Claude Samuel:
"Κλάρα Σούμαν, τα μυστικά ενός πάθους"
η μυθιστορηματική ζωή της Κλάρα Σούμαν
Εκδόσεις Flammarion (2006).
Μούσα και σύζυγος του Ρόμπερτ Σούμαν, μια γυναίκα έξω από τα συνήθη αστικά δεδομένα της εποχής της, η Κλάρα υπήρξε πολύ μεγάλη μουσικός, συνθέτρια, αυστηρή παιδαγωγός. Ενέπνευσε μερικά από τα ωραιότερα έργα του Σούμαν, αλλά και χτυπήθηκε από τη κακοτυχία που ακολούθησε τον μεγάλο πολυετή έρωτά τους και το γάμο τους. Μετά το θάνατο του, που ήταν μια αυτοκτονία βέβαια, έμεινε να μεγαλώνει, σκληρά εργαζόμενη, οκτώ παιδιά θρηνώντας για το υπόλοιπο της ζωής της το σύντροφο. και υπερασπίζοντας το έργο του. Όλοι παραδέχονταν ότι ήταν η μεγαλύτερη σολίστ της εποχής της. Ο Παγκανίνι, ο Γκαίτε έγραψαν διθυράμβους. Ο Μέντελσον που υπήρξε συνεργάτης της σε πολλά κοντσέρτα δήλωνε ότι είναι αδύνατο να την συναγωνιστούν οι άλλοι πιανίστες. Η ίδια μόνο μια μουσική δεν αγάπησε ποτέ, αυτή του Βάγκνερ. Άνθρωπος με εντυπωσιακές ικανότητες, άφησε όντως να πλανώνται αύρες μυστηρίου γύρω από τη προσωπικότητά της, που ο συγγραφέας αυτού του υπέροχου γαλλικού βιβλίου προσπαθεί να φωτίσει μη προσπερνώντας τη λυρική του πρώτη διάθεση, ούτε για μια στιγμή. Μια από αυτές είναι και η περίεργη - κατ’ άλλους απλώς στοργική- σχέση με τον Μπραμς και την οικογένειά του.
Στο βιβλίο, παρ όλα αυτά, υπερτερούν αριθμητικά οι σελίδες που εξιστορούν τη ζωή της μέχρι το χαμό του συνθέτη. Μετά από αυτόν λίγα σχετικά αναφέρονται για την επανάκαμψη της Κλάρα στη μουσική και τις συναυλίες, που παρ’ όλη τη πολυετή απομάκρυνση, υπήρξε το ίδιο εντυπωσιακή.
Ο γνωστός μουσικός αρθρογράφος και συγγραφέας δεν ασχολείται για πρώτη φορά με μουσικά θέματα. Ο ίδιος έχει γράψει βιβλία για τον Ολιβιέ Μεσσιάν και τον Πιερ Μπουλέζ επιχειρώντας να ερμηνεύσει τη μουσική πορεία τους μέσα από τη βιογραφική λεπτομέρεια.
Εν κατακλείδι ας αναφέρουμε στους ενδιαφερόμενους αναγνώστες και το ότι κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gallimard (2005) μια αντίστοιχη εργασία του ψυχαναλυτή Michel Schneider με τίτλο "Ρόμπερτ Σούμαν", όπου περιγράφεται σε δύο τόμους όλη αυτή η σκληρή επώδυνη μάχη με τη τρέλλα, που ενυπάρχει τόσο έντονα στην εργογραφία του ιδιοφυούς μουσικού. Εδώ ο πολυγραφότατος συγγραφέας, από επιστημονική σκοπιά φτάνει να υποστηρίζει επιχειρηματολογώντας με ψυχολογική ανάλυση ότι αυτά που εμείς, το κοινό, πιστεύουμε για τη δυνατή και σπουδαία σχέση του με τη Κλάρα δεν είναι, παρά αυτό που μας αρέσει να πιστεύουμε. Το βιβλίο μου θύμισε αρκετά μια παλαιότερη εκδοτική του παρουσία, με ανάλογο περιεχόμενο, που αφορούσε τον Γκλεν Γκουλντ και είχε τίτλο "Άρια και τριάντα παραλλαγές" (1994 πρώτος τόμος, 1995 δεύτερος τόμος).
Έφη Αγραφιώτη
effie@tar.gr
(Ιανουάριος 2007)