Φιλαρμονική Εταιρία - Ωδείο Πατρών. ΤΙΜΗΣ ΕΝΕΚΕΝ (της Έφης Αγραφιώτη)

Φιλαρμονική Εταιρία – Ωδείο Πατρών
ΤΙΜΗΣ ΕΝΕΚΕΝ

  

 Από τα παλαιότερα μουσικά σωματεία της χώρας είναι η «Φιλαρμονική Πατρών», η οποία ιδρύθηκε στις 20 Ιανουαρίου 1892, από φιλόμουσους πατρινούς αστούς, με αρχικό σκοπό τη δημιουργία Μπάντας. Το ιδρυτικό Διάταγμα υπογράφηκε στις 23 Οκτωβρίου 1892 από το Γεώργιο Α΄. Στην ιδέα για τη σύστασή της, πρωτοστάτησε ο τότε Δήμαρχος Πατρέων Αριστομένης Κοντογούρης, ο οποίος την αντιμετώπισε ως υπόθεση της πόλης. Ο ίδιος προσέφερε τις δημαρχιακές αποδοχές του ενός έτους, που έφθαναν τις 10.000 δραχμές, για την ευόδωση των σκοπών της Φιλαρμονικής .
Κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων η Μπάντα της «Φιλαρμονικής Πατρών» συμμετείχε σε πολλές εκδηλώσεις και κατά την έναρξη των αγώνων, το απόγευμα της 25^ης Μαρτίου 1896, μαζί με άλλες 7 Μπάντες (περίπου 400 μουσικοί), ανέκρουσε τον «Ολυμπιακό Ύμνο», υπό τη διεύθυνση του συνθέτη Σπύρου Σαμάρα. Στα τέλη της δεκαετίας 1910 η Μπάντα διαλύθηκε και μετά από μερικά χρόνια ιδρύθηκε το Ωδείο, το οποίο λειτουργεί ανελλιπώς μέχρι σήμερα.

Η «Φιλαρμονική Εταιρία – Ωδείο Πατρών», όπως ονομάζεται σήμερα, συμπλήρωσε ήδη 120 χρόνια ανελλιπούς πολιτιστικής προσφοράς και η διοίκησή της εξέδωσε ένα επετειακό Λεύκωμα, για να αναδείξει την ιστορία της.
Στην ωραία αίθουσα συναυλιών που διαθέτει στην Πάτρα, επί της οδού Ρήγα Φεραίου 7, η οποία χτίστηκε το 1902 και ανακαινίστηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, έδωσαν συναυλίες και διαλέξεις ξεχωριστά αναστήματα της μουσικής και του πνεύματος, όπως ο αρχιμουσικός Δημήτρης Μητρόπουλος, ο πρωθυπουργός Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο Αντρέ Μωρουά κ.α. Εξ ου και η πανελλήνια ακτινοβολία της.

Ο καθηγητής της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Δημήτριος Δουγένης, γλαφυρός, ένθερμος ομιλητής στην παρουσίαση του Λευκώματος.

Για τη δημιουργία του Λευκώματος συνεργάστηκαν αφιλοκερδώς στελέχη και συνεργάτες της «Φιλαρμονικής», οι οποίοι, μακριά από προσωπικές φιλοδοξίες, απέβλεψαν στην ενίσχυσή της και τους αξίζει κάθε έπαινος.
Εκτός από το πλούσιο αρχείο της, που ερευνήθηκε διεξοδικά, ο γραμματέας της «Φιλαρμονικής» Σεραφείμ Κυριαζάκος εξέτασε τον τοπικό Τύπο από το 1895 μέχρι σήμερα, διαβάζοντας πάνω από 28.000 φύλλα εφημερίδων. Τα κείμενα και η επιμέλεια έγιναν από τον πρόεδρο της «Φιλαρμονικής» δικηγόρο Χρήστο Μούλια. Η διευθύντρια  του Ωδείου Βασιλική Φιλιππαίου και η υπεύθυνη των διοικητικών υπηρεσιών Αθανασία Λαγουμιντζή, φρόντισαν το φωτογραφικό υλικό, που κοσμεί τις σελίδες του Λευκώματος και η Κατερίνα Μούλια ανέλαβε τη φιλολογική διόρθωση των κειμένων. Τέλος ο γραφίστας  Αντώνης Παπαντωνόπουλος είχε την τυπογραφική φροντίδα.
Το εξώφυλλο κοσμείται από την παρτιτούρα του «Ολυμπιακού Ύμνου» του Σπύρου Σαμάρα, που το πρωτότυπό της βρίσκεται στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη», του Συλλόγου Οι φίλοι της Μουσικής. Αυτό που προέκυψε είναι κάτι εξαιρετικό και αντάξιο του ιστορικού παρελθόντος του υπερ-αιωνόβιου μουσικού συλλόγου.
Σήμερα,  η «Φιλαρμονική» εξακολουθεί να έχει ανελλιπή  παρουσία στα μουσικά δρώμενα της πόλης των Πατρών και το σύγχρονο Ωδείο της, πλαισιωμένο με ικανούς καθηγητές και με προσήλωση στην παράδοση,  συνεχίζει να προσφέρει μουσική παιδεία υψηλής στάθμης.

Η αίθουσα διδασκαλίας του Κ.Κυδωνιάτη

Η αίθουσα Συναυλιών είναι αφιερωμένη σ’ έναν έξοχο μουσικό παιδαγωγό, τον Κωνσταντίνο Κυδωνιάτη, πρώην διευθυντή του Ωδείου και ως χώρος, για όσους τον έχουμε επισκεφθεί, είναι μαγευτικός. Ένας άλλος σπουδαίος μουσικός που διετέλεσε διευθυντής του Ωδείου, είναι ο Ισπανο-εβραίος βιολιστής Ιωσήφ Μπουστίντουϊ. Εντύπωση προκαλεί  ο πλούσιος εξοπλισμός του Ωδείου, το οποίο διαθέτει 19 πιάνα, εκ των οποίων τα πέντε με ουρά και πολλά άλλα μουσικά όργανα (κρουστά, έγχορδα κ.λπ.). Με το δυναμικό που διαθέτει η «Φιλαρμονική», θα συνεχίσει να κατέχει, για πολλές δεκαετίες, ζηλευτή θέση στη μουσική ιστορία των Πατρών και της χώρας μας.

 

Με αφορμή το Λεύκωμα
που εξεδόθη ένα μήνα πριν για τα 120 χρόνια παρουσίας της Φιλαρμονικής Εταιρίας Πατρών, παράλληλα με το προηγούμενο, σύντομο κείμενο, που περιγράφει ή μάλλον ζωγραφίζει την μακριά, δύσκολη και γόνιμη διαδρομή της στην πολιτιστική ιστορία της όμορφης πόλης, έχει νομίζουμε ενδιαφέρον να συνομιλήσουμε με τον σημερινό πρόεδρο , έγκριτο δικηγόρο κ.Χρήστο Μούλια για την άλλη πλευρά, αυτή των.. επίκαιρων και των θεμελιακών πρακτικών θεμάτων, που σήμερα προκύπτουν και βάζουν θεμέλια για την από εδώ και πέρα πορεία.

O νυν πρόεδρος της Φιλαρμονικής, κ.Χρήστος Μούλιας

E.A. Δύσκολοι καιροί για την επίτευξη ποιοτικού περιεχομένου στόχων, αγαπητέ κύριε Μούλια. Εσείς, σαν μια γροθιά καταφέρατε την έκδοση του Λευκώματος αυτού, που αποκαλύπτει μια ενδιαφέρουσα αν και άγνωστη ακόμα και σε μας, τους μουσικούς, δυναμική της Πάτρας.

X.M. Πράγματι οι καιροί είναι δύσκολοι και όπως όλοι οι Σύλλογοι, αντιμετωπίζει και η «Φιλαρμονική» προβλήματα. Η απόφασή μας να εκδώσουμε το «Λεύκωμα», στην αρχή φάνταζε επιπόλαιη. Στη διαδρομή όμως όλα άλλαξαν και υπήρξε αισιοδοξία. Επιδιώξαμε να αναδείξουμε το λαμπερό παρελθόν της «Φιλαρμονικής» και πιστεύουμε ότι προσεγγίσαμε το στόχο μας, με τη βοήθεια και κάποιων συμπολιτών, που στήριξαν οικονομικά την πρωτοβουλία μας αυτή.

  E.A. Ποια είναι αλήθεια τα χαρακτηριστικά της νέας πραγματικότητας στην Πάτρα, ποια τα κοινά με το παρελθόν και ποιες οι συντριπτικές αλλαγές στη νοοτροπία των Πατρινών; σε συνέχεια αυτής της ερώτησης, πώς θα μας παρουσιάζατε την μουσική δυναμική στην πόλη σας σήμερα;

X.M. Η σημερινή Πάτρα έχει πολύ διαφορετική νοοτροπία από την Πάτρα του τέλους του 19^ου αιώνα, όταν ιδρύθηκε η «Φιλαρμονική» και των πρώτων δεκαετιών του 20^ου. Παρότι η πόλη έχει μία αξιόλογη μουσική δυναμική, απότοκο της μουσικής της παράδοσης, το ενδιαφέρον των πατρινών για τον πολιτισμό, είναι περιορισμένο και κατακερματισμένο σε όλες τις σύγχρονες πολιτιστικές δραστηριότητες. Πάντως η «Φιλαρμονική» έχει κερδίσει τους πατρινούς, οι οποίοι πάντα προσέρχονται στις εκδηλώσεις που οργανώνουμε και γεμίζουν την αίθουσα Συναυλιών. Υπάρχουν και άλλοι μουσικοί φορείς και σχήματα, που κι αυτοί προσπαθούν να επιβιώσουν στους δύσκολους καιρούς μας, αλλά η «Φιλαρμονική», με την υπερ-αιωνόβια προσφορά της, πιστεύουμε ότι υπερέχει.

E.A. Θα ήθελα να μας περιγράψετε με αριθμητικά στοιχεία τα βασικά δεδομένα με τα οποία σήμερα λειτουργείτε και παράγετε, εσείς, στο Ωδείο της Φιλαρμονικής Εταιρίας κι ομολογουμένως παράγετε κατά παράδοση άριστη παιδεία. Είναι απλό; είναι δυσβάσταχτο; είναι ριψοκίνδυνο στις νέες πραγματικότητες που βιώνουμε όλοι;

X.M. Η «Φιλαρμονική»,  όπως  και όλοι οι πολιτιστικοί φορείς, αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια οικονομικά προβλήματα, αλλά καταφέρνουμε να τα ξεπερνάμε. Αν η πραγματικότητα που βιώνουμε δεν αναστραφεί, τότε θα είναι ριψοκίνδυνη ακόμα και η συζήτηση για πολιτιστικές δράσεις. Θέλω να πιστεύω ότι κάτι θετικό θα προκύψει και αυτό το θετικό θα έχει αντίκτυπο και στον πολιτισμό, που μαζί με την παιδεία, είναι από τις βασικές συνιστώσες της κοινωνίας. Αυτά υπηρέτησε και αυτά θα συνεχίσει να υπηρετεί η «Φιλαρμονική» και το Ωδείο της, με όποιες θυσίες, χωρίς την παραμικρή ποιοτική έκπτωση. Αφού η «Φιλαρμονική» άντεξε 120 χρόνια, παρά τους κλυδωνισμούς που υπέστη κατά καιρούς, είναι στο DNA της να αντέξει και στο μέλλον και θα αντέξει, για να συνεχίσει να προσφέρει μουσική απόλαυση και υψηλής στάθμης μουσική παιδεία. Η δυναμικότητα του Ωδείου, παρά την οικονομική κρίση, είναι πολύ ικανοποιητική και αυτό οφείλεται και στο διδακτικό προσωπικό, το οποίο με αυταπάρνηση ανταποκρίνεται στα καθήκοντά του.

Η καλλιτεχνική διευθύντρια της Φιλαρμονικής, κυρία Βασιλική Φιλιππαίου

E.A. Τι θα θέλατε να πείτε στον λόγο με τον οποίο θα παρουσιάσετε το επόμενο λεύκωμα της Φιλαρμονικής Εταιρίας, ας πούμε…σε 40, 50 χρόνια από σήμερα, νέοι να είμαστε να το πετύχουμε!!!

X.M. Ό,τι είχα να πω για τη «Φιλαρμονική» το είπα στο «Λεύκωμα». Μετά από 40-50 χρόνια θα έρθουν κάποιοι άλλοι, θέλω να πιστεύω με τον ίδιο ζήλο και την ίδια αγάπη γι’ αυτό που θα τους εκλέξουν να κάνουν, οι οποίοι θα αρθρώσουν το δικό τους λόγο και θα συνεχίσουν τη λαμπερή διαδρομή της. Το «Λεύκωμα» είναι ένας ιστορικός λογαριασμός τον οποίο οφείλαμε να δώσουμε. Αυτοί που θα μας διαδεχθούν θα συντάξουν το δικό τους λογαριασμό, βλέποντας τα πράγματα με τα δικά τους μάτια, μέσα από τις διαθλάσεις της εποχής τους. Οι βιολογικοί χρόνοι είναι ασήμαντοι μπροστά στον ιστορικό χρόνο και η «Φιλαρμονική» αναμετράται με τον τελευταίο, με τον οποίο όμως δεν μπορούμε να αναμετρηθούμε εμείς, για να ελπίσουμε ότι θα συμμετάσχουμε στην έκδοση ενός «Λευκώματος» μετά από 40 – 50 χρόνια.

E.A. Να μας μιλήσετε όμως και για τους συνοδοιπόρους στο έργο της σημερινής δραστηριότητας σας.

X.M. Οι συλλογικές προσπάθειες, για να επιτύχουν, προϋποθέτουν ανιδιοτέλεια, κοινωνικότητα και ανεπτυγμένο το αίσθημα του καθήκοντος και της προσφοράς. Με πίστη σ’ αυτές τις αρχές, το Δ.Σ. αποφάσισε ομόθυμα την έκδοση του «Λευκώματος».  Ως Πρόεδρος έγραψα το κείμενο και είχα και την επιμέλεια της έκδοσης. Αντιπρόεδρος είναι η κ. Ρένα Λέμη, Γραμματέας ο κ. Σεραφείμ Κυριαζάκος, καθηγητής μαθηματικών, ο οποίος ερεύνησε τον τοπικό Τύπο, εξετάζοντας περίπου 28.000 φύλλα εφημερίδων, Ταμίας είναι ο κ. Παναγιώτης Γεωργίου, υπάλληλος Πανεπιστημίου Πατρών και Μέλη οι κ.κ. Αντωνία Λαγωγιάννη, φαρμακοποιός, Χρύσα Μπογδανοπούλου, υπάλληλος Πανεπιστημίου Πατρών και Σπύρος Τσακούμης, φοροτεχνικός. Εξ ίσου σημαντική ήταν η συμβολή της διευθύντριας του Ωδείου κ. Βασιλικής Φιλιππαίου, η οποία, μαζί με την υπεύθυνη των διοικητικών υπηρεσιών κ. Αθανασία Λαγουμιντζή, ερεύνησαν το πλούσιο αρχείο της «Φιλαρμονικής» και συνέβαλαν στην επιλογή του φωτογραφικού υλικού. Τέλος, η αρχαιολόγος–φιλόλογος Κατερίνα Μούλια, ανέλαβε τις φιλολογικές διορθώσεις και ο γραφίστας Αντώνης Παπαντωνόπουλος, παρέλαβε το υλικό και του «ενεφύσησε πνοή ζωής». Και επειδή πολλά  μπορεί να ειπωθούν και συνήθως δεν λείπουν τα σχόλια, όλα αυτά έγιναν από όλους χωρίς όφελος, αλλά με ανιδιοτέλεια και προθυμία, για να εξηγήσουμε, σε όσους θα σκύψουν στις σελίδες του «Λευκώματος», τι σημαίνει «Φιλαρμονική Εταιρεία – Ωδείο Πατρών» και ποιά είναι η ιστορία της. Διότι έχουμε την εμμονή να πιστεύουμε, ότι κατέχει ξεχωριστή θέση στα μουσικά πεπραγμένα της χώρας μας.

Η Πάτρα σήμερα δεν απέχει σχεδόν καθόλου από την ισοπεδωμένη εικόνα όλων σχεδόν των πόλεων μας. Μια πόλη που σφύζει από νεολαία στηρίζει την εικόνα της στα μπαρ και τις καφετέριες που διακτινίζουν την προβληματική και πάντως όχι υγιή ανάπτυξη της ζωής και της οικονομίας στα πεζοδρόμια από όπου δεν μπορείς καν να διαβείς και τους υπό κατάληψη πεζοδρόμους που καθόλου δεν υπηρετούν αυτό που θα έπρεπε.  Δίπλα, το άρωμα μιας αστικής εποχής, που άφησε ωραίες ιδέες και πανέμορφα κτίσματα, που έκτισε δημιουργικές αντιλήψεις, όπου άνθρωποι οραματίστηκαν και πολέμησαν για να στηρίξουν το μέλλον τους στον πολιτισμό και τις αξίες πάνω στις οποίες θα παιδαγωγηθούν οι νεώτεροι.

Στην πόλη αυτή υπάρχουν υποστηριχτές του ανώτερου, που με την γροθιά και το χαμόγελο επιχειρούν από τη μία να σώσουν την ιστορία του πολιτισμού τους κι από την άλλη να διαμορφώσουν καλύτερες συνθήκες για τους νέους.
Ένα μεγάλο εύγε!

 
Έφη Αγραφιώτη
Νοέμβριος 2012
effie.tar@gmail.com

Επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας