Για τον EDVARD HAGERUP GRIEG
15/6/1843 - 4/9/1907
Είναι ίσως ο πιο «λαϊκός» ρομαντικός συνθέτης αν σκεφτούμε ότι οι μουσικές του σιγοτραγουδιούνται ακόμα σήμερα από μικρούς και μεγάλους παντού στον κόσμο. Στήριξε την έμπνευσή του στην μουσική παράδοση της πατρίδας του αλλά και στους θρύλους και τα παραμύθια της και με αυτό το πρωτογενές εργαλείο ανέπτυξε μια ιδιαίτερα λυρική, ρομαντική μουσική προσωπικότητα που γίνεται αποδεκτή απλά, πολύ άμεσα, από όλους τους ακροατές εξ ίσου.
Ο Νορβηγός συνιδρυτής της νορβηγικής μουσικής σχολής έζησε υποδειγματικά και το καλλιτεχνικό κύρος του τον κατέταξε στους τρεις σπουδαιότερους πρεσβευτές του πολιτισμού της πατρίδας του. Οι άλλοι δύο είναι, όπως μαντεύουμε εύκολα, ο δραματουργός Ερρίκος Ίψεν και ο ζωγράφος Έντβαρντ Μουνκ.
Ο Edvard Hagerup Grieg γεννήθηκε στις 15 Ιουνίου1843 στο Μπέργκεν της Νορβηγίας, στην πόλη της βροχής, σε καλλιτεχνικά ευαισθητοποιημένη και μουσικά καλλιεργημένη οικογένεια σκωτικής καταγωγής. Ο πατέρας του ήταν εισαγωγέας ουίσκι και συγχρόνως για πολλά χρόνια ήταν πρόξενος της Μεγ. Βρετανίας στο Μπέργκεν. Η μητέρα του Γκεζίνε Γρηγκ ήταν πιανίστρια, εργαζόταν ως καθηγήτρια πιάνου και αυτή του έδωσε τα πρώτα μουσικά μαθήματα. Παραπονιόταν πάντως ότι ο γιος της δεν έδειχνε το ενδιαφέρον που έπρεπε για να μάθει μουσική.
Ο Γρηγκ το 1858 και το 1899
Στο σπίτι των Γκρηγκ παρήλαυνε όλη η οικογένεια των μουσικών της εποχής, μεταξύ αυτών και ο βιολονίστας Όλε Μπουλ που ήταν συγγενής της μητέρας του συνθέτη και που πρώτος μίλησε για το ταλέντο του μικρού με επιμονή και εν τέλει αν και αρχικά ο μικρός δεν ενδιαφερόταν, τον έπεισε να ασχοληθεί πιο σοβαρά με τη μουσική. Έτσι λοιπόν κάνοντας εντυπωσιακή πρόοδο σε λίγο χρόνο κι έχοντας υποστήριξη από την οικογένειά του, ξεκίνησε μουσικές σπουδές στη Λειψία, με σπουδαιότατους δασκάλους, όπως ο Carl Reinecke, ο Ernst Ferdinand Wenzel και ο Ignaz Moscheles, στο περίφημο ωδείο της γερμανικής αυτής πόλης που ήταν ό,τι ανώτερο εκείνη την εποχή και από το οποίο αποφοίτησε τέσσερα χρόνια αργότερα αν και οι συνθήκες της ζωής του ήταν πολύ δύσκολες καθώς είχε ήδη προσβληθεί από μια βαριά πνευμονία εξ αιτίας της οποίας έμενε καθηλωμένος για μεγάλα διαστήματα στο κρεβάτι. Στη Λειψία μελέτησε με πάθος τη μουσική εργογραφία του Σούμαν και του Μέντελσον και οι πρώτες του συνθετικές επιρροές ήταν φυσικό να προέρχονται από αυτούς. Ο εντυπωσιασμός του από την συναυλία στην οποία η Κλάρα Σούμαν έπαιξε το κοντσέρτο για πιάνο του Ρόμπερτ Σούμαν ήταν τόσο μεγάλος που διηγιόταν το γεγονός σε όλη τη ζωή του. Από την Λειψία ξεκίνησε και η πιανιστική του σταδιοδρομία που τον οδήγησε σε όλη την Ευρώπη. Ο Λιστ ήταν μέγας θαυμαστής του από το 1867 που τον άκουσε να παίζει πιάνο στη Ρώμη. Στάθηκε παράλληλα και ανθρώπινος στυλοβάτης του Γκρηγκ και της συζύγου του, που υπέφεραν από το χαμό της κόρης τους εκείνη την εποχή.
Η μουσική και η δεξιοτεχνική του ικανότητα ευτυχώς κατεγράφη σε ηχογραφήσεις γραμμοφώνου, που πραγματοποιήθηκαν στο Παρίσι το 1903. Το 1867 στο Όσλο φαίνεται να συνέθεσε τα πρώτα του κομμάτια.
