ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΡΓΥΡΗ ΚΟΥΝΑΔΗ
Στην χώρα μας τον αναγνωρίσαμε ως συνθέτη μερικών τραγουδιών που συνέθεσε για σειρές στην τηλεόραση και ταινίες του κινηματογράφου. Ο Αργύρης Κουνάδης όμως είναι κεφάλαιο της μουσικής. Έγραψε μουσική δωματίου, όπερες, μουσική για θέατρο και κινηματογράφο (σε περισσότερες από δέκα ταινίες), Περιποιήθηκε συνθέσεις άλλων, ενορχήστρωσε χωρίς να φαίνεται το δικό του όνομα. Δίδαξε και υπερασπίστηκε την νέα μουσική όσο και την παλαιότερη. Από το σύνολο των έργων του, ξεχωρίζουν το «Χορικό» για συμφωνική ορχήστρα, τα «Ετεροφωνικά ιδιόμελα» για συμφωνική επίσης ορχήστρα, «Κουϊντέτο για πνευστά», «Κουαρτέτο για έγχορδα» κ.ά. Επίσης οι, περισσότερο με σαρκαστικό χαρακτήρα, όπερες: «Το λαστιχένιο φέρετρο», «Τα μαγεμένα αναλόγια», «Απόδραση», «Τειρεσίας», «Βάκχαι».
Τα έργα του Α. Κουνάδη παίχτηκαν στην Ευρώπη και την νότια και βόρεια Αμερική. Έφυγε το 2011, στις 22 Νοεμβρίου, σε ηλικία 87 ετών στο Freiburg της Γερμανίας όπου ζούσε για πολλές δεκαετίες.
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη τον Φεβρουάριο του 1924 αλλά καταγόταν από τα Δινιλάτα Κεφαλονιάς. Μελέτησε πιάνο με τους Δ. Μαρή και Σ. Φαραντάτο στο Ωδείο Αθηνών από όπου πήρε το δίπλωμα πιάνου το 1952. Ήταν μαθητής θεωρητικών και σύνθεσης του Γιάννη Α. Παπαϊωάννου στο Ελληνικό Ωδείο (δίπλωμα σύνθεσης, 1956).
Από το 1950 συνεργάστηκε με το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου μαζί με τον Μ. Χατζιδάκι και τον Μ. Θεοδωράκη. Το 1951 συνέπραξε με την ΚΟΑ ως σολίστ ενώ παράλληλα συνέθεσε μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο.
ερμηνεία του τραγουδιού Συννεφιασμένη Κυριακή που ηχογράφησε με τον Γιάννη Παπαδόπουλο θεωρείται ερμηνεία αναφοράς.
Ήταν από τους πρώτους συνθέτες που έδειξε ενδιαφέρον για το ρεμπέτικο τραγούδι. Το ρεμπέτικο μαζί με τον Στραβίνσκυ και τον Μπάρτοκ έχουν επηρεάσει τα πρώτα του έργα της περιόδου 1949 - 1957. Αργότερα αποκήρυξε για προσωπικούς και αισθητικούς λόγους τα περισσότερα από τα έργα του της περιόδου αυτής.
Με υποτροφίες της ελληνικής και της γερμανικής κυβέρνησης πήγε το 1958 στη Γερμανία, όπου συνέχισε τις σπουδές του στην Ανώτατη Μουσική Σχολή του Freiburg. Μελέτησε σύνθεση με τον συνθέτη και μαέστρο Wolfgang Fortner και διεύθυνση ορχήστρας με τον Karl Ueter.
Εμβαθύνοντας και επιχειρώντας να βρει όσα αναζητούσε ως δημιουργός όχι μόνο δοκίμασε να συνθέσει ατονικά, σειραϊκά, δωδεκαφθογγικά, όχι μόνο μελέτησε το αλεατορικό σύστημα, αλλά αν και άφησε από νωρίς πίσω του όλα αυτά τα συστήματα, τα δίδασκε με μεθοδικό τρόπο και πρόβαλλε τις δημιουργικές ιδιότητές τους. Ο ίδιος κατέληξε «σε ό,τι είναι λιτό» και υπογράμμιζε πολύ συχνά την παγκόσμια δύναμη επικοινωνιακή δύναμη του μελοποιημένου λόγου.
Το Χορικόν (1958) ήταν το πρώτο ελληνικό έργο που παίχτηκε στις εκδηλώσεις της Εταιρείας Σύγχρονης Μουσικής (IGNM - SIMC) στην Κολωνία το 1959 και το πρώτο ελληνικό έργο που παίχτηκε από την Φιλαρμονική του Βερολίνου με διευθυντή ορχήστρας τον Wolfgang Fortner, που αξίζει να σημειώσουμε ότι ήταν από τους διαπρεπέστερους τότε καθηγητές σύνθεσης και είχε για χρόνια στο παρελθόν διαδρομή ως Οργανίστας.(1961).Το 1963 ο Κουνάδης διορίσθηκε βοηθός του Fortner. Ήταν τότε διευθυντής του ενόργανου συνόλου “Musica Viva” και των προγραμμάτων του Ινστιτούτου Σύγχρονης Μουσικής (που υπάγονταν επίσης στην πανεπιστημιακή έδρα σύνθεσης του Φράιμπουργκ). Το 1972 εκλέχτηκε καθηγητής στην Ανώτατη Μουσική Σχολή του Φράιμπουργκ. Το 1973 το έργο του Ετεροφωνικά Ιδιόμελα επιλέγεται από τον διεθνή διαγωνισμό της IGNM-SIMC.
Επισκεπτόταν συχνά την Ελλάδα, γνώριζε πάρα πολλούς μουσικούς, εκφραζόταν πάντα λιτά και ευγενικά, χαμογελούσε υπέροχα, είχε παρέες που τις χαρακτήριζε το καλό χιούμορ και η οξυδέρκεια. Ήταν γενναιόδωρος αλλά αυστηρός άνθρωπος, συνέδεε την αυστηρότητα με την δημιουργικότητα και επιχειρηματολογούσε κάνοντας λεκτικά παιχνίδια με τις λέξεις αυτές.
ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ:
ΟΠΕΡΑ – ΣΚΗΝΙΚΑ ΕΡΓΑ:
1962. Το λαστιχένιο φέρετρο (Der Gummisarg), σε κείμενα Βασίλη Ζιώγα, μονόπρακτο, για σύνολο δωματίου.
1969. Τα στοιχειωμένα αναλόγια (Die verhexten Notenstanderl), σε κείμενο Κάρλ Βάλεντιν, για ορχήστρα δωματίου (αναθεώρηση 1991)
1974. Τειρεσίας, σε κείμενο του συνθέτη, για μεγάλη ορχήστρα δωματίου
1975. Η απόδραση (Der Ausbruch), σε κείμενο του Βάλτερ Γενς, για μεγάλο σύνολο δωματίου (απεσύρθη από το συνθέτη)
1978. Το κοντραμπάσο (Die Bassgeige), σε κείμενο του Άντον Τσέχωφ, για “ορχήστρα σαλονιού”, μαγνητοταινία και εννέα κοντραμπάσα
1980 - 81. Λυσιστράτη του Αριστοφάνη σε γερμανική μετάφραση, για μεγάλη ορχήστρα δωματίου, “αναπαλαίωση” του έργου 1997 - 98
1982. Αποχαιρετισμός του μέτοικου, σκηνή για έναν άνδρα και πιάνο
1983 - 84. Ο άνθρωπος με την άμμο (Der Sandman), σε κείμενο του Β.Τ.Α. Χόφμαν, για ορχήστρα δωματίου
1987 - 88. Ο γυρισμός, σε κείμενο Κ. Τσιτέλη, για ορχήστρα δωματίου
1989. Επίλογος Α’, σε ποιήματα Μίλτου Σαχτούρη σε γερμανική απόδοση, σκηνή για έναν εκτελεστή - αφηγητή στο κοντραμπάσο, μεικτή χορωδία και μαγνητοταινία
1989. Επίλογος Β’, σε 10 ποιήματα του Μίλτου Σαχτούρη, σκηνή για βαρύτονο, μικτή χορωδία και σύνολο δωματίου
1993. Ευριπίδου Βάκχαι, Λυρικό Δράμα
ΛΟΓΙΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ:
1949-50. Σχέδια για ένα καλοκαίρι, σε ποίηση Γιώργου Σεφέρη, για φωνή και πιάνο:
1. Επιτύμβιο | 2. Ανθη της πέτρας | 3. Μέσα στις θαλασσινές σπηλιές | 4. Επιφάνια 1937 | 5. Raven | 6. Επιτύμβιο
1961. Πέντε ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη, για φωνή και πιάνο
1. Εκόμισα εις την τέχνη | 2. Θυμήσου, σώμα... | 3. Φωνές | 4. Επέστρεφε | 5. Μακρυά
1983. Πέντε μικρά ποιήματα του Αλέξη Ζακυθηνού, για φωνή και πιάνο
1983. Τρία ποιήματα του Richard Wagner, για τενόρο και πιάνο
ΦΩΝΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑ:
1956. Απόσπασμα από το θρήνο της “Αντιγόνης” του Σοφοκλή, για γυναικεία φωνή και πέντε πνευστά όργανα
1960. Τρία νυχτερινά από τη Σαπφώ, για γυναικεία φωνή, φλάουτο, τσελέστα, βιμπράφωνο, βιόλα και βιολοντσέλο
1966. Ραψωδία σε κείμενα των Μάρκου Αυρηλίου, Νίκου Εγγονόπουλου και Ομήρου “Οδύσσεια”, για μία γυναικεία φωνή και σύνολο δωματίου
1975. Το αηδόνι, για υψίφωνο και δέκα ή περισσότερα κοντραμπάσα
1979. Εννέα ποιήματα του Μίλτου Σαχτούρη, για βαρύτονο, μεικτή χορωδία, κιθάρα, πιάνο, τρία βιολοντσέλα, δύο κοντραμπάσα και κρουστά
1993. Βάκχαι του Ευριπίδη για χορό γυναικών και ορχήστρα
ΧΟΡΩΔΙΑΚΑ:
1962. Επίγραμμα από το ποίημα “Τα Μάτια σου”, του Ούλφ Τόμσον, για μικτή χορωδία
ΧΟΡΟΣ:
1949-57. Νεκρές Φύσεις, Μαντάμ Ορτάνς, Μικρή πρωινή μουσική, Ηλιογέννητη, Σάπφειρος, Μορφές μιας γυναίκας
ΟΡΧΗΣΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑ:
1953. Συμφωνιέττα
1957-58. Πέντε Συνθέσεις
1958. Χορικόν
1959. Δοκίμιο, για ορχήστρα δωματίου
1964. Τρίπτυχον, για φλάουτο και ορχήστρα
1967. Ετεροφωνικά Ιδιόμελα
1977. Για βιόλα και ορχήστρα δωματίου
1985. Για πιάνο και ορχήστρα δωματίου
ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΩΜΑΤΙΟΥ:
1949. Μουσικές στιγμές (Moments Musicaux) για βιολί και πιάνο
1956. Σουίτα για δύο πιάνα από το μπαλέτο “Νεκρές Φύσεις”
1958. Τρίο για φλάουτο, βιόλα και κιθάρα
1958. Ντούο, για φλάουτο και πιάνο
1961. Κουαρτέτο εγχόρδων
1966. Quattro pezzi, για φλάουτο, βιολοντσέλο και πιάνο
1970. Ο έχων ώτα ακούειν, ακουέτω, για κουιντέτο πνευστών
1970. Μπλουζ (Blues), για φλάουτο και πιάνο ή τσέμπαλο
1972. Επιτύμβιον στη μνήμη του Τ.Ε. Αιβις, για ομάδα κρουστών και 13 φλάουτα
1991. Προανάκρουσμα σε μια ελεγεία, για βιολοντσέλο και πιάνο
ΣΟΛΟ:
1956. Τονικές σπουδές, για πιάνο
1957-58. Μικρές σπουδές “modales”, για πιάνο, (αποκηρυγμένο)
1958. Πέντε σκίτσα, για φλάουτο σόλο
1989. Πέντε μουσικές στιγμές (5 Moments Musicaux), για κιθάρα σόλο
ΜΟΥΣΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ (1952-1962):
Ο Πύργος των Ιπποτών (1952)
Ο μπαμπάς εκπαιδεύεται (1953)
Το Ποντικάκι (1954)
Τζο ο Τρομερός (1955)
Η θυσία της μάνας (1956)
Το κορίτσι με τα μαύρα (1956)
Κυριακάτικοι ήρωες (1956)
Της νύχτας τα καμώματα (1957)
Eroica (1960)
Αντιγόνη (1961)
Ο ουρανός (1962)
Ας κλείσουμε αυτή τη σύντομη αναφορά στον Αργύρη Κουνάδη με μια δημοσίευση που βρήκα στο Αρχείο του Εθνικού Θεάτρου και που αφορά τις πολλαπλώς επεισοδιακές Βάκχες του έτους 1985. Συντάκτης ο Βασίλης Αγγελικόπουλος, Εφημερίδα Τα Νέα.5/3/1985:
Έφη Αγραφιώτη
Effie.tar@gmail.com
Δεκέμβριος 2015
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας