ΤΟ ΡΕΤΣΙΤΑΤΙΒΟ ΣΤΙΣ ΟΠΕΡΕΣ ΤΟΥ MOZART
Πυξίδα για την αναγέννηση της µουσικής αντίληψης
ΣΕΙΡΑ: Βιβλία για τη µουσική
ISBN: 978-960-211-851-1Σελ.: 144 • Τιµή: € 14,00
εξώφ.: ∆ηµήτρης Στεβής
Με αφετηρία τις εµπειρίες του από τη διδασκαλία του ρετσιτατίβου του Mozart και περνώντας από τις σουίτες του Bach, ο Γιώργος Χατζηνίκος καταδεικνύει τη σηµασία και τη χρησιµότητα της χειρονοµίας στην κατανόηση της «πρωτογενούς κίνησης», δίνοντας ουσιαστικά µ’ αυτόν τον τρόπο µια «πυξίδα» για την ερµηνεία της µουσικής γενικότερα. Το αφηρηµένο της «ζωντανής κίνησης» γίνεται σχεδόν χειροπιαστό µέσα από τις καθηµερινές µας συνήθειες, τα µουσικά παραδείγµατα, τις ρήσεις γνωστών προσωπικοτήτων, αλλά και µέσα από τη δοµή του Λόγου ή τη συµµετρική οργάνωση της φύσης. Το βιβλίο αυτό αποτελεί, µε πολλούς τρόπους, συνέχεια του προηγούµενου για τον Σκαλκώτα, καθώς κι ένα σηµαντικό συµπλήρωµα της προσπάθειάς µας να εκδώσουµε το εγχειρίδιο διδασκαλίας του Γιώργου Χατζηνίκου. Είναι συνοπτικό, ξεκάθαρο στις τοποθετήσεις του και ευκολοδιάβαστο, γραµµένο µε τη γνωστή προφορικότητα του λόγου του και τον ειλικρινή αυθορµητισµό των παροµοιώσεων και των παραδειγµάτων του.
«Πώς µελετάει κανείς ένα ρετσιτατίβο;», «Τι εστί χειρονοµία και γιατί είναι τόσο σηµαντική;», «Τι είναι σύνθεση και τι ερµηνεία;». Τα ερωτήµατα-τίτλοι δείχνουν ξεκάθαρα τις απαρχές του κειµένου, αλλά ο Χατζηνίκος καταφέρνει να δηµιουργήσει πάλι την ατµόσφαιρα µιας συνολικότερης αντίληψης της µουσικής, τόσο µέσα από ανεκδοτολογικές αναφορές και παρενθετικές σκέψεις, όσο και µέσα από απρόσµενες «διακλαδώσεις» της σκέψης του. Τελικά, όµως, ο Χατζηνίκος θέλει κυρίως να απορεί: «Πώς συλλαµβάνουµε τη µουσική;», «Πώς την προσεγγίζουµε;», «Πώς την εννοούµε παραδοσιακά;», και τελικά «Πώς την ασκούµε;». Αυτή η «υγιής απορία» φαίνεται να είναι η δική του πυξίδα.
H ζωή του Γ. Χατζηνίκου διαµορφώθηκε µέσα από διαδοχικές συµπτώσεις. Σε ηλικία περίπου 4 ετών (1927), αν και ασυνήθιστο εκείνη την εποχή για αγόρι, αρχίζει τη µουσική. Συµπτωµατικά επίσης, επιλέγει να µάθει πιάνο και όχι βιολί. Το 1940 εισάγεται πέµπτος ανάµεσα σε δυόµιση χιλιάδες υποψηφίους στη Νοµική Σχολή του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Την έναρξη όµως των µαθηµάτων, στις αρχές Νοεµβρίου, µαταιώνει η κήρυξη του πολέµου την 28η Οκτωβρίου. Την εθνική ανάταση της αλβανικής εποποιίας διαδέχεται η κατοχή και η πείνα. Κάτω από αυτές τις συνθήκες καθηλώνεται στο Χόρτο Πηλίου όπου, µέσα στην ηθική κατάπτωση της εποχής, η µουσική τού αποκαλύπτεται ως ανώτερη οικουµενική νοµοτέλεια και σηµατοδοτεί αποφασιστικά τη ζωή του. Τις επίσηµες σπουδές πιάνου και διεύθυνσης (Αθήνα, Salzburg), ακολουθούν, το 1950, ελεύθερες ανώτερες σπουδές (Μόναχο, Αµβούργο, Γαλλία) πλάι σε εντατική σολιστική δράση (Αυστρία, Γερµανία, Σουηδία, ∆ανία, Ελλάδα, Βέλγιο, Ολλανδία, Ρωσία), που διεγείρουν µέσα του όλο και βαθύτερα ερωτήµατα, έως ότου µέσα από την απρόσµενη εξέλιξη µιας αποκαλυπτικής συνάντησης µε τον θρυλικό Neuhaus το 1959 στη Μόσχα, προσκαλείται το 1961 στην Αγγλία. Εκεί βρίσκει πρόσφορο έδαφος για µια όλο και πιο πολύπλευρη µουσική δράση, που µαζί µε περαιτέρω διεθνείς εµπειρίες (Ν. Αφρική, Ινδία, ΗΠΑ, Ισλανδία, Βραζιλία) τον βοηθούν να διεισδύσει βαθύτερα στην έννοια και το λειτούργηµα της Μουσικής, κάτι που εξακολουθεί ακόµα να αναπτύσσεται...
Από τις εκδόσεις Νεφέλη κυκλοφορεί το βιβλίο του Νίκος Σκαλκώτας. Μια ανανέωση στην προσέγγιση της µουσικής σκέψης και ερµηνείας, Αθήνα 2006.
Επιμέλεια σελίδας
Δημήτρης Κυπραίος
email : dkypraios@tar.gr