Το 1867 και σε ηλικία 24 ετών παντρεύτηκε την πρώτη του εξαδέλφη Νίνα Χάγκερουπ, η οποία υπήρξε όχι μόνον η ερμηνεύτρια των τραγουδιών του αλλά το δια βίου στήριγμα του. Την αρμονική κατά τα άλλα ζωή τους έσπασε μόνον ο θάνατος της κόρης τους, ενάμιση χρόνο μετά τη γέννησή της. Η ζωή τους είναι γεμάτη. Το φθινόπωρο ξεκινούν περιοδείες και στα τέλη της άνοιξης αποσύρονται στην πατρίδα τους, όπου πάντα επιζητεί να συνθέσει μουσική. Το 1906 γράφει το τελευταίο έργο του, τους Τέσσερις ψαλμούς, έργο εμπνευσμένο και βασισμένο σε παραδοσιακά μουσικά θέματα και αυτό. Το καλοκαίρι του 1907 ετοιμάζει μια μεγάλη περιοδεία στην Αγγλία.
Ο συνθέτης πέθανε μετά από καρδιακή προσβολή, το 1907, στις 4 Σεπτεμβρίου και ετάφη στο Μπέργκεν . Η τελευταία του επιθυμία ήταν η επικήδεια τελετή να γίνει υπό τους ήχους του Πένθιμου Εμβατηρίου του Φρ. Σοπέν αλλά και του δικού του Πένθιμου Εμβατηρίου, που έγραψε για την κηδεία του φίλου του Ρίκαρντ Νόρντραακ, που ήταν ο συνθέτης του εθνικού ύμνου της πατρίδας του. Η κηδεία του ήταν μια σύναξη 40.000 τουλάχιστον συμπολιτών του ενώ για την Νορβηγία ήταν ημέρα εθνικού πένθους. Μέχρι σήμερα οι Νορβηγοί εορτάζουν τον Γκρηγκ αυτήν την ημέρα.
Μπέργκεν- Τρολτχάουγκεν: Εδώ κείται το ζεύγος Γρηγκ
Σ’ ένα μικρό προάστιο λίγο έξω από το Μπέργκεν, στο Τρολτχάουγκεν, πάνω στον λόφο, με την πελώρια λίμνη από κάτω, βρίσκεται το σπίτι – μουσείο, όπου έζησε ο Γκρηγκ έναν αιώνα πριν. Στο χώρο βρίσκεται και ο τάφος.
Περπατώντας σε ένα πανέμορφο ήσυχο δρομάκι, που το προστατεύουν οι φιλύρες και οι φλαμουριές, με το ψιλοβρόχι ασταμάτητο να τις χαϊδεύει, όπως όλες τις μέρες του χρόνου, λένε οι κάτοικοι, φτάνουμε στο ξύλινο σπίτι, τελευταία κατοικία του συνθέτη. Το κάδρο είναι μαγευτικό! Στα δωμάτια όπου έζησε από το 1885 ανέπαφα τα ενθυμήματά του, ο ξεναγός μας μιλάει για τη ζωή του εκεί, και πραγματικά μπορούμε να κατανοήσουμε στο χώρο το πώς αυτό το περιβάλλον επηρέασε την δημιουργική του ψυχή. Τα καλοκαίρια στο δωμάτιο με το πιάνο, πραγματοποιούνται συναυλίες νέων καλλιτεχνών. Ο συνθέτης πίστευε και είχε κάνει πράξη, την στήριξη των νέων και συχνά τους προσκαλούσε εκεί, για να τους ακούσει και να τους συμβουλεύσει. Κατά κάποιοι τρόπο, η πρακτική συνεχίζεται…
Εργογραφία: Piano Sonata in E minor, Op. 7 Violin Sonata No. 1 in F major, Op. 8 Concert Overture In Autumn, Op. 11 Violin Sonata No. 2 in G major, Op. 13 Piano Concerto in A minor, Op. 16 Incidental music to Bjørnstjerne Bjørnson's play Sigurd Jorsalfar, Op. 22 Incidental music to Henrik Ibsen's play Peer Gynt, Op. 23 Ballade in the Form of Variations on a Norwegian Folk Song in g minor, Op. 24 String Quartet in G minor, Op. 27 Album for Male Chorus, Op. 30 Two Elegiac Melodies for Strings, Op. 34 Four Norwegian Dances for piano four hands, Op. 35 (later orchestrated) Cello Sonata in A minor, Op. 36
Holberg Suite for piano, later arr. for string orchestra, Op. 40 Violin Sonata No. 3 in C minor, Op. 45 Peer Gynt Suite No. 1, Op. 46 Lyric Suite for orchestra, Op. 54 (orchestration of four Lyric Pieces) Peer Gynt Suite No. 2, Op. 55 Suite from Sigurd Jorsalfar, Op. 56 Four Symphonic Dances for piano, later arr. for orchestra, Op. 64 Haugtussa Song Cycle after Arne Garborg, Op. 67 Slåtter (Peasant Dances) for piano, Op. 72 Sixty-six Lyric Pieces for piano in ten books, Opp. 12, 38, 43, 47, 54, 57, 62, 65, 68 and 71, |
Έφη Αγραφιώτη
effie.tar@gmail.com
Σεπτέμβριος 2013
Επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας