KULTURSTADT WEIMAR
και EISENACH, BACHS GEBURTSSTADT,
μέσω LEIPSIG
Liszt Haus Marienstr. 17 - 99423 Weimar
Ήταν περίπου εξήντα ετών ο Λιστ όταν εγκαταστάθηκε, καλοκαίρι, στο σπίτι αυτό στη Βαϊμάρη, στον επάνω όροφο. Έμεινε από το 1869 μέχρι το 1886. Το σπίτι ανήκε στον βασιλικό αρχικηπουρό της περιοχής του δάσους τoυ ποταμού Ilm. Εδώ δίδαξε πολλούς από τους επιφανείς του μαθητές.
Στο σπίτι φυλάσσονται όμορφα ντοκουμέντα της ζωής του εκεί, προσωπικά αντικείμενα όπως οι μαγκούρες που του ήταν απαραίτητες όταν πια γέρασε, το γραφείο όπου συνέθετε, ο καναπές, τα πιάνα του, ένα Bechstein με ουρά κι ένα όρθιο Rud Ibach, δυο πανέμορφα αναλόγια, εξαιρετικής ομορφιάς πίνακες ζωγραφικής στον τοίχο και πάμπολλα ακόμα..
Η Βαϊμάρη όμως ήταν συνυφασμένη με τη ζωή του Λιστ και εκ του γεγονότος ότι διετέλεσε διευθυντής στην όπερα της πόλης για χρόνια. Λίγο πριν από το 1848 ζούσε εκεί, συνέθετε, (μεταξύ άλλων πολλών έργων συνέθεσε τα Poèmes Symphoniques) συμμετείχε στην μουσική ζωή της πόλης. Αυτός υποστήριξε τον Βάγκνερ και τον Μπερλιόζ στο να γίνουν αποδεκτοί και να αγαπηθούν στην περιοχή αυτή διευθύνοντας εκεί συνθέσεις τους και μιλώντας φλογερά για αυτούς.
Η Βαϊμάρη είναι η Αθήνα της Γερμανίας, έτσι με υποδέχτηκαν στην συναυλία μου. Γοητεύτηκα! Αναφέρονταν βέβαια στην συμβολική δύναμη και την επιρροή που άσκησε ο Βίλαντ, ο Σίλλερ και ο Γκαίτε μεταδίδοντας με τόση δύναμη την αξία της ελληνικής αρχαίας σκέψης.
Μια ώρα έξω από την Βαϊμάρη, βρίσκεται το πανέμορφο χωριό του Μπαχ. Στον σιδηροδρομικό σταθμό η πινακίδα γράφει Άιζεναχ, ο γενέθλιος τόπος του Ιωάννη Σεβαστιανού Μπαχ. Από τον 16 αιώνα η οικογένεια Μπαχ έβγαλε εξαιρετικούς και σεβαστούς μουσικούς γνωστούς στην Θουριγγία αλλά η περίπτωση του Ιωάννη Σεβαστιανού είναι απόλυτα μοναδική. Ο Μεγάλος Κάντορας γεννήθηκε τριακόσια μέτρα πιο πέρα από το σπίτι-μουσείο, η πλατεία φέρει το όνομά του.
Σήμερα, σε 600 τετραγωνικά έκταση έχει κανείς ευκαιρία να θαυμάσει την αισθητική του μουσείου Μπαχ, τα αντικείμενα ιστορικής σημασίας, τα αυτόγραφα και τα ντοκουμέντα, ενώ με τη χρήση της τεχνολογίας και από 14 σταθμούς του προγράμματος Composition Walkable έχουμε την ευκαιρία να ακούμε με όργανα εποχής τα έργα του και σε άλλη αίθουσα παρακολουθούμε ανάλυση μέτρο - μέτρο σπουδαίων συνθέσεων, οι φούγκες πρώτες μεταξύ όλων. Είναι πολύ σπουδαίο που το μουσείο υλοποιεί ειδικά προγράμματα για μικρές ηλικίες και για παιδάκια από 5 μέχρι 12 ετών, εισαγωγή στη μουσική του Μπαχ και ενσωματώνει στις σχολικές παρουσιάσεις την ιστορία της Θουριγγίας.
Bachhaus Eisenach Frauenplan 21, 99817 Eisenach
Ο Μπαχ πέθανε στη Λειψία το 1750. Είχε ζήσει σε πολλές πόλεις, όπως στο Ορντρουφ όπου πήγε για να σωθεί, παιδάκι ακόμα, από την πανώλη, στο Λύνεμπουργκ, πολύ πιο βόρεια και πολύ μακριά σε σχέση με το χωριό του, όπου όμως εκεί, δεκαπέντε ετών, μελέτησε την κατασκευή και τον ήχο των εκκλησιαστικών οργάνων, στη Βαϊμάρη, όπου επίσημα εργάστηκε ως προσληφθείς βιολονίστας από τον δούκα Γιόχαν Ερνστ. Μετά έζησε στο Αρνσταντ και στο Μυλχάουζεν, ξαναγύρισε στη Βαϊμάρη, αλλά ως αυλικός οργανίστας πλέον, με πλουσιοπάροχες αμοιβές.
Μετά από παραμονή στο Κέτεν, ο Μπαχ εγκαταστάθηκε στη Λειψία, εμπορικό κέντρο τότε και πόλη που είχε ένα από τα σπουδαιότερα πανεπιστήμια της εποχής εκείνης.
Η Λειψία θεωρεί ακόμα σήμερα δικό της και θεό της μουσικής τον Μπαχ και τον τιμά με κάθε ευκαιρία. Μετά από εξετάσεις ο Μπαχ διορίστηκε ως Κάντορας της Σχολής του Αγ. Θωμά -στην οποία και εγκαταστάθηκε- και Διευθυντής Εκκλησιαστικής Μουσικής σε 4 εκκλησίες. Στον Αγ. Πέτρο (Peterskirche), στη Νέα Εκκλησία (Neue Kirche), στον Αγ. Νικόλαο (Nikolaikirche) και στον Αγ. Θωμά (Thomaskirche), δουλεύοντας πολύ σκληρά. Την Μ. Παρασκευή του 1727,ο Μπαχ παρουσίασε τα Κατά Ματθαίον Πάθη BWV 244 προκαλώντας το θαυμασμό όλων.
Στις 28 Ιουλίου 1750, ημέρα Τρίτη, στις 8 και τέταρτο το βράδυ «γαλήνια και ειρηνικά, αναχώρησε από αυτή τη ζωή», όπως αναφέρουν κατά λέξη τα αρχεία της εποχής. Ο τάφος του παρέμενε άγνωστος για 150 χρόνια. Το 1894 αναγνωρίστηκε το φέρετρό του, μεταφέρθηκε στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη της Λειψίας. Η εκκλησία βομβαρδίστηκε κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο και το 1950 χτίστηκε ο τάφος του στην εκκλησία του Αγ. Θωμά, όντας σήμερα κυριολεκτικά τουριστικό αξιοθέατο.
Ο τάφος του Μπαχ στην εκκλησία του Αγ. Θωμά
Στη Λειψία μπορούμε να χαρούμε τα σπίτια του Μέντελσον και του Σούμαν, όπου φιλοξενούνται πολλές μουσικές εκδηλώσεις, τα σπίτια του Βάγκνερ και πολλών - πολλών ακόμα μεγάλων μουσικών. Παντού στην πόλη υπάρχουν εντοίχιες ενημερώσεις γι αυτούς.
Οικία Μέντελσον
Ένα μικρό, ελάχιστο αφιέρωμα σε μια γεωγραφικά και πολιτιστικά γοητευτική μουσική περιοχή της Γερμανίας, που θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο και αξέχαστο στους ασχολούμενους με τη μουσική κάθε ταξίδι προς τα εκεί.
Έφη Αγραφιώτη
Effie.tar@gmail.com
Μάιος 2016
Φωτογραφίες: Έφη Αγραφιώτη
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου)