H KΑΜΕΡΑΤΑ «ΣΥΝΑΝΤΗΣΕ» ΤΟΥΣ BEATLES.
ΟΜΩΣ, ΘΑ ΤΗΝ ΑΦΗΣΟΥΝ  ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΚΑΙ ΑΥΤΗ... ΠΑΡΕΛΘΟΝ;  

Έχοντας αποσπάσει το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό  «Ιnternational Opera Awards 2013»  για την ηχογράφηση της όπερας  “Alessandro”[1]  του (Georg Friedrich Händel, [2] η  «Καμεράτα - Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής» λίγες μέρες  πριν  αναχωρήσει για το Λονδίνο, ως προσκεκλημένη  στο διεθνούς φήμης μουσικό φεστιβάλ Proms του BBC[3] και λίγες μέρες  μετά τη συναυλία της  στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών με την όπερα «Σιρόης, ο βασιλιάς της Περσίας» του Γιόχαν Άντολφ Χάσσε» (ΜΜΑ 26-27 Ιουνίου)[4]  εμφανίστηκε ξανά στο  κατάμεστο από κόσμο Θέατρο Ηρώδου του Αττικού, την Πέμπτη 17 Ιουλίου, ενθουσιάζοντας το κοινό με το ενδιαφέρον project: «Η Καμεράτα συναντά τους Beatles».

Δεν ήταν όμως μόνο αυτή η μοναδική… συνάντηση: 
Η Καμεράτα, υπό τη διεύθυνση του Αρχιμουσικού, Μίλτου Λογιάδη, «συνάντησε»  ηλεκτρικές κιθάρες και ντράμς  σε πολύ ενδιαφέρουσες ενορχηστρώσεις του Νίκου Πλατύρραχου. 
Οι τραγουδιστές Κώστας Βασιλιάγκος  Δώρος Δημοσθένους, Βασίλης Γισδάκης και Στηβ Κόκκας  ερμήνευσαν με ζωντάνια τα τραγούδια των θρυλικών «Σκαθαριών» και κατάφεραν να επικοινωνήσουν ουσιαστικά με το κοινό, καθότι  οι φωνές τους «συναντηθηκαν» επανειλημμένως με εκείνες των θεατών.

Τα μέλη του νεανικού συγκροτήματος  “MELISSES”  ντυμένοι με μαύρα κοστούμια όπως οι Beatles, «συνάντησαν» επιτυχώς τη συμφωνική ορχήστρα και  έγιναν δεκτοί με ιδιαίτερο ενθουσιασμό από  το κοινό. Μετά τη λήξη της συναυλίας, έγραψαν  στη σελίδα τους στο facebook: “ η πιο σημαντική βραδιά της καριέρας μας απόψε στο Ηρώδειο με την Καμεράτα στο αφιέρωμα για τους BEATLES ήταν μαγικη και δε θα την ξεχάσουμε ποτέ !  Ευχαριστούμε πολύ όσους μας εμπιστεύτηκαν, τον μαέστρο Μίλτο Λογιάδη, τον διευθυντή της Καμεράτας, Γιώργο Πέτρου και βέβαια όλους τους σπουδαίους μουσικούς της υπέροχης ορχήστρας” αναφέρουν  δικαιώνοντας την άποψη του καλλιτεχνικού Διευθυντή της Καμεράτα, Γιώργου Πέτρου, ο οποίος σε συνέντευξή του  υπογραμμίζει με πόσο σεβασμό  οι  μουσικοί του νεανικού συγκροτήματος αντιμετώπισαν αυτή τη συνεργασία[5].

Μια πολύ ενδιαφέρουσα στιγμή της παρουσίας του συγκροτήματος, ήταν η ερμηνεία του  “Honeymoon song” όπου η μουσική του Μ. Θεοδωράκη «συνάντησε» την αισθητική των Beatles, οι οποίοι το 1963 είχαν διασκευάσει το τραγούδι “Αν θυμηθείς το όνειρό μου” σε στίχους Νίκου Γκάτσου. Το συγκρότημα τραγούδισε αρχικά την εκδοχή των Beatles και στη συνέχεια με  ελληνικούς στίχους.

Το κοινό,  αποτελείτο από όλη σχεδόν την ηλικιακή πυραμίδα, ώστε οι  γενιές του ΄40 και ΄50 «συνάντησαν»  τις γενιές του ΄90 και του ΄00 και αυτό ήταν πράγματι πολύ συγκινητικό.

(photo © Sifis Sakalak)

Είναι πραγματικά εντυπωσιακό πώς τόσες δεκαετίες μετά, η μουσική των Beatles «γεμίζει» ασφυκτικά το Ηρώδειο, ενώνει γενεές (ενδεχομένως και κοινωνικές τάξεις) και πάνω απ΄όλα: συγκινεί.  Ο κόσμος χειροκροτούσε ρυθμικά σε πολλά τραγούδια, ενώ ιδιαίτερη συναισθηματική φόρτιση δημιουργήθηκε στο «Hey Jude   όπου αντί των «αναπτήρων» (του παρελθόντος) «έφεγγαν» τα κινητά (πιθανώς και άλλα  δημιουργήματα  των νέων τεχνολογιών) συνθέτοντας μια ονειρική ατμόσφαιρα. Το πρώτο μέρος της συναυλίας έκλεισε με το «Hello, Goodbye», το οποίο ακούστηκε ξανά προς το τέλος, καθώς αποτέλεσε  ένα από τα τραγούδια που ακούστηκαν ως  «μπιζ».

Αυτή ειναι μια βραδιά που θα μείνει αξέχαστη σε πολλούς και θα απασχολήσει τα media καθότι (περιέργως πώς) οι κάμερες ιδιωτικών καναλιών αυτή τη φορά ήταν «παρούσες»  στο Ηρώδειο (γεγονός όχι αυτονόητο σε συναυλίες συμφωνικής μουσικής).

Ας ελπίσουμε όμως να μην ασχοληθούν τα έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ μόνον με το πόσο ωραία ήταν αυτή η βραδιά. Πίσω από αυτή τη διοργάνωση κρύβεται μια «ανοικτή πληγή»: η βιωσιμότητα της  Καμεράτα απειλείται  άμεσα, συνεπεία σοβαρών οικονομικών προβλημάτων. Η σύμβαση με το ίδρυμα Ωνάση έληξε το Δεκέμβριο του 2013, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού μείωσε το ύψος της επιχορήγησης κατά 40%, ενώ οι χορηγίες λόγω οικονομικής κρίσης είναι ανύπαρκτες[6]. Υπό αυτές τις συνθηκες έχει ήδη δημιουργηθεί μεγάλο χρέος στην ορχήστρα, ενώ συγχρόνως ορισμένοι εκ των εργαζομένων (κυρίως διοικητικοί) έχουν προχωρήσει σε επίσχεση εργασίας.

Όσο όμως πενιχρά είναι τα οικονομικά της Καμεράτας, αντιστρόφως ανάλογη είναι η καλλιτεχνικη της πορεία, η οποία μάλιστα έχει μεγάλη διεθνή απήχηση.   

Χαρακτηριστικό ως προς αυτό, είναι τo ακόλουθο απόσπασμα από το βιογραφικό της ορχήστρας:  “Η πλούσια δισκογραφία της περιλαμβάνει συνεργασίες με μεγάλες εταιρίες όπως οι DECCA, Sony Classical, EMI Classics, MDG, ECM Records, κ.ά. Για τις πρόσφατες ηχογραφήσεις της, τον Alessandro Severo του Χαίντελ και τον Don Crepuscolo του Νικόλαου Μάντζαρού, αλλά και για το Il trionfo di Clelia του Γκλουκ, η Καμεράτα απέσπασε σημαντικότατες διακρίσεις από το διεθνή Tύπο (Diapason 5, BBC  music magazine-«Δίσκος του μήνα» και Opéra-«Découverte»). Η τελευταία ηχογράφηση της ορχήστρας, ο Alessandro του Γ. Φ. Χαίντελ, που πραγματοποιήθηκε με χορηγία του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής για την DECCA, σε μουσική διεύθυνση Γιώργου Πέτρου και με τη συμμετοχή μερικών από τους μεγαλύτερους λυρικούς ερμηνευτές της μουσικής του 18ου αιώνα, (Μαξ Εμάνουελ Σένσιτς, Καρίνα Γκωβέν, Τζούλια Λέζνεβα, κ.ά.), απέσπασε τις υψηλότερες διεθνείς δισκογραφικές διακρίσεις: Diapason d’ Or, Choc Classica 2012 και Δίσκος του μήνα στο BBC Music Magazine (εορταστικό τεύχος Δεκεμβρίου 2012) και IRR outstanding (τεύχος Δεκεμβρίου 2013), αλλά και το  βραβείο «Καλύτερης ηχογράφησης όπερας της χρονιάς» στα Διεθνή Βραβεία Όπερας (International opera awards 2013)”[7] Η διεθνής παρουσία της Καμεράτας, δεν εξαντλείται μόνο στις κριτικές, δεδομένου ότι  στον προγραμματισμό της έως το 2015 εντάσσονται συναυλίες σε διάσημες αίθουσες ανά των κόσμο.

Δεν ξέρουμε (και δεν θα μάθουμε ποτέ) πόσοι από τους θεατές γνώριζαν το κίνητρο αυτής της διοργάνωσης. Ούτε βεβαίως πόσοι εξ αυτών έχουν παρακολουθήσει τις τόσο αξιόλογες συναυλίες της Καμεράτα με έργα συμφωνικής μουσικής τόσο στο ΜΜΑ, στη «Στέγη γραμμάτων και τεχνών» και αλλού. Ενδεικτικά θυμίζουμε μερικές από τις πολύ ενδιαφέρουσες συναυλίες της Καμεράτα με όργανα εποχής υπό τη διεύθυνση του καλλιτεχνικού της Διευθυντή, Γιώργου Πέτρου: 

• Τον κύκλο συναυλιών με τίτλο: “Η Καμεράτα με όργανα εποχής: Συναντήσεις”[8]  (Νοέμβριος 2011 – Μάϊος 2012). Πρόκειται για κύκλο πέντε συναυλιών με έργα Handel, Vivaldi, Beethoven (7^η συμφωνία αλλά και το μπαλέτο  «Τα πλάσματα του Προμηθέα» η ηχογράφηση του οποίου απέσπασε επαινετικές κριτικές διεθνώς[9]) Wοlfgang Amadeus Mozart, Franz Schubert, Jean Baptiste Lully, Jean Philippe Rameau, Christoph Willibald Gluck, αλλά και των Ελλήνων συνθετών  Περικλή Κούκου, Γιώργου Κουμεντάκη και Δημήτρη Παπαδημητρίου.
• Τον κύκλο συναυλιών με τίτλο: «Μεταμορφώσεις»[10]  (Οκτώβριος 2012 –Μάρτιος 2013) όπου περιλαμβάνονταν πέντε σημαντικές συναυλίες με όργανα εποχής (τα «βραδενβούργια» του J.S.Bach, στην έναρξη και τη λήξη του κύκλου, αλλά και έργα Haydn, P.I. Tchaikowski Alfred Schnittke, Vivaldi, Handel, Scarlatti, καθώς και  των Γιώργου Κουρουπού, Νίκου Αθηναίου και Μάρκου Μωυσίδη).
• Επίσης τον «Μαραθώνιο» συμφωνικής μουσικής με τίτλο:  «οι εποχές» στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών (5 Οκτωβρίου 2013) με έργα συνθετών που αναφέρονταν στις εποχές (“Οι τέσσερις εποχές, για βιολί και oρχήστρα” (Antonio Vivaldi), “Folk songs of the Four Seasons”, για γυναικεία χορωδία, έγχορδα και πιάνο (Ralph Vaugan Williams), “The American Four Seasons”, κοντσέρτο για βιολί αρ.2  (Philip Glass), “Οι εποχές”, δώδεκα κομμάτια για σόλο πιάνο (P.I. Tchaikovsky), “Recomposed: Vivaldi's Four Seasons” (Max Richter),  “String Quartet in Four Parts -Four Seasons” (John Cage), “Cuatro estaciones porteñas”, για σόλο βιολί και ορχήστρα εγχόρδων (Astor Piazzolla / Leonid Desyatnikov).[11]  

Η αξία του έργου της oρχήστας είτε ως «Καμεράτας» εντός συνόρων, είτε ως   “Armonia Atenea” (εκτός ελληνικών συνόρων)   αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος. Ελπίζουμε όπως η Καμεράτα «συνάντησε» του Beatles, να «συναντήσει» και   η «κοινή λογική» την κατά τεκμήριο αμιγώς λογιστική  «λογική» των τεχνοκρατών και γενικότερα όλων όσοι βρίσκονται στα κέντρα λήψης αποφάσεων, ώστε  να βρεθεί επιτέλους λύση για την  οικονομική ενίσχυση της ορχήστρας τόσο από το Κράτος, όσο κυρίως  από τον ιδιωτικό τομέα.  Η ανάγκη να βρεθεί επειγόντως λύση είναι επιτακτική και για άλλες ορχήστρες με εξαιρετικά μεγάλη προσφορά στη μουσική ζωή του τόπου, όπως η «Ορχήστρα των Χρωμάτων» η δραστηριότητά της οποίας δυστυχώς έχει σταματήσει λόγω παύσης της κρατικής επιχορήγησης, γεγονός που οδήγησε σε παραίτηση τον αρχιμουσικό Μίλτο Λογιάδη, τον Ιούνιο του 2011.

Εκτός από το Κράτος και τον ιδιωτικό τομέα, αρωγοί βεβαίως του έργου κάθε συμφωνικής ορχήστρας που δραστηριοποιείται στη χώρα μας, πρέπει να είμαστε όλοι δίνοντας το παρόν στις συναυλίες τους. 
Είναι κρίμα να καταστρέφεται ένα πολύτιμο έργο που «παράγεται» στην Ελλάδα της οικονομικής και κοινωνικής  κρίσης, το οποίο συμβάλλει τα μέγιστα  στην αλλαγή της «εικόνας» της χώρα μας στο εξωτερικό με βραχυπρόθεσμα ηθικά και μεσοπρόθεσμα οικονομικά οφέλη. 
Να ευχηθούμε καλή συνέχεια στις συναντήσεις της Καμεράτας με το κοινό. Εντός και εκτός συνόρων, όπως της αξίζει.

Τίνα Βαρουχάκη
varouchaki@gmail.com 
Ιούλιος 2014

Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας

[1]  Πηγή: http://www.deccaclassics.com/en/cat/4784699

[2] Η όπερα είχε παρουσιαστεί στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Φστιβάλ Αθηνών, 28-30 Ιουνίου 2013,  http://www.megaron.gr/default.asp?pid=5&la=1&evID=1370

[3] Περισσότερες πληροφορίες για τη διοργάνωση: http://www.bbc.co.uk/proms/whats-on/2014/august-02/14964

[4] Πηγή: http://www.greekfestival.gr/gr/event499-kamerata---giwrgos-petroy-.htm

[5] http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=23137&subid=2&pubid=64037169

[6] Πηγή:hhttp://www.thetoc.gr/politismos/article/kamerata-i-uperbasi-kai-to-adilo-mellon

[7] Πηγή: http://www.megaron.gr/default.asp?pid=138&la=1

[8] Πηγή: http://www.sgt.gr/gr/circle/9

[9] http://mousikaproastia.blogspot.gr/2014/07/blog-post_13.html κείμενο  του ιστορικού της μουσικής και μουσικοκριτικού Γ.Β. Μονεμβασίτη

[10] Πηγή http://www.sgt.gr/gr/circle/31

[11] Πηγή http://www.sgt.gr/gr/programme/event/1132