Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΣ ΣΤΑ ΕΝΕΝΗΝΤΑ (του Αλέξιου Σαββίδη)

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΣ ΣΤΑ ΕΝΕΝΗΝΤΑ 

Στις 3 Μαϊου εφέτος (2013) έκλεισε τα 90 του χρόνια ο επιφανέστερος ειδικός ερμηνευτής και αναλυτής του έργου του κατά τεκμήριο κορυφαίου ΄Ελληνα μουσουργού Νίκου Σκαλκώτα (1905-1949), πιανίστας, μαέστρος, ερευνητής-μουσικολόγος και δάσκαλος-μουσικοπαιδαγωγός Γιώργος Χατζηνίκος, γεννημένος στο Βόλο το 1923. Πρόσφατα ο Χατζηνίκος εμπλούτισε σημαντικά την ελληνόγλωσση μουσικολογική βιβλιογραφία με δύο σπουδαία βιβλία από τις αθηναϊκές εκδόσεις «Νεφέλη»: τη μονογραφία του Νίκος Σκαλκώτας –μια ανανέωση στην προσέγγιση της μουσικής σκέψης και ερμηνείας (2006, με δύο πολύτιμα ένθετα CDs με δικές του ερμηνείες, μαεστρικές και πιανιστικές, σκαλκωτικών έργων) και, τελευταία, τη μονογραφία του Το ρετσιτατίβο στις όπερες του Μότσαρτ –πυξίδα για την αναγέννηση της μουσικής αντίληψης (2007) (βλ. παρουσίαση στο «Πολύτονον» 27 [[Μάρτιος-Απρίλιος 2008, σ. 56).

«Ο πρεσβευτής από τη δεκατία του 1950 της μουσικής του Σκαλκώτα σε ολόκληρο τον κόσμο» (όπως έγραψε ο Διονύσης Μαλλούχος στο περιοδικό “Classical Music Review” 4 [Καλοκαίρι 2007], σ. 163) πραγματοποίησε τις βασικές μουσικές του σπουδές στο Ωδείο Αθηνών και κατόπιν έκανε μαθήματα πιάνου, σύνθεσης και μουσικής διεύθυνσης σε ονομαστά μουσικά κέντρα της Αυστρίας και Γερμανίας: στο «Μοτσαρτέουμ» του Ζάλτσμπουργκ, στο Μόναχο και στο Αμβούργο, έχοντας την τύχη να έχει μεταξύ των καθηγητών του τους διάσημους Γερμανούς συνθέτες Paul Hindemith (1895-1963) και Karl Orff (1895-1982), αλλά και τον σπουδαίο Ελβετό πιανίστα Edwin Fischer (1886-1960). Νεότατος εμφανίστηκε ως σολίστ (συχνά διευθύνοντας και από το πιάνο) σε σημαντικές πρεμιέρες, όπως λ.χ. του πιανιστικού Κονσέρτου του Arnold Schoenberg (1874-1951) (στη Στοκχόλμη, το 1942), ενώ επίσης λίγο αργότερα διηύθυνε στο Μάντσεστερ την πρώτη αγγλική εκτέλεση των «Κάρμινα Μπουράνα» του δασκάλου του, Orff. Το 1953 πρωτοπαρουσίασε ως σολίστας το 2^ο πιανιστικό Κονσέρτο του Σκαλκώτα με τη σύμπραξη του σπουδαίου Γερμανού πρωτοποριακού μαέστρου Hermann Scherchen (1891-1966) στο πόντιουμ της Συμφωνικής Ορχήστρας της Ραδιοφωνίας του Αμβούργου (η σπουδαία αυτή ηχογράφηση σώζεται σε CD της Εταιρείας Arkadia). Ακολούθησαν αλλεπάλληλες παρουσιάσεις του ίδιου έργου σε μεγάλα ευρωπαϊκά μουσικά κέντρα, μεταξύ άλλων στο Βερολίνο με την Φιλαρμονική της πόλης και στο Λονδίνο με τη Συμφωνική του BBC.

Τα επόμενα χρόνια, μετά την ανακάλυψή του στο Βερολίνο πολλών χαμένων μουσικών χειρογράφων του Σκαλκώτα, το 1954, ξεκίνησε με συνέπεια και αφοσίωση τη συστηματική μελέτη, επιμέλεια έκδοσης και ερμηνευτική διάδοση του έργου του. Την μακρά περίοδο 1961-1988 προσκλήθηκε να διδάξει στο Βασιλικό Βόρειο Μουσικό Κολλέγιο της Αγγλίας (Μάντσεστερ), ενώ το 1963 υπήρξε πρωτεργάτης στην ίδρυση του μουσικού συνόλου “New Manchester Ensemble” –περίοδο κατά την οποία συνέχισε και τις πολύ επιτυχημένες σολιστικές/ μαεστρικές του εμφανίσεις, με πρεμιέρες του 1^ου και του 3^ου πιανιστικού Κονσέρτου του Σκαλκώτα, στην Αθήνα το 1978 και στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Μπαχ της Οξφόρδης το 1969 αντίστοιχα, καθώς και με σημαντικές ηχογραφήσεις. Παράλληλα στην Ελλάδα παρέδωσε πολύτιμα σεμινάρια στο Χόρτο του Πηλίου, στη Λαμία και στην Αθήνα, ιδρύοντας μικρά μουσικά σύνολα εγχόρδων με τα οποία ηχογράφησε έργα του Σκαλκώτα.

Πριν από λίγα χρόνια, στις αρχές του 2008, η ΕΡΤ1 πρόβαλλε στο πλαίσιο της σειράς «Παρασκήνιο» ειδικό αφιέρωμα στον Χατζηνίκο και την εν γένει προσφορά του στη μουσική.

Ο Χατζηνίκος λημματογραφείται στο βιβλίο του Α. Σαββίδη «Μεγάλοι μαέστροι» ως ένας εκ των έξι πλέον καταξιωμένων Ελλήνων μαέστρων.

Αλέξιος Σαββίδης
asavv@otenet.gr
Δεκέμβριος 2013

Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας