ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΤΣΕΑΣ, ΩΔΕΙΟ ΚΟΝΤΑΛΥ
(Συνέντευξη στον Παναγιώτη Θεοδοσίου)

ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΤΣΕΑΣ, ΩΔΕΙΟ ΚΟΝΤΑΛΥ
Συνέντευξη στον Παναγιώτη Θεοδοσίου, με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων από την ίδρυση του Ωδείου Κόνταλυ

 
Ο Μιχάλης Πατσέας διευθύνει Ν. Παπακώστα Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 2009
(photo: Χ. Ακριβιάδης)

 (Π.Θ.): - κ. Πατσέα, ευχαριστούμε ιδιαίτερα για τη  αποδοχή της πρόσκλησης του διαδικτυακού περιοδικού Tar για μια συνέντευξη με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων από την ίδρυση του Ωδείου Κόνταλυ. Η συνέντευξη θα έχει διττό χαρακτήρα αφού το πρώτο μέρος θα είναι ολοκληρωτικά αφιερωμένο σε σας πριν περάσουμε στο ίδρυμα, η ύπαρξη του οποίου οφείλεται αποκλειστικά σε εσάς.

(Μ.Π.): - Η ευχαρίστηση και η τιμή είναι όλη δική μου.

(Π.Θ.): - Γνωρίζω ότι τα ενδιαφέροντα σας, και οι σπουδές σας, βέβαια, είναι τόσο πολυδιάστατα όσο και πολυσχιδή. Θα θέλατε να μας εισάγετε στον κόσμο αυτόν των πρωτότυπων αναζητήσεων που από νεαρή ηλικία όρισαν την προσωπικότητα σας;

 (Μ.Π.): - Αγαπώ τον άνθρωπο. Είμαι κοινωνικός και αυτό με οδηγεί στο να δημιουργώ πολλές και ποικίλες διαπροσωπικές σχέσεις αλλά και στο να συμμετέχω στα κοινά: συγκροτήματα, χορωδίες, συλλόγους, πολιτικές ομάδες. Αγαπώ τη γνώση και το βιβλίο. Ενημερώνομαι για την τέχνη μου, και τις άλλες τέχνες, για άλλες επιστήμες ακόμα και τις φυσικές, για τη φιλοσοφία, τη λογοτεχνία, την γλωσσολογία, την πολιτική και την ιστορία, οτιδήποτε με βοηθά να κατανοήσω σφαιρικά τον κόσμο.
Το ότι είμαι απόφοιτος του νομικού τμήματος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με βοήθησε πολύ στη ζωή, στη διεύθυνση του ωδείου, αλλά και στην θητεία μου στα Διοικητικά Συμβούλια Ελληνικών και διεθνών οργανισμών, όπως στις τρεις θητείες μου ως μέλος του Διοικητικού  Συμβουλίου της Διεθνούς Εταιρίας Kodaly (International Kodály Society).

 
Παιδική Χορωδία Ωδείου Κόνταλυ, Μιχάλης Πατσέας Χριστουγεννιάτικη Συναυλία, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 2003
(photo: Χ. Ακριβιάδης)

(Π.Θ.): -Μιλήστε μας για το ξεκίνημα σας στο χώρο γενικότερα της μουσικής. Ποια ήταν η αφορμή, αν μπορείτε να ορίσετε κάτι τέτοιο; Προέρχεστε από μουσική οικογένεια;

(Μ.Π.): - Όχι, είμαι ο πρώτος μουσικός στην οικογένεια. Η μητέρα μου αγαπά το τραγούδι και τραγουδά όμορφα. Τον πατέρα μου δεν τον γνώρισα καλά. Ήμουν 5 χρονών κι εκείνος 31 όταν τον χάσαμε, αλλά και αυτός αγαπούσε ιδιαίτερα τη μουσική. Ο Μητροπολίτης Καβάλας Προκόπιος, αδελφός της μητέρας μου τον οποίο έχω ως πατέρα, με παρότρυνε να ξεκινήσω μαθήματα πιάνου για να έχω και μουσική καλλιέργεια. Στην Ε’ Δημοτικού λοιπόν, είχα αρχίσει να μαθαίνω πιάνο. Καθηγητής μου στα θεωρητικά ήταν ο Βαλεντίνος Πατρικίδης, ο αγαπημένος δάσκαλος και μέντοράς μου.  

Μουσικά Σύνολα Ωδείου Κόνταλυ, Μιχάλης Πατσέας - Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 2009

 (Π.Θ.): - Και πως ξεκίνησε η ιδέα να σπουδάσετε πιο εξειδικευμένα τη μουσική, να ασχοληθείτε με την Χορωδιακή Τέχνη και να σπουδάσετε στο εξωτερικό;

(Μ.Π.): - Στο γυμνάσιο και το λύκειο στόχος μου ήταν η ποίηση και η φιλολογία. Μόνο όταν βρέθηκα στη Νομική, άρχισα να ενδιαφέρομαι την μουσική επαγγελματικά.
Δίπλα στον κ. Πατρικίδη σπούδασα θεωρητικά της μουσικής και γνώρισα το χορωδιακό τραγούδι, ως βοηθός του στη Χορωδία του Εθνικού Ωδείου. Έλαβα μέρος σε πολλές από τις συναντήσεις που διοργάνωνε η «επιτροπή για την Χορωδιακή Ανάπτυξη» του Υπουργείου Πολιτισμού την δεκαετία του 80. Εργαζόμουν, σπούδασα Αντίστιξη με τον αείμνηστο Δημήτρη Δραγατάκη, Φυγή πάλι με τον κ. Πατρικίδη, Βυζαντινή μουσική με τον Χρήστο Χατζηνικολάου, Διεύθυνση χορωδίας με τον Αντώνη Κοντογεωργίου. Ταυτόχρονα ολοκλήρωσα τη στρατιωτική μου θητεία και τις νομικές μου σπουδές. Στη διάρκεια αυτών των χρόνων μου δημιουργήθηκε η επιθυμία να σπουδάσω σύνθεση και διεύθυνση ορχήστρας.
Το 1984, μετά από προτροπή του Θρασύβουλου Κάβουρα, βρέθηκα για πρώτη φορά στο Κέτσκεμετ (Kecskemét), την γενέτειρα του Ζόλταν Κόνταλυ (Zoltán Kodály), όπου παρακολουθήσαμε με τον κ. Πατρικίδη το Διεθνές Σεμινάριο Κόνταλυ (International Kodály Seminar). Έγινα δεκτός από τον  μεγάλο μαέστρο Πέτερ Έρντεϊ (Péter Erdei) ως ακροατής στο master course διεύθυνσης χορωδίας. Με προτροπή του, βρέθηκα φοιτητής στην Ακαδημία Μουσικής της Βιέννης, όπου μελέτησα σύνθεση με τον Τόμας Κ. Ντάβιντ (Thomas Christian David) και διεύθυνση ορχήστρας με τον Κάρλ Όστεράιχερ (Karl Oesterreicher).

Ουγγρική Χορωδία Aurin, Μιχάλης Πατσέας, Διεθνές Σεμινάριο Kodaly, Kecskemet, 2005

(Π.Θ.): - Πως αποφασίσατε τελικά να ασχοληθείτε με τη διεύθυνση χορωδίας;

(Μ.Π.): - Πάντοτε αγαπούσα την διεύθυνση χορωδίας, όμως ο Πέτερ Έρντεϊ ήταν αυτός που συνετέλεσε αποφασιστικά στην οριστική μου επιλογή.
Βλέπετε, νωρίτερα στη Βιέννη «έπεσα στα χέρια» του Günter Theuring, ενός πολύ δύστροπου δασκάλου και ανθρώπου. Κατάφερα και επέζησα, έγινα μέλος μάλιστα της χορωδίας του, της Wiener Jeunesse Chor, με την οποία ανεβάζαμε δεκαπέντε ορατόρια το χρόνο! Και όλα αυτά στην Musikverein, στο Konzertsaal με μεγάλες ορχήστρες όπως τη Συμφωνική της Βιέννης, την O. Tonkünstler, την Συμφωνική του Ίνσμπρουκ, με Ουγγρικές Ορχήστρες…
Αφού, λοιπόν ολοκλήρωσα τις βασικές σπουδές στη σύνθεση, μετά από πολλά ταξίδια στην γειτονική Ουγγαρία αποφάσισα να συνεχίσω τις σπουδές μου κοντά στον Έρντεϊ, ο οποίος ήταν διευθυντής στο «Μουσικοπαιδαγωγικό Ινστιτούτο Zoltán Kodály», τμήμα σήμερα του «Πανεπιστήμιου Μουσικής Ferenc Liszt». Το ίδρυμα αυτό είχε την χαρακτηριστική ιδιοτυπία ότι παρείχε μεταπτυχιακές σπουδές σε ξένους και σπουδές μετεκπαίδευση σε Ούγγρους μουσικοπαιδαγωγούς και μαέστρους. Από εκεί αποφοίτησα το 1989 με Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στα Παιδαγωγικά της Μουσικής και στη Διεύθυνση Χορωδίας.

Ο Μιχάλης Πατσέας προσκεκλημένος ομιλητής σε συνέδριο. Κεντρικό Κονσερβατόριο Πεκίνου, Κίνα, 2005

(Π.Θ.): - Είστε ο πρώτος εισηγητής του Μουσικοπαιδαγωγικού Συστήματος Κόνταλυ στην  Ελλάδα. Πως ξεκίνησε η ιδέα της «μετακένωσης» ενός τέτοιου εκπαιδευτικού σχεδιασμού;

(Μ.Π.): - Ξέρετε, η Ουγγαρία έχει πολλά κοινά με την Ελλάδα: είναι μια χώρα ίδιου περίπου πληθυσμιακού μεγέθους, εθνικά ανάδελφη και σταυροδρόμι ανάμεσα σε πολιτισμούς και μεγάλα έθνη. Το σύστημα Κόνταλυ είναι ένα κατεξοχήν «οικονομικό» σύστημα. Δεν έχει ανάγκη ειδικών προϋποθέσεων χώρου ούτε δαπανηρών οργάνων και εποπτικών μέσων. Με οικονομία χρόνου, δυνάμεων και χώρου προσφέρει τα μέγιστα αλλά και τα σφαιρικότερα αποτελέσματα.  
Διαπίστωσα ότι η μουσική παιδεία βοηθούσε τα παιδιά όχι μόνο στη μουσική τους κατάρτιση, αλλά και στα άλλα μαθήματα, μαθηματικά, ιστορία, λογοτεχνία καθώς και στην κοινωνική συμπεριφορά τους. Υπάρχει μάλιστα και επιστημονική μελέτη που στηρίζει την άποψη αυτή [Barkoczi I., και Pléh Cs., 1982. Music makes a difference. Kecskemét: Zoltán Kodály Pedagogical Institute of Music]. Βλέποντας, λοιπόν, όλα αυτά σκέφτηκα αφού τα κατάφεραν αυτοί, γιατί όχι κι εμείς; Έτσι, λοιπόν αποφάσισα κι έκανα σκοπό της ζωής μου να φέρω το σύστημα Κόνταλυ στην  Ελλάδα.

Διδασκαλία Χορωδίας Διεθνές Σεμινάριο Kodaly, Kecskemet, 2009

(Π.Θ.): - Ξεχωρίζετε για τις πολύπλευρες δραστηριότητες σας κυρίως ως παιδαγωγού (διδασκαλία διεύθυνσης χορωδίας και φωνητικής), αλλά και ως μουσικού ερμηνευτή (διεύθυνση χορωδίας). Έχετε άλλωστε στο ενεργητικό σας πλήθος συναυλιών στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ποια ιδιότητα από τις παραπάνω κινεί περισσότερο πρωτογενώς το ενδιαφέρον σας;

(Μ.Π.): - Στην πραγματικότητα έχω μια τριπλή ιδιότητα: την επιστημονική, την εκπαιδευτική και την καλλιτεχνική. Κυρίαρχη θέση στην καρδιά μου έχει η διεύθυνση, αλλά λατρεύω την διδασκαλία τόσο των παιδιών όσο και την κατάρτιση μουσικοπαιδαγωγών και μαέστρων. Τέλος με ενδιαφέρει πάρα πολύ, ως επιστήμονας μουσικολόγος, να ασχολούμαι με την έρευνα και με την συστηματική κωδικοποίηση της εμπειρίας μου.

Ο Μιχάλης Πατσέας προσκεκλημένος ομιλητής σε συνέδριο της Ακαδημίας Szymanowski, Katowice Πολωνίας, 2003  

(Π.Θ.): - Έχετε τιμηθεί επανειλημμένα με διεθνή βραβεία:  Ουγγρικό Υπουργείο Πολιτισμού με το βραβείο “Pro Cultura Hungarica” (1993), Ουγγρικό Ινστιτούτο Kodály με το βραβείο “A Kodály Intezétért” (1997), Ουγγρικό Υπουργείο Παιδείας με «Υπουργική Διάκριση» (2007), Επιτροπή Βραβείου «Για τον Ουγγρικό Πολιτισμό» με το “Kodály Zoltán Emlékdij” (2007) ενώ παρασημοφορηθήκατε από τον Πρόεδρο της Ουγγαρίας  με τον «Σταυρό του Τάγματος Τιμής της Ουγγρικής Δημοκρατίας» (2003). Εξαιρετικές τιμητικές διακρίσεις που δείχνουν το μέγεθος της διεθνούς προσφοράς σας. Σας έχει τιμήσει ποτέ ανάλογα  το Ελληνικό κράτος και οι επίσημοι πολιτιστικοί φορείς του;  

(Μ.Π.): - Όχι, δεν έχει συμβεί ποτέ αλλά δεν μου φαίνεται παράξενο. Οι Ούγγροι αισθάνονται πως έχουν τους λόγους τους που μας «τιμούν»: Ιδρύσαμε ένα Ωδείο «Kodály» το οποίο λειτουργεί εδώ και 20 χρόνια ως η πολιτιστική γέφυρα ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ουγγαρία. Συμβάλουμε στο να γίνεται γνωστός στη χώρα μας ο Ουγγρικός μουσικός πολιτισμός, προσκαλούμε πολλούς αξιόλογους Ούγγρους μουσικούς και καθηγητές με δικά μας έξοδα και κόπους. Φιλοξενούμε μαθήματα Ουγγρικής γλώσσας.
Από την άλλη, έχουμε στείλει πολλούς Έλληνες μουσικούς και καθηγητές στη φίλη χώρα και έχουμε συμβάλει στη διοργάνωση συναυλιών με Ελληνική μουσική στην Ουγγαρία. Έχω προσκληθεί περισσότερες από 10 φορές να διδάξω σε Διεθνή Σεμινάρια και Πανεπιστημιακές σχολές της Ουγγαρίας, έχω δώσει περισσότερες από 20 διαλέξεις σε 10 χώρες του εξωτερικού συνήθως ως προσκεκλημένος ομιλητής. Παρ’ όλα αυτά, δεν θεωρώ ότι το Ελληνικό κράτος με έχει αδικήσει, γιατί έχει αγνοήσει τόσο σημαντικότερες προσωπικότητες και τόσο σημαντικότερους θεσμούς, που θα ήταν ύβρις το να ασχοληθεί μαζί μου.

Παρασημοφόρηση από τον Πρόεδρο της Ουγγαρίας με τον Σταυρό Αξιωματικού του Τάγματος Τιμής της Ουγγρικής Δημοκρατίας, Ξενοδοχείο Χίλτον 2003 (photo: Χ. Ακριβιάδης)

(Π.Θ.): - Τα προσωπικά σας σχέδια για το μέλλον;

(Μ.Π.): - Ετοιμάζω εδώ και αρκετό καιρό ένα διδακτορικό με θέμα το Μουσικοπαιδαγωγικό Σύστημα Κόνταλυ υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών Αθηνών κυρίας Ολυμπίας Φράγκου-Ψυχοπαίδη. Είναι ένα έργο ζωής, – ένα προσωπικό «στοίχημα», μια επιστημονική και ηθική δικαίωση – το οποίο δυστυχώς οι καθημερινές μέριμνες το καθυστερούν όλο και περισσότερο.

(Π.Θ.): - Φέτος λοιπόν συμπληρώθηκαν 20 χρόνια αφ’ ότου  ιδρύσατε  το Ωδείο Κόνταλυ. Ένα ιδρύματος που πρωτοστατεί με το δικό του  πρωτότυπο και νεωτεριστικό τρόπο στην Ελληνική μουσική εκπαίδευση. Πως φθάσατε στην σύλληψη ενός τέτοιου σχεδίου;

(Μ.Π.): - Την τελευταία χρονιά των σπουδών μου στην Ουγγαρία φλεγόμουν ήδη από την επιθυμία να διαδώσω το σύστημα Κόνταλυ στην Ελλάδα. Με την οικονομική υποστήριξη της οικογένειας μου και την ηθική συμπαράσταση του κ. Βαλεντίνου Πατρικίδη αυτό άρχισε να γίνεται πραγματικότητα. Κτίσαμε το κτήριο με προδιαγραφές Ωδείου και πήραμε άδεια λειτουργίας από το ΥπΠο.  
Τον Αύγουστο του 1989 διοργανώσαμε  με τη νεοσύστατη τότε Ελληνική Εταιρία Κόνταλυ, το «9^ο Διεθνές Συμπόσιο Κόνταλυ» με προσκεκλημένους τους σημαντικότερους ειδικούς του Συστήματος από 30 διαφορετικές χώρες, αλλά και προσωπικότητες όπως την κ. Σαρόλτα Κόνταλυ (Sarolta Kodály), την χήρα του συνθέτη, και τον Μπέλα Μπάρτοκ νεότερο (Béla Bartók jr.), γιο του συνθέτη. Όλοι αυτοί ήταν παρόντες στα εγκαίνια του Ωδείου μας.       

Ο Μιχάλης Πατσέας με τον βιολιστή Barnabas Kelemen και η Ελληνική Ομάδα
Διεθνές Σεμινάριο Kodaly, Kecskemet, Ουγγαρίας

(Π.Θ.): - Όλοι, νομίζω, όσοι ασχολούμαστε με τη μουσική έχουμε μια ιδέα για το τι περίπου είναι το Σύστημα που εισήγε ο Zoltán Kodály. Δώστε μας όμως μια πιο συγκεκριμένη, αν και με περιληπτικό τρόπο, εικόνα της μεθοδολογίας του Συστήματος.

(Μ.Π.): - Το Σύστημα Κόνταλυ είναι μία ολοκληρωμένη φιλοσοφία  και μια πλούσια μεθοδική διδασκαλίας:

- Η μουσική παιδεία πρέπει να είναι βασικό συστατικό της γενικής παιδείας. Η διδασκαλία του τραγουδιού, της μουσικής ανάγνωσης και γραφής πρέπει να είναι προσιτή σε  κάθε άνθρωπο.

- Η καλλιέργεια της ακοής και της φωνής πρέπει να είναι το πρώτο μέλημα της οργανωμένης μουσικής παιδείας. Αν θέλεις να διδάξεις μουσική πρέπει καταρχάς να μάθεις τον κόσμο να τραγουδά.

- Το ξεκίνημα της μουσικής γίνεται με την εμπέδωση της μητρικής μουσικής γλώσσας, η οποία για μας είναι βέβαια, το Ελληνικό δημοτικό τραγούδι. Δεν μπορείς να φτιάξεις σύγχρονο μουσικό πολιτισμό αν δεν στηριχτείς στους παλαιότερους δικούς σου.

- Η επιλογή έργων υψηλής ποιότητας για παιδαγωγική χρήση είναι θεμελιώδους σημασίας. Ο κάθε δάσκαλος έχει ηθική υποχρέωση να επιλέγει μουσικά έργα, για την αισθητική αξία των οποίων να είναι ο ίδιος πεπεισμένος.

- Οι δάσκαλοι πρέπει να είναι καλά εκπαιδευμένοι ως μουσικοί  και καλά καταρτισμένοι ως εκπαιδευτικοί.

Για το σύστημα Kodaly, ο καλός δάσκαλος είναι η μοναδική  προϋπόθεση. Ακόμα και χωρίς κανένα μέσο, ξέρει τι να κάνει με τα παιδιά: Θα τα βάλει να παίξουν και να τραγουδήσουν. Στην αρχή μονόφωνα, για να καταλάβουν πως λειτουργεί σωστά το «όργανό τους». Θα τους υποδείξει επίσης να ακούν τον εαυτό τους και τον συμμαθητή τους. Σιγά-σιγά θα τους μάθει να τραγουδούν δίφωνα με κανόνες, μιμήσεις, ισοκράτες. Να δουν πόσο όμορφα ακούγονται οι αρμονίες μεταξύ τους. Αν υπάρχει χώρος, θα τους βάλει να παίξουν παιχνιδοτράγουδα και ρυθμικά παιχνίδια, να περπατήσουν, να χορέψουν. Αν δεν υπάρχει, θα τους δείξει μάθει να χρησιμοποιούν το σώμα και το θρανίο τους. Υπάρχει, λοιπόν, αυτή η οικονομία. Μάθημα κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.

Με την κυρία Sarolta Kodaly, σύζυγο του μεγάλου Ούγγρου συνθέτη. Βουδαπέστη 2007

(Π.Θ.): - Ποια είναι η σχέση μεταξύ του Ωδείου Κόνταλυ και του ομώνυμου Ελληνικού Ινστιτούτου. Σε τι συνίσταται ακριβώς το τελευταίο;

(Μ.Π.): - Το Ελληνικό Ινστιτούτο Kodály είναι το τμήμα του Ωδείου Κόνταλυ το οποίο ασχολείται με την κατάρτιση και την επαγγελματική μετεκπαίδευση καθηγητών μουσικής και μαέστρων στο Σύστημα Κόνταλυ και στη Διεύθυνση Χορωδίας.

(Π.Θ.): -Ένα από τα μεγάλα «ατού» του Ωδείου Κόνταλυ είναι η συμφωνία συνεργασίας με το Ουγγρικό Ινστιτούτο Kodály και φυσικά με το Πανεπιστήμιο (ή Ακαδημία) Μουσικής Ferenc Liszt του οποίου άλλωστε αποτελεί τμήμα. Τι σημαίνει αυτό  για όσους επιλέγουν να ακολουθήσουν σπουδές μουσικής στο Ωδείο Κόνταλυ;

(Μ.Π.): - Από το 1990 υπάρχει συμφωνία συνεργασίας μεταξύ του Ωδείου μας και του Ουγγρικού Ινστιτούτου Kodály, η οποία ανανεώνεται συνέχεια. Η συμφωνία αυτή, έπειτα από επιμονή των Ούγγρων, αναφέρεται και στις δύο τελευταίες διακρατικές συμφωνίες τις οποίες υπέγραψε η Ελλάδα με την Ουγγαρία.
Από το 2005 που το Ινστιτούτο Kodály αποτελεί το παιδαγωγικό τμήμα της Ακαδημίας Ferenc Liszt, έχουμε πλέον τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τους τρόπους να στέλνουμε μαθητές και αποφοίτους μας στην Ακαδημία και το Ινστιτούτο για να συνεχίζουν τις σπουδές τους με στόχο την απόκτηση Bachelor, Master και Διδακτορικού.

Με τους Peter Nagy και Laszlo Nemes, Προέδρους των τμημάτων Πιάνου και Παιδαγωγικών εξετάσεων αντίστοιχα. Πανεπιστήμιο F.List Βουδαπέστη, 2008.

(Π.Θ.): -Ξεχωριστή, νομίζω, θέση στις μόνιμες δραστηριότητες του Ωδείου έχουν τα μουσικά σύνολα, οργανικά και φωνητικά, τα οποία ήδη διαπρέπουν: Παιδική Χορωδία, Μικτή Χορωδία, Κουαρτέτο Εγχόρδων, Ορχήστρα Kodály Ensemble. Μιλήστε μας για αυτά.

(Μ.Π.): - Από την αρχή της λειτουργίας του Ωδείου δώσαμε ιδιαίτερη σημασία στα μουσικά σύνολα. Η συνεργασία νέων μουσικών παράγει υπέροχο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα και η διαδικασία των δοκιμών είναι εξόχως παιδαγωγική! Φυσικά, ως μαέστρος, χαίρομαι να οργανώνω και να διευθύνω καλά σύνολα.
Το πρώτο μουσικό μας σύνολο που γνώρισε δικαίωση ήταν η Παιδική Χορωδία Ωδείου Κόνταλυ. Δημιουργήθηκε το 1989 και ήδη το 1994 είχε τραγουδήσει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών  Carmen με την Αγνή Μπάλτσα υπό την διεύθυνση του Ralf Weikert. (Αξίζει να αναφερθεί ότι ο μαέστρος αυτός είπε στον αείμνηστο Χρήστο Λαμπράκη ότι ήταν η καλύτερη παιδική χορωδία με την οποία  είχε συνεργαστεί.) Λίγο πριν είχαμε κάνει 3^η Συμφωνία Mahler με την Γερμανική Συμφωνική του Βερολίνου υπό τον Vladimir Ashkenazi στο Μέγαρο επίσης. Αμέσως μετά με τον ίδιο τον Ξενάκη «Ορέστεια» στην Επίδαυρο (μαζί και με την Παιδική Χορωδία του Γ’ Προγράμματος της ΕΡΑ την οποία μόλις είχα ιδρύσει με τον αείμνηστο Γιώργο Τσαγκάρη) σε μουσική διεύθυνση Michel Tabachnik και σκηνοθεσία Δημήτρη Παπαϊωάννου.

Παιδική Χορωδία Ωδείου Κόνταλυ - Puccini “Turandot”, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 2003 (photo: Χ. Ακριβιάδης)

(Π.Θ.): - Πως ανταποκρίθηκαν τα παιδιά στο ιδίωμα του Ιάνη Ξενάκη;

(Μ.Π.): - Κοιτάξτε, για τα παιδιά ήταν παιχνίδι και χαρά. Με τη βοήθεια του Συστήματος Κόνταλυ διαπιστώνεις ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι να διδάξεις οτιδήποτε. Μπορείς να διδάξεις ακόμα και μη τονικά ιδιώματα, χωρίζοντας τις ενότητες του μουσικού λόγου σε μικρότερα «μοτίβα» ήδη γνωστά ή κατανοητά.
Ας συνεχίσουμε όμως με τα μουσικά σύνολα: Εδώ και πολλά χρόνια ιδρύσαμε μικρά οργανικά σύνολα εγχόρδων, πνευστών, παραδοσιακά, σύγχρονα. Με τη βοήθεια του συνεργάτη μου Αντώνη Ρεμούνδου, οργανώσαμε επιτέλους μια Ορχήστρα Σπουδαστών με παιδιά από 8 ετών με σημαντικό ρεπερτόριο: Mozart, Schubert, Haydn, Bartók και σύγχρονους Ούγγρους και Έλληνες συνθέτες σε πρωτότυπη γραφή ή διασκευές.
Το Kodály Ensemble, είναι μια διαφορετική περίπτωση. Πρόκειται για μια ευέλικτη επαγγελματική Ορχήστρα, η οποία αποτελείται από καθηγητές, τελειόφοιτους και απόφοιτους του Ωδείου μας και κάποιους εξωτερικούς συνεργάτες.  Με αυτήν έχουμε ερμηνεύσει κυρίως έργα σύγχρονων Ελλήνων συνθετών, όπως του Φίλιππου Τσαλαχούρη και του Νίκου Παπακώστα.
Το Κουαρτέτο Εγχόρδων Ωδείου Κόνταλυ έγινε πραγματικότητα χάρη στον εκπληκτικό Γιώργο Δεμερτζή, ο οποίος με πολλή αγάπη  δίδαξε και στήριξε τελειόφοιτους σπουδαστές οργανώνοντας ένα θαυμάσιο σύνολο το οποίο διευρύνεται και ανανεώνεται για τις ανάγκες κάθε συναυλίας.
Τέλος να μην ξεχνάμε την Νεανική Χορωδία και τη Μικτή Χορωδία του Ωδείου Κόνταλυ.

Παιδική Χορωδία Ωδείου Κόνταλυ, Humberdinck “Hansel ung Grettel”, Εθνική Λυρική Σκηνή, Θέατρο Ακροπόλ, 2005
(photo: Χ. Ακριβιάδης)

(Π.Θ.): - Ανάμεσα στα τμήματα του Ωδείου εκτός από τα καθιερωμένα οργάνων, φωνητικής και θεωρητικών, διακρίνουμε και τα τμήματα Διεύθυνσης Χορωδίας, Παλιάς Μουσικής, Παραδοσιακής-Λαϊκής μουσικής, Μουσικής Προπαιδείας, αλλά και Ειδικής Αγωγής. Δώστε μας εν συντομία κάποια στοιχεία σχετικά με αυτό το τελευταίο.

(Μ.Π.): - Δεν ήταν λίγες οι φορές που ήλθαν κοντά μας παιδιά με ειδικές ανάγκες. Γρήγορα καταλάβαμε ότι δεν ήταν εύκολο οι δάσκαλοι μας να ασχοληθούν με τις περιπτώσεις αυτές. Δημιουργήθηκε αμέσως η ανάγκη για εξειδικευμένη διδασκαλία. Με μεγάλη προσοχή έψαξα και βρήκα ανθρώπους με σχετική κατάρτιση. Έχω κοντά μου τον Άκη Ευσταθίου, που είναι άριστος πιανίστας με μεταπτυχιακά στη Royal Academy του Λονδίνου, ο οποίος όμως ταυτόχρονα είχε σπουδάσει και ειδική αγωγή και διδάσκει πιάνο σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και ειδικές ανάγκες. Από τον Σεπτέμβρη του 2010 έρχεται στο ωδείο μας η Σοφία Κουτσογιάννη, δική μας απόφοιτη, με master στην Μουσικοθεραπεία από το Πανεπιστήμιο του Roehampton, η οποία θα οργανώσει ακόμη πιο συστηματικά τον τομέα αυτόν.

Παιδική Χορωδία Ωδείου Κόνταλυ, Νότης Μαυρουδής  «Χρονογράμματα», Φεστιβάλ Αθηνών - Ηρώδειο, 2004 (photo: Στέφανος)

(Π.Θ.): -Έπειτα από 20 χρόνια εξαιρετικά επιτυχούς λειτουργίας του Ωδείου Κόνταλυ, θεωρείτε ότι έχετε πετύχει τον αρχικό σας στόχο;

(Μ.Π.): - Σαφώς όχι. Είμαστε περήφανοι για τους 75 επαγγελματίες αποφοίτους μας. Χαιρόμαστε για τα εκατοντάδες παιδιά που γνώρισαν κι αγάπησαν το τραγούδι και τη μουσική κοντά μας. Πετύχαμε πολλά, όμως ονειρευόμουν πολύ περισσότερα.
Βλέπετε, τα κοινωνικο-οικονομικά δεδομένα της χώρας άλλαξαν δυστυχώς προς το χειρότερο και έτσι οι συνθήκες αντί να είναι ευεπίφορες για την ανάπτυξη του μουσικού πολιτισμού και της μουσικής παιδείας στη Ελλάδα, οδηγούν την Τέχνη στην ασφυξία και την απαξίωση. Εμείς όμως συνεχίζουμε να ελπίζουμε και να αγωνιζόμαστε. Έχουμε στο πλευρό μας την Ομορφιά, την Χαρά και τη Δύναμη που πηγάζουν από την Τέχνη μας κι από την συναναστροφή με τα νιάτα της Ελλάδας.

(Π.Θ.): - κ. Πατσέα σας ευχαριστούμε για τον πολύτιμο χρόνο σας και για τα όσα εξαιρετικά ενδιαφέροντα μας είπατε!

(Μ.Π.): - Σας ευχαριστώ και εγώ για την ευκαιρία που μου δώσατε, αλλά και για τη ζεστή φιλοξενία σας στο αγαπημένο μου Tar!

Θεοδοσίου Παναγιώτης
panagiotis.theodossiou@gmail.com
(Φεβρουάριος 2011)
Επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας