ΓΡΑΜΜΑ ΣΕ ΝΕΑ ΠΑΙΔΙΑ…
O πρόσφατος θάνατος του Μίκη Θεοδωράκη, συγκίνησε βαθιά χιλιάδες κόσμου, όχι μόνο της γενιάς του, αλλά και όλων των ηλικιών, παιδιών, εφήβων, νέων…
Eίναι πολύ συγκινητικό ότι μια οικουμενική προσωπικότητα, όπως ήταν ο Μίκης Θεοδωράκης, ως σύμβολο πλέον, εξακολουθεί να «αγγίζει» συναισθηματικά και ως εκ τούτου να επηρεάζει, να διαμορφώνει την αισθητική και την κουλτούρα τριών γενεών…
Η ευτυχία της ακρόασης έργων του, στο πλαίσιο ραδιοφωνικών εκπομπών (κάποιων εξ’ ολοκλήρου αφιερωμένων στην ιερή του Μνήμη), το γεγονός ότι η μουσική που ακουγόταν επί πολλές ημέρες από το ραδιόφωνο ήταν συνολικά ποιοτικότερη, ορισμένα ενδιαφέροντα σχόλια, τα οποία ακούστηκαν από ραδιοφώνου και απηχούσαν βαθύ και ειλικρινή σεβασμό, όλο αυτό το όμορφο κλίμα, με έκανε να νοιώσω σαν κάτι να άλλαξε.
Λίγες ημέρες αργότερα, συνειδητοποιώ ότι δεν άλλαξε τίποτα ακόμη - τουλάχιστον επί της ουσίας. Όμως το φορτισμένο συναισθηματικά κλίμα εκείνων των ημερών, ίσως είναι η φλόγα που χρειάζεται για να αφυπνίσει συνειδήσεις και να ληφθούν πρωτοβουλίες, ατομικές και συλλογικές, με οργανωμένο και συστηματικό τρόπο και με έναν, μοναδικό στόχο: τη γνωριμία ενός ευρύτερου κοινού και δη παιδιών, εφήβων, νέων, με τη μελοποιημένη ποίηση και σε ένα επόμενο βήμα, με τη λεγόμενη κλασική μουσική όλων των περιόδων.
Η βαθιά συγκίνηση εκ μέρους μιας μεγάλης μερίδας κοινού, συνιστά τη μια όψη του νομίσματος και δημιουργεί ευοίωνες προοπτικές. Υπάρχει όμως και η άλλη όψη, μιας επίσης υπολογίσιμης μερίδας κοινού. Πρόκειται για παιδιά, έφηβους, νέους γενικότερα, οι οποίοι -στο πλαίσιο του οικογενειακού, σχολικού και κοινωνικού περιβάλλοντος (όπως αυτό εκφράζεται από τις παρέες συνομηλίκων, την αισθητική της κυρίαρχης κουλτούρας των ΜΜΕ, των κοινωνικών δικτύων κτλ), στερήθηκαν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή όχι μόνο με τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, αλλά γενικότερα με το έργο όλων των σημαντικών προσωπικοτήτων των Γραμμάτων και των Τεχνών. Οι νέοι, χωρίς να είναι άμοιροι ευθυνών, ωστόσο ευθύνονται λιγότερο απ’ όλους, γι΄αυτή την πνευματική ένδεια. Όντας αποκλεισμένοι από το ποιοτικό τραγούδι, τη μελοποιημένη ποίηση και ασφαλώς από την κλασική μουσική και συγχρόνως έχοντας περιορισμένα μουσικά ακούσματα, αντί να είναι κριτικοί ακροατές και να αναζητούν την υψηλή μουσική αισθητική, υποβαθμίζονται -εν αγνοία τους- σε παθητικούς καταναλωτές τραγουδιών, τα οποία κατασκευάζονται και προωθούνται από τα ΜΜΕ, προς μαζική κατανάλωση, όπως οποιοδήποτε άλλο καταναλωτικό αγαθό, για να εξυπηρετήσουν αμιγώς εμπορικούς σκοπούς.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, το ζήτημα που τίθεται είναι: εμείς, (γονείς, εκπαιδευτικοί, κοινωνικοί επιστήμονες, δημοσιογράφοι και κάθε πολίτης που αρθρώνει δημόσιο λόγο στον δημόσιο χώρο), όλοι εμείς, τι κάνουμε;
Θα παρακολουθούμε παθητικά να καταστρέφεται η αισθητική αντίληψη, η κουλτούρα, να αμαυρώνεται η πνευματική καλλιέργεια μιας ολόκληρης γενιάς, επειδή κάποιοι ασυνείδητοι, επικαλούμενοι το σαθρό επιχείρημα ότι δήθεν «το κοινό, ζητάει σκουπίδια», προτάσσουν το οικονομικό κέρδος εις βάρος της αισθητικής αντίληψης των νέων και της ποιότητας διαχείρισης του ελεύθερου χρόνου παιδιών, εφήβων, νέων;
Έχουμε όλοι ηθική υποχρέωση, να προσφέρουμε στη νέα γενιά μια άλλη αισθητική από την κρατούσα.
Υπό αυτό το πρίσμα, επομένως, έχουμε υποχρέωση να λάβουμε υπόψη το αναφαίρετο δικαίωμα όλων των νέων, χωρίς καμία εξαίρεση, στη μουσική κουλτούρα. Να τους αγκαλιάσουμε και να τους μιλήσουμε, όχι αφ’ υψηλού, αλλά με άπλετη αγάπη και ενσυναίσθηση:
Εσείς που η θλιβερή είδηση του θανάτου του οικουμενικού Μίκη Θεοδωράκη, σας βρήκε να παίζετε παιχνίδια στον υπολογιστή ή στο κινητό και συνεχίσατε αμέριμνοι και αδιάφοροι.
Εσείς που δεν έχετε ούτε ένα βινύλιο, ούτε ένα cd με έργα Θεοδωράκη, πολλώ δε μάλλον ένα βιβλίο του.
Εσείς που γεννηθήκατε στον 21ο αιώνα και θεωρείστε ως η «γενιά της οικονομικής κρίσης», «η γενιά των μνημονίων», η « χαμένη γενιά»…
Εσείς που λαμβάνετε συνεχώς αντιφατικά μηνύματα: πότε για το πόσο σκληρά θα πρέπει να προσπαθήσετε (γιατί υπάρχει αμείλικτος ανταγωνισμός) και πότε για το μάταιο των προσπαθειών σας, λόγω ανεργίας, αναξιοκρατίας, αδικίας, αδιαφορίας, ακρίβειας, ανέχειας, αβεβαιότητας...
Εσείς που σας «βομβαρδίζουν» με χιλιάδες πληροφορίες το λεπτό και δεν έχετε ούτε τη γνώση, ούτε την κρίση να ξεχωρίσετε τις αξιόπιστες από τις μη.
Εσείς που καμαρώνετε ως «αρνητές του εμβολιασμού» και έχετε «άποψη», χωρίς την επίγνωση ότι στερείστε της απαιτούμενης γνώσης και πρέπει να εμπιστευτείτε τους όντως ειδικούς. Αρνείστε μόνο και μόνο, γιατί σερφάροντας, πειστήκατε από ό,τι διαβάσατε «διαγωνίως» ή ακούσατε συμπωματικώς.
Εσείς που βγαίνετε στο δρόμο να διαδηλώσετε ως αρνητές του εμβολιασμού, αλλά δεν βγαίνετε να διαδηλώσετε κατά εκείνων που -χωρίς αιδώ- προμηθεύονται πλαστά πιστοποιητικά νόσησης ή εμβολιασμού, αδιαφορώντας για το γεγονός ότι κυκλοφορούν ως «υγειονομικές βόμβες» και δυνητικά εγκληματούν!
Εσείς που μεγαλώνετε σε ένα σπίτι, όπου σε κάθε δωμάτιο υπάρχει μια τηλεόραση, πάντοτε ανοικτή.
Εσείς που περνάτε τον ελεύθερο χρόνο σας κυρίως σερφάροντας στο διαδίκτυο και έχετε εξάρτηση από αυτό, εις βάρος της επικοινωνίας σας, της μόρφωσής σας, της υγείας σας.
Εσείς που δεν σας νοιάζει αν δεν αναγράφονται οι συντελεστές των τραγουδιών που «κατεβάζετε» στο κινητό σας, ούτε καν που αναρωτιέστε ποιοι είναι.
Εσείς που ακούτε ό,τι μουσική είναι κάθε φορά στη μόδα, ό,τι αντιλαμβάνεστε ως το κυρίαρχο ρεύμα - στις μέρες μας, πολλοί είστε «κολλημένοι» με την τραπ!
Εσείς που απατάστε οικτρά, νομίζοντας ότι μπορείτε να μάθετε μουσική και να πάρετε τον δρόμο της δημοσιότητας, συμμετέχοντας σε μια τηλε-μουσική«ακαδημία»…και γενικότερα σε talent shows.
Εσείς που «βαφτίζετε» ως «έντεχνο» οποιοδήποτε «ρηχό» τραγούδι, το οποίο απλώς δεν είναι έκδηλα σαχλό ή (και) χυδαίο.
Εσείς που δεν προσέχετε καν τους στίχους των τραγουδιών, εκτός αν έχει γίνει … «χαμός» στα κοινωνικά δίκτυα
Εσείς που «παθαίνετε αλλεργία», απλώς στο άκουσμα και μόνο της λέξης «ποίηση» και αγνοείτε ακόμη και τη μελοποιημένη -από τον Μίκη Θεοδωράκη- ποίηση εμβληματικών Ελλήνων ποιητών, των Μανόλη Αναγνωστάκη, Οδυσσέα Ελύτη, Κώστα Καρυωτάκη, Τάσου Λειβαδίτη, Γιάννη Ρίτσου, Γιώργου Σεφέρη και πολλών άλλων, ενώ δεν σας αγγίζει ούτε η θεωρούμενη ως πιο «προσιτή», μα σπουδαία ποίηση, των εγγεγραμμένων στη συλλογική μνήμη ως εξαίρετων στιχουργών, όπως του Νίκου Γκάτσου, του Μάνου Ελευθερίου, του Γιάννη Θεοδωράκη, του Δημήτρη Χριστοδούλου κ.ά.
Εσείς που ανοίγετε την τηλεόραση για να δείτε «πρωινάδικα», «μεσημεριανάδικα», τυχερά παιχνίδια, «Εurovision», σαχλά σήριαλς, μουσικά και άλλα realities κάθε είδους. Ναι, θαυμάζετε αυτά τα άθλια realities, ταυτίζεστε με τους «ήρωές» τους, χωρίς να αντιλαμβάνεστε το μέγεθος του εξευτελισμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και την κοινωνική παθογένεια της «ηρωοποίησης» των παικτών που συμμετέχουν σε αυτά.
Εσείς που ονειρεύεστε να είστε ο αυριανός Bachelor και αντιστοίχως αυριανά μέλη του «χαρεμιού» του, χωρίς να αντιλαμβάνεστε πόσο απάνθρωπο είναι να γίνεσαι «πασάς» και να έχεις «χαρέμι». Δεν συνειδητοποιείτε ούτε κατ’ ελάχιστον πόσο εξευτελιστικό είναι αυτό τόσο για σας τους ίδιους, όσο επίσης και για τη γυναικεία φύση και αξιοπρέπεια.
Εσείς που ονειρεύεστε όταν μεγαλώσετε να γίνετε διάσημοι και πλούσιοι με το μικρότερο δυνατό κόπο και κόστος, όπως θεωρείτε ότι έγιναν οι σταρ, της πίστας, των realities, της showbiz και οι διάφορες τηλεπερσόνες που παρακολουθείτε φανατικά και θαυμάζετε.
Εσείς που φωτογραφίζετε και αναρτάτε στα κοινωνικά δίκτυα τον τόπο όπου βρίσκεστε, με ποιους είστε, τι τρώτε (και φωτογραφίζετε το πιάτο),τι σκέφτεστε και έχετε αναγάγει το ιδιωτικό σε δημόσιο, αγνοώντας τις ψυχολογικές και κοινωνικές προεκτάσεις που έχει αυτή η στάση ζωής.
Εσείς που γίνεστε ένα με το «επίπεδο του γηπέδου» και μπορεί να πλακωθείτε στο ξύλο για την ομάδα μα, άραγε, θα κάνατε το ίδιο για την Πατρίδα και μάλιστα, χωρίς εθνικιστικές κορώνες; ή μήπως οι στίχοι του Οδυσσέα Ελύτη: «Μη παρακαλώ σας μη λησμονάτε τη χώρα μου», αντί να σας δημιουργούν ρίγη συγκίνησης, σας αφήνουν παγερά αδιάφορους;
Εσείς, ναι εσείς, αγανακτείτε μαζί μου, γιατί είστε στην καρδιά της εφηβείας και δεν αντέχετε να σας κάνουν ….«κήρυγμα»!
Δεν είμαι εδώ ως «κήρυκας». Είμαι για να σας παρακινήσω να ακούσετε τη μουσική που σε μένα δημιουργεί γαλήνη, απέραντη ευτυχία και συγκίνηση και ως εκ τούτου θεωρώ ότι θα είστε άτυχοι εάν τη στερηθείτε. Θλίβομαι σε αυτή τη σκέψη.
Είμαι εδώ για να σας παρακινήσω να μοιραστείτε την ίδια συγκίνηση.
Εσείς, ναι εσείς, εάν είχατε τα κατάλληλα ερεθίσματα από το οικογενειακό, το σχολικό, το κοινωνικό γενικότερα περιβάλλον, θα είχατε συνακόλουθα και την ευαισθησία να διαχωρίσετε τη μουσική που αποτελεί έργο τέχνης, από τη μουσική που καταναλώνεται ως εμπόρευμα.
Δεν φταίτε! Διαμορφώνετε την προσωπικότητά σας με βάση τα ερεθίσματα που δέχεστε στο πλαίσιο του περιβάλλοντός σας, της εποχής σας. Μεγαλώνετε σε συνθήκες που δεν σας επιτρέπουν να γνωρίσετε, να βιώσετε, να συγκινηθείτε με το έργο του Μίκη Θεοδωράκη και να νοιώσετε ψυχικό πόνο και συγκίνηση για την απώλειά του.
Όσοι νέοι της γενιάς σας αφουγκράζονται τη συγκίνηση των ημερών και ευτυχώς είναι πολλοί, είχαν την τύχη να μεγαλώσουν από ευαίσθητους γονείς ή (κατά περίπτωση και) να επηρεαστούν από φωτισμένους Δασκάλους (όχι απαραιτήτως μουσικούς), οι οποίοι τους έδωσαν ως εφόδια τη γνώση και την κριτική ικανότητα, ώστε μετά να ακολουθήσει ο καθένας το δικό του δρόμο.
Εκείνοι σώθηκαν. Οι υπόλοιποι όμως;
Αυτές τις μέρες είδατε κόσμο να συρρέει συγκλονισμένος, βαθιά συγκινημένος, με «δακρυσμένα μάτια», για να υποκλιθεί στον Μίκη Θεοδωράκη.
Αναρωτήθηκατε γιατί;
Σας παρακαλώ…
Χαμηλώστε για λίγο την τηλεόραση και ρίξτε μια ματιά (έστω στο διαδίκτυο) για να μάθετε ποιος ήταν ο αείμνηστος Μίκης Θεοδωράκης.
Διαβάστε λίγες πληροφορίες για την πολυτάραχη ζωή του. Ανεξαρτήτως αν συμφωνεί κανείς ή όχι με τις ιδέες του, συνειδητοποιήστε(επιτέλους) ότι κυνηγήθηκε, βασανίστηκε χωρίς έλεος (σωματικά και ψυχικά), φυλακίστηκε, έπαιξε τη ζωή του «κορώνα-γράμματα», στερήθηκε την οικογένειά του, τα νιάτα, την ελευθερία του, θυσιάστηκε και μάτωσε για τα πιστεύω, τις Αρχές, τις Αξίες του. Οραματίστηκε έναν πιο δίκαιο κόσμο και πάλεψε για να αλλάξει τα κακώς κείμενα.
Εκεί που σερφάρετε, κάνε ένα «κλικ» και δείτε πόσα τραγούδια και πόσα βιβλία έχει γράψει…
Και πριν δοκιμάσετε τις δυνάμεις σας στην πιο δύσκολη πίστα του ηλεκτρονικού σας παιχνιδιού, σταθείτε λίγο και ακούστε ένα -έστω ένα- τραγούδι του…
Γιατί κάθε νέος, κάθε εποχής (άρα και εσύ φίλε και φίλη) μπορείς να σιγοτραγουδήσεις αυτό:
«Θα σ' αγαπώ, θα ζω μες στο τραγούδι
Θα μ' αγαπάς, θα ζεις με τα πουλιά
Θα σ' αγαπώ, θα γίνουμε τραγούδι
Θα μ' αγαπάς, θα γίνουμε πουλιά»
Ταξιδέψτε στις «Μικρές Κυκλάδες» και προσπαθήστε να αφουγκραστείτε τα παρακάτω λόγια και την υπέροχη μουσική που τα συνοδεύει…
Μαρίνα πράσινο μου αστέρι
Μαρίνα φως του αυγερινού
Μαρίνα μου άγριο περιστέρι
Και κρίνο του καλοκαιριού
Περπατήστε σε μια «Όμορφη πόλη»…αφήστε πίσω τον θόρυβο της τραπ και ακούστε «φωνές μουσικές»…
Αυτή η -έστω σύντομη- αναζήτηση, θα σας βοηθήσει να αντιληφθείτε τη διάκριση μεταξύ ενός «διάττοντα αστέρα», (που «κατασκευάζει» ένα σουξέ πρόχειρο, τυποποιημένο, πανομοιότυπο με πολλά άλλα, το οποίο προορίζεται προς εφήμερη, μαζική κατανάλωση) από ένα «Λαμπρό Αστέρι», που προσφέρει ένα μουσικό έργο ως αποτέλεσμα γνώσης, κόπου και χρόνου, ευαισθησίας, αξιών….
Το έργο του πρώτου, διακρίνεται από το «ρηχό» και το «εφήμερο». Το έργο του δεύτερου, διακρίνεται από υψηλή αισθητική, υπερασπίζεται πανανθρώπινες αξίες…ρίχνει το Φως του σε όλη την Οικουμένη, όπως συνέβη με το διεθνώς καταξιωμένο έργο του Μίκη Θεοδωράκη.
Και όταν συνειδητοποιήσετε αυτή τη διάκριση, τότε καθένας σας, θ’ανέβει «λίγο ψηλότερα»: ως άτομο, ως νεολαία, ως γενιά.
Αν αυτή την υπέρβαση που κάνετε εσείς, τα αδέλφια σας, οι γείτονές σας, οι φίλοι σας, τότε θα καταρρίψετε το αφήγημα περί…χαμένης γενιάς!
Θα σηκωθείτε ψηλά, θα πετάξετε ελεύθεροι, περήφανοι, όπως «Οι Χαρταετοί»!
«Δρόμοι Παλιοί» της Ιστορίας που δεν γνωρίζετε, σας περιμένουν να τους περπατήσετε …
Οι γνώσεις σας θα γίνουν καρποί και εσείς «αυτά τα δέντρα που δεν βολεύονται»…
Για ν’ ανθίσει μαζί σας, η παρέα σας, η γενιά σας, η εποχή σας, η χώρα σας και κάθε άλλη χώρα, στην οποία θα επιλέξετε να ζείτε.
Κρατήστε «τη λάμπα ψηλά»…
Σε σας και τις επόμενες γενιές εναποθέτουμε τις ελπίδες μας, ότι το οικουμενικό έργο του Μίκη Θεοδωράκη και οι πανανθρώπινες αξίες από τις οποίες αυτό διαπνέεται, θα μείνουν στους αιώνες των αιώνων.
Μα για να μείνει, χρειάζεται να αντιμετωπιστεί με τον δέοντα Σεβασμό και να αξιοποιηθεί ουσιαστικά.
Σεβασμός στην ιερή Μνήμη του Μίκη Θεοδωράκη, δεν είναι μόνο η διατήρηση και περαιτέρω ανάδειξη, του σπουδαίου έργου του.
Σεβασμός είναι και η ανάληψη μιας συντονισμένης προσπάθειας για την παραγωγή και την προώθηση μιας ποιοτικότερης μουσικής, στο δρόμο που ο ίδιος χάραξε, μέσα από το προσωπικό του Παράδειγμα.
Σεβασμός δεν είναι μόνο το να τιμηθεί η Μνήμη του με ονόματα μουσικών συνόλων, ή δρόμων…
Σεβασμός, είναι και να πάψουμε ως ακροατές να αναμασάμε τα 100 επαναλαμβανόμενα εγχώρια και διεθνή “hits” και να κάνουμε μια αναδρομή αναδεικνύοντας όσα μουσικά «διαμάντια», όποιας εποχής.
Σεβασμός, δεν είναι μόνο η κυκλοφορία εκδόσεων με το σύνολο των έργων του με τις Κυριακάτικες εφημερίδες
Σεβασμός είναι και το να επανακυκλοφορήσουν σε επιμελημένες εκδόσεις, τα εδώ και χρόνια εξαντλημένα βιβλία του, ορισμένα από τα οποία αποτελούν αναλύσεις, δοκίμια, γύρω από την ελληνική μουσική και το τραγούδι.
Σεβασμός δεν είναι μόνο το να μεταδίδονται από τα ΜΜΕ συνεντεύξεις και αφιερώματα στη μνήμη του
Σεβασμός είναι και το να θεσπιστεί διαγωνισμός σύνθεσης και μουσικής ερμηνείας στη μνήμη του και να δοθούν υποτροφίες στους διακριθέντες για συνέχιση σπουδών σε Ακαδημίες του εξωτερικού.
Σεβασμός δεν είναι μόνο η διοργάνωση συναυλιών με έργα του
Σεβασμός είναι και η ανάδειξη νέων ερμηνειών, νέων διασκευών και ασφαλώς νέων τραγουδιών και άλλων μουσικών έργων, με έκδηλες επιρροές και αισθητικές αναφορές στο έργο του
Ο φυσικός θάνατος του συνθέτη, Μίκη Θεοδωράκη, ας γίνει η αφορμή για τον συμβολικό θάνατο της μουσικής ως προϊόντος μαζικής κουλτούρας.
Ο φυσικός θάνατος, του διανοητή Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος επινόησε τον όρο «έντεχνο λαϊκό τραγούδι», που τόσο έχει παραφθαρεί, ας γίνει η αφορμή για την οριοθέτηση, την ανάδειξη και εν τέλει, την Αναγέννηση του.
Τίνα Βαρουχάκη
varouchaki.tar@gmail.com
Σεπτέμβριος 2021
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου)
