σχολής της Βιέννης είχαν μια μουσική γεμάτη μελωδία σε αντίθεση με τους εκπροσώπους της Β΄Σχολής της Βιέννης. Ο μουσικός εξπρεσιονισμός με τα διάφορα μουσικά συστήματα, θεωρείτε ότι επηρέασε θετικά την εξέλιξη της λόγιας μουσικής;

Ε.Κ. Η μελωδική γραμμή, αλλά και η ιδέα- όταν περιχαρακώνεται αυστηρά σε συμμετρικά πλαίσια -εντάσσεται σε μια εποχή Διαφωτισμού. Τέτοια ήταν η Αναγέννηση, τέτοιος ήταν και ο Κλασικισμός. Στο Μπαρόκ και τον Ρομαντισμό αποδομείται η μελωδική γραμμή. Μπαίνοντας στον 20^ο αιώνα, παρατηρείται  μια βαθιά αντίδραση του κατεστημένου του Ρομαντικού πλαισίου.  Δημιουργούνται δυο διαφορετικά ρεύματα. Το ένα από τους Γάλλους, ο γνωστός Ιμπρεσιονισμός και από την άλλη, αναδύεται ο Γερμανικός Εξπρεσιονισμός. Είναι δυο διαφορετικοί πόλοι. Αντιστρατεύονται την τονικότητα και τα δυο και προσπαθούν να αποδράσουν.
Ο 20^ος αιώνας προσπάθησε να βάλει μια τάξη μπροστά στα νέα δεδομένα που διαμορφώνονταν. Για παράδειγμα, αν σταθούμε μπροστά στο αρχιτεκτονικό έργο του Walter Gropius, (Βάλτερ Γκρόπιους), ο οποίος κατασκεύασε την Αμερικάνικη Πρεσβεία στην Αθήνα, δημιούργησε ένα κλασικό έργο, με καθαρά μινιμαλιστικές γραμμές. Στη συνέχεια, με το μεταμοντερνισμό, έχουμε αποδόμηση αυτών των δεδομένων. Η αρχιτεκτονική εμπεριέχει μέσα της, τη μουσική. Είναι ένα κεφάλαιο που το έχω διδάξει στο μεταπτυχιακό του Ε.Μ.Π., στο εργαστήριο του  κ. Τάσου Μπίρη. Μια ομάδα αρχιτεκτόνων έχουν γράψει το βιβλίο «Αρχιτεκτονικές και μουσικές προσεγγίσεις». Όταν  παρουσίασα ένα έργο για σόλο φλάουτο,  ο κ. Τάσος Μπίρης, στρέφεται στους σπουδαστές και τους λέει: «αυτό θα μπορούσε να είναι μια λιθοδομή!». Όντως!  Ο Ιμπρεσιονισμός και Εξπρεσιονισμός είναι δυο ρεύματα, τα οποία προσπάθησαν να προχωρήσουν την ανθρώπινη σκέψη. Από-δόμησαν και δόμησαν κάτι καινούργιο, γιατί το είχε ανάγκη η ανθρωπότητα. Σήμερα όμως διαλέγεις απ΄όλα. Δεν έχουμε τίποτε με την τονικότητα, τίποτα με την ατονικότητα. Δομούμε όπως θέλουμε! Η αποδόμηση της μελωδίας δεν σημαίνει κάτι αρνητικό. Σε όλο τον ιστό της ιστορίας βλέπουμε ότι υπάρχει αυτή η λογική «δομούμε, από-δομούμε, προσθέτουμε στοιχεία». Αυτό που έχει σημασία, είναι να αφουγκράζεσαι την εποχή σου. Δεν έχει σημασία αν το σύστημα είναι τονικό ή ατονικό.

Τ.Β. Είστε μέλος της Ε.Ε.Μ. Ποιες τάσεις εξέλιξης παρατηρείτε σήμερα στην εγχώρια  λόγια μουσική;

Ε.Κ. Υπάρχουν συνθέτες πολύ ενδιαφέροντες (άλλωστε έχει μια μακροχρόνια πορεία η Ε.Ε.Μ. ) με πολύ μεγάλη κατάθεση στον Ελλαδικό χώρο και όχι μόνο. Έλληνες συνθέτες με παγκόσμια ακτινοβολία έχουν διαπρέψει, έχουν φύγει από τα στενά πλαίσια της χώρας. Μπορεί ορισμένοι να πιστεύουν ότι μόνο με μια συγκεκριμένη γλώσσα, μπορείς να εκφραστείς, ενώ δεν είναι έτσι. Το θέμα είναι ότι όλα αυτά μας βάζουν σε σκέψη ως προς το πώς πορευόμαστε στο μέλλον. Πιστεύω ότι θα υπάρχουν κατευθυντήριες δυνάμεις, οι οποίες θα αναδείξουν αυτούς που θα είναι η αιχμή του δόρατος.

 

 

Τ.Β. Έχετε διδάξει πολλούς μαθητές εδώ και δεκαετίες. Σήμερα, εν συγκρίσει με το παρελθόν, το επίπεδο των μαθητών βαίνει κατά τη γνώμη σας αυξανόμενο ή μειούμενο;

Ε.Κ. Όταν ρώταγες παιδιά πριν μια 20ετία τι θέλουν να γίνουν, οι περισσότεροι απαντούσαν: «χρηματιστές». Σήμερα, βλέπω ότι υπάρχουν  άνθρωποι (λιγότεροι σε αριθμό) οι οποίοι όμως αγωνιούν να ασχοληθούν με τη μουσική. Δεν το κατόρθωσαν εκείνη την εποχή και θέλουν να το κάνουν σήμερα. Από πλευράς ερμηνειών, οι σημερινοί ερμηνευτές είναι ασύγκριτοι! Η εποχή, είναι Μεσαιωνική, περίοδος ανακατατάξεων. Θα βρει τον εαυτό της και θα πορευτεί. Υπάρχουν πολύ αξιόλογοι άνθρωποι και δεν το λέω σαν υπεκφυγή, αλλά το ζω! Υπάρχουν βέβαια και δυσπραγίες οικονομικές. Στο παρελθόν, υπήρχαν περισσότεροι μαθητές στους ωδειακούς χώρους, γιατί δεν είχαμε τα Τμήματα Μουσικών Σπουδών στα Πανεπιστήμια και ήταν εν μέρει διαφορετικό το εκπαιδευτικό σύστημα. Σήμερα οι μαθητές μέσα από τον κατακερματισμένο χρόνο τους, πάσχουν να αρθρώσουν το μουσικό τους λόγο. Το έχουν ανάγκη! Δεν φοβάμαι ότι θα σβήσει τίποτα. Αντιθέτως, μέσα απ΄όλες τις τοποθετήσεις του καθενός μας, νομίζω ότι θα πάρουν τα πράγματα πάλι την πορεία τους και θα ξαναβρούμε τους δρόμους μας. 

Τ.Β. Είστε Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Ωδείου Φ. Νάκας. Την Ακαδημαϊκή Χρονιά 2016-2017 έχετε προγραμματίσει ένα πολύ ενδιαφέρον πρόγραμμα συναυλιών. Θα θέλατε να αναφερθείτε στους γενικότερους στόχους σχεδιασμού του καλλιτεχνικού προγραμματισμού;

Ε.Κ. Το ωδείο αυτό είναι ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα που φροντίζουμε να είναι ένας γόνιμος φορέας. Από πολύ παλιά, είχε δραστηριότητα έντονη. Αυτό δεν σημαίνει ότι και άλλοι μουσικοί χώροι δεν έχουν έντονη δραστηριότητα. Όμως στο ωδείο μας (επειδή υπάρχει και ένα εύρωστο οικονομικό υπόβαθρο) προγραμματίζουμε πολλές συναυλίες, προσπαθούμε να δίνουμε το λόγο σε νεότερους ανθρώπους, επιδιώκουμε να γίνονται σεμινάρια. Είμαι πάντοτε «ανοικτός» σε οποιαδήποτε καινούργια ιδέα και πρόταση. Όταν ένας συνάδελφος μου προτείνει κάτι, σκέφτομαι τι θα μπορούσε να γίνει προς όφελος όλων μας. Συμπορευόμαστε με ιδρύματα του Εξωτερικού όπως πχ με Ακαδημίες και Πανεπιστήμια. Επίσης διδάσκονται μαθήματα όπως Ιστορία της Τέχνης, Ανάλυση ή ακόμα και μουσική μπαρόκ -εμείς όμως έχουμε θέσει δικούς μας στόχους. Πρωταρχικά πιστεύω -και αυτή την κατευθυντήρια γραμμή προσπαθώ να δώσω- ότι έτσι πρέπει να λειτουργήσει το ωδείο, αν θέλουμε να έχουμε  σοβαρή μουσική. Το κεφάλαιο «Πολιτισμός», θα πρέπει να το επεξεργαστούμε προς πολλές κατευθύνσεις. Θέτουμε κάποιους στόχους και τους υλοποιούμε σε πολύ μεγάλο βαθμό. Δεν «κλείνουμε πουθενά την πόρτα». Υπάρχουν πολύ καλοί συνεργάτες, εξαιρετικοί! Συνεργαζόμαστε πάρα πολύ καλά! Αυτό που επίσης πρεσβεύω, είναι ότι πρέπει να αποτινάξουμε τη μετριότητά μας, να ξεφύγουμε από στενά πλαίσια. Ιδίως σήμερα, με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η μουσική, γιατί είμαστε και εμείς υπεύθυνοι για το τι θα γίνει στο μέλλον και πρέπει να βοηθήσουμε μέχρις εσχάτων. Θα μας κρίνει η ιστορία γι΄αυτό που κάνουμε. 

Τ.Β. Θα θέλατε να αναφερθείτε σε επικείμενες καλλιτεχνικές δραστηριότητές σας;

Ε.Κ. Υπάρχουν πάρα πολλά… Μια πρόταση έχω κάνει στο Φεστιβάλ Αθηνών, αλλά και στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Με τον Καναδά έχω ένα δίαυλο επικοινωνίας, όπως και με τη Γαλλία  την École Νormale, αλλά και γενικότερα με γαλλικές Ορχήστρες. Έχω συνεργαστεί με την Όπερα της Βαστίλης το 2004-05. Ανεβάσαμε μια Όπερα “Le calame et la lyre”  (Η φλογέρα του Απόλλωνα) με μουσική μου, στο ωδείο Φ.Νάκας σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη της Λυρικής Σκηνής, Παναγή Παγουλάτο. Αυτό το πρόγραμμα το έχει εκπονήσει η Γαλλική Κυβέρνηση σε συνεργασία με την Όπερα της Βαστίλης, την Όπερα Γκαρνιέ, το στούντιο των Βερσαλλιών και το Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας. Η Ελλάδα ήταν η πρώτη ξένη χώρα που συμμετείχε στο πρόγραμμα. Στο πλαίσιο αυτό, επέλεγαν δειγματοληπτικά ορισμένα σχολεία και για δυο χρόνια συνεργαζόντουσαν και δημιουργούσαν μια Όπερα. Με αυτό τον τρόπο, τα παιδιά, (τα οποία ζούσαν σε υποβαθμισμένες περιοχές, ήταν παιδιά της διασποράς) μάθαιναν ότι η Όπερα δεν είναι μονό ο μουσικός, ο χορευτής, ο μονωδός κ.ά., αλλά και εκείνος που βρίσκεται στο βεστιάριο, ο υπεύθυνος σκηνής… ούτε λίγο, ούτε πολύ, 300 συναφή επαγγέλματα! Όλα αυτά τα παιδιά, τα εντάσσανε στη Γαλλική κουλτούρα. Ήταν ένας τρόπος-θα λέγαμε- επαγγελματικού προσανατολισμού. Προσπάθησα να διαδώσω αυτή την ιδέα και εδώ, απευθύνθηκα στο Υπουργείο Παιδείας, αλλά βρήκα ένα περιβάλλον πολύ άτολμο. Αργότερα γεννήθηκε η «Όπερα της Βαλίτσας» και «Η Λυρική πάει σχολείο». Εφόσον λειτούργησαν καλά, το πρόσημο είναι θετικό. Αλλά δεν γνωρίζω ακριβώς αν ήταν αυτούσια η ιδέα της Ε.Λ.Σ. ή αν βασίστηκε πάνω σε αυτό το πρόγραμμα.

 

T.B. Υπάρχουν άλλα σχέδια;

Ε.Κ. Στα σκαριά υπάρχει μια δίπρακτη Όπερα που το λιμπρέτο έχει γράψει  ο εξαιρετικός Βυζαντινολόγος Νίκος Μοσχονάς, που λέγεται «Chiara Acciaioli». Το όλο εγχείρημα «φρενάρουν» αμιγώς οικονομικοί λόγοι. Οι Acciaioli, υπήρξαν οι τελευταίοι Δούκες των Αθηνών. Μετά απ΄αυτούς, καταλαμβάνουν την πόλη οι Τούρκοι, εν έτει 1456, τρία χρόνια ακριβώς μετά την άλωση. Νομίζω ότι η θεματογραφία αυτής της Όπερας, ενδιαφέρει άμεσα την πόλη των Αθηνών.

 

Τ.Β. Θα θέλατε να συμπληρώσετε κάτι;

Ε.Κ. Θέλω να καταθέτω τη σκέψη μου, να ερμηνεύω ένα παρελθόν. Από τη μια μεριά έχεις μια ματιά  προς τα πίσω, από την άλλη αντικρίζεις το μέλλον. Λένε χαρακτηριστικά οι Ιταλοί: «μια παλιά ιστορία με προοπτική στο μέλλον». Με αυτή τη λογική θα πρέπει ο δημιουργός να αντιμετωπίσει το αύριο. Ο δημιουργός οραματίζεται γιατί δεν σταματάει τίποτα. Πάντοτε οι εποχές έχουν τις δυσκολίες τους, αλλά μέσα από αυτές, αναδύεται το αύριο που πρέπει να αντιμετωπίσουμε και να παλέψουμε γι΄αυτό. Το Nostalgica Utopica, είναι αυτό που  προσδιορίζει τη θέση μου  τώρα. Με όλους τους ουτοπικούς αφορισμούς. Με μια κοινωνία που βρίσκεται σε μια decadence και προσπαθεί να γεννηθεί κάτι καινούργιο. Θα γεννηθεί το καινούριο- θέλουμε, δεν θέλουμε- για να μην είμαστε ουτοπιστές.

Περισσότερα για το έργο του:
http://www.evangeloskokkoris.com/

Τίνα Βαρουχάκη 
varouchaki.tar@gmail.com 
Ιανουάριος 2017

Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου)