\"ΚΑΙ ΤΩΡΑ… ΠΟΥ ΚΑΘΗΣΑ;\" Για τους πιανίστες και όχι μόνον! (Μέρος δεύτερο)
(της Έφης Αγραφιώτη)
[πλήκTRA]

[πλήκTRA]
ΚΑΙ ΤΩΡΑ… ΠΟΥ ΚΑΘΗΣΑ;
Για τους πιανίστες και όχι μόνον! (Μέρος δεύτερο)

Κάτια και Μαριέλ Λαμπέκ

Στα μικρά μαθητούδια συνηθίζουμε να βάζουμε ένα σκαμνάκι κάτω από τα πόδια, μέχρι να μεγαλώσουν και να φτάνουν στο πάτωμα, ώστε να στηριχτούν σωστά από την αρχή, να μην επιβαρύνουν το σώμα, τη σπονδυλική τους στήλη κυρίως, από τη λάθος συνήθεια του καμπουριάσματος, του επιβαρυμένου από σφίξιμο  μπράτσου κλπ. Πολλοί παιδαγωγοί διαφωνούν, αντιπροτείνοντας στα παιδάκια να κάθονται βαθιά στο κάθισμα, ώστε το βάρος να πέφτει στο σημείο επαφής σώματος-καθίσματος. Με αυτόν τον τρόπο το σώμα μένει ευέλικτο και αποφεύγουμε αυτό που έλεγε ο Νοεχάουζ «ισοσκελισμός της πασάλου», περιγράφοντας το άκαμπτο σώμα που με τον καιρό διώχνει κάθε ροή ήχου και το αποξενώνει από τον πραγματικό του ρόλο. Όλο το σώμα πρέπει να συμμετέχει στη παραγωγή της μουσικής αλλά με τάξη, έλεγχο και απόλυτη συνεργασία των μερών, να επιτρέπει στο νερά να κυλάει γάργαρο. Στην αφή του δαχτύλου ακουμπά η σκέψη διαπερνώντας το πλήκτρο και η τεχνική επικοινωνεί προς τους άλλους την ευαισθησία, με την καθαρή εκτέλεση και τη γνώση.

Ο Alexis Weissenberg στα έξι του χρόνια.

Οι αγκώνες παίζουν σημαντικό ρόλο στην παραγωγή του ήχου, κυρίως επειδή στην περίπτωση κακής στήριξης επιβαρύνουν την παλάμη και τα δάχτυλα. Προτείνουμε κατά κανόνα οι αγκώνες του μαθητή να βρίσκονται στο ύψος του πληκτρολογίου χάριν της καλής μετάδοσης της μυικής ενέργειας. Αν είμαστε καθισμένοι με τους αγκώνες ψηλά, είναι λογικό ότι στα πλήκτρα κατεβαίνει το βάρος των μπράτσων και η εντολή των δαχτύλων μας καταλήγει αναποτελεσματική. Αν οι αγκώνες βρίσκονται χαμηλότερα παρεμβάλλεται αντισταθμιστικά και πρωταγωνιστικά ο καρπός ανάμεσα στα πλήκτρα και στο χέρι μας σε μια προσπάθεια να ενεργοποιήσει το νευρικό σύστημα. Τα δάχτυλα δεν αυτενεργούν.

Φραντζ Σούμπερτ και μια τυπική μουσική συνάθροιση στο σπίτι

Όλοι θυμόμαστε με δόση συγκίνησης την… ακαδημαϊκή αρχή του μήλου, που όπως το κρατάμε για να το φάμε, έτσι φανταζόμαστε ότι το κρατάμε, για να τοποθετήσουμε το χέρι στα πλήκτρα με στρογγυλεμένα δάχτυλα..». Στα μικρά παιδάκια, το μήλο συχνά γίνεται… αυγό, αλλά πάντως για τον ίδιο λόγο χρησιμοποιούν το παράδειγμα οι δάσκαλοι.
Η μορφολογία ενός χεριού είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στο χτήσιμο της τεχνικής. Υπάρχουν χέρια τόσο εύκαμπτα και δάχτυλα τόσο μαλακά, που απαιτούν  ακόμα και δύο – τρία χρόνια για να στηριχτούν με σταθερότητα. Υπάρχουν δάχτυλα που μεταξύ τους έχουν πολύ μεγάλη διαφορά μήκους ή και πολύ μικρή, δάχτυλα με πλατύ ή στενό «μαξιλαράκι», δηλαδή βάση, σημείο επαφής με το πλήκτρο. Η τεχνική διδασκαλία πρώτα από όλα πρέπει να προσαρμοστεί στο χέρι που εκπαιδεύει. Η φυσικότητα πρέπει να παραμείνει, πάση θυσία, έλεγε ο Γκουίντο Αγκόστι στα σεμινάρια του στη Σιέννα. Σχεδόν όλοι οι σημαντικοί δάσκαλοι του πιάνου συμφωνούν ότι η καλή στήριξη της παλάμης και η χαλαρή της λειτουργία είναι παράγοντας πολύ σημαντικότερος στην εκτέλεση ενός μουσικού έργου από ότι το μήκος των δακτύλων. Αυτό το τελευταίο πίστευαν σαν βασικό εργαλείο στις αρχές του 19ου αιώνα, αλλά η πρακτική έδειξε στη συνέχεια πόσοι μέγιστοι πιανίστες είχαν σχετικά κοντά δάχτυλα. Εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι εξαιρετική βοήθεια στο πληκτρολόγιο προσφέρουν τα όσο γίνεται ισομήκη δάχτυλα. Ο Αρθούρος Ρουμπνστάιν για παράδειγμα είχε αντίχειρα σχεδόν ίσο με τον μέσο και τον παράμεσο!

 

Βιβλιογραφία, δεύτερο μέρος:

Liszt, Franz: Technische Studien, par Martin Krause. 12 vols. J. Schuberth & Co., Leipzig, 1886.

Liszt, Franz: Artiste et Société. Édition des textes en français, Flammarion, Paris, 1995

Liszt, Franz: Briefe. Gesammelt und herausgeben von La Mara. 8 vols. Breitkopf & Härtel, Leipzig, 1893-1907.

Long, Marguerite: Au Piano avec Claude Debussy. R. Julliard, Paris, 1960

Löschhorn, Albert: Oktaven-Schule, op. 176. Peters, Leipzig, [1885]

Löschhorn, Albert: Tonleiter-Schule, op. 177. Peters, Leipzig, [1885]

Γκιόργκυ Σάντορ

Manfredini, Vincenzo: Regole Armoniche o sieno Precetti ragionati per apprender i principi della Musica, il portamento della Mano, e l'accompagnamento del Basso sopra gli Strumenti da tasto. Guglielmo Zerletti, Venecia, 1775

Marmontel, Antoine-François: Conseils d'un professeur sur l'enseignement technique et l'esthétique du piano. Au Ménestrel -- Heugel et Cie, París, 1887

Marmontel, Antoine-François: Ecole de Mécanisme et d'Accentuation. 5 vols. Heugel, París, 1875.

Marmontel, Antoine-François: Virtuoses contémporains. Ménestrel - Heugel et Fils, Paris, 1882.

Marpurg, Friedrich Wilhelm: Anleitung zum Clavierspielen, der schönern Ausübung der heutigen Zeit gemäss. Haude und Spener, Berlín, 1755.

Marpurg, Friedrich Wilhelm: Die Kunst das Klavier zu spielen. Haude und Spener, Berlín, 1750.

Marpurg, Friedrich Wilhelm: Principes du clavecin Haude und Spener, Berlín, 1756. Facsímil: Minkoff, Geneve, 1974

Martienessen, Carl Adolph: Die individuelle Klaviertechnik auf der Grundlage des schöpferischen Klangwillens. Breitkopf & Härtel, Leipzig, 1930

Marx, Adolph Bernhard: Anleitung zum Vortrag Beethovenscher Klavierwerke. Otto Janke, Berlín, 1863. Gustav Behncke 1875

Mason, William: Memories of a Musical Life. The Century Co., NY 1901

Mason, William: Méthod for the Piano Forte, en colaboración con E. S. Hoadley. Mason Brothers, Nueva York y Boston, [1867]

Mason, William: Touch and Technic, or The Technic of Artistic Touch by Means of Two-Finger Exercices Conducing Rapidly to Equality of Finger Power and Expressive Quality of Tone. 4 vols. Th. Pressler, Filadelfia, 1889

Mathias, Georges: Exercices Quotidiens tirés des oeuvres de Chopin. Hamelle, París, [1897]

Mathias, Georges: Des conseils sur l'etude du Piano. Copiés du manuscrit autographe de Mr. Georges Mathias (Professeur de piano au Conservatoire) . Paris

Matthay, Tobias: The Act of Touch in all its Diversity. An Analysis and Synthesis of Pianoforte Tone-Production. Bosworth & Co., Londres, 1903

Matthay, Tobias: Relaxation Studies. Bosworth & Co., Londres, 1912

Ισιντόρ Φιλίπ

Matthay, Tobias: Musical Interpretation. Its laws and principles, and their application in teaching and performing. J. Williams, Londres, 1913

Matthay, Tobias: The Visible and Invisible in Pianoforte Technique, being a Digest of the Author's Technical Teaching up to date. Oxford University Press - Humphrey Milford, Londres, 1932

Matthay, Tobias: On Colouring as Distinct from Tone-inflection. Oxford University Press, Londres, 1937

Matthay, Tobias: On Memorizing and Playing from Memory and on the laws of practice generally. Oxford University Press, Londres, 1926

Matthay, Tobias: The Act of Musical Concentration, showing the true function of analysis in playing, teaching, and practising, with a note on the subconciousness. Oxford University Press, Londres, 1934

Mattheson, Johann: Der vollkommene Capellmeister. Das ist Gründliche Anzeige aller derjenigen Sachen, die einer wissen, konnen, und vollkommen inne haben muss, der einer Kapelle mit Ehren und Nutzen vorstehen Will. Verglets Christian Herold, Hamburgo, 1739. Facsímil: Bärenreiter Verlag, Kassel, 1953

May, Florence: The Life of Johannes Brahms. 2 vols. E. Arnold, Londres, 1905. 2ª ed. revisada: William Reeves, Londres, 1948

Messiaen, Olivier: Musique et couleur, ed. Claude Samuel. Pierre Belfond, París, 1986.

Meyer-Josten, J. (ed.): Conversations. Van de Velde, París, 1989

Milchmeyer, Johann Peter: Versuch über die währe Art das Piano-Forte zu spielen. 12 vols. Meinhold, Dresde, 1797-1799

Εντβιν Φίσσερ

Moscheles, Ignaz: Méthode des Méthodes de Piano. Véase Fétis, François-Joseph.

[Moscheles, Charlotte (ed.)]: Recent Music and Musicians As Described in the Diaries and Correspondence of Ignatz Moscheles edited by his wife (versión inglesa de Aus Moscheles' Leben. Nach Briefen und Tagebüchern, 2 vols, Duncker & Humblot, Leipzig, 1872-1873.

Moscheles, Ignaz: Studien für das Pianoforte zur höheren Vollendung bereits ausgebildeter Clavierspieler, bestehend aus 24 characteristichen Tonstücken in den verschiedenen Dur- und Molltonarten, op. 70. Fr. Kistner, Leipzig, 1826

Die Briefe W. A. Mozarts und seiner Familie, Georg Müller, Munich - Leipzig, 1914

Müller, August Eberhardt: Anweisung zum genauen Vortrage der Mozartschen Clavierconcerte hauptsüchlich in Absicht richtiger Applicatur. 2 vols. Breitkopf & Härtel, Leipzig, 1796

Müller, August Eberhardt: Klavier- und Fortepianoschule, oder Anweisung zur richtigen und gescmackvollen Spielart beyder Instrumente nebst einem Anhang vom Generalbass. Frommann, Jena, 1804.

Nassarre, Pablo: Escuela Musica según la Practica Moderna. 2 vols. [Vol. I:] Herederos de Diego de Larumbe, Zaragoza, 1724,1980.

Neuhaus, Heinrich: Ob iskusstvo fortep'yannoy igry. Gosudarstvennoe Muzykalnoe Izdatedstvo, Moscú, 1958/1982.

Newcomb, Ethel: Leschetizky as I know Him. D. Appleton, N. York, 1967

Niecks, Friedrick: Friedrich Chopin als Mensch und als Musiker Leuckart, Leipzig, 1890

Nieto, Albert: La digitación pianística. Fundación Banco Exterior, Madrid, 1988, 1992.

Το πιάνο του Λευκού Οίκου

Nottebohm, Gustav: Beethoveniana. Rieter-Biedermann, Leipzig, 1872.

Nottebohm, Gustav: Ein Skizzenbuch von Beethoven aus dem Jahre 1803. Breitkopf & Härtel, Leipzig, 1880.

Nouneberg, Louta: Les sécrets de la technique du piano révélés par le film. Max Eschig, París, 1933.

Ortmann, Otto: The Physiological Mechanics of Piano Technique. An experimental study of the nature of muscular action as used in piano playing, and of the effects thereof upon the piano key and the piano tone. Kegan, Trench, Trubner & Co. Ν. York, 1929.

Ortmann, Otto: The Physical Basis of Piano Touch and Tone. An experimental investigation of the effect of the player's touch upon the tone of the piano. Kegan, Trench, Trubner & Co., Londres 1925.

Ott, Bertrand: Liszt et la pédagogie du piano. Essai sur l'Art du Clavier selon Liszt. Éditions E. A. P., Issy-les-Μoulineaux, 1978.

Paderewski, Ignacy Jan: Memoirs. N.Y 1938

Wilhelm Βachaus

Philipp, Isidor: Exercices journaliers pour le piano, suivis d'exemples tirés d'auteurs anciens et modernes, avec une préface de C. Saint-Saëns. A. Durand et fils, París, 1894

Philipp, Isidor: Réflexions sur l'Art du Piano. Heugel, París, 1931

Philipp, Isidor: Méthode élémentaire et pratique de piano. A. Durand et fils, París, 1895.

Pleyel, Ignaz - Dussek, Jan Ladislav: Méthode pour le piano-forte. Pleyel, París, 1797,  Firenze, 1992.

Pollini, Francesco: Metodo pel Clavicembalo. Ricordi, Milán, [1812]

Prentner, Marie: The Modern Pianist. Being my Experiences in the Technic and Execution of Pianoforte Playing according to the Principles of Prof. Theo. Leschetizky / Der moderne Pianist. Meine Erfahrungen auf dem Gebiete der Klaviertechnik und des Vortrags nach den Prinzipien von Theodor Leschetizky  J. Curwen & Sons, Londres, 1903.

Pueyo, Eduardo del: Entretiens sur le piano et son enseignement. Duculot, Paris y Louvain-la-Neuve, 1990.

Rachmaninov, Sergei: Recollections. Véase Riesemann, Oskar von "Interview with Rachmaninov", The Etude, 1932.

Ramann, Lina: Liszt-Pädagogium. Klavier-Komositionen Franz Liszt's nebst noch unedirten Veränderungen, Zusätzen und Kadenzen nach des Meisters Lehren pädagogisch glossirt. 5 vols. Breitkopf & Härtel, Leipzig, Londres 1902.

Σέργιος Ραχμάνινοφ

Rameau, Jean-Philippe: Code de Musique Pratique, ou Méthodes pour apprendre la Musique, même à des aveugles, pour former la voix & l'oreille, pour la position de la main avec une méchanique des doigts sur le Clavecin & l'Orgue, pour l'Accompagnement sur tous les Instruments qui en sont susceptibles, & pour la Prélude. Imprimérie Royale, Paris, 1760.

Rattalino, Piero: Da Clementi a Pollini. Duecento anni con i grandi pianisti. Ricordi, Milano, 1983.

Rattalino, Piero: "De propagando cymbalo", en Muzio Clementi e la musica strumentale del suo tempo. Atti del convegno di studi. Siena, Accademia Musicale Chigiana, 1982.

Rattalino, Piero: Le grandi scuole pianistiche. Ricordi, Milano, 1992.

Έφη Αγραφιώτη
effie.tar@gmail.com
(Μάιος 2010)
Επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας