LAZAR NAUMOVICH BERMAN - O τρίτος των μεγάλων του ρώσικου πιάνου (της Έφης Αγραφιώτη)

In Memoriam
LAZAR NAUMOVICH BERMAN
O τρίτος των μεγάλων του ρώσικου πιάνου

Πέθανε στις 6 Φεβρουαρίου του 2005, στα 74 του χρόνια, στη Φλωρεντία όπου ζούσε με τη σύζυγο του, τη Βαλεντίνα. (http://www.independent.co.uk/news/obituaries/lazar-berman-6152879.html)
Λάτρευε αυτή την πόλη γιατί μπορούσε να την περπατάει σιγοσφυρίζοντας, μου έλεγε. Του άρεσε να κοντοστέκεται σε ένα σημείο και να περνάει η ιστορία από τα μάτια του. Να ακούει μουσικές μέσα από τα κτίρια. Να μπαίνει στο μαγαζάκι να αγοράσει πασατέμπο.
Ο Μπέρμαν διέθετε πολλές ανθρώπινες αρετές, σεμνότητα, ανυπόκριτη ανταποδοτικότητα. Αποδεχόταν τις διαφορετικότητες, εκφραζόταν με μετριοπάθεια, είχε μοναδικό χιούμορ, γινόταν εύκολα ένα με τους άλλους και στο κέφι μεταμορφωνόταν σε έναν παθιασμένο ρώσο. Σκιτσογράφος ταλαντούχος, μάγειρας καταπληκτικός, θετικός απέναντι σε όλα, ακόμα κι όταν έπρεπε να περιγράψει αρνητικά πράγματα.

Θυμάμαι να μου διηγείται πώς η μητέρα του, δασκάλα στο ωδείο Savshinskoyo, αν και κουφή, συνέχισε να παίζει πιάνο και να μελετάει νέα έργα εκεί στο Λένιγκραντ όπου μεγάλωσε. Συγκλονιστικές ιστορίες…Από το 1939 που μετακόμισαν στη Μόσχα, ο Λάζαρ ευτύχησε να γνωρίσει τον Αλέξανδρο Γκολντενβάϊζερ και να μελετήσει πιάνο μαζί του. Μεγάλα διεθνή βραβεία ακολούθησαν, σπουδαίες ερμηνείες σε έργα Λιστ και Σκριάμπιν.

Από το  1970 που το ρώσικο καθεστώς του επέτρεψε να παίζει στις χώρες εκτός ΕΣΣΔ ο Μπέρμαν έχτισε προφίλ μεγάλου πιανίστα και έδειξε στο κοινό την πραγματική μουσική ιδέα στα έργα του Ραχμάνινοφ και του Τσαϊκόφσκι, που όπως μου έλεγε, άκουγε εκείνη την εποχή ότι τα ταλαιπωρούσαν πολύ συχνά με χαζές πιανο-μεταφράσεις. Το 1980 σε κάποιο ταξίδι του, οι ρώσοι βρήκαν απάνω του ένα αμερικάνικο βιβλίο και σύμφωνα με τα τότε ισχύοντα, του απαγόρεψαν άλλες εξόδους. Αυτό τον θύμωσε πολύ και τον έκρυψε από τις αίθουσες συναυλιών για οκτώ χρόνια, μέχρι το 1988 που βρήκε τρόπο και εγκατέλειψε τη Μόσχα οικογενειακώς, πηγαίνοντας πρώτα στη Νορβηγία, μετά στη Γερμανία και την Ιταλία. Πήρε ιταλική υπηκοότητα πολύ σύντομα και μέχρι το 2000 μοιραζόταν ανάμεσα στη Φλωρεντία και τη Βαϊμάρη, όπου δίδασκε.

Εδώ, μου διηγείται ένα από τα άπειρα ανέκδοτα, τα οποία με μοναδικό τρόπο διάνθιζαν ακόμα και τη σοβαρότερη κουβέντα.

 Γκίλελς, Ρίχτερ, Μπέρμαν, είναι το μεγάλο ρώσικο τρίο του πιάνου. Η ρωσική μουσική εργογραφία τους χρωστάει πολλά και ευτυχώς το αναγνωρίζουν οι πάντες πλέον..

Του άρεσε να λέει στους νέους μουσικούς:
Διαλέξατε την καριέρα; Εντάξει αλλά πρώτα από όλα αναρωτηθήκατε τι διαλέξατε τη μουσική ή την καριέρα; Αν και τα δύο είστε τυχεροί, επειδή η καριέρα ξεπερνιέται γρήγορα αλλά η μουσική δεν θα σας εγκαταλείψει ποτέ.

Έφη Αγραφιώτη
Effie.tar@gmail.com
Φεβρουάριος 2012

Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας