«ΜΕ ΚΙΝΕ ΤΟΔΕ»
Μια νέα δημιουργική Ένωση Συνθετών
με αφορμή τον τόπο καταγωγής
Μια συνέντευξη από τον ιδρυτή της Μιχάλη Κεφάλα
στον Παναγιώτη Θεοδοσίου
Μόλις λίγες ημέρες πριν από την προετοιμασία αυτής της συνέντευξης έλαβε χώρα η ίδρυση μιας Ένωσης Συνθετών με κριτήριο και αφορμή τον τόπο καταγωγής τους. Και ο τόπος αυτός δεν είναι άλλος από αυτόν που αναγράφεται στο λογότυπο της Ένωσης αυτής. Τα ιστορικά νησιά μας Χίος, Οινούσσες και Ψαρά. Η «Ένωση Συνθετών από τη Χίο, τις Οινούσσες και τα Ψαρά» ιδρύθηκε με την πρωτοβουλία του συνθέτη συγγραφέα και εκπαιδευτικού από τις Οινούσσες Μιχάλη Κεφάλα. Η Ένωση αυτή, μας λέει ο ίδιος, δημιουργήθηκε για να καλύψει ένα μεγάλο κενό από το ακαδημαϊκό, ερευνητικό και καλλιτεχνικό στερέωμα της χώρας μας. Έχει, όμως, παράλληλα και έναν σοβαρό λόγο ύπαρξης: να ερευνά τις ιστορικές παρτιτούρες από την περίοδο ακόμη του Βυζαντίου μέχρι και σήμερα, που γράφτηκαν από μελουργούς και συνθέτες των νησιών μας, να τις παρουσιάζει στο κοινό και να τις καταχωρεί στις βιβλιοθήκες για τους ερευνητές και τα σχολικά βιβλία και εγχειρίδια.
Αυτό λοιπόν το ευτυχές νέο έγινε και η αφορμή για τη συνέντευξη που ακολουθεί από τον πρωτεργάτη και κυρίως υπεύθυνο, Μιχάλη Κεφάλα.
Αγαπητέ Μιχάλη σε καλωσορίζουμε για άλλη μια φορά στη διαδικτυακή σελίδα του TaR. Είχαμε την τιμή να σε έχουμε κοντά μας με άλλες εξαιρετικά δημιουργικές συγγραφικές και συνθετικές αφορμές, όπως οι εκδόσεις «36 Παρτιτούρες για Όλους» και «20 Παρτιτούρες Ελλήνων Συνθετών σε Σύστημα Μπράϊγ», απευθυνόμενες σε παιδιά με ειδικές ανάγκες που αγαπούν και σπουδάζουν μουσική, αλλά και τους καθηγητές τους, αλλά και τις τέσσερεις παιδαγωγικές εκδόσεις «Προετοιμασία για τις Εισαγωγικές και τις Κατατακτήριες Εξετάσεις στα Μουσικά Σχολεία», «Πέντε Παιδαγωγικά Έργα για Πιάνο», «Το Παραμύθι του Ίωνα» και «Ο Μικρόκοσμος του Μάνου Χατζιδάκι». Να, λοιπόν, που τέσσερα χρόνια αργότερα είμαστε και πάλι εδώ για να μιλήσουμε για κάτι, επίσης, εξόχως δημιουργικό. Θα ήθελες να μας μιλήσεις αρχικά για την αρχική ιδέα, αλλά και την αφορμή ενός τέτοιου εγχειρήματος;
Αρχικά να σε ευχαριστήσω θερμά αγαπητέ Παναγιώτη Θεοδοσίου, εσένα αλλά και τον αγαπητό Κώστα Γρηγορέα του καθιερωμένου πια, διαδικτυακού TAR για τη ζεστή φιλοξενία! Η αρχική ιδέα εκπηγάζει από την ίδια την καταγωγή μου. Όλοι μου οι άμεσοι πρόγονοι οι γονείς μου, οι δύο μου παππούδες και οι δύο μου γιαγιάδες γεννήθηκαν στις Οινούσσες της Χίου. Επιπλέον, συνάντησα συνάδελφους συνθέτες που είτε είχαν γεννηθεί είτε, όπως εγώ, αντλούσαν καταγωγή από τη Χίο και τις Οινούσσες. Διαπίστωσα ότι δεν υπάρχει απλώς ένα έργο σύγχρονων συνθετών των νησιών μας στην αφάνεια αλλά και ένα έργο τεθνεώτων συνθετών, εντελώς άγνωστο στο ευρύ κενό, που καλούμαστε να αναδείξουμε. Είναι θέμα αποκατάστασης της μνήμης και της δημιουργίας όλων αυτών των ανθρώπων που το οφείλουμε απέναντι στις επόμενες γενιές και, μάλιστα, όχι μόνο των Ελλήνων. Αυτό ονομάζεται Εθνική Πολιτιστική Κληρονομιά και πρέπει να την προστατεύουμε σαν κόρη οφθαλμού.
Μας είπες ήδη στην εισαγωγή της συνέντευξης αυτής για τον λόγο ύπαρξης και τους σκοπούς της νέας αυτής Ένωσης. Θα ήθελες να μας αναλύσεις περισσότερο τα παραπάνω;
Μέσα από τις εκδηλώσεις που κάνουμε, οι συνθέτες που κατοικούν μόνιμα στα νησιά της Χίου και των Οινουσσών έχουν την ευκαιρία να συναντηθούν και να γνωριστούν μεταξύ τους, καθώς και με εκείνους τους συνθέτες που δεν κατοικούν πια μόνιμα ή έλκουν καταγωγή από αυτά.
Επιπλέον, η τοπική κοινότητα των νησιών μπορεί συνδέοντας το έργο των ζώντων συνθετών με γεωγραφικά, ιστορικά και πολιτισμικά δεδομένα, να το γνωρίσει σε βάθος και, αργότερα, ολόκληρη η χώρα και ο κόσμος, άρα να παραχθεί και να προβληθεί ισοβαρώς Πολιτισμός. Η νέα γενιά στην Ελλάδα και στο εξωτερικό θα μαθαίνει ποιοι είναι οι συνθέτες που γεννήθηκαν ή έχουν καταγωγή από τη Χίο, τις Οινούσσες και τα Ψαρά, ποια είναι η εργογραφία και η βιογραφία τους.
Τα έργα των παραπάνω δημιουργών θα ηχογραφούνται, διότι θα γίνονται αντικείμενο Πανεπιστημιακής έρευνας, τεκμηρίωσης και αρχειοθέτησης. Ορισμένα από αυτά θα αρχίσουν βαθμιαία να ενδιαφέρουν επαγγελματικά οργανικά και χορωδιακά σύνολα ωδείων και Πανεπιστημίων και ερασιτεχνικά σύνολα συλλόγων και τοπικών φορέων και έτσι θα διαδίδεται η παλαιά και νεότερη μουσική παραγωγή στην πράξη.
Πολύ σημαντικό είναι και ότι οι νεότεροι Έλληνες συνθέτες που γεννήθηκαν ή έχουν καταγωγή από τη Χίο, τις Οινούσσες και τα Ψαρά θα διεκδικούν την αρωγή που χρειάζονται στα πρώτα βήματά τους, από τους αρμόδιους, για υποτροφίες, στήριξη και προβολή του δημιουργικού τους έργου.
Απ’ ό,τι βλέπω από την πρώτη ομάδα δημιουργών που συναπαρτίζει την Ένωση, τα μέλη είναι ήδη επτά, κάθε ένα με αξιολογότατη πορεία στον χώρο της μουσικής σύνθεσης, της ερμηνείας, αλλά και της έρευνας. Μίλησέ μας για το πώς δημιουργήθηκε αυτή η ομάδα. Σου ζητώ δηλαδή, ένα μικρό ιστορικό της συνάντησης αυτής.
Τον Λευτέρη Βενιάδη τον γνώρισα ως συν-διευθυντή του πετυχημένου Μουσικού Φεστιβάλ Χίου και τον Δημήτρη Μούσουρα μέσα από τις σπουδές και τις δράσεις του στον χώρο της σύγχρονης πειραματικής μουσικής. Όταν συνάντησα τον Χιώτη Γιώργη Λαιμό ήταν ένας καθιερωμένος συνθέτης τραγουδιών με μακρά θητεία φιλανθρωπικών συναυλιών και διαφορετική πορεία από τους υπόλοιπους συνθέτες μια και ασχολούνταν επί πολλά χρόνια με τη Ναυτιλία. Ο πιανίστας Κωνσταντίνος Κομνηνάρης στα πρώτα βήματα της συνθετικής του καριέρας, από τις Οινούσσες, επίσης, σπουδάζει για να ασχοληθεί με το επάγγελμα του Ναυτικού. Τη Σταματία Χωρεψιμά, καθηγήτρια πιάνου, μονωδίας και μαέστρο χορωδιών, γεννημένη στη Χίο, γνώρισα ως συνάδελφο στη Μουσική Σχολή «Αλύπιο» όπου εργαζόμαστε. Τέλος, με την Ηλέκτρα Περιβολάρη Ελληνοσκοτσέζα συνθέτιδα Χιώτικης καταγωγής γνωρίστηκα για να της προτείνω να συμμετέχει στην ιδρυτική μας συναυλία. Η ίδια, προβεβλημένη, νεαρή κατά τα άλλη συνθέτις, θα ταξιδέψει από τη «μακρινή» Σκοτία για να παραστεί στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Θα τη συστήσουμε στο Αθηναϊκό κοινό προσπαθώντας από τη μία μεριά, να απλώσουμε γέφυρες με τους Έλληνες μετανάστες δημιουργούς δεύτερης γενιάς και από την άλλη μεριά, να ενδυναμώσουμε τους δεσμούς μεταξύ των συνθετών, των μουσικών, των καλλιτεχνών, των εκδοτών, των ακαδημαϊκών, των εκπαιδευτικών, των μουσικοκριτικών, των εκδοτών με τα ευρύτερα ακροατήρια προς όφελος των κοινών μας στόχων!
Βλέπω ότι ανάμεσα στα έργα που έχουν έρθει στα χέρια της Ένωσης είναι και αυτά του εγγονού του εθνικού μας ευεργέτη Ιωάννη Βαρβάκη, Αλέξανδρου. Έχω ήδη εμπρός μου, και σ’ ευχαριστώ για αυτό, τα “Ruines d’ Athenes” valse fantaisie, και “Souvenirs de Royat” για πιάνο. Εξαιρετικά έργα ενός άγνωστου σήμερα συνθέτη. Μίλησε μας για τα σχέδια της Ένωσης σχετικά με τα έργα αυτά.
Η Ένωση σκοπεύει να ερευνά και να βγάζει στο φως έργα που είναι άγνωστα στο ευρύ κοινό. Ως επόμενο βήμα θα τα εκτελεί σε συνεργασία με τις ζωντανές τοπικές μουσικές δυνάμεις των νησιών, όπως το Μουσικό Σχολείο Χίου, τα ιδιωτικά ωδεία, τα οργανικά και φωνητικά σύνολα των νησιών καταλήγοντας σε ηχογράφηση και αρχειοθέτηση προς όφελος των σχολικών και φοιτητικών βιβλιοθηκών και των οργανωμένων αρχείων.
Θα μας αποκαλύψεις τώρα το μυστήριο του λογοτύπου, το οποίο «άνοιξε» τη συνέντευξη μας; «Με κίνε τόδε»! Μαγικό, ακούγεται να έρχεται από τα βάθη του χρόνου…
Η πέτρινη αυτή άγκυρα, αγαπητέ Παναγιώτη, χρονολογείται, από την εποχή του χαλκού, δηλαδή, από την περίοδο από το 2.600 ως το 1.050 προ Χριστού. Η μοναδική στη χώρα μας, πανάρχαια αυτή άγκυρα, ιστορικά υποδηλώνει την κυριαρχία των Ελλήνων στην Ανατολή Μεσόγειο. Επιστήμονες Έλληνες και ξένοι έχουν εκπονήσει επιστημονικές μελέτες και άρθρα, ακόμα και βιβλία με το σχετικό θέμα και ένα ενδιαφέρον παρόμοιο εύρημα και μοναδικό στον Ελληνικό χώρο βρίσκεται στην Αίγινα. Πρόκειται για πέτρινο κομμάτι από αντίβαρο άγκυρας με την αρχαία σκαλιστή επιγραφή: «με κίνε τόδε», που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει «μην το κουνήσεις», μια παράκληση προς τον άνεμο ή τον θεό Αίολο. Είναι, ίσως, η αρχαιότερη άγκυρα που έχουμε στον τόπο μας, για αυτό τη διαλέξαμε ως λογότυπο με πολλαπλούς συμβολισμούς.
Θα ήθελα τώρα να στρέψουμε τη συζήτηση μας προς την πρώτη πράξη εξωστρέφειας της Ένωσης. Πρόκειται λοιπόν να πραγματοποιηθεί η πρώτη σας μουσική εκδήλωση στην αίθουσα «Γιάννης Μαρίνος» του Συλλόγου Φίλων της Μουσικής του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών στις 8 Νοεμβρίου αυτής της χρονιάς. Θα μας πεις δύο λόγια για την εκδήλωση αυτή; Πως ξεκίνησε έτσι, τόσο άμεσα, να υλοποιείται μια τόσο πλήρης και εμπεριστατωμένη θεματικά, αλλά και σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο, εκδήλωση η οποία μάλιστα υλοποιείται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού (ΥΠ.ΠΟ.), της Ιεράς Μητροπόλεως Χίου, Ψαρών και Οινουσσών, των Δήμων Χίου και Οινουσσών, της Ομοσπονδίας Χιακών Σωματείων Αττικής (Ο.Χ.Σ.Α.), του Συλλόγου Φίλων Οινουσσών (Σ.Φ.Ο.) και της Αδελφότητας Ψαριανών Ελλάδας. Επίσης, να προσθέσουμε, υποστηρίζεται από τη Μουσική Σχολή «Αλύπιος», που λαμβάνει και την πρωτοβουλία.
Η συναυλία θα λάβει χώρα στην αίθουσα «Γιάννης Μαρίνος» του Συλλόγου Φίλων της Μουσικής, [Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Βασιλίσσης Σοφίας και Κόκκαλη 1], την Παρασκευή 8 Νοεμβρίου 2024, στις 20:30. θα παρουσιαστούν είναι ο ηθοποιός Βασίλης Καλφάκης, η υψίφωνος Χάρις Λούπα, η μεσόφωνος Αμαλία Τάτση, ο πιανίστας Κώστας Τουλούπας, ο πιανίστας Μάρκος Κώτσιας, ο πιανίστας Κωνσταντίνος Κομνηνάρης, ο βιολιστής Αντρέας Χανιώτης, ο βιολοντσελίστας Αστέριος Πούφτης και η χορωδία Πελειάδες υπό τη διεύθυνση της μαέστρου Σταματίας Χωρεψιμά.
Τέλος, αγαπητέ Μιχάλη, αφού σου εκφράσω τα συγχαρητήριά μου για την υπέροχη αυτή ιδέα, που παίρνει σιγά-σιγά σάρκα και οστά, και ευχόμενος κάθε επιτυχία στην πρώτη αυτή μουσική εκδήλωση, θα ήθελα πριν σε αποχαιρετίσω να σε ρωτήσω σχετικά με τα μελλοντικά σχέδια και τον μακροπρόθεσμο προγραμματισμό της Ένωσης.
Ως πρώτο βήμα, έχουμε κλείσει μια συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, η οποία μετά προγραμματίζουμε να μεταφερθεί αρχικά στη Χίο και έπειτα στις Οινούσσες, το Καλοκαίρι του 2025. Επιθυμούμε να πετύχουν πρώτα αυτές οι συναυλίες και ακολούθως θα κάνουμε νέα σχέδια. Απώτατο μέτρο της επιτυχίας για μας είναι, κατά πόσο πετυχαίνουμε μέσα από τη θωράκιση της Εθνικής Πολιτιστικής Κληρονομιάς να ισχυροποιούνται οι ειλικρινείς δεσμοί των διαφόρων κοινωνικών ομάδων μεταξύ τους. Ευχαριστώ ξανά για την ευκαιρία που μου δίνετε να επικοινωνήσω με το κοινό του TAR.
Παναγιώτης Θεοδοσίου
Οκτώβριος 2024
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας
(Το περιεχόμενο του κειμένου, το φωτογραφικό, βιντεογραφικό ή ηχητικό υλικό καθώς και η επιμέλεια του άρθρου είναι ευθύνη του συγγραφέα)
| Το TaR, εκπληρώνοντας το όραμα του ιδρυτή του Νότη Μαυρουδή (1945-2023), συνεχίζει να λειτουργεί ως μία ελεύθερη και αυστηρά μη κερδοσκοπική μουσική διαδικτυακή κοινότητα, που βασίζεται αποκλειστικά στην εθελοντική εργασία και στην εγκυρότητα των συνεργατών του. Δεν απασχολεί επαγγελματίες δημοσιογράφους, διορθωτές κλπ, άρα δεν έχει την υποδομή και τους πόρους ώστε να ελέγχει την ακρίβεια των πληροφοριών και την πνευματική ιδιοκτησία του υλικού που παρατίθεται (κειμένου, εικόνων, βίντεο, ηχογραφήσεων κλπ). Βασίζεται αποκλειστικά στην καλή πίστη του αρθρογράφου, ο οποίος είναι ο υπεύθυνος για τις απόψεις του και για το υλικό που επιλέγει, από το προσωπικό του αρχείο. Οποιοσδήποτε θεωρεί ότι θίγεται από την χρήση πληροφοριών και υλικού παρακαλείται να το δηλώσει άμεσα ώστε να γίνει άμεση διόρθωση (tar.onlinemag@gmail.com). Το TaR έχει ως στόχο να στηρίξει την ποιοτική μουσική δημιουργία κι όχι να θίξει με οποιονδήποτε τρόπο τους δημιουργούς και το έργο τους. Επίσης, η πληροφόρηση που το TaR παρέχει σχετικά με συναυλίες, εκδόσεις, σεμινάρια, διαγωνισμούς, φεστιβάλ κλπ εξαρτάται αποκλειστικά από τις πληροφορίες που παρέχουν οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες και το TaR τις δημοσιεύει πάντα "καλή τη πίστει". Το TaR δεν φέρει ευθύνη για πιθανές ανακρίβειες και βασίζεται στην βοήθεια των αναγνωστών ώστε να διορθώνονται τα όποια προβλήματα. Διαχειριστής: Κώστας Γρηγορέας Ιδρυτής: Νότης Μαυρουδής |
