H FANNY HENSEL - γενν. Mendelssohn
14.11.1805, Αμβούργο - 14.5.1847, Βερολίνο
Η Fanny Hensel μεγάλωσε σε οικονομικά εύρωστη και άκρως καλλιεργημένη οικογένεια στο Βερολίνο, που καταγόταν από τη Λειψία. Η ίδια και τα μικρότερα αδέλφια της, Φελίξ, Ρεμπέκα και Παύλος έλαβαν άριστη εκπαίδευση. Ο πατέρας τους, τραπεζίτης Abraham Mendelssohn Bartholdy και η σύζυγός του Lea αναγνώρισαν γρήγορα το εξαιρετικό μουσικό ταλέντο της Fanny και, όπως και ο αδελφός της, o και πολύ αγαπητός σήμερα συνθέτης, Felix, διδάχτηκαν από τους καλύτερους μουσικούς της εποχής. Το 1816, ακόμα κατά τη διάρκεια μηνών που έζησαν στο Παρίσι, τα δυο παιδιά με επιλογή του πατέρα, μελέτησαν πιάνο με τη Marie Bigot de Morogues.Μετά την επιστροφή τους στο Βερολίνο διδάχτηκαν από τον γνωστό ερμηνευτή των έργων του Beethoven Ludwig Berger.
Ο Abraham Mendelssohn προσέλαβε τον σεβαστό Carl Friedrich Zelter, φίλο του Goethe και διευθυντή της Ακαδημίας Τραγουδιού του Βερολίνου, για να διδάξει στα παιδιά του θεωρία και σύνθεση. Η Fanny σύντομα εκτιμήθηκε πολύ από τον κύκλο των καλλιτεχνών, φίλων και γνωστών του πατέρα Mendelssohn για τις συνθέσεις αλλά και την ερμηνεία της στο πιάνο. Μετά τον ξαφνικό θάνατο της Fanny, ο μουσικός κριτικός του Βερολίνου, Ludwig Rellstab, έγραψε ότι είχε μοιραστεί «μια εταιρική σχέση ταλέντου» με το διάσημο αδελφό της και «είχε επιτύχει ένα επίπεδο μουσικής γνώσης που ελάχιστοι άλλοι καλλιτέχνες αν και αφιέρωσαν όλη τη ζωή τους, δεν κατάφεραν να κατακτήσουν".
Ενώ η εκπαίδευση του Felix περιελάμβανε μακριές μετακινήσεις με στόχο να δοκιμάσει τον εαυτό του ως μαέστρο και πιανίστα και να βοηθηθεί από τους διάσημους μουσικούς της εποχής, η Fanny αντιμετώπισε πολλούς περιορισμούς. Στην ηλικία των 14 ετών ο πατέρας της την υποχρέωσε να επικεντρωθεί στον μελλοντικό της ρόλο ως σύζυγος και μητέρα. Οι μουσικές της δραστηριότητες δεν φτάνουν αλλά είναι ήδη αρκετές, πίστευε ο πατέρας. Η μουσική για μια κοπέλα δεν είναι επάγγελμα είναι στολίδι. Οι δημόσιες συναυλίες και η δημοσίευση μουσικών έργων δεν είναι γυναικείες δραστηριότητες.
Ως Εβραίοι που είχαν μετατραπεί σε Προτεστάντες από κοινωνικού τύπου ανάγκη, οι Μέντελσον προφανώς θα ήταν αποφασισμένοι να ζήσουν σύμφωνα με την αστική υπάρχουσα λογική.
Περιορισμένη καθώς ζούσε, η πλειοψηφία των συνθέσεων της Fanny ήταν κομμάτια για πιάνο και lieder που μπορούσαν , ήλπιζε, να εκτελεστούν στις βραδινές συναυλίες στο σπίτι του πατέρα της. Έργα όπως το Κουαρτέτο με πιάνο που γράφτηκε το 1822 παρέμειναν άπαιχτα σαν ασυνήθιστα έργα γυναίκας κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Σε μια προσπάθεια να κάνει τις συνθέσεις της γνωστές πέρα από τον εσωτερικό κύκλο των οικογενειακών φίλων, από το 1827 βρήκε ευκαιρία να δημοσιεύσει πέντε lieder και ένα ντουέτο με συνοδεία πιάνου κάτω από το όνομα του Felix Mendelssohn στο έργο Liederheften op. 8 και 9. Είχε ευτυχώς δώσει αντίγραφα σε φίλους και γνωστούς.
Sonntagsmusiken λεγόταν ο κύκλος συναυλιών που μπόρεσε να πείσει τον πατέρα της να πραγματοποιήσει στο εντυπωσιακό σπίτι τους, στα πρώτα χρόνια του 1820, σαν κυριακάτικα πρωινά. Ο Zelter ήταν και εδώ στήριγμά της. Χάρη στις συναυλίες αυτές η Φάνυ και ο αδελφός της έδωσαν τα έργα τους σε επίλεκτους μουσικούς και συνθέτες της εποχής. Την άνοιξη του 1831, η Fanny, που είχε εν τω μεταξύ παντρευτεί τον Wilhelm Hensel τον Οκτώβριο του 1829, αποφάσισε να επαναφέρει τις συναυλίες αυτές, οι οποίες, όπως ανέφερε ο κριτικός Rellstab, ήταν «ένα μουσικό σύγχρονο φεστιβάλ που εκεί άκουγες εξαιρετικούς μουσικούς». Η Fanny Hensel είχε ήδη οργανώσει και συνόδευε την εικοσαμελή χορωδία της και από κοινού με τους σολίστ οργάνων κατάφερναν υψηλού επιπέδου εκτελέσεις ορατορίων, όπερας και μουσικής δωματίου με έργα Bach, Mozart, Beethoven, Weber και Mendelssohn. Τώρα ήταν σε θέση να κάνει γνωστά τα δικά της έργα, τα άγνωστα μέχρι τότε και όσα είχαν ήδη παιχτεί. Εκτός από τους φίλους και τους γνωστούς που συμμετείχαν στο Sonntagsmusiken, έπαιξαν εκεί οι αδελφοί Humboldt, ο Franz Liszt, η Clara Wieck-Schumann, η Johanna Kinkel κ.α. Αυτές οι συναυλίες (σύμφωνα και πάλι με τον Rellstab ), με την οργάνωση των οποίων, η Fanny Hensel ασχολιόταν με πάθος, είναι ο λόγος που της χρεωστούμε ευγνωμοσύνη. Εμπλουτίσαμε την καλλιτεχνική ζωή στην πόλη μας".
Τα τελευταία χρόνια, η μουσική της έχει γίνει κάπως πιο γνωστή χάρη στις συναυλίες που περιέχουν έργα της και πολλά CD που κυκλοφορούν. Έχει επίσης φωτιστεί ως προσωπικότητα της μουσικής από εκείνους που ερευνούν τη γυναικεία μουσική δημιουργικότητα, της οποίας είναι ένα από τα λίγα καλά τεκμηριωμένα ονόματα. Η Fanny Mendelssohn-Hensel συνέθεσε πάνω από 460 κομμάτια μουσικής.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
Με τον σύζυγο, με τις νότες της, με τον αδελφό, και στο κοιμητήριο Kreusberg του Βερολίνου, όπου κείται όλη η οικογένεια:
Έφη Αγραφιώτη
Μάρτιος 2019
Effie.tar@gmail.com
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου
