Με αφορμή το νέο CD του Νίκου Ζάρκου FEMALE WRITING FOR GUITAR (της Έφης Αγραφιώτη)

Με αφορμή το νέο CD του Νίκου Ζάρκου
FEMALE WRITING FOR GUITAR

Ο Νίκος Ζάρκος (Καβάλα 1981) κυκλοφόρησε το CD με τίτλο Η Γυναικεία Γραφή για Κιθάρα (Irida Classical) τον Ιούνιο του 2013. Παίζει υπέροχα κομμάτια συνθετριών υψηλού κύρους, γνωστών ή άγνωστων, αυτό είναι…άλλο θέμα, παίζει δροσερά, με νεανική θέρμη και αγάπη στις μουσικές του επιλογές. Σας προτείνω αυτό το cd. Δεν κάνω κριτική εδώ, δεν είναι η δουλειά μου. Απλά, πολύ απλά επιχειρώ με λίγα λόγια ένα ταπεινό ζουμ στις συνθέτριες του cd γιατί αυτό είναι το θέμα πάνω στο οποίο αξίζει να εστιάσουμε ιδιαίτερα.

Η δική μας Λίνα Τόνια, απόφοιτη του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΑΠΘ και Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου. είναι η νεώτερη συνθέτρια του cd και το ελκυστικότατο κομμάτι της Breath (2010) έχει μουσικό ενδιαφέρον, υπογραμμίζοντας με φωτεινό τρόπο την δυναμική και εμπνευσμένη διαδρομή των γυναικών συνθετριών της Ελλάδας τα τελευταία είκοσι χρόνια.

Η Franghiz Ali-Zadeh(*1947 από το Αζερμπαϊτζάν με την Φαντασία (1994) υπογράφει ίσως το καλύτερο έργο του ηχογραφήματος. Πρόκειται για μια εξαιρετική πιανίστρια εκτός από σοβαρή και ενδιαφέρουσα συνθετική προσωπικότητα. Τα έργα της συνδυάζουν τη μουσική παράδοση του Αζερμπαϊτζάν – mugam – με τα χρώματα και τις αρμονίες του 20ου αιώνα, Έχει μελετήσει πολύ και εις βάθος τις τεχνικές σύνθεσης πολλών ιδιοφυών συνθετών όπως  του Σαίνμπεργκ για παράδειγμα. Έχει διδάξει μάλιστα για αρκετά χρόνια τεχνική σύνθεσης συνθετών του εικοστού αιώνα στο Ωδείο του Μπακού.

 

Η Τσέχα Jana Obrovska (1930-87} προτείνει το τριμερές έργο της Sonata in modo antiquo(1982) που το ακούει κανείς περισσότερο σαν τρία κομμάτια για κιθάρα και λιγότερο ως σονάτα, αυτό όμως δεν έχει σχέση με το συνοπτικό αυτό κείμενο. Η Jana Obrovská γεννήθηκε στην Πράγα, είναι κόρη του ζωγράφου και γλύπτη Jakub Obrovský . Κέρδισε βραβείο στο 1972 στο Concours International de Guitarre στο Παρίσι για την Toccata und Passocaglia. Η Obrovská έχει συνθέσει εκπληκτική μουσική για ορχήστρα και σύνολα μουσικής δωματίου. Είναι σύζυγος του κιθαρίστα Milan Zelenka.

 

Η Elsa Respighi (1894-1996) ήταν σύζυγος του Ottorino Respighi. Κόρη συγγραφέα και εντυπωσιακά καλλιεργημένη και φιλελεύθερη για την εποχή της, η πολύπλευρη προσωπικότητα της έκανε τον δάσκαλό της Πιέτρο Μασκάνι να πει: αυτή η κοπέλα θα μιλήσει σε λίγα χρόνια. Ο γάμος της έπαιξε ρόλο στο να σταματήσει να συνθέτει υποκαθιστώντας αυτήν την  επιλογή με τη νέα, της καλλιτεχνικής συμβούλου του συζύγου της, που υπολόγιζε απόλυτα την γνώμη και τις συμβουλές της. Ο κατάλογος έργων της περιλαμβάνει σαράντα έργα. Στα πενήντα της αποφασίζει να στραφεί στη συγγραφή βιβλίων και στις ανθρωπιστικές προσφορές. Το έργο Due Canzoni Italiane (1948) της συνθέτριας αυτής ανακαλύφθηκε στο αρχείο του Ιδρύματος Andrés Segovia το 2001, προφανώς δεν θα ενδιαφέρθηκε να το παίξει ή να το προβάλλει, δεν ήταν εξ άλλου το μόνο… Τυπώθηκε όμως και πήρε το δρόμο του, εκδ. Bèrben ,το 2006.

Η Καταλανή Matilde Salvador (1918-2007) υπήρξε και αυτή σύζυγος συνθέτη, του Vicente Asencio συγκεκριμένα, που εκτιμούν οι κιθαριστές. Υπήρξε και καταπληκτική ζωγράφος. Έγραψε τεράστιο αριθμό τραγουδιών, που αναδεικνύουν την βαλεντσιανή κουλτούρα, μερικά εξ αυτών ανήκουν στο  ρεπερτόριο των διαπρεπών τραγουδιστών. Στη Βαλέντσια έδωσαν το όνομά της σε μια όμορφη αίθουσα συναυλιών. Το τριμερές της έργο Homenatge a Mistral που ακούμε στο δίσκο  είναι το μοναδικό της για την κιθάρα και εξαπλώνεται σε δώδεκα σελίδες.  Ο νομπελίστας Frederic Mistral υπήρξε σπουδαίος ποιητής από την Προβηγκία. Εμπνευσμένη λοιπόν από το άρωμα του τόπου και των ποιημάτων του η Καταλανή συνθέτρια έγραψε το έργο της αυτό. Ξεχωρίζει η  Farandola  που είναι παραδοσιακός χορός της Προβηγκίας, που χορεύεται στην Καταλονία και θεωρείται μάλιστα παραδοσιακός δικός της χορός πλέον.

 

H σύνθεση Thème et Variations της ελβετίδας Fernande Peyrot(1888-1978), που μελέτησε με τον Ερνστ Μπλοχ και τον Εμίλ Νταλκρόζ (ήταν από τις πιο αγαπημένες μαθήτριές του και σταθερή συνεργάτριά του) στη Γενεύη και με τον Πολ Ντυκά στο Παρίσι, ανήκει κι αυτή στα μη εκτιμημένα - αρχικώς - από τον Αντρέ Σεγκόβια κομμάτια για κιθάρα. Η ίδια δεν φαίνεται να ασχολήθηκε με την προβολή και την προώθηση της μουσικής εργογραφίας της. Πέρασαν εξήντα περίπου χρόνια για να ακουστεί σε συναυλίες και εν προκειμένω για να ηχογραφηθεί η σύνθεση που παίζει στο δίσκο ο Νίκος Ζάρκος.. Ανάλογη τύχη, ίσως όμως ελαφρώς καλύτερη, είχαν και τα Πρελούδια της συνθέτριας για κιθάρα. Από τα έργα αυτής της πρωταγωνιστικής μουσικής προσωπικότητας της ελβετικής μουσικής ακούστηκαν σε συναυλίες τα χορωδιακά της τραγούδια και τα πολύ λίγα συμφωνικά της έργα. Έγραψε πανέμορφη μουσική για το Θέατρο Μαριονέττας της Γενεύης και λίγη αλλά εκλεκτή μουσική δωματίου, με κορυφή το τρίο για βιολί, φλάουτο και πιάνο. Δεν ήταν καθόλου εύκολο να βρεθεί φωτογραφία της συνθέτριας. Το Ινστιτούτο Νταλκρόζ στο οποίο εργάστηκε για δεκαετίες και το Ωδείο της Γενεύης έκαναν ό,τι περισσότερο μπορούσαν και τους ευχαριστώ προσωπικά. Εν τέλει ο υπεύθυνος βιβλιοθήκης του Ωδείου της Γενεύης Jacques Tchamkerten μας έδωσε τη χαρά

Η  Sofia Gubaidulina (1931) έγραψε τη μινιατούρα Serenade το 1960, περίοδο κατά την οποία φοιτούσε στο Ωδείο της Μόσχας και συνέθετε κυρίως έργα για πιάνο. Από τότε επιχειρούσε να μιλήσει προσωπικά, φιλοσοφικά, ήταν από τα πρόσωπα που έδειχναν ότι ο δρόμος θα είναι ανοιχτός στις εμπνεύσεις της. βαθιά θρησκευόμενο άτομο, η Gubaidulina ορίζει τη μουσική σαν αποκατάσταση της σύνδεσης ανάμεσα στον εαυτό μας και το Απόλυτο. Από πολύ νέα ασχολήθηκε με την φιλοσοφία και επηρεάστηκε από τον Καρλ Γιουνγκ, ιδρυτή της αναλυτικής ψυχολογίας. Οι μουσικές της σταθερές ήταν ανέκαθεν ο Μπαχ και ο Βέμπερν.

Η νέα γενιά των μουσικών μας ονειρεύεται, φιλοδοξεί. Έχει ιδέες, τόλμη, ρομαντισμό, αντιλαμβάνεται τις ποιοτικές συνιστώσες της ενασχόλησης με την μουσική. Δεν είναι ένας και δύο οι αξιόλογοι νέοι μουσικοί που τορπιλίζουν δημιουργικά την αμηχανία μας. Ένα μπράβο τους αξίζει και η ευχή μας για καλή συνέχεια!

Δείγματα και αγορά: http://www.amazon.com/Female-Writing-for-Guitar/dp/B00DGI1JJ4

Έφη Αγραφιώτη
Σεπτέμβριος 2013
effie.tar@gmail.com

Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας