ΜΟΝΤΡΕΑΛ. ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΕ ΛΑ ΜΕΙΖΟΝΑ...
faculté de Musique, UdM
Μόντρεαλ! μια όμορφη γωνιά, ένα «νησί» ζωντανό, χαμογελαστό, με πολυεθνικότητα και ισορροπίες θαυμαστές, που αναπτύχτηκαν και χάρη σ’ αυτή! Στον πυρήνα της πόλης ζουν ενάμιση εκατομμύριο κάτοικοι και στα περίχωρα άλλοι τόσοι.
Η ιστορία της μουσικής ζωής της πανέμορφης πόλης έχει πολύ ενδιαφέρον:
Το 1919 χάρη στην ιδέα του Πάπα Βενέδικτου XV ιδρύεται μια πανεπιστημιακή καθολική προέκταση του ήδη λειτουργούντος από ο 1876 πανεπιστημίου Laval. Από το 1950 πλουτίζεται ο αριθμός σχολών και ιδρύεται μετά από δεκατρία χρόνια προετοιμασιών η περίφημη faculté de Musique, καμάρι της πανεπιστημιακής κοινότητας του Μόντρεαλ. Η λειτουργία των μουσικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι εδώ και σαράντα τουλάχιστον χρόνια, απόλυτα ξεκάθαρη και πολύ ξεχωριστή. Αφορά εξ ίσου την εκκλησιαστική μουσική, την παιδαγωγία, την προετοιμασία των επαγγελματιών της μουσικής, την ερασιτεχνική προσέγγιση κλπ. Αναφέρω για τυπικούς κυρίως λόγους, τους τίτλους των συνεργαζόμενων ιδρυμάτων: Conservatoire national de musique, École Vincent-d'Indy, Institut des Soeurs de Sainte-Anne à Lachine, la Présentation de Marie - école de St-Hyacinthe, l'école de l'Assomption dans Soeurs Nicolet, l'école des Ursulines de Trois-Rivières, l'Institut grégorien, l' Institut Nazareth, Schola cantorum de Montréal. Όλα αυτά τα σχολεία έχουν διαρκή συνεργασία με την πανεπιστημιακή faculté. Μαζί τους και τα παραρτήματα των σχολών, η École de Sherbrooke, l'École supérieur de musique de Hull, το Collège de musique de Sainte-Croix à St-Laurent του Montréal.
η λίμνη των καστόρων. Υπαίθρια γλυπτά παντού.
O Clement Morin που υπήρξε για πολλά χρόνια πρύτανης στο Πανεπιστήμιο, ήδη το 1955 ενεργοποίησε ένα πρόγραμμα οργάνωσης των μουσικών σπουδών που ακόμα σήμερα διακρίνει κανείς την ωφελιμότητά του. Ξεκίνησε από την εκπαίδευση στον τομέα της εκκλησιαστικής μουσικής, προσκάλεσε ειδικούς από όλο τον κόσμο να διδάξουν σε χειμερινούς και καλοκαιρινούς κύκλους μαθημάτων, οργάνωσε συναυλίες. Παράλληλα στον τομέα της καθαρής παιδαγωγικής εκπαίδευσης των μουσικών ξεκίνησε από τον πρώτο κύκλο, που έδινε πρακτική και θεωρητική κατεύθυνση σε όσους θα στόχευαν να υπηρετήσουν τη διδασκαλία μουσικής στα σχολεία και προχωρούσε στη σύνθεση και την ανάλυση, τη μουσικολογία και τη μουσική ερμηνεία. Από το 1967 το φιλόδοξο σχέδιο ένταξης στον πανεπιστημιακό κύκλο των οργάνων , της φωνητικής μουσικής και της παιδαγωγικής της μουσικής απασχόλησε σοβαρά τους ειδικούς αλλά και το κράτος. Από το 1972 ο νέος πλέον πρύτανης Jean Papineau-Couture κατάφερε να προσλάβει έναν πολύ ικανοποιητικό αριθμό ειδικευμένων στα αντικείμενα ενώ ακριβώς μετά, η μεγάλη οικογένεια άριστων μουσικών από την τότε Σοβιετική Ένωση ήρθε να εδραιώσει ένα πολύ αξιόλογο τόλμημα. Οι Νυχτερινές συναυλίες της δεκαετίας του 1970 ακόμα σήμερα αποτελούν σημείο αναφοράς σε όσους τις έζησαν και τις θυμούνται! Το ίδιο οι μουσικές συναντήσεις του μπαρόκ, οι συναυλίες καλωσορίσματος στην ηλεκτρονική μουσική και η μουσική σαν αναπαράσταση, που έδειχνε δια μέσου των άλλων σκηνικών τεχνών το τι “θέλει να πει” ο συνθέτης.
Ο Άγιος Λαυρέντιος το βράδυ
Τα μουσικά σύνολα ξεκίνησαν το 1970 με μια συμφωνική ορχήστρα, μια τζαζ μπάντα, συγκροτήματα αυτοσχεδιαζόμενης μουσικής και μικρά γκρουπ μουσικής δωματίου, που οι συμμετέχοντες σπουδαστές σήμερα είναι μέλη των επαγγελματικών σχημάτων του Μόντρεαλ. Τετρακόσιους μαθητές είχε το τμήμα Μουσικής το 1978, όταν εν μέσω μεγάλης οικονομικής κρίσης ήταν πολύ δύσκολο για το διοικητικό συμβούλιο να πετύχει επιχορηγήσεις ικανές να υπερασπίσουν το επίπεδο της παρεχόμενης πανεπιστημιακής παιδείας. Οι πρυτάνεις Henri Favre (1979-84) et Pierre Rolland (1984-1988) έζησαν τις δυσκολότερες εμπειρίες τους στον τομέα αυτό! Άντεξαν όμως να υπερασπίσουν τα κεκτημένα και να οργανώσουν τις πανεπιστημιακές σπουδές της τζαζ μουσικής, φέρνοντας τες σε αντίστοιχο ποιοτικό επίπεδο με τον κλασικό τομέα.
Big band του τμήματος μουσικής του UdM
Από το 1988 τη σκυτάλη παίρνει ο Robert Leroux, ο οποίος στρέφει το ενδιαφέρον στην παραγωγή μουσικών εκδηλώσεων και την προβολή εκτός Μόντρεαλ, εκτός Καναδά, εκτός Αμερικής. Δισκογραφούν καναδούς συνθέτες παλιάς και κυρίως νεώτερης γενιάς, κάνουν ανταλλαγές με σχήματα ευρωπαϊκά, καλούν συνθέτες διεθνούς προβολής να διδάξουν στο Μόντρεαλ. Κάθε χρόνο, από το 1991 τρέχουν τρεις κύκλοι εκδηλώσεων του πανεπιστημίου αλλά με διεθνή απήχηση: «Actuelles», «Classiques» , «Traditions».
Παράλληλα εξακολουθούν να δίνουν μεγάλο μέρος του προγραμματισμού και της οικονομικής στήριξης στην έρευνα της αρχαίας μουσικής, στην ιστορία της μουσικής συνολικά, να καταγράφουν και να αρχειοθετούν ό,τι δήποτε αφορά τη δική τους μουσική ιστορία. Στις προσπάθειες βοήθησε η μεταστέγαση στα κτίρια της οδού Vincent-d'Indy και στην περίφημη μεγάλη αίθουσα συναυλιών Salle Claude-Champagne, που βρίσκεται δίπλα.
salle Champagne, UdM - πρόβα πανεπιστημιακής ορχήστρας
Το πανεπιστήμιο απόκτησε δύο αίθουσες συναυλιών επιπλέον, στέγασε τη δισκοθήκη και τη βιβλιοθήκη του, εξοπλίστηκε με μηχανήματα και στούντιο ηχογραφήσεων και επεξεργασίας ήχου, ηλεκτροακουστικό τμήμα, επαγγελματικό τμήμα ηχογραφήσεων. Αυτή τη στιγμή διαθέτει μεγάλη συλλογή παλαιών οργάνων, μηχανικών οργάνων, οργάνων νέων τεχνολογιών, οργάνων παραδοσιακής μουσικής από πολλά μακρινά και άγνωστα μέρη, πάνω στα οποία εκπαιδεύονται θεωρητικά και πρακτικά οι ενδιαφερόμενοι φοιτητές-μουσικοί.
η πόλη από το τμήμα μουσικής του πανεπιστημίου
Όσο για το τμήμα εκδόσεων, με τον τίτλο Université de Montréal de presse (ιδρύθηκε το1962) το μουσικό τμήμα φροντίζει να εκδίδει όχι μόνον μουσικολογικές μελέτες αλλά και ρεπερτόριο παλιότερης και νεότερης μουσικής.
Από το 1983 τα Αρχεία του λεγόμενου bureau de Montréal d'EMC εγκαταστάθηκαν στη Faculté de musique de l'Université de Montréal. Ολοκληρώνοντας τη συστέγαση και σημασιολογώντας την αξία του σχεδιασμού και του στόχου.. (ας μου επιτραπεί το πικρό σχόλιο!).
Laval , ένα από τα νέα κτίρια του πανεπιστημίου
Αυτή τη στιγμή μεγάλη δραστηριότητα και προσφορά στις τέχνες εμφανίζει το άλλο πανεπιστήμιο, το MacGill. H Salle Pollack (ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του μεγάλου χορηγού Maurice-Pollack) που βρίσκεται στην έξοδο του πανεπιστημιακού χώρου, στην rue Sherbrooke Ouest αρ. 555 φιλοξενεί τις εκδηλώσεις της Συμφωνικής Ορχήστρας του MacGill, της ορχήστρας Sinfonia de Montreal, και περίπου τετρακοσιες συναυλίες ετησίως, των μεγάλων ανσάμπλ από την κλασική και την όπερα μέχρι και την τζαζ μουσική.
Πρόβα της ορχήστρας I Musici de Montréal στην αίθουσα Pollack
http://www.youtube.com/watch?v=BNkQXJwUOwQ
Η πλατεία των Τεχνών είναι μια υπερδραστήρια δυναμική πλατεία που αλλάζει χρώματα και μεταμορφώνεται ανάλογα με την εποχή και τις δραστηριότητες της πόλης. Σε κάθε περίπτωση είναι μια όμορφη γωνιά συνάντησης φιλότεχνων, μικρών και μεγάλων και οι τέσσερις αίθουσες εκδηλώσεων, και εδώ, είναι πάντα γεμάτες. Fondation de la Place des arts είναι ο οργανισμός που φροντίζει την εύρυθμη και δημιουργική λειτουργία των χώρων.
Ένα εντυπωσιακό απόκτημα της περίφημης , ιστορικής Συμφωνικής Ορχήστρας του Μοντρεάλ έρχεται να προστεθεί στο συγκρότημα κτιρίων από φέτος. Το νέο σπίτι της ορχήστρας είναι αυτό:
http://www.osm.ca/en/index_nouvelles_liste_detail.cfm?NewsID=360
και μια στατική απεικόνισή της νέας αίθουσας συναυλιών είναι αυτή:
To κτίριο θυμίζει το Μουσικό Κέντρο στο Λος Άντζελες αλλά εδώ κατασκεύασαν ειδικά για συμφωνική ορχήστρα την αίθουσα, προσέχοντας και την τελευταία λεπτομέρεια στα ζητήματα που αφορούν τις αποχρώσεις του ήχου. Ένα από τα αρτιότερα Οργανα τοποθετήθηκε και λειτουργεί δοκιμαστικά χωρίς να έχουν δώσει ακόμα πληροφορίες για την κατασκευή του. Το Quartier des spectacles ενδυναμώνεται και από τις 11 Σεπτεμβρίου θα μπορεί πια να ανταγωνιστεί ανάλογες γειτονιές πολιτισμού της κεντρικής Αμερικής.
η Κοίμηση της Θεοτόκου, σημείο συνάντησης των ορθοδόξων. Μια άλλη παράμετρος της πόλης, οι Έλληνες και η κλειστή τους σφιχτοδεμένη κοινωνία..
η έδρα παλιάς μουσικής του πανεπιστημίου MacGill
¨Εδρα μουσικής στο MacGill
Στην πρώτη παράγραφο του κειμένου αναφέρθηκα στο πολυ-πολιτισμικό στοιχείο της πόλης. Ειδικά για τη μουσική ζωή, οι εμιγκρέ που έφτασαν εκεί στα τέλη της δεκαετίας του 70 απεδείχθησαν πραγματικός θησαυρός. Ανάμεσά τους μεγάλοι μουσικοί καταδιωγμένοι και κατατρεγμένοι από την πρώην ΕΣΣΔ. Στη συνέχεια κάποιοι εξ αυτών, παράλληλα με τη διεθνή τους σταδιοδρομία, αγάπησαν και πρόσφεραν στο Μόντρεαλ υπηρεσίες πολύ υψηλού κύρους αλλά και η πόλη όχι μόνον δεν το ξέχασε αλλά τους τίμησε με τους ανώτατους τίτλους που απονέμει το κράτος. Ένας εξ αυτών, ίσως ο σημαντικότερος από καλλιτεχνικής πλευράς, είναι ο βιολοντσελίστας Γιούλι Τουρόβσκυ, για τον οποίο έχουμε ξαναγράψει παλιότερα εδώ. Ο σπουδαίος αυτός μουσικός γιορτάζει σήμερα τα γενέθλιά του αλλά αναγκαστικά, λόγω σοβαρής επιδείνωσης της υγείας του, τα φετινά γενέθλια γιορτάζονται μαζί με την αποχώρησή του από την ορχήστρα των εικοσιοχτώ του τελευταίων χρόνων, το “μωρό” του, όπως αποκαλούσε το δημιούργημά του, την ορχήστρα I Musici de Montreal κατά πολλούς, την καλύτερη ορχήστρα δωματίου που υπήρξε ποτέ στον Καναδά.
Φέτος η τύχη το θέλησε να παραδώσει τη μπαγκέτα στους νεώτερους, σε μια απέραντα συγκινητική εκδήλωση με ένα κοινό που όρθιο για πολλή ώρα χειροκροτούσε και έκλαιγε για αυτόν τον υπέροχο άνθρωπο και μουσικό που στα 72 του σήμερα, ξεπερνώντας το σοκ της υγείας, με το αφοπλιστικό χιούμορ του δηλώνει ευτυχής και ευγνώμων. Πριν παραδώσει όμως φρόντισε συμβολικά να ιδρύσει μια ακόμα ορχήστρα που θα έχει το αισιόδοξο τίτλο: Νέα Γενιά. Επικεφαλής θα βρίσκονται οι μεγαλύτεροι από τους ταλαντούχους μαθητές του ενώ στην ορχήστρα θα παίζουν μικρά - μεγάλα ταλέντα, επίδοξοι μουσικοί ης επόμενης δεκαετίας.
Έχει μεγάλη σημασία να πούμε ότι ο Τουρόβσκυ μιλάει αρχαία ελληνικά, λατρεύει την Ελλάδα και είναι ενήμερος για ό,τι ελληνικό!
Ο πρωθυπουργός του Québec, Jean Charest ονομάζει Chevalier de l'Ordre National du Québec τον Yuli Turovsky
Η διδασκαλία του και η ευθύνη της τάξης βιολοντσέλου στο MacGill είναι επίσης μια φωτεινή μουσική εικόνα που προβάλλει την πόλη στον κόσμο. Παιδιά από το Μόντρεαλ αυτή τη στιγμή πρωταγωνιστούν στους μουσικούς διαγωνισμούς εγχόρδων όπως ο διαγωνισμός Τσαϊκόβσκυ της Μόσχας που διεξάγεται τώρα. Τους επαναλαμβάνει αδιάκοπα: υπηρετείτε έναν από τους λίγους χώρους όπου η απόλυτη έκφραση είναι δυνατή! ( l'un des rares domaines où l'expression complète est possible)....
ΔΕΙΤΕ:
http://www.youtube.com/watch?v=k3U1Hf24ji4
http://www.youtube.com/watch?v=6qa1uQELrNk
http://www.youtube.com/watch?v=r6TdvFRdoc0
Έτσι όμορφα θα ήθελα να κλείσω κι αυτό το κείμενο: χρόνια πολλά αγαπημένε μου φίλε, από όποιο μετερίζι κι αν επιλέξεις να υπηρετείς την Τέχνη εις το εξής, γιατί εγώ που σε ξέρω σχεδόν 35 χρόνια μπορώ να είμαι βέβαιη ότι τουλάχιστον τη διδασκαλία δεν θα την εγκαταλείψεις ποτέ!
Έφη Αγραφιώτη
Effie.tar@gmail.com
Ιούνιος 2011
Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας