[MedArt] ΠΡΟ-...ΘΕΡΜΑΝΣΗ (Αλήθειες και αναλήθειες για το περίφημο «ζέσταμα»)
(του Αντρέα Καρακατσάνη)

Προ-...θέρμανση
(Αλήθειες και αναλήθειες για το περίφημο «ζέσταμα»)

Πολύ κουβέντα για το «ζέσταμα». Πολύ κακό για το τίποτα; Όχι. Το αντίθετο μάλιστα. Η ιστορία αυτή είναι ενδεχομένως και παρεξηγημένη και πολυκαιρισμένη, το βέβαιο όμως είναι ότι είναι ειδωμένη μέσα από ένα λάθος πρίσμα. Ούτως ή άλλως, το κείμενο αυτό προήλθε από μια βραχεία επικοινωνία με τον Κώστα Γρηγορέα με αφορμή μία συζήτηση στο forum πάνω στο θέμα αυτό. (Εξ’ ου και του το αφιερώνω). Το λάθος είναι μάλλον η απουσία συγκεκριμένων νοημάτων και στοχοθεσίας επί του θέματος.
Ας  γίνει κάτι ξεκάθαρο από την αρχή: επειδή έχουν περάσει πάρα πολλά χρόνια από τότε που πρόσβαση στην «Ιερά Γνώση» είχε ο μάγος ιερέας της φυλής και οι όσοι εκλεκτοί του, ας απορρίψουμε μαζί τη νοοτροπία εκείνη των ...«κόλπων» και των ζογκλερικών που πολύ μυστικοπαθώς εμπιστεύτηκε κάποιος σε κάποιον και τα ακούσαμε και εμείς από μία παράξενη εύνοια της τύχης και όλα τα σχετικά. Δεν υπάρχουν μυστικά! Τα πράγματα είναι απλά, απλούστατα και θα γίνει κατανοητό περαιτέρω με αναφορά στα βασικότερα σημεία του θέματος.

Κατ’ αρχάς, πρέπει να γίνει σαφής ο υπαρκτός διαχωρισμός ανάμεσα στο «ζέσταμα» και στην τεχνική. Το «ζέσταμα» είναι η προθέρμανση των χεριών, η προετοιμασία μυών, συνδέσμων και λοιπών ανατομικών στοιχείων για την επακόλουθη μελέτη. Αν γίνει η αντιστοιχία ανάμεσα σε ένα πρόγραμμα μελέτης και μία προπόνηση, θα ήταν ασφαλές να ειπωθεί ότι είναι το ισοδύναμο του αρχικού χαλαρού jogging. Οι ασκήσεις τεχνικής, από την άλλη, εξυπηρετούν στην εξάσκηση και στην ανάπτυξη συγκεκριμένων δεξιοτήτων πάνω στο όργανο. Ακολούθως, το «ζέσταμα» απαιτεί χαλαρότητα, ενώ η μελέτη τεχνικής χρειάζεται και ένταση. Ένα πρόγραμμα μελέτης μπορεί να απαρτίζεται μοναχά από τεχνικές ασκήσεις, μπορεί όμως και καθόλου. Όποια και να είναι η επιλογή του μουσικού, το «ζέσταμα» δεν πρέπει να απουσιάζει από την καθημερινή του ενασχόληση.

Τί πρέπει να περιλαμβάνει ένα σωστό «ζέσταμα»; Δεν υπάρχει απάντηση για εκείνους που περιμένουν μία σειρά συγκεκριμένων ασκήσεων ή οδηγιών, ή, τουλάχιστον, δεν υπάρχει μία και μόνο απάντηση στο ερώτημα αυτό. Η σωστότερη προσέγγιση είναι η αντίληψη ότι στόχος δεν είναι άλλος από τον εγκλιματισμό σε αυτό που θα ακολουθήσει και επειδή η κοινή λογική λέει πως από τα απλούστερα προχωρεί κανείς στα συνθετότερα, καλό είναι στην αρχή να ξεκινά κανείς με εύκολα πράγματα, χαλαρά, ασχολούμενος με το κάθε χέρι ξεχωριστά, αν όχι με το κάθε δάκτυλο ξεχωριστά και αφού επιτευχθεί ο πρώτος στόχος αυτός, καλό είναι να αφιερώνει κανείς λίγο χρόνο στο συντονισμό των δύο χεριών. Για να γίνει αυτό ακόμη πιο κατανοητό, πρέπει εδώ να αναφερθεί πως καλά αποτελέσματα έχουν και οι ελαφρές διατατικές ασκήσεις των δακτύλων, όπως και ασκήσεις κάμψης, έκτασης και περιστροφής των. Το γεγονός λοιπόν ότι μέρος της διαδικασίας του «ζεστάματος» επιτυγχάνεται και δίχως το όργανο, πέρα από το ότι αποτελεί μία χρήσιμη πληροφορία, καταδεικνύει και τη διαφορετικότητά του από την υπόλοιπη διαδικασία της μελέτης και συνεπώς την αναγκαιότητά του. Για το υπόλοιπο της διαδικασίας, ενδεικτικά αναφέρεται το αγγλιστί walking ως μία πολύ αποτελεσματική άσκηση για το κάθε χέρι. Αυτό συνίσταται στην πλήξη των ανοικτών χορδών από την 6^η προς την 1^η και ανάπαλιν, με κάθε δάκτυλο του δεξιού χεριού μόνο του αρχικά, και έπειτα σε συνδυασμούς. Αντίστοιχα, για το αριστερό χέρι η άσκηση τροποποιείται ως εξής: καθώς το δεξί χέρι κάνει την ίδια ακριβώς κίνηση, το αριστερό χέρι ακολουθεί με κάθετη κίνηση του κάθε δακτύλου χώριστά στο ίδιο τάστο. Αφού η διαδικασία ολοκληρωθεί για το κάθε δάκτυλο του αριστερού χεριού ξεχωριστά, κάλο είναι να γίνονται και συνδυασμοί των δακτύλων στα αντίστοιχα τάστα, πχ.1^ο και 2^ο δάκτυλο στο 1^ο και στο 2^ο τάστο αντίστοιχα. Η παραπάνω άσκηση δεν είναι ούτε η καλύτερη, ούτε και η μόνη που υπάρχει, θεωρώ όμως ότι το αποτέλεσμα της, σε όποιον τη δοκιμάσει, είναι αρκούντως επεξηγηματικό από μόνο του για το τί είναι σωστή προθέρμανση. Όσοι πιστοί,...ερευνήσατε! Από την άλλη, οι πιο έμπειροι μπορεί να μη χρειάζονται κάποια ειδική άσκηση για την προθέρμανσή τους, όμως ένα βασικό απότοκο της εμπειρίας είναι η σωστή στοχοθεσία που κάποια στιγμή γίνεται αυτοματισμός. Ένας έμπειρος μουσικός ξέρει πού να εστιάσει και τί να προσέξει ακόμη και αν ξεκινάει τη μελέτη του με σπουδές ή κομμάτια, είναι βέβαιο όμως ότι στο παρελθόν πέρασε από αυτή τη διαδικασία.

Πριν έγινε ένας παραλληλισμός της μελέτης με την προπόνηση. Παρόλα αυτά, ο μουσικός έχει να «ζεστάνει» κάτι παραπάνω από τα χέρια του: τα αυτιά του, το μυαλό του. Η διαδικασία αυτή έχει αναλογίες με την προηγούμενη. Από τα απλά ξεκινά κανείς και προχωρεί προς τα συνθετότερα. Έτσι λοιπόν, η εξάσκηση στα διαστήματα, στις κλίμακες και στη διαδοχή των συγχορδιών, όπως πχ. τα πτωτικά σχήματα, ή από την άλλη και σε ασκήσεις απλής αντίστιξης παιγμένες στο όργανο, αναγκάζοντας τον μουσικό να συγκεντρωθεί νοητικά και οι νότες να αποκωδικοποιήσουν το νόημα της διαδοχής τους. Σταδιακά, τούτα αποκτούν εσωτερική συνοχή και προσωπική σημειολογία. Για του λόγου το αληθές, έχει βρεθεί ότι, ακόμη και σε έμβρυα ή και νεογνά, (τα οποία εξ’ ορισμού δε διαθέτουν μνημονικό υπόβαθρο) η ανταπόκριση του καθενός στα ίδια μουσικά ερεθίσματα, ενώ ομοιάζει, εντούτοις δεν είναι και ταυτόσημη.

Τα λίγα προαναφερθέντα συμπυκνώνουν τις βασικές αρχές του θέματος αυτού. Ευχή του γράφοντος είναι να έγινε σαφές ότι η σωστή προσέγγισή του είναι περισσότερο θέμα νοοτροπίας, παρά σχεδιασμού και αυτογνωσίας παρά στρατηγικής. Ως εκ τούτου, δοκιμή, δοκιμή, δοκιμή!!! Προτού κλείσω με ευχές για καλά μπάνια στους τυχερούς και για υπομονή στους λιγότερο τυχερούς, σας παραπέμπω στο Tip of the month (June) του site του David Russell (www.davidrussell.com) που αφορά στο συγκεκριμένο θέμα. Άντε...και αχρείαστοι να είμαστε!!!

Υ.Γ. Το επόμενο άρθρο στα τέλη Ιουλίου θα θίγει πραγματικά νευραλγικά ζητήματα που απασχολούν τον σύγχρονο κιθαριστή, όπως τα εγκαύματα απο την παρατεταμένη ξάπλα στις παραλίες, η επίδραση του ούζου και της τεκίλα στο tirando  και τα εκσεσημασμένα υπαρξιακά ερωτήματα του τύπου «Γιατί, ενώ έλεγα άλλα, δε μελετάω ούτε και αυτό το καλοκαίρι;;;»....
(Όπως είναι φανερό, ενίοτε και ο γιατρός χρειάζεται το γιατρό του ή απλά τα μπάνια του. Άτιμε καύσωνα...)

Αντρέας Καρακατσάνης, M.D.
andreas@tar.gr
(Ιούνιος 2007)