[Μουσικές Αναφορές]
Mademoiselle NADIA BOULANGER
(Παρίσι 16-9-1887 – 22-10-1979)
Η Νάντια Ζιλιέτ Μπουλανζέ, θρυλική γαλλίδα μουσικός, συνθέτρια, διευθύντρια ορχήστρας και κυρίως πρότυπο-παιδαγωγoύ, ήταν κόρη καθηγητή φωνητικής μουσικής στο Ωδείο του Παρισιού. Αλλά και η μητέρα της, η Raïssa Myshetskaya, ήταν πριγκίπισσα ρωσίδα, που ερωτεύτηκε τον σύζυγο της όντας μαθήτρια του στο ωδείο του Παρισιού και παρά την τεράστια ηλικιακή διαφορά τους τον παντρεύτηκε και γέννησε τα δυο τους κορίτσια. Από τον πατέρα, τον Ernest Boulanger, υπήρχαν πρόγονοι μουσικοί με ιστορία, οι πιο κοντινοί, ο παππούς Frédéric Boulanger ήταν διάσημος βιολοντσελίστας και η γιαγιά Juliette ήταν ξακουστή τραγουδίστρια.
Λογικό ήταν, ότι τα κορίτσια, η Νάντια και η Λιλί θα έπαιρναν από τον πατέρα τη βασική μουσική εκπαίδευση. Η Νάντια συνέχισε στην τάξη του Σαρλ Βιντόρ στο όργανο και του Γκαμπριέλ Φωρέ στη σύνθεση (1897-1904). Το 1908 κέρδισε τη δεύτερη θέση στους νικητές του διαγωνισμού «Βραβείο της Ρώμης», με τη σύνθεση La Siréne.
Στη συνέχεια μελέτησε με τον συνθέτη Ραούλ Πούνιο και έγινε αποδεκτή από την γαλλική μουσική οικογένεια, γυναίκα γαρ, για την ταλαντούχα συνθετική φύση της. Το τεράστιο σοκ που υπέστη από τον θάνατο της εικοσιπενταετούς αδελφής της, εξ ίσου σημαντικής και ταλαντούχας συνθέτριας Λιλί Μπουλανζέ το 1918, την οδήγησε στο να σταματήσει να συνθέτει. Δεν είναι απλό το να στηρίζει ένα νέο κορίτσι την μικρότερη αδελφή του, εκείνη την εποχή, αφότου ο πατέρας έφυγε, σε μεγάλη ηλικία το 1900, που η μικρή ήταν πολύ μικρή. Η αγάπη της Νάντια για την άρρωστη μικρότερη αδελφή της ήταν υποδειγματική. Για αρκετά χρόνια είχε ανακόψει την μουσική εξέλιξή της για να φροντίζει και να διδάσκει τη Λιλί.
Το 1920, αν και δίδασκε με επιτυχία στο Ωδείο του Παρισιού, επέλεξε την École Normale de Musique (1920-39) για να στεγάσει τους μαθητές της. Το 1921 ξεκίνησε η μακρόχρονη συνεργασία της με το Αμερικανικό Ωδείο στο Φοντενεμπλό (του οποίου έγινε διευθύντρια το 1949). Το 1921 αποφασίζει να ασχοληθεί και με την τέχνη της αρχιμουσικού. Ευτύχησε (για πρώτη φορά επετεύχθη αυτό από γυναίκα) να ανέβει στο πόντιουμ της Βασιλικής Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Λονδίνου (1937), της Συμφωνικής Ορχήστρας της Βοστόνης, της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Νέας Υόρκης και της Συμφωνικής Ορχήστρας της Φιλαδέλφειας. Στην επίμονη ερώτηση αν επηρεάζει το φύλο στη διεύθυνση ορχήστρας ήταν πάντα το ίδιο κατηγορηματική: δεν νομίζω ότι το σεξ και η δουλειά του ή της διευθυντού ορχήστρας έχουν οποιαδήποτε σχέση.
Μάθημα παιδαγωγικής, 1938
Τη δεκαετία του 1930 εργάστηκε για τη διάδοση της γαλλικής αναγεννησιακής και μπαρόκ μουσικής και για την αναβίωση της μουσικής του Κλαούντιο Μοντεβέρντι (με ηχογραφήσεις και εκτελέσεις σπάνιων έργων του).
Την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου πολέμου έζησε στις ΗΠΑ, διδάσκοντας και στο τέλος του πολέμου επέστρεψε στη Γαλλία.
Παντού στον κόσμο απλώθηκε η φήμη για την ιδιαίτερη παιδαγωγική της αξία. Η μέθοδος διδασκαλίας που εφάρμοζε (για την οποία όμως δεν άφησε γραπτές πληροφορίες) στηριζόταν στην ξεχωριστή για τον κάθε μαθητή άσκηση και στην ανάπτυξη του προσωπικού ταλέντου αλλά και στην αναγκαία επιμονή για την αισθητική κατανόηση των μουσικών έργων.
Διδάσκοντας, το 1941 και με τον Ιγκορ Στραβίνσκι, το 1937
Δεν είναι τυχαίο ότι μαζί της μελέτησαν μετέπειτα πρωταγωνιστές της μουσικής παγκόσμιας μουσικής, όπως : Grażyna Bacewicz, Dalton Baldwin, Daniel Barenboïm, Stanley Bate, Olivier Bernard, Diane Bish, Serge Blanc, Joanna Bruzdowicz, Elliott Carter, Joel Cohen, Aaron Copland, Marius Constant, Michel Ciry, Vladimir Cosma, Raffaele D'Alessandro, Francis Dhomont, Miguel Ángel Estrella, Jean Françaix, John Eliot Gardiner, George Gershwin, Egberto Gismonti, Philip Glass, Jay Gottlieb, Gerardo Guevara, Hermann Haller, Pierre Henry, Jacques Ibert, Quincy Jones, Maurice Journeau, Wojciech Kilar, Henry-Louis de La Grange, Michel Legrand, Robert Levin, Dinu Lipatti, Igor Markevitch, Armand Marquiset, Krzysztof Meyer, Edouard Michaël, Émile Naoumoff, Astor Piazzolla, Walter Piston, Robert Russell Bennett, Erzsébet Szőnyi, Antoni Wit, Nicolas Zourabichvili.
Με τον Λ.Μπερνστάιν, το 1962 και νεαρή ακόμα, το 1925
Το ωραιότερο βιβλίο γι αυτή την τεράστια προσωπικότητα είναι αυτό:
Bruno Monsaingeon, Mademoiselle, entretiens avec Nadia Boulanger,
Éditions Van de Welde.
Ας αφιερώσουμε λίγο χρόνο για να την ακούσουμε και για να σκεφτούμε:
*La vie est refusée par manque d'attention, que ce soit pour le nettoyage des vitres ou d'essayer d'écrire un chef-d'œuvre.
*Un grand travail est fait d'une combinaison de l'obéissance et de la liberté.
Je suis une femme pour un peu plus de 50 ans et j’ ai obtenu de mon étonnement initial.
*Les conditions essentielles de tout ce que vous faites, doivent être le choix, l'amour, la passion.
* * * * * * * * * *
Έφη Αγραφιώτη
Effie.tar@gmail.com
Ιούνιος 2015
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Η επιμέλεια του κειμένου είναι ευθύνη του αρθρογράφου)
