ΜΕΘΟΔΟΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΚΙΘΑΡΑΣ, ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΑΤΗΡΤΖΟΓΛΟΥ
Παρουσίαση της μεθόδου από τον συγγραφέα
και λίγες σκέψεις για την διδασκαλία της κιθάρας
( Σύνδεσμοι: ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ , ΜΕΘΟΔΟΣ ΚΛΑΣΣΙΚΗΣ ΚΙΘΑΡΑΣ , ΑΡΧΕΙΑ MIDI , ΕΝΘΕΤΟ ΔΑΣΚΑΛΟΥ , ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΜΓΛΠ)
Φέτος κοινοποίησα δημόσια την ελεύθερη χρήση της δουλειάς μου με τίτλο «ΜΕΘΟΔΟΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΚΙΘΑΡΑΣ». Η μέθοδος ήταν ήδη τα τελευταία πέντε χρόνια αναρτημένη στο σχολικό ιστότοπο του Μουσικού Σχολείου Παλλήνης, όπου τη χρησιμοποιούν ελεύθερα δάσκαλοι και μαθητές, μουσικών σχολείων κυρίως. Κατά τη δοκιμαστική περίοδο, πολλές σπουδές αποσύρθηκαν ή ξαναγράφτηκαν. Περίπου οι μισές σπουδές που συντέθηκαν για τη μέθοδο, αναπαύονται στο συρτάρι!
Πρόκειται για ένα βιβλίο 133 σελίδων που συνοδεύεται από το βιβλίο συνοδείας του δασκάλου (ένθετο 37 σελίδων) και από 57 αρχεία midi. Αποτελείται από 31 πρωτότυπες σπουδές, 17 καθιερωμένες και πολλές ασκήσεις. Στο σχολείο διατίθεται και σε μορφή CD, όπου η μέθοδος συμπληρώνεται με σύντομη διαδραστική ιστορία του οργάνου με βίντεο και ήχο και ερμηνεία των σπουδών σε μορφή audio, που δυστυχώς δεν διατίθεται στο διαδίκτυο για πρακτικούς λόγους.
Ελπίζω να συγχωρεθώ για μερικά λάθη που ακόμα ανθίστανται! Το επόμενο καλοκαίρι υπόσχομαι να τα διορθώσω και βέβαια θα ήταν χαρά μου να δεχθώ τις διορθώσεις και υποδείξεις από τους δασκάλους/ες που θα την χρησιμοποιήσουν, στο katirtzoglou@hotmail.com.
ΣΚΟΠΟΣ
Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΚΙΘΑΡΑΣ μετά τη συγγραφή της δοκιμάστηκε για 18 χρόνια και στο διάστημα αυτό βελτιώθηκε και βελτιώνεται προκειμένου να προσαρμοστεί στις σύγχρονες απαιτήσεις διδασκαλίας του οργάνου.
Σκοπός δεν ήταν να προστεθεί άλλη μια μέθοδος στις ήδη υπάρχουσες. Οι μεγάλοι δάσκαλοι, τόσο οι Ιταλοί και Ισπανοί (Καρούλι, Αγκουάντο, Σορ κλπ.), όσο και οι μεταγενέστεροι (Πουχόλ, Σαγκρέρας κ.α.) έχουν συγγράψει θαυμάσια έργα και ασκήσεις για αρχαρίους κληροδοτώντας μας έναν μεγάλο διδακτικό πλούτο. Η διαπίστωση ότι η κληρονομιά αυτή δεν έχει σήμερα την ανταπόκριση που θα έπρεπε στη σύγχρονη διδασκαλία, κυρίως λόγω της δυσκολίας των μαθητών να προσαρμοστούν στην διδακτική πρακτική εκείνης της εποχής, αλλά και των δασκάλων να πείσουν τους αρχαρίους μαθητές τους για τη διδακτική αξία αυτού του υλικού, με οδήγησε στη συγγραφή μιας νέας μεθόδου που θα ενσωμάτωνε την προαναφερθείσα εμπειρία ενώ συνθετικά θα κινείτο στα βήματα μιας πιο άμεσης γραφής. Προέκυψε έτσι μια σειρά πρωτότυπων σπουδών που συνδυαστήκαν με μερικές από τις πιο όμορφες σπουδές των δασκάλων που προανέφερα.
Θα πρέπει, βέβαια, να ομολογήσω ότι σύγχρονοι δάσκαλοι του οργάνου, Έλληνες και ξένοι, έχουν συγγράψει θαυμαστές μεθόδους. Ελάχιστοι όμως ρισκάρισαν να γράψουν τις δικές τους σπουδές (οργανωμένες ως ενιαία μέθοδο) ή ένα πλήρες βιβλίο που να συνδυάζει ασκήσεις, σπουδές και ρεπερτόριο αρχαρίων. Μια πλήρη μέθοδο που να είναι οικονομική από πλευράς όγκου, χωρίς όμως βασικές ελλείψεις.
Η τεχνολογία και οι νεότερες αντιλήψεις για τη διδασκαλία του οργάνου είναι το δεύτερο στοιχείο που ενσωματώθηκε στη μέθοδο. Έτσι, ασκήσεις δημιουργικού αυτοσχεδιασμού, η κιθάρα συνοδείας του δασκάλου, βοηθήματα midi, η ιστορία του οργάνου και του ρεπερτορίου του, σελίδες οργάνωσης της μελέτης καθώς και ένα ρεπερτόριο από αυθεντικά έργα και διασκευές για αρχαρίους, ολοκληρώνουν το τελικό προϊόν.
ΔΟΜΗ - ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
Η δομή του βιβλίου συνοψίζεται στη φράση «όλα σε ένα». Θεωρώ αυτή τη φόρμα ιδανική για τον αρχάριο μαθητή, χωρίς φυσικά να αποκλείεται η παρέμβαση του δασκάλου με επιπλέον διδακτικό υλικό ή αντίθετα η παράλειψη διδασκαλίας σπουδών ή ασκήσεων. Αντιθέτως, αυτό επιβάλλεται ανάλογα με τον εκάστοτε μαθητή. Ευτυχώς η εξατομικευμένη διδασκαλία εμπεριέχει το μεγάλο πλεονέκτημα της ευελιξίας στην διδακτέα ύλη.
Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε 4 επίπεδα που αντιστοιχούν σε 2 χρόνια διδασκαλίας.
(Για την συνέχεια των σπουδών από την 3η χρονιά και μετά, μια ορθολογική πρόταση που έχει δοκιμαστεί και εφαρμόζεται αρκετά χρόνια στο Μουσικό Παλλήνης σχετικά με το πρόγραμμα σπουδής του οργάνου, με τίτλο διδακτέα ύλη κλασσικής κιθάρας, μπορείτε να κατεβάσετε από τον σύνδεσμο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΜΓΛΠ. Η συλλογή καθιερωμένων σπουδών που αναφέρονται στο πρόγραμμα, είναι επιλεγμένες με τέτοιο τρόπο ώστε να διδάσκονται όλα τα τεχνικά ζητήματα του οργάνου ανά χρονιά (λεγκάτι, μπαρέ, σκάλες, αρπισμοί κλπ.)και κάθε χρονιά-επίπεδο να έχει δυσκολότερες σπουδές από την προηγούμενη. Επιπλέον είναι επιλεγμένες έτσι ώστε ο μαθητής να γνωρίσει διάφορα εποχικά στυλ γραφής όπως κλασικό, ισπανο-λατινοαμερικάνικο και μοντέρνο ).
Δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή ώστε τα μαθήματα να μπορούν να πραγματοποιηθούν από το μέσο μαθητή 11-15 χρονών (μουσικά γυμνάσια) σε μια διετία. Στην πράξη αυτό αποδείχθηκε εφικτό και πραγματοποιήσιμο. Το 50% των μαθητών ολοκληρώνουν την ύλη ενώ πάνω από το 25% την υπερβαίνουν, είναι ένας ισορροπημένος απολογισμός αν σκεφτεί κανείς τον φόρτο των σημερινών μαθητών!
Η δομή της μεθόδου είναι:
ασκήσεις-σπουδές ==> Τεχνική – ιστορία - δημιουργία ==> ρεπερτόριο ==> οργάνωση
Ασκήσεις – σπουδές: Μετά τα πρώτα μαθήματα (εκμάθηση φθόγγων), οι σπουδές ακολουθούν την τονική λογική. Διδάσκονται 2 σπουδές ανά κλίμακα σε όλες τις κλίμακες που συνήθως χρησιμοποιούνται στο όργανο. Πριν από κάθε σπουδή διδάσκονται η οικεία κλίμακα και μερικές ευκολομνημόνευτες ασκήσεις προετοιμασίας για τις τεχνικές απαιτήσεις της σπουδής που ακολουθεί. Στην ροή των σπουδών δόθηκε μεγάλη σημασία στη σειρά με την οποία εμφανίζονται. Η διαδοχή: μονοφωνικές – με απλά μπάσα – τροπικές – τονικές – τονικές με ξένες αλλοιώσεις - απλές πολυφωνικές – μοντέρνες, οδηγούν ήπια το αυτί του μαθητή. Δεν λείπει βέβαια και το ελληνικό μουσικό στοιχείο.
Τεχνική: Κάθε 2 επίπεδα υπάρχει σειρά τεχνικών ασκήσεων ευκινησίας των δακτύλων. Θεώρησα ότι είναι πρακτικό οι ασκήσεις αυτές να είναι συγκεντρωμένες μαζί. Με κάθε διδαχή νέας τεχνικής ο δάσκαλος παραπέμπει στις αντίστοιχες ασκήσεις.
Ιστορία - δημιουργία : Τα αντικείμενα αυτά μπορούν να διδαχτούν εκτός της αλληλουχίας της σειράς των μαθημάτων. Με εικόνες, ήχο και βίντεο (δεν διατίθεται στο διαδίκτυο λόγω όγκου), η ιστορία του οργάνου και του ρεπερτορίου του, ξεναγεί διαδραστικά τον μαθητή στο παρελθόν. Η απλή έκδοση της ιστορίας (χωρίς ήχο και βίντεο) είναι ενσωματωμένη στο κυρίως σώμα του βιβλίου. Οι ασκήσεις δημιουργίας περιλαμβάνουν συνθέσεις απλών μελωδιών για την κατανόηση των κλιμάκων, ασκήσεις συνοδείας και ρυθμού, εύρεση και χρήση ακόρντων κλπ.
Ρεπερτόριο: Είναι σημαντικό για τον μαθητή/τρια να διαθέτει την απαραίτητη ευχέρεια τεχνικής για το κομμάτι με το οποίο θα καταπιαστεί. Η επιλογή του ρεπερτορίου έγινε με γνώμονα την επιβράβευση των κόπων του μαθητή. Τα θέματα είναι λαϊκά, κινηματογραφική μουσική, διασκευές και αυθεντικά έργα κλασικών συνθετών, διασκευές ποπ/ροκ, κομμάτια παλιάς μουσικής κλπ.
Οργάνωση: Σελίδες όπου ο δάσκαλος θα οργανώσει τα μαθήματα, θα επικοινωνεί με τους γονείς και θα γράφει τις σημειώσεις του.
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ
H δεύτερη κιθάρα συνοδείας, αποτελεί ξεχωριστό βιβλίο-ένθετο και καλύπτει περίπου τα μισά κομμάτια και σπουδές.
Στα βοηθήματα - αρχεία midi είναι γραμμένες η πρώτη και δεύτερη κιθάρα. Με τη χρήση ενός απλού ακολουθητή (προτείνω το MidiSwing, ένα πρόγραμμα Java ελεύθερου λογισμικού που δεν απαιτεί εγκατάσταση), ο μαθητής μπορεί να παίζει, ενώ παράλληλα ακούει και συνδυάζεται με την 2η κιθάρα σε όποια ταχύτητα του μετρονόμου επιθυμεί. Πρέπει εδώ να τονιστεί ότι σε όλες τις διασκευές, η πρώτη κιθάρα όταν εκτελείται μόνη της είναι αυτοτελής και πλήρης.
Ευχαριστώ θερμά τους συναδέλφους που αγκάλιασαν και διδάσκουν τη μέθοδο, ιδιαίτερα τον Παναγιώτη Αξιώτη για τις ηχογραφήσεις και τον Αστρινό Καραγιωργάκη για τις διασκευές και τις εύστοχες παρατηρήσεις του.
Με την ελπίδα ότι η μέθοδος αυτή θα βοηθήσει την σπουδή της κιθάρας
Σταύρος Κατηρτζόγλου
Αθήνα Σεπτέμβριος 2014
katirtzoglou@hotmail.com
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας