[Κιθαριστικά Πορτραίτα]
ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΟΣΙΚΙΑΝ
Ένα ρεσιτάλ κιθάρας σε καθολικό ναό
(Άραγε πότε και "στα δικά μας";)
Είναι παλιά ιστορία η άρνηση της ηγεσίας αλλά και του κατώτερου κλήρου της ελληνικής εκκλησίας για παραχώρηση των χώρων των ορθόδοξων ναών για συναυλίες μουσικής. Μια αλλοπρόσαλλη άρνηση, με ρίζες στην εποχή του... σχίσματος των εκκλησιών. Και για την οποία (άρνηση) η τεκμηρίωση είναι, πιστεύω, ελάχιστα σοβαρή. Το TaR μάλιστα παλαιότερα, κατά τη διάρκεια της περιόδου έντυπης έκδοσής του είχε μάταια προσπαθήσει, συναντώντας όμως κλειστές πόρτες (και κυρίως, κλειστά αυτιά).
Όμως υπάρχει και μια σοβαρή πλευρά, αυτή των σημαντικών ιεροψαλτών, που θεωρούν ότι με το να δοθεί ο εκκλησιαστικός χώρος για συναυλίες δυτικής μουσικής θα χαθεί το τελευταίο… προπύργιο άμυνας της τέχνης τους από την εισβολή της (κάθε είδους και ποιότητας) δυτικής κουλτούρας.
Είναι αλήθεια ότι υπήρξαν πολλές περιπτώσεις που η δυτική (ειδικά η ρομαντική) μουσική έδρασε «εκφυλιστικά» για τον χαρακτήρα της αυθεντικής βυζαντινής και βρίσκω κατ’ αρχή δικαιολογημένες τις όποιες φοβίες των σοβαρών ιεροψαλτών. Το θέμα τους όμως δεν διαφέρει ιδιαίτερα (στην ουσία του) από τα αντίστοιχα (επίσης δικαιολογημένα) παράπονα των μουσικών που υπηρετούν την παλαιά (δυτική) μουσική. Κι εκεί ο ρομαντισμός έβαλε το χεράκι του και η κόντρα καλά κρατεί ακόμα, κι όχι άδικα φυσικά.
Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι οι μπελ-κάντο χορωδίες στις εκκλησίες, διασκευές βυζαντινών ύμνων έκαναν μόνο (και εξακολουθούν να κάνουν). Βέβαια, είμαι ο τελευταίος που έχω τις γνώσεις να υπερασπιστώ τη μια η την άλλη άποψη, όμως καταλαβαίνω απόλυτα την απαίτηση των ανθρώπων της βυζαντινής μουσικής να αντιστέκονται στον εκφυλισμό του χαρακτήρα της αγαπημένης τους τέχνης. Όμως αυτό διαφέρει πολύ από το να κλειστεί η βυζαντινή παράδοση σε ένα ‘ιερό’ ντουλάπι, όπου κανείς νεότερος δεν τολμά να την αγγίξει. Η βυζαντινή μουσική δεν είναι λείψανο για προσκύνημα, είναι κομμάτι μιας σημαντικότατης παράδοσης που ήδη έχει λειτουργήσει σαν πρώτη ύλη αρκετών σημαντικότατων σύγχρονων λόγιων Ελλήνων συνθετών.
Με αυτή την εισαγωγή μου μόνον έναν προβληματισμό έθεσα. Χρειάζεται να χυθεί πολύ μελάνι για ένα τόσο σημαντικό θέμα και μακάρι το TaR κάποια στιγμή να γίνει χώρος συζήτησης πιο ειδικών από εμένα για αυτό το τεράστιο κεφάλαιο της ελληνικής μουσικής παράδοσης, το οποίο αν μια φορά κακοποιήθηκε από τους (αθώους και καλοπροαίρετους νομίζω) ρομαντικούς, τώρα πλέον βιάζεται από την μπίζνα της «έθνικ» μουσικής σαλάτας.
Αλλά καιρός να περάσω στο κυρίως θέμα μου, που είναι η πρωτοβουλία ενός νέου μουσικού, από τους εκλεκτότερους της νέας γενιάς στο χώρο της κλασικής κιθάρας, του Γιώργου Τοσικιάν. Ο Γιώργος είχε την ιδέα να ζητήσει το χώρο μιας (όχι κεντρικής) καθολικής εκκλησίας, αυτής του Αγίου Λουκά στο Νέο Ηράκλειο, για να δώσει ένα ρεσιτάλ κιθάρας. Η ανταπόκριση των ανθρώπων που διαχειρίζονται το χώρο της εκκλησίας ήταν άμεση και θετική. Το αποτέλεσμα; Ένα υπέροχο ρεσιτάλ κιθάρας, σε ένα χώρο με ιδανική ακουστική και με προσέλευση του κόσμου πέρα από κάθε προσδοκία.
Ο συνθέτης Γιώργος Βαρσαμάκης, παρακάτω μας περιγράφει την εμπειρία του:
Μια προσευχή για τη μουσική
Είναι πολύ σημαντικό και άκρως παρήγορο στις μέρες μας να διακρίνεις νέους μουσικούς να προσπαθούν να συνεχίσουν το αέναο ταξίδι της μουσικής μέσα στο χρόνο, εκτελώντας και παρουσιάζοντας έργα κλασικών αλλά και σύγχρονων συνθετών σε μια εποχή που είναι εγκλωβισμένη στη μουσική της βιομηχανία.
Ένας τέτοιος νέος σολίστ κιθάρας είναι ο Γιώργος Τοσικιάν.
Βραβευμένος σε πανελλήνιους διαγωνισμούς, μας κάλεσε στο προσωπικό του ρεσιτάλ το Σάββατο 17 Ιανουαρίου στη καθολική εκκλησία του Αγίου Λουκά στο Ηράκλειο Αττικής. Η πρόσκληση ξάφνιασε ευχάριστα, καθώς πρέπει να είναι σπάνιες έως και μηδαμινές οι φορές που δίνονται ρεσιτάλ σε μια εκκλησία.
Το συγκεκριμένο εγχείρημα μας αποδεικνύει πως κάποιοι μουσικοί μπορούν να φανταστούν και άλλες αίθουσες πέραν των τυπικών μουσικών σκηνών και αίθουσες ωδείων. Μας παρασέρνουνε με αυτό τον τρόπο σε χώρους ιδιαίτερους όπως η αίθουσα μιας εκκλησίας. Όντως λοιπόν ο Γιώργος Τοσικιάν μας παρέσυρε ιδιαιτέρως μουσικά, προσφέροντας μας με τον ήχο του μοναδικά συναισθήματα.
Σε μια κατάμεστη αίθουσα απολαύσαμε ένα υπέροχο μουσικό πέρασμα από τους ισπανούς συνθέτες Joaquin Rodrigo και Isaac Albeniz, σε τέσσερα έργα του Μάνου Χατζιδάκι για κιθάρα (διασκευασμένα από τον Τ.Καρακατσάνη) φτάνοντας στο σύγχρονο συνθέτη Yann Tiersen και σε τέσσερα εμπνευσμένα μουσικά κομμάτια διασκευασμένα από τον ίδιο τον σολίστα, Γιώργο Τοσικιάν.
Ένα ρεσιτάλ τόσο διαφορετικό όσο και μυσταγωγικό, με μια κιθάρα που στα χέρια αυτού του σολίστ μας παρέσυρε σε μια προσευχή για τη μουσική.
Γιώργος Βαρσαμάκης (συνθέτης)
19 Ιανουαρίου 2009
Πότε λοιπόν θα χαρούμε τέτοιες στιγμές μέσα στις πανέμορφες ορθόδοξες εκκλησίες;
Ας ελπίσουμε ότι θα υπάρξει φώτιση στους ανθρώπους που διαχειρίζονται τις τύχες της ελληνικής εκκλησίας ώστε να αλλάξει η αντιμετώπισή τους στο θέμα της παραχώρησης των ναών για μουσικές εκδηλώσεις. Ήδη υπάρχουν ιερείς που έχουν κάνει τα πρώτα βήματα παραχωρώντας τις αίθουσες εκκλησιαστικών συλλόγων, ακόμα και παίρνοντας την πρωτοβουλία για τη λειτουργία ωδείων σε αυτούς τους χώρους!
Εν τω μεταξύ όμως, η πρωτοβουλία του Γιώργου Τοσικιάν, (ο οποίος εκτός από εξαιρετικά ταλαντούχος είναι και από τα πιο ‘ανήσυχα πνεύματα’ της κιθάρας) ας βρει μιμητές. Υπάρχουν αρκετοί μικροί "δυτικοί" (κυρίως καθολικοί) ναοί σπαρμένοι στην Ελλάδα. Ας χρησιμοποιηθούν για τη μουσική. Και παράλληλα ας πιέσουμε και «τους δικούς μας» να το ξανασκεφτούν το θέμα. Γιατί μουσική του σατανά δε νομίζω ότι υπάρχει.
Με εξαίρεση ίσως τα στρατιωτικά εμβατήρια.
Κώστας Γρηγορέας
www.grigoreas.gr
www.myspace.com/kostasgrigoreas
ΔΕΙΤΕ ΔΥΟ BINTEO ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΑΥΛΙΑ:
Την αφίσα σχεδίασε ο γραφίστας Πέτρος Μπουλούμπασης
(www.myspace.com/magikpencil)