Καλλιτεχνική Εκπαίδευση:
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΠΣΑΩ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ καθ. ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΥΛΗ
(Εφημερίδα των Συντακτών 13/2/23)
| Την 13.02.2023 δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών ένα σημαντικό κείμενο του κ. Γιάννη Τουλή, Καθηγητή και Αν. Προέδρου του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου: (https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/378290_kallitehniki-ekpaideysi-ypoyrgeio-paideias-yparhei-alla-ehei-diaforetiki ) Ο Πρόεδρος του Συλλόγου Αποφοίτων Ωδείων και μουσικών Σχολών (ΠΣΑΩ) κ. Νίκος Παναγιωτίδης έστειλε σχεδόν αμέσως στην εφημερίδα ένα κείμενο-απάντηση, στην λογική ότι ο δημιουργικός διάλογος ανάμεσα στους εμπλεκόμενους με την σοβαρή μουσική εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι πλέον μονόδρομος. Η Εφημερίδα μέχρι στιγμής δεν το έχει δημοσιεύσει. Με δεδομένο ότι το κείμενο αυτό άπτεται ενός επίκαιρου θέματος, το TaR σε συνεννόηση με τον ΠΣΑΩ και τον πρόεδρό του, δημοσιεύει την συγκεκριμένη απάντηση. Ελπίζοντας μάλιστα ότι και η Εφημερίδα των Συντακτών θα κάνει το ίδιο, ώστε να δείξει ότι δεν υποτιμά τον χώρο των ωδείων, τον χώρο μουσικής εκπαίδευσης που ουσιαστικά τροφοδοτεί κατά το μέγιστο ποσοστό την ελληνική μουσική δράση των τελευταίων 150 χρόνων. Το TaR, θελοντας να συμβάλει στον γόνιμο διάλογο, θα δημοσιεύσει άμεσα οποιονδήποτε αντίλογο. |
"Τη Δευτέρα 13/2 δημοσιεύσατε στην έγκριτη εφημερίδα σας άρθρο του ανεγνωρισμένου μουσικού και νυν προέδρου του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, Γιάννη Τουλή. Θεωρώντας ότι η "Εφημερίδα των Συντακτών" είναι γόνιμο έδαφος για να αναπτυχθεί σοβαρός και καλοπροαίρετος διάλογος, θελήσαμε και μεις με αφορμή εκείνο το άρθρο να εκθέσουμε τις απόψεις μας.
Εν πρώτοις, η ανάρτηση του πρωθυπουργού στην οποία αναφέρεται ο κ. Τουλής είναι εμφανές ότι προέρχεται, ως κείμενο και λογική, από το Υπουργείο Πολιτισμού και όχι το Παιδείας. Και είναι αλήθεια ότι, δεκαετίες τώρα, τα δύο υπουργεία έχουν εντελώς διαφορετική αντίληψη για την καλλιτεχνική εκπαίδευση και σε ένα μόνο σημείο δείχνουν να συμφωνούν: ότι πρέπει να παραμείνει υπό την εποπτεία του ΥπΠο! Κανένα από τα δύο δεν έχει ποτέ δει θετικά το επανερχόμενο κατά καιρούς αίτημα του κλάδου, εδώ και 45 χρόνια, να επανέλθει η καλλιτεχνική εκπαίδευση στο καθ' ύλην αρμόδιο ΥΠαιΘ στο οποίο υπαγόταν μέχρι το 1971. Αν είχε συμβεί αυτό, ίσως να είχαν λυθεί και τα ζητήματα διαβάθμισης, διασύνδεσης των διαφόρων βαθμίδων και εν γένει εξορθολογισμού του όλου συστήματος.
Από την άλλη μεριά, είναι αλήθεια ότι τα Τμήματα Μουσικών Σπουδών των ΑΕΙ έχουν εκ φύσεως διαφορετική κατεύθυνση από τις καλλιτεχνικές σπουδές. Οι ακαδημαϊκές σπουδές χαρακτηρίζονται από μεγάλο πλήθος και εύρος θεωρητικών γνωστικών αντικειμένων, που υπηρετεί την επιστημονική, ερευνητική μεθοδολογική προσέγγιση των θεμάτων, παράλληλα με τη συγκέντρωση Ακαδημαϊκών Πιστωτικών Μονάδων στον απαραίτητο για Πανεπιστημιακή σχολή αριθμό. Οι καλλιτεχνικές σπουδές, από την άλλη, παρότι επίσης περιλαμβάνουν θεωρητικά μαθήματα, επικεντρώνονται στην δημιουργία, κατανόηση και ερμηνεία του καλλιτεχνικού έργου - στη μουσική μάλιστα με την επίπονη, πολυετή διαδικασία της εκμάθησης του μουσικού οργάνου. Η οποία είναι ήδη πολύ προχωρημένη έως ότου φτάσει ο σπουδαστής στην ηλικία και το επίπεδο εισαγωγής του στο ΑΕΙ. Είναι επομένως δομικά διαφορετικοί, οι δύο τύποι σπουδών.
Όλα αυτά προφανώς τα γνωρίζει ο κ. Τουλής, αφού και ο ίδιος καθώς και όλοι οι φοιτητές του, στα Ωδεία έμαθαν μουσική! Και παρότι το Ιόνιο Πανεπιστήμιο είναι το πρώτο που συνέλαβε την ιδέα να εντάξει στο πρόγραμμά του ειδικεύσεις στη μελέτη των μουσικών οργάνων, σίγουρα γνωρίζει όπως όλοι μας ότι δεν έκαναν το ίδιο όλα τα αντίστοιχα Τμήματα των ΑΕΙ. Κάποια είναι ακόμα στην πορεία να συμπληρώνουν το πρόγραμμά τους, κάποια άλλα σε εντελώς θεωρητική / μουσικολογική κατεύθυνση.
Ο σκοπός μας δεν είναι η σύγκρουση με τα ΑΕΙ, ποτέ δεν ήταν. Αντίθετα, η δική τους στάση υπήρξε πολεμική επί πολλά χρόνια κατά του Ωδειακού συστήματος, το οποίο παρά τις αδυναμίες του παραμένει ο κορμός της μουσικής εκπαίδευσης, ενώ παράλληλα είναι η δεξαμενή για τα ίδια τα Μουσικά τους Τμήματα! Τα οποία χωρίς την Ωδειακή Εκπαίδευση σε υψηλό επίπεδο, δεν έχουν ούτε λόγο ούτε και τρόπο ύπαρξης. Θα έπρεπε λοιπόν να ενδιαφέρονται και για τη διαβάθμιση και για την ουσιαστική αναβάθμισή της, αντί να την πολεμούν. Εμείς θεωρούμε ότι η καλλιτεχνική εκπαίδευση είναι μιά ιδιαίτερη κατηγορία και δεν πρέπει ούτε να συγχέεται ούτε να συγκρίνεται με την ακαδημαϊκή. Να αλληλοσυμπληρώνονται, να συνεργάζονται και να διασυνδέονται, είναι η δική μας αντίληψη.
Για να γίνει όμως αυτό, πρέπει και τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων των ωδείων να έχουν μιά αυτοτελή υπόσταση! Δεν γίνεται να παραμένουν εσαεί μετέωρα ή να υποβιβαστούν στο επίπεδο των ΙΕΚ και να στερηθούν επαγγελματικά και ακαδημαϊκά δικαιώματα που ήδη έχουν. Στην πραγματικότητα, δεν χρειάζονται διαβουλεύσεις, συζητήσεις, επιτροπές, εμβαλωματικές νομοθετικές πρωτοβουλίες και πρωθυπουργικές παρεμβάσεις. Το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων είναι ξεκάθαρο: οι καλλιτεχνικές (και κάθε είδους) σχολές που παρέχουν ολοκληρωμένη επαγγελματική εκπαίδευση παράγουν αποφοίτους με επαγγελματικό δικαίωμα επιπέδου 6. Στην Ελλάδα όπου το Σύνταγμα απαγορεύει την ίδρυση ανωτάτων σχολών από ιδιώτες, και καθώς (δυστυχώς) η μουσική εκπαίδευση είναι κατά συντριπτική πλειοψηφία ιδιωτική, η ακαδημαϊκή ισοτιμία με τα ΑΕΙ (Bachelor) παραμένει στην αρμοδιότητα των ΑΕΙ, με διαδικασία επίσης καθιερωμένη (εξομοίωση) που μπορεί να εξειδικευτεί στο αμέσως επόμενο στάδιο. Τα δε επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων των ωδείων περιορίζονται στην εκτέλεση και διδασκαλία των μουσικών οργάνων, ενώ εκείνα των αποφοίτων ΑΕΙ επεκτείνονται στην έρευνα, μελέτη, και διδασκαλία των θεωρητικών αντικειμένων. Ενώ επιπλέον δίνουν το δικαίωμα στην συνέχεια των ακαδημαϊκών σπουδών, με την απόκτηση Μεταπτυχιακών (Master) και Διδακτορικών τίτλων.
Δεν θίγονται λοιπόν επ' ουδενί τα δικαιώματα των ΑΕΙ με τη διαβάθμιση των αποφοίτων ωδείων. Η οποία δεν λύνει αυτομάτως το ζήτημα της διεκδίκησης των θέσεων εργασίας, αυτό λύνεται με τη διενέργεια διαγωνισμών για τους διορισμούς και ας αποφασίσει επιτέλους το κράτος να τηρήσει τους ίδιους του τους νόμους! Η διαβάθμιση όμως είναι επίσης προϋπόθεση για να συζητήσουμε στη συνέχεια με την Πολιτεία τα πραγματικά σοβαρά ζητήματα: την επικαιροποίηση του προγράμματος σπουδών που ξεπέρασε αισίως τα 65 έτη!, την ουσιαστική αναβάθμιση των σπουδών, των υποδομών, της διαδικασίας των εξετάσεων, τον υπολογισμό των Ακαδημαϊκών Πιστωτικών Μονάδων κατά τα Ευρωπαϊκά πρότυπα, την δυνατότητα επιμόρφωσης σε διάφορους τομείς και ιδίως τον παιδαγωγικό που επιλεκτικά στερεί η πολιτεία ειδικά από τους μουσικούς, θέματα για τα οποία έχουμε πολλάκις διαμαρτυρηθεί και καταθέσει τεκμηριωμένες προτάσεις αλλά τα υπουργεία κωφεύουν.
Εν τέλει θα ήταν ευχής έργο, αντί τα ΑΕΙ απλώς να "αντιλαμβάνονται την αγωνία των αποφοίτων των Ωδείων", για πρώτη φορά μάλιστα μετά από τρεις δεκαετίες, να τους συμπαρασταθούν έμπρακτα παίρνοντας ενεργή θέση υπέρ της οριστικής και δίκαιης ρύθμισης του ζητήματος σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό πλαίσιο, το οποίο άλλωστε έχει συνυπογράψει η χώρα και επομένως είναι δεσμευτικό. Έτσι θα αφαιρέσουν από την κυβέρνηση και το δικαίωμα να τα χρησιμοποιεί ως πρόσχημα, ότι αυτά μπαίνουν εμπόδιο στη λύση των προβλημάτων. Παράλληλα δε, να αναλάβουν και τον εκ της θέσεώς τους παιδευτικό ρόλο, να υπερασπίζονται τη σημασία της μουσικής παιδείας στη διάπλαση των νέων ανθρώπων και να παρεμβαίνουν προς το αρμόδιο υπουργείο Παιδείας όταν αυτό υποβαθμίζει συνεχώς τη σημασία της μουσικής και όλων των τεχνών στη σχολική εκπαίδευση. Ενώ κραδαίνουν τη σημαία της Παιδαγωγικής Κατάρτισης όταν μιλούν εναντίον μας, δεν έχουμε δει το ενδιαφέρον τους όταν μειώνεται η παρουσία της Μουσικής στο ωρολόγιο πρόγραμμα, φορτώνεται με γνωστικά αντικείμενα η Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση σε βάρος των καλλιτεχνικών δράσεων (κάνοντάς την τελικά βαρετή έως και μισητή για τα παιδιά μας), αφαιρούνται τα καλλιτεχνικά μαθήματα από το Λύκειο και τόσες άλλες αρνητικές εξελίξεις. Ας πάρουν τις πρωτοβουλίες και τότε όλος ο κλάδος θα είναι μαζί τους.
Νίκος Παναγιωτίδης,
πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Αποφοίτων Ωδείων & Μουσικών Σχολών (ΠΣΑΩ)"
